اقىن قاليجان تۋرالى بىرەر ءسوز
شىلدە ايىنىڭ سوڭىندا كۇنى-تۇنى ۇزبەي جاۋعان جاڭبىر ءاپ- ساتتە-اق قىردىڭ ۇگىلە باستاعان كودەسىن كوتەرىپ، جاسىل قۇراق جايقالىپ، ارناسى كەپكەن بۇلاقتارعا كادىمگىدەي جان ءبىتىپ،سارقىراپ، كۇركىرەپ تاسقىنداي اعىپ دالا ءسانىن ارتتىرا تۇسكەن.
تۇلپارلار تۇياعىنىڭ ءدۇبىرى مەن جىلىنا ءبىر رەت ءدۇر سىلكىنىپ، سونان كەيىنگى كەزەڭدە ءولى تىنىشتىق قۇشاعىنا جاتاتىن مويىلدى القابىندا كيىز ۇيلەر تىگىلىپ، ات شابىس وتەتىن اينالىم تازارتىلىپ تەگىستەلىپ، مۇقيات تەكسەرىستەن وتكەن. مىنە، جىلداعى ەڭبەك وزاتتارىنىڭ ءداستۇرلى اۋداندىق سلەتىنىڭ جالاۋى جەلبىرەي كوتەرىلدى.
اۋدان باسشىلارى، ەڭبەكتەرىمەن ەرەكشە كوزگە تۇسكەندەر، ەڭبەك ەرلەرى اتانعاندار، ءار دەڭگەيدەگى دەپۋتاتتار، ءبىر سوزبەن، اۋداننىڭ بەتكە ۇستارلارى قاراعاندى وبلىسىنىڭ ەگىندىبۇلاق اۋدانىنان ارنايى كەلگەن وكىلدەر الاڭداعى پرەزيديۋمعا جايعاسا باستادى. تەك جيىن باستالا قويمادى. اۋدان باسشىلارى الدەكىمدى توسىپ وتىرعان سىڭايلى. مىنە، اقىرى ونىڭ دا قاراسى كورىندى.
وتىرعاندار ورىندارىنان ورە تۇرەگەلىپ، ونىمەن جىك-جاپار بولىپ قول الىسىپ امانداسىپ جاتتى. وعان اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسىنىڭ قاسىنان ورىن ۇسىنىلدى. سول ءسات قاسىمدا تۇرعان جىگىتتەردىڭ ءبىرى: «قاليجان اعا!»- دەپ قالدى. راسىندا، بۇل قازاقتىڭ داۋىلپاز اقىنى قاليجان بەكحوجين اعا ەدى. جينالىس باستالىپ كەتتى. كۇن بارعان سايىن شىجىپ سالا بەردى. اشىق الاڭقايدان اعاشتاردىڭ كولەڭكەسىنە قاراي ىعىستىق.
ۇزىن - سونار باياندامادان سوڭ ءار سالا بويىنشا سوسياليستىك جارىستىڭ جەڭىمپازدارى اتانعان شارۋاشىلىقتارعا اۋىسپالى قىزىل تۋ تاپسىرۋ، اقىر سوڭىندا، جەكەلەگەن ەڭبەك وزاتتارىن ماراپاتتاۋ... كەمىندە 2-3 ساعاتتان اسا ۋاقىت العان وسى شارانى جۇزەگە اسىرعانشا شىجىعان كۇن استىندا تاپجىلماي وتىرۋ كىمگە دە بولسا، اسىرەسە اقىن اعاعا وڭايعا سوقپاعانى بايقالىپ-اق تۇر. ماڭدايىنان شىپ-شىپ شىققان تەردى تىنىمسىز قول ورامالىمەن سۇرتە بەردى.
ءتىپتى ونىڭ شەشەندەردىڭ سوزىنە قۇلاق تۇرۋگە مۇمكىندىگى بولدى ما ەكەن، كىم ءبىلسىن؟ كوممۋنيستىك پارتيانى، قالا بەردى، اۋدان باسشىلارىن قول اياقتارىن جەرگە تيگىزبەي ماقتاعان. العىس ايتقان پارىقسىز داۋرىقپا ءسوز جەلدى كۇنگى ورتتەي لاۋلاپ بارىپ باسىلدى. پرەزيديۋمدا وتىرعان يگى جاقسىلار كول بەتىنەن ءدۇر ەتىپ كوتەرىلگەن قۇستاي قالىڭ كوپشىلىكتىڭ سىرت جاعىندا ورىن تەپكەن كيىز ۇيلەرگە قاراي ەمپەڭدەي اياڭداپ بارا جاتتى.
قاليجان بەكحوجيندى قولتىقتاعان جاۋاپتى قىزمەتكەرلەردىڭ ءبىرى بىزدەن ءجۇز- ءجۇز ەلۋ مەتر جەردە بىرەۋى ورىندىقتا قالعاندارى تۇرەگەپ تۇرعان. ايەلدەرگە قاراي بەتتەدى. قالەكەڭ جاقىنداعان تۇستا ورىندىقتا وتىرعان شىرايلى كەلىنشەك ورنىنان تۇرىپ اقىنعا قارسى بەتتەدى. سول ءسات قالەكەڭنىڭ: «زايداحان!»- دەگەن ءۇنى ساڭق ەتتى.
- جەڭگەمىز،- دەدى بىزگە اقىن تولەگەن مۇقايەۆ. بۇل ساتتە اقىن جەڭگەمىزدى قۇشاعىنا الىپ، مەيىرلەنە يىسكەپ، ماڭدايىنان سيپاعان ەدى. بۇل بىزگە. ءبىزدى قويشى. وسى ءبىر اقىن سەرىلىگىن تانىتاتىن ادال جارىنا دەگەن اسىل سەزىم. قاشاندا بولسىن قوساعىنان مەيىرىم شۋاعىن كۇتەتىن نازىك جاندى ايەل قاۋىمىنىڭ جاسىنا دا، جاسامىسىنا دا ەتكەن اسەرىن ايتىپ جەتكىزگىسىز ەدى. ءارقايسىنىڭ ەت جۇرەگىن ءدىر ەتكىزگەن قايتا ورالماس البىرت شاقتارىن بىرتە-بىرتە ۋاقىت توزاڭى شالىپ ۇمتىلا باستاعان ۇلى اباي ايتاتىنداي «جاس جۇرەكتىڭ ساۋساعىن جايعان» ىڭكار سەزىمگە تولى ەستەرىنە تۇسىرگەن بولار. ايتەۋىر بەي-جاي قالعان جان جوق ەدى.
بۇعان سول ساتتە ودان كەيىنگى جەردە باياناۋىل اۋداندىق «جەڭىس» (بايانتاۋ) گازەتىندە قىزمەت ەتكەن جىلداردا (1971-97) ءبىر كىسىدەي كوز جەتكىزدىم. ول كەزدە اۋىلداردا قوناق ءۇيى جوق. ءىسساپارعا، قايدا بارساق تا قوناقجاي اۋىل ادامدارى قۇشاق جايا قارسى الاتىن. كىم ەكەنىمىزدى تانىپ بىلگەن تۇستا شاڭىراق يەلەرى مىندەتتى تۇردە:
- سول جىلعى اقىن قاليجان بەكحوجين قاتىسقان ەڭبەك وزاتتارىنىڭ سلەتىندە بولدىڭىز با؟- دەپ سۇرار ەدى.
- ال ءوزىڭىز شە ؟- دەگەن قارسى ساۋالعا بىرەۋلەرى بولدىق دەسە، ەندى بىرەۋلەرى بولا الماعانىن ايتاتىن. نەگە ەكەنى بەلگىسىز، ولاردىڭ زايداحانعا قاليجان اعانىڭ تاراپىنان سۇيىسپەنشىلىككە تولى جاسالعان سول ىزەتتى اۋىزدارىنىڭ سۋى قۇرىعان اڭگىمەلەرىنە قۇلاق تۇرە وتىرىپ، اتا-بابامىزدان ۇرپاقتان-ۇرپاققا جەتكەن كورگەن دە ارماندا كورمەگەن دە ارماندا دەگەن قاناتتى ءسوزى ويعا ورالاتىن. وسى اتالى ءسوز، زايىرى، وسىندايدان قالعان-اق بولار دەپ توپشىلايتىنمىن .
ءتىپتى تاعدىر شىركىننىڭ سول ەلى سۇيگەن تاۋ قىرانداي ساڭقىلداعان تەرەڭ ويلى، ەركىن مىنەزدى، ەرەكشە تەكتى قازاقتىڭ ءبىرتۋار اقىندارىنىڭ بىرىمەن ەكىنشى رەت جۇزدەسىپ ايگىلى اقىن قۋاندىق شاڭعىتبايەۆ ەكەۋىنىڭ سەمينارىنا قاتىسىپ، الدارىندا ولەڭ وقىپ، ءادىل باعالارىنا يە بولارمىن دەپ كىم ويلاپتى. ءتىپتى ءبىر شاڭىراقتىڭ استىندا قونا جاتىپ، اڭگىمەسىن تىڭداۋعا مۇمكىندىك الارمىن -اۋ دەگەن وي ول تۇستا ءۇش ۇيىقتاسام تۇسىمە كىرگەن ەمەس. ءبارىن باسىنان باستايىنشى.
1975 جىلى 4-7 ناۋرىز ارالىعىندا پاۆلودار قالاسىندا جاس اقىن جازۋشىلاردىڭ رەسپۋبليكالىق ايماقتىق سلەتى ءوتتى. سول سلەتكە ءبىزدىڭ ايماقتان اقىن سوسيال ايتەنوۆ، تولەگەن مۇقايەۆ، گۇلبارشىن دۋرمانوۆا قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلەرى مۇباراك جامانبالينوۆ، ەسەنتاي ەربوتين ماي اۋدانىنان (ءاتى-جونىن ۇمىتتىم) تاعى ءبىر جىگىت قاتىستى. سولاردىڭ ساپىندا وسى جولداردىڭ دا اۆتورى بار ەدى. ءبىز تولەگەن مۇقايەۆ ەكەۋمىز سول تۇستا باياناۋىل اۋداندىق «جەڭىس» گازەتىندە قىزمەت ىستەگەنبىز. ول كەزدە مەنىڭ جوعارى ءبىلىمىم جوق ەدى.
جاريالانعان ادەبي شىعارمالارىمنىڭ دا سانى ساۋساقپەن سانارلىق بولاتىن. وسىنى كولدەنەڭ تارتقان ۇجىم مۇشەلەرى مەنىڭ سلەتكە قاتىسۋىما ەلەۋلى قارسىلىق ءبىلدىردى. ءتىپتى كەيبىرى قىزبالىققا سالىنىپ، بۇل ادەبي شىعارما تۇگىلى اۋەلى دۇرىستاپ ماقالا جازىپ السىن دەگەنگە دەيىن بارىپ قالدى. تولەگەننىڭ: «سىزدەر سۇلەيمەننىڭ اقىن ەكەندىگىن بىلمەسەڭىزدەر، مەن بىلەمىن»،- دەگەن ءبىر اۋىز ءسوزى ماعان سەمينارعا قاتىسۋىما جول اشقانداي ەدى.
الماتىدان كەلەتىن اقىنداردى اۋەجايدان قارسى الۋعا ءبىز دە كەلدىك. ول كەزدە قارسى الۋشىلار جولاۋشىلاردى قونۋ الاڭىنا قارسى الاتىن. مىنە، الىپ لاينەرگە تراپ بەرىلدى. ۇشاقتىڭ ەسىگى اشىلىپ، قارسى الۋشىلارعا قول بۇلعاپ ىزەت ەتكەن اقىن قاليجان بەكحوجينگە ىلەسكەن اقىن- جازۋشىلار اپ-ساتتە وزدەرىن قارسى الۋشىلارمەن ميداي ارالاسىپ كەتتى. مەنى قولىمنان تارس قىلىپ ۇستاپ العان تولەگەن ءبىر ساتتە جۇلقي تارتىپ، قاليجان اعانىڭ الدىنان ءبىر-اق شىعاردى. اقىنعا سالەم بەرىپ تۇرعان مەنىڭ ءاتى-جونىمدى ايتىپ تانىستىرىپت ا ۇلگەردى. قالىڭ توپتىڭ ورتاسىنان سىتىلىپ شىققان تۇستا ەسەنتاي اعاعا ۇشىراسا كەتتىك.
- مەن كوكتەن تۇسكەن اقىنداردى جەردە تۇرىپ كورۋگە ارنايى كەلگەن ەدىم،- دەدى ول جىميا كۇلىپ. جول بويى الدەكىمدەر:
- ولجاس كەشكى رەيسپەن كەلەتىن بولىپتى،- دەسىپ كەلە جاتتى. سلەتكە قاتىسۋشىلاردى كەشكى اسقا شاقىرعان تۇستا شەتقاقپايلاۋ تۇرعان ءبىزدى بايقاپ قالعان وبلىستىق كومسومول كوميتەتىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءبىرى شەتتەۋ تۇرعان ۇستەلدىڭ بىرىنە جايعاستىرىپ، باسقالارعا جاسالعان جاعداي بىزگە دە جاسالاتىنىن ايتىپ جاتتى. توسكە شاۋىپ باسقا ورمەلەپ ۇيرەنبەگەن باسىمىز ءتىپتى كەي وبلىستان كەلگەن جىلپوستاردىڭ الدى ۇلكەن جازۋشىلار مەن داستارحانداس بولا قالعانىن ارتىنان اڭعاردىق.
- ساكە، ءقازىر،- دەپ تولەگەن ەسىككە قاراي تۇرا ۇمتىلدى. ىلە جازۋشى قابدەش ءجۇمادىلوۆ اعانى ەرتىپ كەلىپ، بوس ورىنعا جايعاستىردى. سويتسەك، قاباڭ الدەنەگە ىركىلىپ قالعان ساتتە رەستورانعا لاپ قويعان جاستار جاعى ول كىسىنى ىعىستىرىپ جىبەرسە كەرەك.
قابەڭنىڭ «سوڭعى كوشىنىڭ» اۋىزدان-اۋىزعا جەتىپ، قولدان-قولعا ءوتىپ اڭىز بولا باستاعان تۇسى بۇل. ءبىزدىڭ ساۋالدارىمىزعا شەشىلە جاۋاپ بەرىپ وتىردى. ورايلى ءبىر ساتىندە تولەگەن قابەڭنىڭ مەكەنجايىن دە الىپ ۇلگەردى. سودان بىرنەشە جىل وتكەندە تولەگەن الماتىعا قىزمەتكە اۋىسقان تۇستا قابدەش اعاعا حابارلاسسا كەرەك.
- وتباسىمىزبەن قوناق قىلدى،- دەپ وتىراتىن مارقۇم.
تاڭەرتەڭ «ەرتىس» قوناق ءۇيىنىڭ بۋفەتىنەن ازىقتانىپ الماق بولىپ كىرسەك، ولجاس سوندا وتىر ەكەن. «ادامعا تابىن، جەر، ەندى» پوەماسىنىڭ اۆتورىن تاياق تاستام جەردەن كورەرمىن دەپ كىم ويلاعان؟! ءوز باسىم ءبىر ءتۇرلى ابدىراپ، ساسىپ-اق قالدىم.
ولجاستىڭ اسا كەلىستى تۇرقى ۇستىنە كيگەن كيىمى وزگەلەرگە قاراعاندا الابوتەن ەدى. سەمينار باستالىپ كەتتى. ون وبلىستان كەلگەن جاس اقىن- جازۋشىلار توپ-توپقا ءبولىنىپ، باقتارىن سىناۋدا. قاليجان، قۋاندىق اعالار ءار اقىننىڭ وقىعان ولەڭىن وي ەلەگىنەن، سىن تەزىنەن وتكىزۋمەن وتىر.
كەيدە بالاشا قۋانىپ، كەيدە كىرپىدەي جيىرىلىپ وتىرعان ولاردىڭ جۇزىنەن بىزدەر ولەڭ وقىعان اقىننىڭ پوەزيا الەمىنە قانشالىقتى قاتىسى بارىن ىشتەي اڭعارىپ، وپىراي ءبىزدىڭ كۇنىمىز نە بولار ەكەن دەپ ويلاۋمەن وتىرمىز. ال بۇعان دەيىن قالاعاڭ ولەڭدەرىن وقي باستاعان بىرەر اقىندى ورتا جولدان توقتاتىپ تاستادى. ءتىپتى بىرەۋىنە: «كومبينەزوننىڭ پوەزياعا قانداي قاتىسى بار؟ سەن ونان دا ەڭبەك ادامىن جىرلامايسىڭ با؟»- دەپ ەسكەرتۋ جاسادى.
قالاعاڭنىڭ اۋزىنان ءوز ءاتى-جونىمدى ەستىگەندە ءبىرشاما ابدىراپ قالعانداي ەدىم. ولەڭ وقي باستاعاندا جۇرەگىمنىڭ ورنىنا تۇسكەندىگى سونشالىق- قارسى الدىمدا قاسقايىپ وتىرعان قاليجاندى دا، قۋاندىقتى دا، مەنى زەر سالىپ تىڭداي باستاعان ارىپتەستەرىمدى دە ءبىر ساتكە ۇمىتقانداي ەدىم. ەسىمدى قالاعاڭ: «راحمەت، اينالايىن!»- دەگەندە بارىپ جيدىم. سول كۇنگى تولەگەن ەكەۋمىزدىڭ قۋانىشىمىزدا شەك جوق ەدى.
سول جولى قالاعاڭ مەن قۋاندىق اعادان باسقا قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن بەردىبەك سوقپاقبايەۆ، امانجول شامكەنوۆ، جاپپار ومىربەكوۆ، ءساتىمجان سانبايەۆ، اۋباكىر نىلىبايەۆ، جوعارىدا اتى اتالىپ وتكەن قابدەش ءجۇمادىلوۆ سىندى قالامگەرلەرمەن ۇشىراسۋ باقىتىنا يە بولعان ەدىك. وبلىستاردان كەلگەن نۇرعوجا ورازوۆ، مەدەۋ سارسەكەيەۆ، اقسەلەۋ سەيدىمبەكوۆ، سەرىك اقسۇڭقار ۇلى، تولەگەن قاجىبايەۆ ەستە قالعان ەدى.
ەرتەڭگىسىندە پاۆلوداردىڭ ءوندىرىس ورىندارى تراكتور زاۋىتىنا بۇل كۇندە ق.ي. ساتپايەۆ اتىنداعى ەرتىس- قاراعاندى كانالى بويىنداعى ناسوس ستانسىلارىنا ساپار شەكتىك. بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا بىرنەشە اۆتوبۋسپەن تراكتور زاۋىتىنا كەلىپ تۇسە قالدىق. جەڭىل كولىكتەرمەن ەرتە كەلگەن استانالىق اقىن- جازۋشىلار ءبىزدى اشىق الاڭدا توسىپ تۇر ەدى. توپتى جاننىڭ ورتاسىندا ولجاستىڭ سۇڭعاق بويى اسقاق كورىنەدى.
ءبىز جاقىنداعاندا ولار العا جىلجىدى. وسى ءسات كوڭىلىمدى گۇلبارشىن ءدۇرمانوۆانىڭ امانداسقان داۋسى بولگەن ەدى.
-ولجاس اعاڭا امانداستىڭ با؟
-جوق.
- مۇنىڭ قىزىق ەكەن. جاياۋ مۇساعا سەن دە ول دا جيەنشار ەمەسسىزدەر مە؟
-ونى ول كىسىگە قالاي ايتام؟
ء-قازىر سەنى شاقىرتاد. سول ءسات ولجاستاردىڭ توبىنان بولىنگەن ءبىر جاس جىگىت بىزگە قاراي جۇگىرىپ كەلە جاتتى. ءبىز جاقىنداعان تۇستا ول:
- گۇلبارشىن ءدۇرمانوۆا قايسىڭ؟- دەپ سۇرادى.
-ولجاس ومارحان ۇلى شاقىرادى. گۇلبارشىندى وزىمەن ىلەستىرىپ الا جونەلدى. ءوندىرىس ورىندارىن ارالاپ ورالعان ءبىز جۋىنىپ-شايىنىپ جاتىر ەدىك. ەسىك قاعىلدى. كەلگەن جىگىت:
-سەندەردى قاليجان بەكحوجين توسىپ وتىر،- دەدى.
-تولەگەندى مە؟- دەدىم مەن.
-جوق، سەنى دە. كانە جۇرىڭدەر.
اقىن ءبىزدى جىلى قارسى الدى. ەرتەڭ تۇسكى اسقا الماتىدان كەلگەن اقىن- جازۋشىلاردى شاقىرماق ەدىم. ەلىمنىڭ، جەرىمنىڭ داستارحانىن كورسەتپەكپىن. سوعان سەن سۇلەيمەن ولجاستى...
-اعا،- دەدىم مەن ول كىسىگە، - تولەگەننىڭ بارعانى ءجون بولار.
-جوق، سەن باراسىڭ، -دەدى ول قاتقىل ۇنمەن بۇيىرا سويلەپ. تولەگەن سەن... ءارقايسىمىز اتالعان جازۋشىلارعا حابارلاماق بولىپ، ولاردىڭ بولمەلەرىنە بەت الدىق، ولجاس... قالاي قارسى الار ەكەن؟ ورىسشا جازاتىن اقىنعا قالاعاڭنىڭ تۇستىككە شاقىرىپ جاتقانىن جەتكىزە السام جارار ەدى-اۋ. قينالا تۇرىپ ەسىگىن قاقتىم. كەنەت ەسىك اشىلىپ، ولجاستىڭ ءوزى كورىندى. مەنى بولمەگە كىرگىزگەن ول ورىن ۇسىندى.
-مەن ءسىزدى تىڭداپ وتىرمىن.
مەن وعان شاما-شارقىم جەتكەنشە قاليجان اعانىڭ تۇستىككە شاقىرىپ جاتقانىن ايتتىم.
-جاقسى،- دەدى ول. باسقالارى دا كەلەتىندەرىن ايتتى.
- دۇرىس،- دەدى قالەكەڭ،- تاپسىرمانى ويداعىداي ورىنداعان ەكەنسىڭدەر . تەك شارۋا مۇنىمەن بىتكەن جوق. سەن ەكەۋىڭ سولارمەن بىرگە بولاسىڭدار. تولەگەندى بىلمەيمىن.
ءوز باسىم بۇرىن-سوڭدى مۇنداي ەسىمدەرى ەلگە اسا تانىمال اقىلمان داناگوي سوعان ساي، باۋكەڭ ايتپاقشى، اتاقتارى دا، شاتاقتارى دا جىرتىلىپ ايىرىلاتىن ايبىندى جاندارمەن داستارحانداس بولماق تۇگىلى توبەلەرىن كوز كورىم جەردەن كورمەگەن ەدىم. سودان دا بولار قاتتى جۇرەكسىندىم.
قالەكەڭنىڭ قوناقتارى ايتىلعان ۋاقىتتا جينالدى. ءا دەگەننەن- اق داستارحان باسىندا قىزۋ اڭگىمە ءورىس الدى.
ءبىر تۇستا وتىرعانداردىڭ ءبىرى: «زاكادىچنىە درۋزيا» دەگەن ورىس ءسوزىنىڭ ماعىناسى قازاقشا قالاي؟»- دەپ كوپشىلىككە ساۋال تاستادى. اركىم «كەڭىردەك»، «كومەكەي» دەپ ءوز بىلگەنىن ايتىپ جاتتى. ءبىراق ءبىر ورتاق مامىلەگە كەلە المادى. سول تۇستا قالاعاڭ: «ءسىز قالاي تۇسىندىرەر ەدىڭىز؟»- دەپ ولجاس ومارحانۇلىنا قارادى.
-كادىك،- دەدى ول. وندا بۇل جۇتقىنشاق بولدى عوي.
- «وڭەشتەس دوستار» دەگەن ماعىنا بىلدىرەدى،- دەدى اقىن قۋاندىق شاڭعىتبايەۆ. وتىرعانداردىڭ ءبىرى: «بۇل تىلدىك قوردا بار ءسوز عوي»،- دەگەن ەدى. قالعاندارى ونى قوستاي كەلە، ءسوز ونەرى دەرتپەن تەڭ دەگەن وسى دەستى. كەيدە كۇندەلىكتى ايتىلىپ جۇرەتىن ءسوزدىڭ ءوزى قاجەتتى كەزىندە ويعا تۇسپەي ساندالتاتىن ساتتەرى كوپ ەكەنىن اڭگىمەلەپ كەتتى.
الدىنان ەل تاراعان بيلەردەن قالعان شەشەندىك سوزدەر، قازاق ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن سالۋشىلار، بۇگىنگى تاڭداعى وزىق ويلى قالامگەرلەر تۋرالى نەبىر ونەگە بولار سوزدەر ايتىلدى. ال ولاردى اقىن جازۋشى اعالاردىڭ اۋزىنان شىققان ساف كۇيىندە جەتكىزۋگە قالام-قۋاتىمىز جەتە بەرمەس. ءوزىمنىڭ بۇلدىر بىلجىر ويىممەن سولاي دەگەن سياقتى ەدى دەپ قاعازعا ءتۇسىرۋ قيانات بولار. تەك ءوزىمدى تاڭقالدىرعان ءبىر جاي جايلى ايتا كەتەيىن.
مەن بىلەم دەۋشىلەردىڭ ايتىسىنا قاراعاندا، كەيبىر اقىن-جازۋشىلار بىر-بىرىنە: «مەنىڭ جانىمدا سەن كىمسىڭ؟»- دەپ جاعا جىرتىسىپ شىعا كەلەدى دەسەتىن. ءوز باسىم سونى بايقامادىم. سىرباز سىيلاستىق، جاراسىمدى ءازىل الدەن سوڭ ۇرگەدەكتەنىپ وتىرعان كوڭىلىمدى ورنىنا تۇسىرگەن ەدى. كەشتى (سولاي ايتۋعا بولاتىن بولسا) ولجاس ومارحان ۇلى سۇلەيمەنوۆ جۇرگىزىپ وتىردى.
ۇستەل باسىندا وتىرعان اعالار وزدەرىمەن وزدەرى بولىپ كەتپەي اراگىدىك تولەگەن ەكەۋمىزگە دە نازار اۋدارۋمەن بولدى. كەش اياقتالىپ، جۇرت تارقاي باستادى. قاليجان اعا تولەگەن ەكەۋمىزگە: «بۇگىن وسىندا قوناسىڭدار»،- دەپ تاعى دا ەسكەرتتى. ول كىسىلەر سول كەزدەگى «ەرتىس» قوناق ۇيىندەگى ەڭ جاقسى ەكى بولمەلى ليۋكسكە ورنالاسقان ەكەن. سول كۇنى اقىن اعالارمەن ۇزاق اڭگىمەلەستىك. ول كىسىلەردىڭ اڭگىمەلەرى ادەبيەتكە، دوسقا ادالدىق، جاپپاي ارىڭدى ساقتاۋ تۋرالى ەدى.
سودان بەرى ءبىرتالاي اقىن- جازۋشىلارمەن كەزدەسىپ، وي ءبولىسىپ، دامدەس-تۇزداس بولا ءجۇرىپ، قاليجان، قۋاندىق اعالارمەن وتكىزگەن سول ءبىر شۇعىلالى دا شۋاقتى ساتكە جەتەتىنىن ەسكە تۇسىرە الماي وتىرمىن. بالكىم، «اشارشىلىقتا جەگەن قۇيقانىڭ ءدامى ەستەن كەتپەس» دەگەن وسى ما ەكەن؟ قالاي دەسەك تە مەنى ادەبيەت ايدىنىنا الىپ شىققان ءبىرىنشى- قۇداي، ەكىنشى- تولەگەن ءىنىمنىڭ كومەگى، اعالاردىڭ اعالىق قامقورلىققا تولى ءبىر اۋىز جىلى سوزدەرى ەكەنى تالاسسىز عوي.
سۇلەيمەن بايازيتوۆ
You Might Also Like
-
قوستاناي قالاسى №15 ورتا مەكتەپ «التىن ويماق» ۇيىرمەسىنىڭ وقۋشىسى سەرىكجان التىناي ۇيىرمە جەتەكشىسى وماروۆا لياززات اكباسوۆنا
