InfoHub Logo

باياعىدا اڭشىلىقپەن كۇن كورگەن ءبىر ادام بولعان ەكەن. ءبىر كۇنى اڭعا شىقسا، الدىنان ءبىر بۋاز كيىك ۇشىرايدى. ونى اتىپ الىپ، ءتوس ەتىن كەسىپ، وتقا قاقتاپ، ءبىر كەسىپ اۋزىنا اپارا بەرگەندە: «ءايت!» – دەيدى ار جاعىنان بىرەۋ. جالت قاراسا، ماناعى كيىك:

          — مەنىڭ جايىمدى ورمانبەت بيدەن سۇرا! – دەپ، سەكىرىپ-سەكىرىپ جوق بولادى.

          اڭشى ەندى سول ورمانبەت ءبيدى ىزدەپ تابۋعا بەل بايلايدى. ول ۇزاق ءجۇرىپ ورمانبەت ءبيدىڭ اۋىلىن تابادى، ءبىراق ورمانبەت بي ۇيىندە بولمايدى، قاڭىراعان ءۇيى تۇرادى. اڭشى سۇراستىرىپ بىلسە، ورمانبەت ءبيدىڭ باسقا ءبىر جەردە ايەلى بولادى ەكەن. ول سوعان كەتەدى دە ءوز ايەلى ونى قۋىپ كەتەدى.

          اڭشى جىگىت و دا ورمانبەت ءبيدىڭ سوڭىنان ىزدەپ بارماقشى بولادى. اقىرى ورمانبەت ءبيدىڭ جاڭا وتاۋىن تابادى. وتاۋعا كىرىپ بارسا، ءبىر ايەل تۇرىپتى دا:

          — سەن ورمانبەت ءبيدى ىزدەيسىڭ عوي، – دەپ، ءبىر جۇگەندى قاعىپ قالىپ: «قارا توبەت بول!» – دەگەن ەكەن، الگى اڭشى يت بولىپ جۇگىرە جونەلىپتى. ءبىراق ساناسى وزگەرمەپتى. سودان قاڭعىرىپ ءجۇرىپ، باي اۋىلعا ۇشىرايدى. مال سويىلىپ، قان-جىن بولعان جەردە ول اۋىل يتتەرىنىڭ ءبارىن جەڭىپ ماڭنان قۋاتىن بولىپتى. ول ءۇيدىڭ ايەلى جىل سايىن بالا تاپسا دا ءۇش كۇن جۇرگەن سوڭ، ولە بەرەدى ەكەن. ءيتتى ۇيىنە اكەلگەن كۇنى دە ۇل بالا تابادى.

          ەل جاتىپ ۇيقىعا ەنگەن ۋاقىتتا يت تۇرعان ءۇيدىڭ شاڭىراعىنا ءبىر قۇس كەلىپ قونادى دا ودان جاڭا تۋعان ءسابيدىڭ ۇستىنە تونە بەرگەندە، يت شاپ بەرىپ ۇستاپ الادى. الگى قۇس: «ولتىرمە!» – دەپ جالىنا باستايدى. «مەن ەكىنشى قايتىپ وسى ءۇيدىڭ بالاسىنا زالال جاسامايمىن جانە ءوزىڭ ءۇشىن ءبىر جاقسىلىق  ىستەرمىن»، – دەپ انت ىشەدى قۇس، يت جىبەرەدى.

          سونىمەن يت تۇرعان ءۇيدىڭ جاس بالاسى اۋىرماي-سىرقاماي وسە تۇسەدى.

          «بۇل ءيتتىڭ زور قاسيەتى بولدى» دەپ ويلايدى ءۇي يەسى. ءيتتىڭ موينىن جىبەكپەن قارعىلاپ، شولپى تاعادى. سونداي جاقسى تاربيەلەيدى.

          ءبىر كۇندەرى الگى يت ورمانبەت ءبيدىڭ جاڭا وتاۋىنا بارىپ قايتايىن دەگەن ويمەن جۇگىرىپ وتىرىپ وتاۋعا كىرسە، ماناعى ايەل: «ءاي، مىناۋ ءالى ءجۇر ەكەن عوي، سەن بوزتورعاي بول»، – دەپ، جۇگەندى قاعىپ قالسا، تورعاي بولىپ ۇشادى دا كەتەدى. ول ىستىق كۇندەرى ۇزاق ۇشىپ جۇرۋمەن ابدەن شولگە ۇرىنىپ شارشايدى. سودان ول ءبىر ءتۇپ شىلىكتىڭ تۇبىنە قونىپ، ەندى ۇشۋعا دا جايى بولماي جاتقاندا، ويناپ جۇرگەن ءبىر توپ بالا كورىپ ۇستاپ الىپ، قۋانعاننان ۇيلەرىنە الا جۇگىرەدى. تورعايدى ۇستاعان بالا شەشەسىنە كەلىپ:

          — اپا، ءبىز تورعاي ۇستادىق، – دەپ ماقتانادى. شەشەسى:

          — كانە، تورعايىڭ؟ – دەپ قولىنا الادى دا:

          — وي، ۇشىرىپ الدىم! – دەپ قوينىنا سالا قويادى. بالالار جىلاسا دا بەرمەيدى. اقىرى الگى ايەل بالالارى كەتكەسىن، ءبىر جۇگەندى قاعىپ جىبەرىپ، تورعايدى بۇرىنعى ادام تۇرىنە ەنگىزەدى، سوسىن ايتادى ول:

          — مەن انەۋكۇنگى الدىڭنان كيىك بولىپ كورىنىپ، سەن اتىپ العان مەن ەدىم. مەن ورمانبەت ءبيدىڭ بايبىشەسى بولامىن. ونىڭ اشىنا ايەلى مەنى كيىك ەتىپ جىبەردى. سودان قاراقۇس تا ەتىپ جىبەردى. ول سيقىرلى بولاتىن، – دەيدى ايەل، – سەن يت بولىپ جۇرگەندە، انا باي اۋىلعا قۇس بولىپ بارىپ، سەنىڭ ۇستاپ العانىڭ دا مەن ەدىم. سوندا ساعان جاقسىلىق ەتەرمىن دەپ ەدىم. مىنە، سونىڭ ەسەسى. ەندى اناۋ ورمانبەت بي مەن ونىڭ سيقىرشى ايەلىنە نە ىستە دەيسىڭ، قولىمنان كەلەدى. مەن ءقازىر ودان دا كۇشتى سيقىرشىلىق ونەر تاپتىم، – دەيدى. «ول ەكەۋىن ەسەك جاساپ، ارتىنا مىڭ بۇتتان قۇم سۇيرەتىپ قوي»، – دەپ تىلەك ەتىپتى اڭشى.

          سودان ورمانبەت بي مەن ونىڭ اشىنا ايەلى ەسەك بولىپ، وسى كەزگە دەيىن جۇگىن تارتا الماي ءبىر جەردە ءجۇر-مىس دەگەندى اڭىز ەتەدى ەل.

---