التىن كۇز
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: قاتىناس
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەت ءتۇرى:ءتىل دامىتۋ، كوركەم ادەبيەت، قورشاعان ورتا، ساۋات اشۋ.
تاقىرىبى: «التىن كۇز».
ماقساتى:بالالاردىڭ كۇز تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتىپ، كۇز مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىگىن، قورشاعان ورتاداعى تابيعات وزگەرىستەرى، كۇزگى ادامدار ەڭبەگى تۋرالى ويلارىن، گرامماتيكالىق فورمادا جانە بايلانىستىرىپ سويلەۋگە توسەلدىرۋ.
دامىتۋشىلىق:ىسكەرلىك داعدىلارىنا باۋلۋ ارقىلى شىعارماشىلىقتى دامىتۋ.
تاربيەلىك:تابيعاتتى ايالاۋعا، اسەمدىككە كورە ءبىلۋ، سەزىنۋگە تاربيەلەۋ
سوزدىك جۇمىسى:التىن، قۇت - بەرەكە، مولشىلىق، ىرىس.
كورنەكەلىگى:سۋرەتتەر، جەمىس جانە كوكونىستەر، ءتورت مەزگىل ەرتەگىسى بەينەسى.
«بالالار تىلەگى»- توپتىق جيىن. «تىلەك شەڭبەرى»
ارايلاپ تاڭ اتتى،
التىن ساۋلە تاراتتى
جارقىرايدى كۇنىمىز،
جايناي ءتۇستى دالامىز،
قايىرلى تاڭ، قوناقتار.
ءبىز ەرەكشە بالامىز
ايتقان ءتىلدى الامىز،
دوستارىمىزدى كورگەندە،
قۋانا قارسى الامىز.
«ءتورت مەزگىل» ەرتەگىسىنىڭ بەينەسىن كورسەتۋ ارقىلى ەرتەگىنى تۇسىندىرە، جىل مەزگىلدەرى تۋرالى تۇسىنىكتەر بەرۋ.
«ءتورت مەزگىل»ەرتەگىسى.
قيمىل ارەكەتتى مۇقيات باقىلاپ ەرتەگىنى تىڭدايدى.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە اتاقتى جىل اقساقالدىڭ قىس، كۇز دەيتىن ەكى ۇلى، كوكتەم، جاز دەيتىن ەكى قىزى بولىپتى.
ۇلدارى مەن قىزدارى ەسەيگەننەن كەيىن، جىل اقساقال ولاردى شاقىرىپتى.
- ۇلدارىم مەن قىزدارىم! اقىلدارىڭ تولىستى، بۋىندارىڭ بەكىدى. ەندى مەن سەندەرگە ۇلكەن سەنىم ارتىپ، زور مىندەت جۇكتەگەلى وتىرمىن. قالاي كورەسىڭدەر؟- دەپ، ول ۇلدارى مەن قىزدارىنا سىناي قاراپتى.
- مەن دايىنمىن!- دەيدى قىزۋ قاندى قىس قاباعىمەن سۇزە قاراپ.
- مەن دە،- دەپتى كوكتەم سۇلۋ قاسىن كەرىپ.
- مەن دە،- دەپتى كوڭىلشەك كۇز اۋزىن بۇرتيتىپ.
- مەن دە،- دەپتى جادىراعان جاز.
جىل اقساقال ولارعا ريزا بولادى.
- ەندەشە، مەن سەندەرگە ون ەكى ايدى ءۇش - ۇشتەن تەڭدەي ءبولىپ، ەنشى بەرگىم كەلىپ وتىر،- دەپ، جىل اقساقال دەنەسىن تىكتەپ الادى دا،- مىنا اق قاعازعا اي اتتارى جازىلعان. ءارقايسىسىڭ ءۇش - ۇشتەن الاتىن بولىڭدار،- دەپ وراۋلى ون ەكى قاعازدى شاشىپ تاستايدى...
ۇلدارى مەن قىزدارى شاشىلعان قاعازداردى تالاسىپ - تارماسىپ الىپ جاتادى.
- سونىمەن سەندەر كەزەكپەن ءۇش اي جۇمىس ىستەيتىن بولاسىڭدار.
ال جولدارىڭ بولسىن! ءبىراق ءبىر ەسكەرتەرىم سول، ءارقاشان حالىق ءۇشىن، ادامدار ءۇشىن قىزمەت ەتەتىندەرىڭدى ۇمىتپاڭدار،- دەيدى دە جىل اقساقال كەتۋگە ىڭعايلانادى.
سودان بەرى جىلدىڭ ءتورت مەزگىلى - قىس، كوكتەم، جاز، كۇز ادامدارعا قالتقىسىز قىزمەت ەتۋمەن كەلەدى.
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەت ءتۇرى:ءتىل دامىتۋ، كوركەم ادەبيەت، قورشاعان ورتا، ساۋات اشۋ.
تاقىرىبى: «التىن كۇز».
ماقساتى:بالالاردىڭ كۇز تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتىپ، كۇز مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىگىن، قورشاعان ورتاداعى تابيعات وزگەرىستەرى، كۇزگى ادامدار ەڭبەگى تۋرالى ويلارىن، گرامماتيكالىق فورمادا جانە بايلانىستىرىپ سويلەۋگە توسەلدىرۋ.
دامىتۋشىلىق:ىسكەرلىك داعدىلارىنا باۋلۋ ارقىلى شىعارماشىلىقتى دامىتۋ.
تاربيەلىك:تابيعاتتى ايالاۋعا، اسەمدىككە كورە ءبىلۋ، سەزىنۋگە تاربيەلەۋ
سوزدىك جۇمىسى:التىن، قۇت - بەرەكە، مولشىلىق، ىرىس.
كورنەكەلىگى:سۋرەتتەر، جەمىس جانە كوكونىستەر، ءتورت مەزگىل ەرتەگىسى بەينەسى.
«بالالار تىلەگى»- توپتىق جيىن. «تىلەك شەڭبەرى»
ارايلاپ تاڭ اتتى،
التىن ساۋلە تاراتتى
جارقىرايدى كۇنىمىز،
جايناي ءتۇستى دالامىز،
قايىرلى تاڭ، قوناقتار.
ءبىز ەرەكشە بالامىز
ايتقان ءتىلدى الامىز،
دوستارىمىزدى كورگەندە،
قۋانا قارسى الامىز.
«ءتورت مەزگىل» ەرتەگىسىنىڭ بەينەسىن كورسەتۋ ارقىلى ەرتەگىنى تۇسىندىرە، جىل مەزگىلدەرى تۋرالى تۇسىنىكتەر بەرۋ.
«ءتورت مەزگىل»ەرتەگىسى.
قيمىل ارەكەتتى مۇقيات باقىلاپ ەرتەگىنى تىڭدايدى.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە اتاقتى جىل اقساقالدىڭ قىس، كۇز دەيتىن ەكى ۇلى، كوكتەم، جاز دەيتىن ەكى قىزى بولىپتى.
ۇلدارى مەن قىزدارى ەسەيگەننەن كەيىن، جىل اقساقال ولاردى شاقىرىپتى.
- ۇلدارىم مەن قىزدارىم! اقىلدارىڭ تولىستى، بۋىندارىڭ بەكىدى. ەندى مەن سەندەرگە ۇلكەن سەنىم ارتىپ، زور مىندەت جۇكتەگەلى وتىرمىن. قالاي كورەسىڭدەر؟- دەپ، ول ۇلدارى مەن قىزدارىنا سىناي قاراپتى.
- مەن دايىنمىن!- دەيدى قىزۋ قاندى قىس قاباعىمەن سۇزە قاراپ.
- مەن دە،- دەپتى كوكتەم سۇلۋ قاسىن كەرىپ.
- مەن دە،- دەپتى كوڭىلشەك كۇز اۋزىن بۇرتيتىپ.
- مەن دە،- دەپتى جادىراعان جاز.
جىل اقساقال ولارعا ريزا بولادى.
- ەندەشە، مەن سەندەرگە ون ەكى ايدى ءۇش - ۇشتەن تەڭدەي ءبولىپ، ەنشى بەرگىم كەلىپ وتىر،- دەپ، جىل اقساقال دەنەسىن تىكتەپ الادى دا،- مىنا اق قاعازعا اي اتتارى جازىلعان. ءارقايسىسىڭ ءۇش - ۇشتەن الاتىن بولىڭدار،- دەپ وراۋلى ون ەكى قاعازدى شاشىپ تاستايدى...
ۇلدارى مەن قىزدارى شاشىلعان قاعازداردى تالاسىپ - تارماسىپ الىپ جاتادى.
- سونىمەن سەندەر كەزەكپەن ءۇش اي جۇمىس ىستەيتىن بولاسىڭدار.
ال جولدارىڭ بولسىن! ءبىراق ءبىر ەسكەرتەرىم سول، ءارقاشان حالىق ءۇشىن، ادامدار ءۇشىن قىزمەت ەتەتىندەرىڭدى ۇمىتپاڭدار،- دەيدى دە جىل اقساقال كەتۋگە ىڭعايلانادى.
سودان بەرى جىلدىڭ ءتورت مەزگىلى - قىس، كوكتەم، جاز، كۇز ادامدارعا قالتقىسىز قىزمەت ەتۋمەن كەلەدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
قوستاناي وبلىسى، رۋدنىي قالاسى،
