اقساق كەمپىر
وبلاتكومعا جاڭا ءتوراعا كەلگەندە، كونە شاھارىمىزداعى اق تەرەكتەردىڭ جاپىراقتارى ەندى-ەندى عانا سارعايا باستاعان ەدى. ءبىزدىڭ كەڭسەمىزدىڭ ءىشى-تىسىندا دا كۇبىر-سىبىر كەنەت كوبەيگەن. الدەنەشە مەكەمەلەر مەن ۇيىمدار مەكەن ەتەتىن توعىز قاباتتى توزىڭقى ءۇيدىڭ الدىنداعى الىپ اعاشتار اق تەرەكتەردەي ەمەس، ءبىرتۇرلى قاراۋىتا قابارىپ، تۇپتەرىنە دە، توڭىرەكتەرىنە دە كۇن تۇسىرمەيتىن. سول سىزى كەپپەس، شىرىك ءيىسى كەتپەس كۇرەڭقوڭىر كولەڭكەدە تەمەكى تارتاتىن تومەنىرەك توپتارداعى، ءومىرى وسپەيتىن شەنەۋنىكتەردىڭ اڭگىمەلەرى ادەتتەگىدەي ىزاعا بۋىلىپ، كەكەسىنگە كوگەندەلەتىن-دى. الايدا ايتقان اقپاراتتارى مەن تۇيگەن توپشىلاۋلارى شىندىقتىڭ شەنەيىنە دە جولامايدى دەي المايسىز.
— بۇل كەلگەن كىسى وتىز جەتىنشى جىلى العاشقىلاردىڭ قاتارىندا اتىلىپ كەتكەن اسا ءىرى قايراتكەردىڭ بالاسى ەكەن.
— اسىلدىڭ تۇياعى، التىننىڭ سىنىعى بولدى-اۋ وندا؟!
— باسە، تۇپتىڭ-تۇبىندە وسىندايلار ءوسۋى كەرەك قوي.
دەستى. بۇل ارينە، وزگەرىستەردى، كادرلاردىڭ ءاۋىس-تۇيىسىن كوبىنەسە وڭ بايىرقالايتىنداردىڭ بەرىپ جاتقان باعالارىتۇعىن.
ال ەندى ءبىزدىڭ كەڭسەمىزدىڭ الدىنداعى سىز بۇرىككەن كولەڭكەنىڭ تىم قاراقوڭىرلاۋ تۇكپىرىندەگىلەر باسقاشالاۋ كوگەن كەرەر:
— داقپىرتى دارداي ايتەۋىر. الايدا تالاي تىزگىندى بۇرىن دا ۇستادى ەمەس پە، تىندىرعانى قايدا؟
— ماتا داڭقىمەن ءبوز داعى، كەتە تۋماعانىنا كىم كەپىل؟
ال بىلايعى جالپى جۇرتشىلىعىڭىز:
«جاڭا ءتوراعا تىم قاراپايىم ەكەن، العاشقى كۇننەن جۇمىسقا جاياۋ بارىپتى»، — دەستى.
«كىشىپەيىل كورىنەدى، بالامەن دە، شاعامەن دە تەڭ دارەجەدە سويلەسىپ-كۇلىسىپ جۇرە بەرەدى ەكەن-اي»، — دەپ تاڭىرقاۋشىلار تابىلدى.
«ويباي، ۇيىندە شە، كادىمگى ەتسىز قارا كوجە ءىشىپ وتىرعانىن ءبىزدىڭ ناعاشىمىز بار عوي، ءوز كوزىمەن كورىپتى»، — دەگەندەر دە بولدى.
اتكومنىڭ جاڭا ءتوراعاسى العاشقى اپتانىڭ اياعىنا جەتىپ ۇلگەرمەي-اق، الىستاعى اۋدانعا شىعىپتى. وقۋ جىلى باستالىپ كەتكەن عوي، مالشىلاردىڭ بالالارى جاتىپ وقيتىن مەكتەپ-ينتەرناتقا بارسا، تاربيەلەنۋشىلەرگە ءتورت اپتادان بەرى ءبىر قاسىق ءسۇت بەرىلمەپتى. ونداي-ونداي وقۋ-تاربيە ورىندارىنا ونداعان جىلداردان بەرى بىردە-بىر ءىرى باسشى باس سۇعىپ كورمەگەن ءدا-ا-ا. قايتار جولىندا اۋدان ورتالىعىنداعى كىتاپحاناعا كىرسە، وقىرمانداردىڭ سانىن كوبەيتىپ، وتىرىك جازادى ەكەن. ونى دا ءبىلىپ قويىپتى. كىتاپحانادان شىعىپ، سول ماڭايداعى ساتتار ەرۋبايەۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ ونىنشى سىنىبىندا ءجۇرىپ جاتقان ادەبيەت ساباعىنا قاتىسىپ، ارتقى پارتادا وتىرىپ العان. سول كۇنگى سوڭعى ۇزىلىسكە قوڭىراۋ سوعىلعاندا سۇراپتى: «ساتتاردىڭ قانداي شىعارمالارىن جانە قانداي كەيىپكەرلەرىن بىلەسىڭدەر؟» — دەپ. سويتسە، بىردە-بىر بالا اۋىزدارىن اشپاپتى. الگى مەكتەپتىڭ ديرەكتورى مۇنداي ماسقارانى وزىنشە ءتۇسىندىرىپتى: «ويباي-اۋ، ويباي! اۋىلاتكوم بولسا مەيلى، اۋاتكوم بولسا مەيلى، ويباي-اۋ، وبلاتكوم كەلەدى، سىنىپقا كىرەدى، سوڭعى پارتادا وتىرادى دەپ كىم ويلاعان؟!
ساسىپ قالعان دا وقۋشىلار. ولار تۇگىلىم، ءوزىمىز دە ەسىمىمىزدى ۇمىتىپ، ەسىمىزدى جيا الماي ءجۇرىپپىز...»
وبلاتكومنىڭ تىڭ ءتوراعاسى تۋراسىندا وسىنداي دا وسىنداي اڭىزدار اندىزداپ قويا بەرگەن. قاراپايىم ادامدار قاتتى قۋاناتىنعا اينالدى. ۇمىتتەرى ۇزىلىڭكىرەپ، تىرشىلىكتەن تۇڭىلىڭكىرەپ جۇرەتىندەر قاي زاماندا دا، قانداي قوعامىڭىزدا دا بولماي قالماق ەمەس قوي. اسىرەسە، السىرەڭكىرەگەن الەۋمەتىڭىز اجەپتەۋىر ءۇمىت ءجىبىنىڭ ۇشىنان ۇستاعانداي كەيىپ كورسەتە باستادى. «ءويتىپتى دە ءبۇيتىپتىنىڭ» وزىنە تال قارماعانداي-اق تالپىنىس تانىتۋشىلار ءتىپتى دە از ەمەس-تى.
توعىز قاباتتى توزىڭقى ءۇيدىڭ ەدەنى كوگەرىپ جاتاتىن ءبىرىنشى قاباتىنداعى تۇكپىرگى بولمەسى — ءبىزدىڭ قوعامنىڭ كەڭسەسى. ءبىرىنشى كۇنى ىشىڭكىرەپ، ەكىنشى كۇنى اۋىرىڭقىراپ، ءۇشىنشى-تورتىنشى كۇندەرى جارىم-جارتىلاي، بەسىنشى كۇنى عانا بۇتىندەي جۇمىس ىستەيتىن يۆان يۆانىچ ەكەۋمىزدە ەجەلگى ەكى ۇستەل، قاجالعان ءتورت ورىندىق جانە سىقىرلاعان سارى ديۆان بارتۇعىن. بيىك ۇيدەگى مەكەمەلەر مەن ۇيىمداردى ساناپ شىعۋدىڭ ءوزى وڭاي ەمەس. ءبىر قىزىعى، سولاردىڭ باسىم كوپشىلىگىنىڭ بىر-بىرىمەن مۇلدە شارۋاسى جوق. بىر-بىرىنە عاسىرلار بويى باس سۇقپايتىندارى دا كوپ. شۇكىرشىلىك، ءبىزدىڭ قوعامنىڭ ءبىر بولمەلى كەڭسەسىنە كەلەتىندەر بارشىلىق. اسىرەسە، ەكىنشى قاباتتاعى بەس-التى بولمەنى يەمدەنىپ وتىرعان تابيعات قوعامىنداعىلارمەن قارىم-قاتىناسىمىز قاي قىرىنان قاراعاندا دا، اسىرەسە، ءتىلارالىق تۇرعىدان ونەگە تۇتىپ، ۇلگى ەتەرلىكتەي ەدى.
تابيعات قوعامىنىڭ بەس-التى بولمەسى قاشان بارساڭ دا جايناپ تۇرادى. توعىز ايەل نەبىر كەرەمەت گۇلدەر وسىرەدى. بىردە ءبارى جينالىپ شاي ءىشىپ وتىرادى. ەكىنشىدە جەكە-جەكە كوفە دەمدەسىپ جاتادى.
— كەلىڭىز، كەلىڭىز! — دەسەدى.
— ماقتاپ جۇرەدى ەكەنسىز، — دەسىپ قويادى.
— كوفە مە، شاي ما؟ — دەپ ەركەلەتەدى.
— يۆان يۆانىچ كورىنبەيدى عوي، — دەيتىندەرى جوق ەمەس.
— جالعىز ءوزىڭىز قورىقپايسىز با؟ — دەپ ازىلدەيتىن كەلىنشەكتەر دە تابىلىپ قالار.
شىنىمىزدى ايتساق، ءبىز پاقىرلارىڭىزدىڭ توعىز قاتىن تۇگەل كوپشىك قوياتىنداي قاۋقارىمىز شامالى. بۇلاردىڭ بۇيتەتىنى ءتىلدىڭ ارقاسى بولاتىن. تابيعات قوعامىنداعى توعىزدىڭ تورتەۋى قازاق، بەسەۋى ورىس. بىردە-بىرەۋى قازاق تىلىندە جازباشا ءسوز ءتۇسىرىپ، سويلەم تىزە المايدى. ءىس قاعازدارى دا، ارى-بەرى اعىلىپ جاتاتىن حات-حابارلارى دا تولايىم-تۇگەل ورىس تىلىندە. ارينە، ۇلكەن، قازاقىلاۋ ولكە بولعان سوڭ، ارا-اراسىندا اۋىلدىڭ ءھام ءۇنى بار، ءتىلى بار دەگەندەي، قازاقشا حاتتار مەن حابارلار، سىپىراداي-سىپىراداي سالا قۇلاش ارىزدار مەن شاعىمدار، تاعىسىن-تاعىلار بولماي تۇرماس. ونداي-وندايلاردى ورىسشاعا اۋدارماق تالاپ ەتىلەدى. سەبەبى حالىق دەپۋتاتتارى وبلاتكومىندا ءبىزدىڭ تىلدە وقيتىن باستىق جوق. بۇل — ءبىر. قازاق تىلىندە جەتكەن جازبا-سىزبالارعا سول تىلدە جاۋاپ قايتارماق جانە كەرەك. بۇل — ەكى. مىنە، تابيعات قوعامىنداعىلاردىڭ مىنا بىزدەي تايقىماڭدايلارىڭىزدى توتەنشە قۇرمەت تۇتىپ، قولپاشتايتىنى وسىدان.
وبلىستىق تابيعات قوعامىن كلاۆديا كوندراتيەۆنا دەيتىن اقساق كەمپىر باسقارادى. اۋدارمالايتىن ارىز-شاعىمدى ارقالاپ، كوبىنەسە كەمپىردىڭ ءوزى كەلەتىن. كەيدە كوفەگە نەمەسە شايعا شاقىرىپ، يىعىمىزعا جۇك تيەپ جىبەرەر. قازاقشا ارىز-شاعىمداردى ورىسشاعا تارجىمەلەۋدىڭ پالەندەي بەينەتى جوق. يۆان يۆانىچ ساۋ وتىرسا وپ-وڭاي. ءبىز ازداپ جايمالاپ، نىعىزداي ناقتىلاپ، اۋىزشا اۋدارىپ ايتا باستايمىز، ول سۇيكەكتەتە جازادى-اي.
ءتيىستى تارتىپكە سايكەس، تابيعات جونىندەگى قوعام وبلاتكومعا تىكەلەي تيەسىلىتۇعىن. وبلاتكومنىڭ ءتوراعاسى قوعامدىق نەگىزدە بۇل ۇيىمدى دا باسقارادى. جاڭا ءتوراعا تاعايىندالعاننان كەيىن ءبىرازعا دەيىن اقساق كەمپىردىڭ كوڭىل كۇيى كەلىڭكىرەمەي ءجۇردى. ءوزى الدەقاشان زەينەتكەرلىككە شىققان، جاسى جەتپىسكە جاقىنداڭقىراپ قالعان كلاۆديا كوندراتيەۆنا توعىزدىڭ قالعان سەگىزىندەي ەمەس، ءجۇرىس-تۇرىسى جاداۋ، كيىم كيىسى جۇدەۋ كورىنەتىن. ونىڭ ۇستىنە، نەدەن بولعانىن قايدان بىلەيىك، سول اياعىنان قاتتى اقساپ، شويناڭداپ جۇرەتىن.
كلاۆديا كوندراتيەۆنا بەكەرگە مازاسىزدانباپتى، وبلاتكومنىڭ جاڭا ءتوراعاسى ءوزى قوعامدىق نەگىزدە باسقاراتىن بارلىق قوعامداردىڭ اپپاراتتارىن جارتىلاي قىسقارتىپ، ءبىرقاتار جەتەكشىلەرىن اۋىستىرىپ جىبەرىپتى. اقىرىندا اقساق كەمپىردىڭ دە ءۇش بولمەسى، بەس ادامى شەگەرىلىپ، ايتەۋىر، ابىروي بولعاندا ءوزى ورنىندا قالىپتى.
اتى اڭىزعا اينالعان اتكوم ءتوراعاسىنىڭ بۇل باتىل قادامدارىن قۇپتاۋشىلار كۇن ساناپ كوبەيە ءتۇستى. تابيعات قوعامىنا كەلەتىن حات-حابارلار مەن ارىز-شاعىمدار تاسقىنى تاڭدانارلىقتاي ەدى. مۇنداي تاسقىننىڭ باستى سەبەپكەرى ءھام وسى وبلاتكوم ءتوراعاسىتۇعىن. ادامدارى ازايىپ، مازاسى قاشىڭقىراعان اقساق كەمپىرىمىز العاشقىدا قازاقشا تۇسكەن قاعازداردى قاپتاپ اپارىپ ەدى. سويتسە، جاڭا ءتوراعا دا ءوزىنىڭ انا تىلىندە وقي المايدى ەكەن. اۋدارىپ اكەلىڭدەر دەگەن پارمەن بەرىلىپتى. قابىن قايتا ارقالاپ قايتقان كەمپىرىمىز ىڭىلداڭقىراپ، اندەتىڭكىرەپ ورالدى-اۋ سوندا. ءتۇسىندىڭىز بە؟ ىڭىلداعان كۇيىنەن تانباستان، ءبىزدى شايعا شاقىردى. تەرلەپ-تەپشىپ وتىرعانىمىزدا، الدىمىزعا ارىز تاستادى. وقي باستايمىز دا. التى بەتكە سوزىلعان حات اۋداننان كەلگەن. اۋداننان بولعاندا، ءتۇ-ۋ تاۋلاردىڭ تۇكپىرىندە جاتقان الىستاعى اۋىلدان جەتكەن. تۇكپىردەگى تۇراق تەك دەيتىن قوس-ەگىز تاۋدىڭ قيانداعى قياسىنان جازىلعان. «وبلاتكومنىڭ تىڭ ءتوراعاسى ءارى وبلىستىق تابيعات قوعامىن باسقارىپ وتىرعان قازاقتىڭ قايراتكەر پەرزەنتىنە»، — دەپ باستاپتى. ودان ءارى اتكوم باسشىسىنىڭ ءاتى-جونىن كەلتىرىپتى.
«ارشاعا اراشا ءتۇسىڭىزشى، اعاتاي! — دەيدى ارىز يەسى ءوزىنىڭ حاتىندا. — ءسىز وبلىسقا باسشى بوپ كەلگەندە قانداي قۋاندىم دەسەڭىزشى... قۇداي-اي، بار ەكەنسىڭ-اۋ! اقىرىندا تابيعات-انانىڭ ءتىلىن تۇسىنەتىن، ءبىزدىڭ بيىك تاۋلارمەن سويلەسە الاتىن، دالانىڭ ءدىلىن ۇعىناتىن كىسى، قاراپايىم قاتارداعى ادامداردىڭ اراسىندا جاي، جاساندىلىق ءۇشىن ەمەس، نامىستانباي، بىرگە تىنىستاي بىلەتىن باسشى بۇيىردى-اۋ بىزگە دە دەپ شاتتاندىم، اعا! اپتا بويى ايقاي سالا اندەتىپ، تۇراق تەكتەگى بويتۇمار ۇشتاعانىن ارالاپ، امان قالعان كوگالدارعا اۋنادىم، سارعايا باستاعان جاپىراقتاردى سيپالادىم. «باقتارىڭ ەندى اشىلادى، بيىك تاۋلا-ا-ا-ار!» — دەپ ايقاي سالدىم. «امان قالاتىن بولدىڭدار، ارشالا-ا-ا-ا-ار!» — دەدىم سيرەپ كەتكەن سورلىلارعا قاراپ، سولقىلداي جىلاپ. «ساردولانا ساربازدا-ا-ا-ار، سەندەر دە كوتەرىڭدەرشى ەڭسەلەرىندى-ى-ى!» — دەپ ەڭىرەدىم... الدىمەن ارشا جايىن ايتايىنشى، اعاجان. ارشا تۋرالى بىلەتىن بولارسىز، ارينە. ءسىز حاباردار قايىرىمداردى قايتالاسام، كەشىرگەيسىز. ءبىزدىڭ بورالدايدان بوزتورعايعا دەيىن، ودان ءارى قۇلانتاۋدان ءداۋباباعا دەيىن تۇتاسىپ جاتقان ارشالى ورمان بولعان. ارشانى بەتالباتى كەسۋ كىنا عانا ەمەس، كۇنا سانالعان. كوبىنەسە جەتى-سەگىز قۇلاش كەلەتىن ارشاڭىز، كەي جەرلەردە جيىرما جەتى قۇلاشقا دەيىن جەتكەن ەكەن، قايران-اي... كىتاپتى كوپ وقيدى دەيدى عوي ءسىزدى، ءبىزدىڭ بۇنداي وڭىردە ەكى مىڭ جىل جاساعان ارشالاردىڭ ارا-تۇرا ساقتالعانى تۋرالى جازبالاردى كوزىڭىزدىڭ شالماي قالماعى مۇمكىن ەمەس. ەكى مىڭ جىل! ارشاڭىز تازا تۇقىمدى، تەكتى ارشاڭىز ەشقاشان دا شىرىمەس. ۇگىتىلمەس، ۇگىلمەس. ءبىزدىڭ بۇنداي ايماقتىڭ ادامدارى ارشانىڭ كيەسىن كەرەمەتتەي قاستەرلەپتى، اعاجان. ايبايلاپ قانا، تالعاممەن عانا، تابيعات-انانىڭ تالعاۋىمەن، تاڭداۋىمەن عانا جۇمساپ، مەڭزەۋىمەن عانا مانىستەپ قيعان. ايتپەسە ءتىپتى تيمەگەن، مۇلدە كەسپەگەن. اي مەن كۇنگە قالاي قاراسا، ارشاعا ءھام سولاي قاراپتى قازەكەم. تىنىس الار اۋا مەن ءشول قاندىرار مولدىرگە قالاي سۇيسىنسە، ارشاعا دا سولاي ءسۇيىنىپتى كوشپەندىلەر. ون توعىزىنشى عاسىردىڭ اياعىندا، جيىرماسىنشى عاسىردىڭ باسىندا جۇت باستالعان ارشاعا. قاراشەكپەندىلەر قارا ورمانعا قاراقۇرت بولىپ ءتيىپتى. وتىندىققا كەسىلىپ، كۇلگە اينالدى، جاتىندىققا قىرقىلىپ، ءۇي سالىندى. تەمىر جولدىڭ تابانىنا تەپكىلەنىپ، تاپتالىنا توسەلدى، كەندەر مەن كەنىشتەرگە، جەراستى جولدارى مەن شاحتالارعا قابىرعا بولىپ ءورىلدى، كوپىرلەرگە ءنوپىر بولىپ كومىلدى. مىڭ-ميلليونداعان سولداتتاردىڭ گيمناستەركا دەيتىن كيىمىن بوياماققا دا ءبىزدىڭ تاۋلاردىڭ اينالايىن ارشالارى قىناداي قىرىلىپ قىرقىلعان عوي، جان اعا! ءبىر مىڭ دا توعىز ءجۇز وتىزىنشى-قىرقىنشى جىلدارعا دەيىن مىناۋ بىزدەگى جوتا-جونداردىڭ ءبارى، اۋىل-اۋىلداردىڭ اراسى تۇگەل ارشا بولعانىنا بۇگىندەرى ەشكىم دە يلانباسقا كەتكەن. وسىلايشا مىڭ-ميلليونداعان گەكتاردى الىپ جاتقان ارشاڭىزدان بىرەر مىڭ ءتۇبى عانا قالعانىنا كۇيىنەسىز بە، جوق پا؟ وسىنى ويعا سالار، تەرەڭىنەن تولعانار جان بار ما، جان اعا؟! تابىلار ما سونداي تۇلعا؟!»
الىستاعى اۋىلدا تۇراتىن سايران ساۋران ۇلى دەيتىن جىگىت وسىلايشا جانىڭدى شىرقىراتا، جۇرەگىندى شىمىرلاتا جازىپ-جازىپ كەلەدى داعى، تابان استىنان كىلت اينىپ، كۇدىك تۋدىرا باستايدى. ادامزات بالاسى العاش رەت تۇراق تەك ماڭايىنداعى بويتۇمار ۇشتاعانىندا جارالعانىن، ادام اتا مەن حاۋا انانىڭ (ول وسىلاي جازادى) العاشقى مەكەنى دە وسىندا بولعانىن وزىنشە دالەلدەپ، وبلاتكومنىڭ جاڭا ءتوراعاسىن تاۋ تورىنە، ياعني ءوزىنىڭ اۋىلىنا شاقىرادى.
پاقىرىڭىز پىسىلداپ تۇرىپ تارجىمەلەيدى-اي كەلىپ. كەسىر قىلعاندا، يۆان يۆانىچ اۋرۋحانادا. ونسىز ورىسشاعا مىناداي حاتتى اسەرلى كۇيىندە اۋدارۋ، مازمۇن-ماعىناسىن وزگەرتپەي جەتكىزۋ ونشا وڭايعا سوقپاس. تارجىمەلەۋدىڭ بارىسىندا ءالسىن-السىن ويلارعا دا بەرىلىپ، جاڭا كەلگەن باسشىنىڭ وسىنداي كەرەمەت حاتتاردى ءتۇپنۇسقاسىندا، تۋعان تىلىندە وقي المايتىنىنا وپىنىپ، ول تۋرالى تاراپ كەتكەن اڭىزدارىڭىز وڭعان ماتاداي ارسىزدەنە باستايدى.
اقساق كەمپىر ورىسشاعا اۋدارىلعان حاتتى اسىقپاي قارايدى. ارى دا وقيدى، بەرى دە وقيدى. ەكىنشى قاباتقا كوتەرىلىپ كەتىپ، الدەنۋاقىتتا اقساڭداپ قايتا تۇسەدى. «نەنورمالنىي كاكوي-تو»، — دەپ قويادى. شويناڭداي باسىپ جوعارىعا جانە كوتەرىلىپ كەتەدى. ەرتەڭىنە كلاۆديا كوندراتيەۆنا: «ءتوراعانىڭ قابىلداۋ بولمەسىنە تاپسىردىم. ونداعى كومەكشى دە «نەنورمالنىي كاكوي-تو» دەپ جاتىر. شىنىندا دا الىستاعى اۋىلدان كەلگەن حاتتىڭ يەسى اۋىڭقىراعان بىرەۋ شىعار. ساعان دا وبال بولدى، سونشاما قاعازدى اۋدارىپ»، — دەدى. تۇستە شاي ىشپەككە شاقىردى.
ارادا ايعا جۋىق ۋاقىت جىلىستاپ ۇلگەردى. اقساق كەمپىر مازاسىزداندى. ءتيىستى تارتىپكە سايكەس ارىز-شاعىم يەسىنە ارى كەتكەندە اي ىشىندە جاۋاپ جىبەرۋى كەرەك قوي. بىرەر كۇن وتكەندە، بۇلاردىڭ جاۋابىن كۇتپەستەن، سايران ساۋرانۇلىنان جانە ءبىر حات جەتكەن-دى. اقساق كەمپىر اھىلاپ-ۇھىلەپ، ەكى وتتىڭ ورتاسىندا قالعانىنا كۇيىندى. جاڭا ءتوراعا باياعى، ءبىرىنشى حاتتى ءالى وقىماپتى. ۋاقىتى جەتپەيتىن كورىنەدى. ەكى رەت الماتىعا، ءبىر رەت ماسكەۋگە ىسساپارمەن بارىپ قايتىپتى.
ەكىنشى حاتتى دا اۋدارۋعا تۋرا كەلدى. كلاۆديا كوندراتيەۆنا ونى دا وبلاتكومعا ەرتەرەك اپارىپ، ەكەۋىنە ءبىر-اق جاۋاپ جازباقشى.
«مەن سىزگە تاعى دا حات جازىپ وتىرمىن، — دەپتى سايران ساۋران ۇلى. — ۋاقىتىڭىزدىڭ جەتپەيتىنىن بىلەمىن. سوندا دا ءبىزدىڭ بويتۇمارعا ءبىر كەلەتىنىڭىزگە سەنەمىن. جاقىندا بۇكىل الەمگە ماسقارا بولارلىقتاي وقيعا ورىن الدى، اعاجان. قانشاما قارسىلاسقانىما، كۇرەسكەنىمە قاراماستان، بويتۇمار ۇشتاعانىنا كەڭشاردىڭ مالىن جايۋعا رۇقسات بەرىلدى. اعاتايىم-اي، تابيعات-انانىڭ ءتىلىن تۇسىنەتىن ادام تابىلار ما؟! تەك تابيعاتتىڭ ءتىلى عانا بارشاعا ورتاق ءتىل عوي. ول ادامزاتقا عانا ەمەس، كۇللى جاراتىلىسقا تۇسىنىكتى بولۋى كەرەك ەدى. امال قانشا، اينالاداعى ادام اتاۋلىنىڭ، باسشىنىڭ ءبارىنىڭ تابيعات-انامەن ءتىل تابىسقىسى جوق. سول ءتىلدى ءبىر تۇسىنسە، ءسىز عانا تەرەڭىرەك تۇسىنەدى دەپ ويلاۋدان ءبىر ءمينوت، جالقى سەكونت تانعان ەمەن، جان اعا...» — دەپ، سەگىز بەت سارى قاعازعا ساردولانا جىرىن توگىلتىپتى-اي كەلىپ. تۇپ-تۋرا سولاي. وتكەندەگى ارشا تۋرالى جازعانى التى بەت ەدى، ساردولانا جايىنداعىسى سەگىز بەت.
اۋدارىپ بەردىم. اقساق كەمپىر قىزدارىنا ماشىڭكەلەتىپ باستىرىپ، اتكومعا الىپ كەتتى. وبلاتكومعا اكەتەردىڭ الدىندا ارى دا وقىدى، بەرى دە وقىدى. ءسويتىپ: «دەيستۆيتەلنو، ەتوت پارەن ناستوياششيي نەنورمالنىي!» — دەدى اشۋلانىپ.
سول كۇننىڭ ەرتەڭىنە الىستاعى اۋىلدان، تۇراق تەكتىڭ تۇبىنەن، بويتۇمار ۇشتاعانىنان ءۇشىنشى حات كەلىپ جەتكەن. اقساق كەمپىر ونى بىزگە اكەلە جاتىپ، باسپالداقتان ۇشىپ كەتە جازداپتى. «ۆوت نەنورمالنىي! ۆوت نەنورمالنىي!» — دەپ كىجىنگەندە، كەم اياعى كوتەرىلىپ-كوتەرىلىپ كەتەدى. «نەنورمالنىي» بىلاي دەپ جازىپتى:
«تۇراق تەك پەن بويتۇمار اياقاستى بولىپ، مال تاپتاپ بارا جاتقان سوڭ ۇشتاعاندى كۇنى-تۇنى بەينەتتەنىپ، قورشاپ قويعام. سوعان بايلانىستى كەڭشارىمىزدىڭ ديرەكتورى مەن پارتكوم حاتشىسى اۋداننىڭ باس دارىگەرىن ەرتىپ كەلىپ، مەنىڭ دەنساۋلىعىمدى تەكسەرتپەك بولىپ، جەكە باسىمدى قورلادى. مەن ۇلكەن كىسىلەر بولعاندىقتان، كەڭشار باسشىسىنا جانە باس دارىگەرگە تيىسپەدىم. ال پارتكومنىڭ حاتشىسى وزىممەن قاتارلاس قوي، سوندىقتان قالجىڭداماق ماقساتتا، قاتتى اشۋلانعان قالىپقا ەنىپ: «ءاي، سەن نەسىنە جاندايشاپتانىپ ءجۇرسىڭ، كوپ ۇزاماي كومپارتياڭ تارايدى عوي»، — دەدىم. ءبارىنىڭ توبە شاشتارى تىك تۇرىپ، كوزدەرى الايىپ كەتتى. قان قىسىمدارى كوتەرىلىپ بارا جاتقان سون، ارنايى دايىنداپ قويعان ءشوپشايىمدى شەتىنەن ىشكىزۋگە ماجبۇرلەندىم. الگىلەر دەمدەرىن ازەر باسىپ، «داۆلەنيەلەرىن» دۇرىستاپ الىپ، مىنا ماعان لەكسيا وقي باستادى. ولاردىڭ ايتۋىنشا، مەملەكەتىمىز جەردى كەڭشارعا بەرگەندە، تاريحي جانە تابيعي جاعدايىن قورعا دەپ، قورشا دەپ ەمەس، شارۋاشىلىق جۇرگىز، ەگىن ەگىپ، مالىڭدى جايعىن، ءونىمىڭدى وكىمەتكە وتكىزىپ، جوسپارىڭ مەن مىندەتتەمەڭدى ورىنداعىن جانە اسىرا ورىنداعىن دەپ بەرەدى ەكەن...
بۇدان ءارى سايران ساۋران ۇلى وبلاتكوم ءتوراعاسىنىڭ ءاتى-جونىن جازىپ، ءۇش لەپ بەلگىسىن قاتار قويادى داعى، بويتۇمار ۇشتاعانى تابيعات-انامىزدىڭ ساقتاپ وتىرعان ەڭ سوڭعى امانات حاتى ەكەنىن، ەندى ەكى-ۇش كۇندە كەلمەسە، مۇنداعى باسشىلار ءبىرجولا قۇرتىپ، جويىپ جىبەرۋى مۇمكىن ەكەنىن جازىپ، «جان اعا»، «اعاجانىنا» قايتا باسادى. «جان اعا، جاز اياقتالا بەرگەندە، ءوزىڭىز وسى وبلىسقا، وبلاتكومعا باسشى بوپ كەلگەندە، جانىم جادىراعان. كۇز ورتاسى اۋىپ بارادى، ءالى جوقسىز، اعاجان. ءتۇپتىڭ تۇبىندە ءدال وسى تۇراق تەك توڭىرەگىن مەملەكەت كوزدىڭ قاراشىعىنداي قورعاسىن، قورىققا اينالدىرىلسىن دەپ، قاۋلى-قارار شىعاراتىندارىڭىز ءسوزسىز. ءبىراق ول كەزدە كەش بولار. بويتۇماردىڭ ءوزى تۇگىلىم، ءىزىن دە تابا الماي قالاسىزدار. اعاتايىم-اي، مەنىڭ حاتتارىم قولىڭىزعا تيمەي قور بوپ جاتىر-اۋ ءبىر جەردە»، — دەپ، بۇعان توبىلعى تۋرالى توعىز بەت جىرىن جانە قوسىپتى. بايقايسىز با، ارشا حاقىندا التى بەت، ساردولانا جايىندا سەگىز بەت، توبىلعى تۋرالى توعىز بەت!
يۆان يۆانىچ ەكەۋىمىز ەكىنشى كۇننىڭ تۇسىنە تامان ازەر تارجىمەلەپ تاۋىسقانىمىزدا، تۇراق تەك جاقتان ءتورتىنشى حاتتىڭ كەلگەنى ماعلۇمداندى.
اقساق كەمپىردىڭ قان قىسىمى كوتەرىلىپ، ساۋ اياعى مەن وڭ قولى تارتىلىپ قالىپ، جەدەل جاردەم ماشينەسى الىپ كەتتى.
وبلاتكوم ءتوراعاسى تۋراسىندا باسقاشالاۋ كۇبىر-سىبىر كوبەيگەن. ۆولەيبولدى كەرەمەت وينايدى ەكەن دەستى، سۋ باسسەينىندە جاقسى جۇزەتىن كورىنەدى. وبلاتكوم اپپاراتىنىڭ ادامدارى ءبىرى قالماستان ۆولەيبول ويناي باستاپتى. كەشكى ساعاتتىڭ ءتىلى التىنى سوعار-سوقپاستان ستاديونعا قاراي كەتىپ بارا جاتادى ەكەن. ءبىزدىڭ كەڭسەنىڭ الدىنداعى سىزى قالىڭداپ، شىرىك ءيىسى مولايعان قاراقوڭىر كولەڭكەدەگىلەر تەمەكى ءتۇتىنىن قويۋلاتا ءتۇسىپ:
«ول كىسىڭىز دە كوپتىڭ بىرىنە اينالىپ جونەلدى».
«اينالعاندا دا جىلدام اينالدى عوي، ءجۇدا».
«ايتقانىمنىڭ ءبارى ورىندالادى، كورسەتكەنىمنىڭ كوبى جوندەلەدى، سىناعانىمنىڭ تولايىمى تۇزەتىلەدى دەپ ويلايدى-اۋ وسىلار».
دەستى.
كۇندەردىڭ كۇنىندە اۋرۋحاناداعى اقساق كەمپىر يۆان يۆانىچ ەكەۋىمىزدى شاقىرىپ جاتىر ەكەن دەگەندى ەستىدىك. ءتورتىنشى كۇن بولعاندىقتان، ارىپتەسىمىز اجەپتەۋىر ءتۇزۋتۇعىن. بارىپ قايتپاققا بەكىندىك. قالتامىزدى قاققىشتاپ، تيىن-تەبەنىمىزگە ايران الدىق.
اقساق كەمپىردىڭ ءبىر قولى مەن ءبىر اياعى قوزعالا قويمايدى ەكەن. ءتىلى بۇرىڭعىداي تاق-تۇق ەمەس. «نەنورمالنىي» دەگەندى دە ونشا انىق ايتا الماس.
ول كىسى، ياعني اقساق كەمپىر نەمەسە كلاۆديا كوندراتيەۆنا اپايىمىز ءبىزدى كورىپ، قاتتى قۋاندى. توسەگىنىڭ ۇستىندە تۇرەگەپ وتىرىپ، قوزعالاتىن قولىمەن قيمىلسىز اياعىن يكەمدەي جيناپ، جىميىپ كۇلدى. مەن پاقىرىڭىزعا مىڭ دا ءبىر راحمەتىن جاۋدىرىپ، ميحايل بۋلگاكوۆتىڭ ءتورت تومدىق شىعارمالار جيناعىن تارتۋ ەتتى. «بۇل كىتاپتىڭ شىققانى — قايتا قۇرۋ زامانىنىڭ زاڭدى جەمىسى، — دەدى كلاۆديا كوندراتيەۆنا. — ميلىي موي، ساعان نە سىيلاسام ەكەن دەپ جۇرگەنىمدە، ماسكەۋدەگى قىزىم اكەپتى. قۋانىپ كەتتىم».
مەن دە قاتتى قۋاندىم. ماشينە مىنگەننەن بەتەرمىن. بەتىمنەن سۇيگەن كلاۆديا كوندراتيەۆنا: «ايىپ ەتپەگىن، مىنا ۆانيامەن بىر-ەكى اۋىز وڭاشا ءسوزىم بار ەدى»، — دەدى.
يۆان يۆانىچتى اۋرۋحانانىڭ الدىندا توستىم. ۇزاق كۇتۋگە تۋرا كەلدى. ول الابۇرتىپ شىقتى. باسىن قايتا-قايتا شايقايدى. ەندى بىردەڭە اپەرمەسەڭ، ەشتەڭە ايتپايدى بۇل. ەكەۋىمىز ەسكى اۋرۋحانانىڭ تومەنگى تەپسەڭىنە، قاز-قاتار تىزىلگەن دۇڭگىرشەكتەرگە قاراي بەتتەدىك. ەگىز-قاتار ەكى ستاقان تارتىپ جىبەرىپ، شەكەسىنەن شىپ-شىپ تەر شىققان يۆان يۆانىچ ەسكى ورىندىقتا شالقايىپ، تەمەكىسىن راحاتتانا سورادى-اي كەلىپ.
— ءۇيلى بولدىم، — دەدى ول اقسيا كۇلىپ.
— قۇتتىقتايمىن! قالاي؟ — دەيمىن قۋانىپ.
يۆان يۆانىچ ماعان العاش كورىپ وتىرعانداي، تاڭىرقاي قاراپ تامسانار.
— وزگەنىڭ قۋانىشىنا وزىڭدىكىندەي قۋاناتىنىڭ ۇنايدى عوي ماعان! — دەپ، ورنىنان تۇرىپ، تەمەكى مەن اراق ارالاس، الايدا مىناداي مينوتتەردە پالەندەي سۇيكىمسىز دە ەمەس، كۇلىمسىلەۋ ءيىسىن بۇرقىراتىپ كەپ-كەپ سۇيەدى-اي.
ءسويتىپ، بەكەر سۇيە مە، دۇڭگىرشىكتەرگە سۇزىلە كوز تاستايدى عوي باياعى. ءۇشىنشى ستاقاندى توڭكەرىپ تاستاپ، اقساق كەمپىردىڭ تاڭعاجايىپ حيكاياسىن شەرتەدى. كلاۆديا كوندراتيەۆنا اقساق كەمپىر بولا تۇرا، يۆان يۆانىچ ەكەۋىمىز سەكىلدەنىپ، بەكەردەن-بەكەر، بوستان-بوسقا اۋزىن اڭقايتىپ، قۇلاقتارىن قالقايتىپ جۇرمەپتى. ءبىز ەكەۋىمىزدىڭ نە ءۇيىمىز، نە كۇيىمىز جوق. ال اقساق كەمپىردىڭ ءبىر باسىندا بەس ءۇيى بار ەكەن. ءوز اتىندا ەمەس، ارينە. ونىڭ تورتەۋىن تابان استىندا، تاياۋ كۇندەرى تەزدەتىپ ساتىپ، ماسكەۋدەن كەلىپ جاتقان قىزىمەن بىرگە كوشىپ كەتپەكشى. ال بىرەۋىن يۆان يۆانىچقا تارتۋ ەتىپتى. ءۇي ساتۋدىڭ كەيبىر ماسەلەلەرىندە يۆان يۆانىچتىڭ ءاتى-جونى، احۋالى، كەلىسىمى كەرەك بوپ تۇرىپتى.
ءبىر اپتاداي ۋاقىت وتەر-وتپەستە ءبىز اقساق كەمپىر مەن ونىڭ ماسكەۋلىك قىزىن پويىزعا شىعارىپ سالدىق. وبالى نە كەرەك، كلاۆديا كوندراتيەۆنا كەتەرىندە كوزىنىڭ جاسىن كولدەتىپ تۇرىپ جىلادى-ەي. ءبىزدىڭ شاڭىتىڭقىراپ تۇرعان شاھارىمىزدى قيمادى ما، بۇكىل ءومىرى وتكەن ءوڭىرىمىزدىڭ وزگەشەلىگىن كەشىرەك تۇسىنگەنىنە وكىندى مە، وزگە دە بىردەڭەلەرگە وكسىدى مە، كىم ءبىلسىن. اق بۇعاعى سۇيكىمسىز ەمەس، كوگىلدىر كوزى كۇز اسپانى تۇستەس قىزىنىڭ ۇرىسقانىنا ەلەڭ ەتپەستەن، ەگىلدى-اي كەلىپ. پويىز ءسال-پال كەشىگىڭكىرەپ جەتتى. بۋىنشاق-تۇيىنشەكتەرىن كوتەرىسىپ، كۋپەلەرىنە ورنالاستىردىق. يۆان يۆانىچ تاڭعالارلىقتاي قالايماقان تۇرلەنىپ، سەرگەكتەنىپ كەتكەن. لىپىلداي ءلاپبايلاپ، جۇگىرىپ-اق ءجۇرىپتى. قوشتاسىپ، كۋپەدەن شىعا بەرگەنىمىزدە، اقساق كەمپىر مەنىڭ قولىمنان قايتا تارتىپ، وزىنە قاراتتى.
— بىلەسىڭ بە، ميلىي موي؟ — دەدى ول. — بالكىم، ءبىز قاتتى قاتەلەسەتىن شىعارمىز. اناۋ ارىزداردىڭ يەسى شە، الىستاعى تاۋدىڭ باۋرايىنان حات جازاتىن جىگىتتى ايتامىن. مۇمكىن، ول ناعىز، ناستوياششيي نورمالنىي ادام شىعار. قالعاندارىمىزدىڭ ءبارىمىز — يۆان يۆانىچ تا، مىنا مەنىڭ ماسكەۋلىك قىزىم دا، مەن دە، سەن دە، ول دا، ولار دا، ءتىپتى وبلاتكومداعىلار دا نەنورمالنىيلار شىعارمىز. جالعىز عانا نورمالنىي ادام سول جىگىت بولۋى مۇمكىن بە، ا؟ ايتشى... مۇمكىن بە وسىنىم، ميلىي؟
اقساق كەمپىر القىنىپ قالدى.
— مۇمكىن، ءبارى دە مۇمكىن، — دەدىم مەن كلاۆديا كوندراتيەۆناعا كەرەمەت ريزا بولىپ. — مەن دە ءبىرازدان بەرى وسىلاي ويلايتىنعا اينالعانمىن. سىزگە ايتسام با دەپ، تالاي-تالاي وقتالىپ، باتىلىم جەتپەۋشى ەدى!
— سەن ماعان رەنجىمەگىن، ميلىي، — دەدى اقساق كەمپىر ساۋ قولىمەن ساۋساقتارىمنىڭ ۇشىن سىعىمداپ قويىپ. — قوش ەندى، قوش بولىڭدار. كەمشىلىكتەرىمىز بولسا، كەشىرگەيسىڭدەر. ەگەر كۇندەردىڭ كۇنىندە سول جىگىت كەلە قالسا، نەمەسە حات جازسا، مەنىڭ جاڭاعى پىكىرىمدى جەتكىزگەيسىڭدەر، جاراي ما؟
— ۋادە بەرەمىز، — دەدىم مەن.
— وبەششاەم! — دەدى يۆان يۆانىچ بيلەگىسى كەلگەندەي بايىزسىزدانىپ.
اقساق كەمپىر كوشىپ كەتكەننەن كەيىن توعىز قاباتتى توزىڭقى ءۇيدىڭ باسىنان مۇلدە ب ا ق تايدى. قوعامدىق ۇيىمدار مەن مىڭعىرعان مەكەمەلەر شەتىنەن شەتىنەي باستادى. بارا-بارا بىزگە داعى كەزەك جەتتى. تابيعات قوعامىمەن ءبىر ايدا، ءبىر كۇندە تاراتىلدىق. قوبىراعان قاعازداردىڭ اراسىندا قىز-كەلىنشەكتەرمەن بىرگە اقىرعى شايدى ءىشىپ وتىرعانىمىزدا، ىبىرسىقتاردىڭ ىشىنەن الدەبىر تانىس جازۋ كوزىمە وتتاي باسىلدى. ابايلاپ ءىلىپ الىپ، بۇكتەلگەن تۇستارىن تەگىستەي تارتىپ، بىلعانعان جەرلەرىن تازارتىپ، قاراپ كەپ-كەپ جىبەرەيىن. سويتسەم، شىنىمەن-اق تۇراق تەك تاۋلارىنىڭ تۇبىنەن، سايراننان كەلگەن ەكەن. «سوڭعى حات» دەپ، باس جاعىنا، جول ورتاسىنا بادىرايتا بادىزدەپتى. سونسوڭ: «حالىق دەپۋتاتتارى وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى» دەگەن. ودان كەيىن ءاتى-جونىن عانا كەلتىرگەن. باياعىداعىداي، العاشقى حاتتارىنداعىداي «قازاقتىڭ قايراتكەر پەرزەنتى»، «اعاتاي»، «جان اعا»، تاعىسىن-تاعىلاردان تۇك تە جوق. سالقىنداۋ عانا، رەسمي رەسىمدەپتى. سويتە تۇرا تۇراق تەك تۇرعىنى مىنا ءبىر جاعدايدى ەمىن-ەركىندەۋ بايان ەتىپتى: «مەن سىزگە ءبىرتالاي حات جازدىم. بىردە-بىر جاۋاپ بولمادى. جاقىندا بويتۇمار ۇشتاعانى اسپانعا ۇشىپ كەتتى. كەڭشاردىڭ ءمالىش قويلارى تاپتاي باستاعاننان-اق مەن قورشاعان ءبىر پۇشپاعى قۇس قاناتى بولىپ كوتەرىلدى، سوسىن ەكىنشىسى، سوسىن ءۇشىنشى بۇرىشى قايىرىلا ورالىپ، الدەنەگە ورانىپ، ءدۇر ەتىپ ۇشىپ كەپ جونەلدى. مىڭعا تارتا ءمالىش قوي ۇركىپ، تۇراق تەك ەتەگىندەگى جارلاۋىتتان قۇلاپ، تۇپ-تۋرا جەتى ءجۇزى تۇپ-تۇگەل مەرت بولدى. اعا شوپانىمىز شە، ول وردەندەرى مەن مەدالدارى سىڭعىرلاعان كۇيى اۋزى قيسايىپ، اۋرۋحاناعا ءتۇستى».
سايران ساۋران ۇلى سوڭعى حاتىن اياقتاي كەلە ءبۇي دەيدى:
«مەن شىنىمەن-اق ۇلكەن ۇمىتتە ءجۇردىم. ەندى سەنىمىم سەتىنەپ، ءۇمىتىم ءۇزىلدى. تابيعات-انانىڭ سوڭعى اماناتى بويتۇماردان ءبىرجولاتا ايىرىلدىق. بىلە بىلسەڭىز، بويتۇمار بۇكىل جۇرتىمىزدىڭ باسىنداعى ب ا ق ەدى. بارلىقتارىڭىز باقتى ەمەس، تاقتى ويلايسىزدار. قوش بولىڭىز. ەندى تۇراق تەككە كەلسەڭىزدەر دە، كەلمەسەڭىزدەر داعى، ءبارىبىر. حالىق دەپۋتاتتارى وبلاتكومىنىڭ ءتوراعاسىنا حات جازىپ وتىرعان — حالىقتىڭ ەڭ تومەنگى بۋىنىنىڭ ءبىر وكىلى ساۋران سايران ۇلى دەگەيسىزدەر».
بۇل حات ءتىپتى تىركەلمەي دە، اقساق كەمپىردىڭ تۇسىنداعىداي تارجىمەلەنبەي دە قالىپ قويعان ەكەن.
مىنا پاقىرلارىڭىز اقىرىندا شىداي المادى. ءبىر اپتاداي كەزەك كۇتىپ ءجۇرىپ، وبلاتكوم ءتوراعاسىنا كىرۋگە قولىمىز جەتكەن. ول كىسى شىنىندا دا تىم قاراپايىم كورىندى. ورنىنان تۇرىپ كەلىپ، قول بەرىپ امانداستى. تەك جانارلارى جابىعىڭقىلاۋ، تىم شارشاۋلى سەكىلدى. «ەشقانداي جەكە شارۋامىز جوق. تابيعاتتىڭ ماسەلەسى ەدى. سىزگە ءبىر كىسىنىڭ حاتىن كورسەتۋگە كەلىپ وتىرمىز»، — دەدىك. ارينە، سوڭعى حاتتى ءھام ورىسشاعا اۋدارىپ العانبىز عوي.
سويتسەك، وبلاتكومنىڭ ءتوراعاسىنا تۇراق تەك تۇبىنەن جازىلعان حاتتاردىڭ ەشقايسىسى دا جەتپەپتى. ول كىسى بۇعان وتە قاتتى وكىنەتىنىن، ال مىنا ارزۋدىڭ ايتارلىقتاي-اق ءمانى بارىن ۇعىناتىنىن ماعلۇم ەتتى. قايتالاي كوز جۇگىرتىپ، ءالسىن-السىن باسىن شايقاپ (نەنورمالنىي ەكەن دەپ جۇرە مە دەپ قورىققانىمىز-اي)، تۇسىنىستىكپەن، جەڭىلدەۋ عانا جىميىڭقىرادى.
قازاقشاسى قوراشتاۋ ەكەندىگىن جاسىرمادى. وعان كەشىرىم ءوتىنىپ، ستاندارتسىز جازۋ-سىزۋلاردى جاراتاتىنىن ەكى ءتىلدىڭ ەگىز-قاتار كومەگىمەن اسا اسەرلى جەتكىزىپ، جىلى شىرايلى جاعدايدا، ەمەن ەسىككە دەيىن شىعارىپ سالدى. جولى تۇسسە، جاڭاعى حات يەسىنىڭ اۋىلىنا قالايدا ءبىر بارىپ قايتپاققا تىرىساتىنىن ايتتى...
ونشاقتى جىل ارتتا قالعاندا ءبىز پاقىرىڭىز باعزىداعى توعىز قاباتتى توزىڭقى ءۇيدىڭ قيراندىسىن كورىپ، قاتتى قايران قالدىق. سودان بەس-التى جىلداي بۇرىنىراقتا شە، كومپارتياڭىزدىڭ تەز تاراي سالعانىنا تۇك تە تاڭىرقاماعانبىز.
ارادا جانە بىرەر جىل وتكەندە، الدەبىر گازەتتەن «تۇراق تەك تاريحي-تابيعي قورىعىن قۇرۋ تۋرالى» قاۋلىنى وقىدىق.
You Might Also Like
-
ماۋسىمداعى مال ساناعى بويىنشا ءمانجۋ ءمالايساريندى قوسقاندا اۋىلداعى كەدەيلەر تىزىمىنە ءتورت-اق ءۇي تىركەلدى. اۋدان اكىمشىلىگى كاپيتاليستىك جارىستا كوش باستاعان ارشالى اۋىلىنا اۋىسپالى كوگىلدىر تۋ مەن ...
-
«نە شىقسا دا، ءنانىپاتىر ءۋالاياتىنان شىعادى». مۇنداي مۇقاتپالاۋ ءمانىستى ماتەلدەيتىندەر از ەمەس. سىزدەر دە سىزدانىڭقىراي سىزعىراسىزدار. ءبىز-داعى ءبىراز-بىراز بيپازداپ باعامىز. اۋقاتباي ...
