ءشيبورىنىڭ بۇرگەسى
ماۋسىمداعى مال ساناعى بويىنشا ءمانجۋ ءمالايساريندى قوسقاندا اۋىلداعى كەدەيلەر تىزىمىنە ءتورت-اق ءۇي تىركەلدى. اۋدان اكىمشىلىگى كاپيتاليستىك جارىستا كوش باستاعان ارشالى اۋىلىنا اۋىسپالى كوگىلدىر تۋ مەن ارنايى اقشالاي سىيلىقتى سالتاناتتى تۇردە تاپسىردى. كەدەيشىلىكتىڭ جويىلىپ كەلە جاتقانى، كەدەيلەر مەن كەمباعالداردىڭ ازايا تۇسكەنى ايرىقشا اتاپ كورسەتىلدى.
اۋدان باسىنان كەلگەندەردىڭ ازداپ-ازداپ اسىرا سىلتەۋشىلىگى ءسوسياليزمنىڭ سارقىنشاعى شىعار، الايدا اۋىلدىڭ ادۋىندىسى سانالاتىن ايتكۇل شەشەي شەشەنسىنىپ:
— ەي، ەلىم! مۇنداي زامان قاشان بولىپ ەدى؟! كەشەگى وتكەن كەڭەستىڭ كەمەلدەنگەن تۇسىندا شە، ارشالى اۋىلىنان اقكيىكتىڭ بيىگىنە قاراتا ەكى ءجۇز سيىر ارەڭ ورەتىن بولسا، بۇگىندە التى جۇزدەن اسادى. قالقوزدىڭ بەس وتار قويى بارتۇعىن، ءقازىر جەكەنىكى ءتورت وتارعا جەتىپ قالدى. ول كەزدە، جاز بەن كۇزدە مايتوبە اۋدانى بويىنشا اپتا سايىن جيىرماشاقتى عانا توي وتەتىن بولسا، ەندى ەلۋدەن اسادى ەكەن. كىم كەدەي؟ كوپ ۇيىقتايتىندار — كەدەي. كىم كەمباعال؟ قيمىلداعىسى كەلمەيتىندەر — كەمباعال؟ — دەپ-دەپ، كەپ-كەپ بەرگەندە بار عوي، مىنا ءمانجۋ ءمالايسارينىڭىزدىڭ ءوزى دە ءلام-ميمسىز ءمۇدىردى.
ويلاپ وتىرسا، ايتكۇل شەشەيدىكى دە دۇرىس سەكىلدى. باياعىدا بالاباقشا باسقارعان بالە. بىلەدى بۇل. سوندا دا كاپيتاليستىك جارىستى، بۋرجۋازيالىق باسەكەنى سونشاما، قىزىلكەڭىردەكتەنە قولداعانى ونشا ۇنامادى. ءمانجۋىڭىزدىڭ جاقتىرمايتىن جاعداياتتارى مەن جاراتپايتىن اۋىلداستارى كۇن وتكەن سايىن كوبەيىڭكىرەپ بارادى.
ءبىراق بار عوي، سابەت زامانىنداعى سوسياليستىك جارىستا دا وسى ءمالايسارينىڭىزدىڭ وزا شاپقانى شامالىتۇعىن. ماجار اربامەن پىشەن تاسۋ ناۋقانىندا ءبىر مارتە عانا، وندا دا ارەڭ دەگەندە، راديوقابىلداعىشپەن ماراپاتتالىپ، ونىڭ ءوزىن ۇلكەن ارىقتىڭ تەرەڭ تۇسىنا ءتۇسىرىپ الىپ، سويلەۋىك قوراپ سول كۇيى ءبىر اۋىز ءسوز ايتپاستان، ارماندا كەتكەن. ماتا-شاتاسى كوگەرىپ، جەز تالشىقتارى مەن تەمىر-تەرسەگىن توت باسىپ، بەرتىنگە دەيىن قارتايعان قارا ورىكتىڭ تۇبىندەگى ەسكى تاقتايدىڭ ءبىر باسىنا تياناق بولىپ، ورىندىق قىزمەتىن اتقارۋعا عانا سەپتەسكەن.
مانجۋىڭىزگە جارىتىپ جان، مايلانىپ مال بىتپەدى. ەكى مىڭ بەسىنشى جىلدىڭ ماۋسىمىندا، بۇل ۇيدەن، جوعارىدا ايتقانىمىزداي، جان باسىنان: ءمانجۋ مالايسارين سىندى وتاعاسى مەن پانەر تاقتاي سەكىلدى سەمىپ-قاتقان قاتىنى سەدەپ جانە تىرىدەي سالماعى تايىنشادان كەم تارتپاس، سوندا-داعى كوز جانارى كارى وگىزدىكىندەي ولەگىزگەن، ءسۇربويداق سەمىز ۇلى؛ مالدان: مويىندارى سىرىقتاي، مۇيىزدەرى قۇرىقتاي ەكى ەشكىسى مەن ارقا ءجۇنى اقشۋلان تارتقان اقساق كارى قويى تىركەلدى.
وتكەن جىلى وسى ءمانجۋدىڭ كەدەيشىلىكتەن شىعىپ، كەمباعالدىقتان قۇتىلىپ-اق كەتپەككە اجەپتەۋىر مۇمكىندىگى بار سەكىلدى ەدى. قارا سيىرى سوماداي ءبىر بۇقانى سوڭىنان سۇمەڭدەتىپ، ەكى كۇندەي ەرتىپ كەلگەن. پاداشى قاسقىربەك ءبورين:
— ءمانجۋ مىرزا! سەدەپ حانىم! سيىرلارىڭ تامىلجىعان تامىز ايىندا توقتادى. بۇقانىڭ يەسى مىنا مەنى ەكى كۇن ەكى ءتۇن بوقتادى. بۇيىرتسا، ءساۋىر وتە بۇزاۋلايدى! — دەپ، بۇل ەكەۋىنە تۋعىزىپ، ۇشەۋى بىرەر شولمەكتى بوساتىپ تاستاعان.
قاسقىربەك ءبورين — ارشالىداعى ءتورت ءۇي كەدەي-كەمباعالدىڭ بىرىنە باس يە. ءمانجۋ مەن سەدەپ ونىڭ ءسوزىن جەرگە تاستامايدى، ءجۇزىن جەرگە قاراتپايدى. قاسقىربەكتىڭ قاتىنى ساتەنكۇل تۇرمەدەگى ۇلدارىنا تاماق اكەتكەن، ايتپەسە ءتورت كوزدەرى تۇگەل وتىراتىن ەدى عوي سوندا. ءسويتىپ، سيىردىڭ ۇرىقتانۋى ۇلى وقيعا رەتىندە اتاپ ءوتىلىپ، پاداشىنىڭ باتاسى الىنعان.
— ريزامىن سەندەرگە! — دەدى قاسقىربەك تەڭسەتىلىپ تۇرىپ، پياز بەن قىزاناقتىڭ يىستەرىن قوسا كەكىرىپ. — بۇگىن بارمىز، ەرتەڭ جوقپىز. ءبىر-بىرىمىزدىڭ ريزاشىلىعىمىزدى ءار كۇن سايىن كەشقۇرىم الىپ قويعانىمىزدىڭ ارتىقشىلىعى بولماس...
وكىنىشكە قاراي، قارا سيىر قاڭتار ايىنىڭ قاق ورتاسىندا ءىش تاستادى. قاسقىربەك قۇرداس قاتتى قايعىرىپ كوڭىل ايتتى. پاداشىنىڭ پايىمداۋىنشا، بۇزاۋ شىركىن بۇيىرمادى. اللانىڭ ءىسى شىعار، الايدا، اينالىپ كەلگەندە، كوپ نارسە ادامدارعا دا بايلانىستى. ماسەلەنكي، ءمانجۋدى الساق. مالساق ەمەس. ارشالى اۋىلى تۇرعىندارىندا تۇگەل دەرلىك پىشەن جينايتىن باستىرما بار. ال، مىنا مانجەكەڭ شوكىمدەي ءشوپ جينايدى، ونىسىنىڭ ءوزى اسپان استىندا اشىق-شاشىق جاتادى. بۇل وڭىردە كۇز جىلاڭقى، جۇرت جاڭبىردان مەزى. سوندا دا پىشەندەرى قۇپ-قۇرعاق ساقتالادى. ءمانجۋىڭىزدىڭ پىشەنى بىلتىر دا، قىسقا قاراتا قاراشىرىكتەنە ءىرىپ، بيىلعى قاڭتاردىڭ باسىندا قايازىپ قاتتىدا قالدى. اقىرىندا قارا سيىردىڭ جاتىرىنداعى جىلبىسقىنى جالماپ تىندى. ەگەر مالايساريندەر ۇشەۋلەپ قيمىلداسا، كوپ ۇيىقتاماسا، بۇلاق بويىنداعى ىرعالا جايقالاتىن قارقارالى قامىستان-اق ءشوپ جياتىن، ءبىر مايا پىشەن سياتىن باستىرما جاساپ تاستاۋعا ابدەن بولار ەدى.
پاداشى ءبورين قاسقىربەك ءوز ميىنىڭ مۇنداي-مۇنداي ءمان-مانىستى كومپيۋتەرلىك قورىتىندىلارىن سىرتقا شىعارا بەرمەس. ىشىنەن عانا قايتارار. بۇلاقتىڭ بويىنان، ارىق-اتىزداردىڭ استى-ۇستىنەن كۇندە بولماسا-داعى، كۇنارا ۇشەۋلەپ، ءۇش باۋدان-اق اكەلگەننىڭ وزىندە ءۇلپىل جازدىڭ ءۇش ايىندا دۇنيەنىڭ پىشەنى قىزدىڭ جيعان جۇگىندەي قاتتالىپ قالار ەدى. قايدا-ا-ا-ان!
ءشوپ ارقالاعانشا، اشتان قاتپاققا بەيىل بەتپاقتار عوي بۇلار. مالايساريندەر.
قامىس ورعانشا، نامىستان جارىلار.
ايتساڭ، القىنا قىلعىنار.
ءالى ەشكىم يەلەنە قويماعان ەركىنتوعايدىڭ تەپسەڭىن تەڭگە تولەپ، تەحنيكامەن ورعىزعانشا، ودان ون شيشا اراق ارقىلى تراكتور تەلەجكاسىنا ارقالاتىپ تۇسىرتكەنشە، ءشوپتىڭ قۇنارىن كۇن كەمىرىپ، قاۋقارىن جەل جەپ بىتىرەدى. ءمانجۋدىڭ ماۋسىم اياعىندا باستاعان مال ازىعىن دايىنداۋ ءىسى قىركۇيەكتىڭ ميزار ۇشار شاعىندا ازەر-ازەر ءتامامدالار.
قاسقىربەكتىڭ ءوز جاعدايى دا وڭىپ تۇرعان جوق. ءبىراق سەبەبى باسقادا. ءۇش ۇلى دا تۇرمەدە. ساتەنكۇل سورلى جانۇشىرا سولارعا جەم تاسۋمەن الەك. قاسقىربەكتىڭ ءوزى جىل سايىن اپتاپقا قاقتالىپ، جەل-قۇزعا جەم بولىپ، پاداشىلىق جاسايدى. تاپقان-تايانعانى تۇپ-تۇگەل توعىس قالاسىنداعى تۇرمەلەرگە قاراي جول تارتادى.
ايتىپ تا ايتپاي نە كەرەك-اي، ءمانجۋىڭىزدىڭ قارا سيىرى بيىلعى قاڭتاردا ءىش تاستاعاننان ءىلميىپ، ومىرتقا جوتاسىنىڭ ورتاڭعى تۇسى شودىرايا شورشىپ، بۇيىرلەرى جارلاۋىتتانىپ، قابىرعالارى قىرلاۋىتتانىپ، وڭالماقتىڭ اۋىلىنان الىستاپ كەتتى.
اقپانداتقان بوراندا جاعى قارىسىپ، اۋزىن اشپاي تۇرىپ قالعان. مالى يەسىنە تارتپايتىن قازاق جوق، موليە مەلشيگەنى مانجۋىڭىزدەن بەس-بەتەر ەدى.
بەدىرەيگەن كۇيى باۋىزدالعان قارا سيىردىڭ قاتپارشاعىنان قاتىنداردىڭ شاشىنا قىستىراتىن ىلمەك-يمەك تەمىرىنەن ءتورت دانا، سەدەپتىڭ سىنىق سىرعاسىنىڭ سىڭارى، ولەگزىگەن وگىز كوزدى سەمىز ۇلدىڭ ساقال قىرعىشىنان قوسالقى بولشەك شىقتى. كۇللى سۇيەك-ساياعى مەن سىڭىرلەرىن جانە كوگىستەنە كەبەرسىگەن ارىق ەتىن تۇگەلدەي تەرىسىنە سالىپ بۇكتەگەندە، تامىلجىعان تامىزدا بۇقاعا كوزىن سۇزگەن سيىردىكى ەمەس، شاعىنداۋ قويدىڭ قالجاسىنداي عانا قارا تانىتقان. ىشەك-قارىندى ەكسپەرتتىك ساراپتامادان وتكىزگەن قاسقىربەك ءبورين ىشكى اعزالاردى تۇگەلدەي جارامسىز دەپ تاۋىپ، جەۋگە بولمايدى دەگەن قورىتىندى جاسادى. ەتىنىڭ ءوزىن تەك قۋىرداققا عانا پايدالانىپ، ارتىنان با، الدىنان با، اۋىلدىڭ ارزان اراعىن ءسىمىرىپ جىبەرمەك ءجون.
قارا سيىردىڭ ەتى ارشالى اۋىلىنداعى ءتورت ءۇي كەدەيگە عانا تاراتىلعان. ال، ىشەك-قارىن جاعى قامىستى توعايدىڭ شەتىنە اپارىپ تاستالدى دا، يت ەكەش يت تە جەمەستەن، كەيىنگى جىلدارى الدەقايدان اۋىپ كەپ، تابان استىنان كوبەيىپ كەتكەن بۇرالقى شيبورىلەر ءبىر جىرعاپ قالدى.
وسىلايشا، مالايساريندەر اۋلەتى كەدەيلىكتەن شىعا المايتىن، كەمباعالدىقتان قۇتىلا المايتىن كۇيگە تۇسكەن.
ماۋسىم ايىنداعى مال ساناعىنان امان-ەسەن ءوتىپ، شىلدەنىڭ ورتاسىنا جەتكەن ەكى ەشكىنىڭ ءبىرى ىشتەگى ىستىقتى باسپاققا جاقسى دەلىنىپ سويىلدى. سول اپتانىڭ سوڭىندا توعىس تۇرمەسىندەگى ۇلدارىنا تاماق-ساماق اپارىپ قايتقان ساتەنكۇل قاراقىلقىل قۋىرداققا مولىعىپ وتىرعان ۇشەۋدىڭ ۇستىنەن ءتۇستى. ءسۇربويداق سەمىز ۇلدارى نەشەمە جىلعى ماناۋراعان مارعاۋلىعىنان ويانعانداي-اق، اۋدان ورتالىعىنا قىدىرىپ كەتكەندىكتەن، مۇنىڭ كۇيەۋىن ءمانجۋ مەن سەدەپ ماكەلەپ وتىرىپتى. ورتاعا الىپ. اۋىلدىڭ شەتىندەگى اسا تۇرمىستى ۇيدەن ۇنەمى ۇزىلمەيتىن الۋان ءتۇرلى اراق-شاراپتىڭ ىشىندەگى ەڭ ارزانىنىڭ ءبىراز بوتەلكەسى بوساپتى. بوساعا جاقتا دومالاپ جاتىپتى. ساتەنكۇل ءساتتى وتىرىستىڭ ءتاتتى كايپىنە اندەتە كەلىپ قوسىلدى:
«بوز ماتانى كيمەدىم ءبوز بولار دەپ،
جيىن-تويعا بارمادىم ءسوز بولار دەپ.
تازا ساقتاپ بويىمدى، ءجۇردىم جەكە،
ءبىر پەريزات وزىمدەي كەز بولار دەپ...»
ەكى قاتىن قازان-وشاق جاقتى ءبىر شولىپ شىقپاققا كەتتى.
قاسقىربەك ءبورين ارىق قابىرعانىڭ جۇقالتاڭ كەسىندىسىن كەمىرىپ وتىرعان.اۋزىنا اپارا قارش-قارش شايناپ:
— اينالا — انتالاعان انتاگونيزم، ادامداردىڭ باستارى — قىم-قيعاش قايشىلىق، ءمانجۋ دوس! — دەدى. سۇيەكتەن بە، الدە وزگە سەبەپتەن بە، داۋسى ىسىلداپ شىققان.
— ءمانجۋ باس دەدىڭ بە؟ — دەپ، مالايسارين توتەنشە سۇراق تاستاعان. جاڭا شولمەكتىڭ اق قالپاعىن ايىرىپ، الارا قاراعان.
— ە، ءجوق-ا! جىن ۇرىپ پا؟! ءمانجۋ دوس دەدىم، — دەدى ءبورين. — ساتەنكۇل سالعان ءاننىڭ ءسوزى قايداعى-پايداعىنى قوزعاپ جىبەردى ءدا.
— ارمانىن ايتادى ءدا بۇ بايقۇستار، — دەدى ءمانجۋ. — ال، ساتەنكۇلدىڭ ءانى مەن ءسوزى ءۇشىن تارتىپ جىبەرەلىك.
— ارمانىنىڭ اتاسىنا نالەت! — دەدى ءبورين. سونسوڭ قۇرداسىنىڭ قۇلاعىنا سىبىرلاڭقىرادى. — سوڭعى كەزدەرى جانىما جاتپايتىن ونەر شىعارىپ ءجۇر. پاداشىنى مەنسىنبەي، پەريزات اڭساي قالعانىن قاراشى. كوتىنە قاراماي...
— ءاپىراي-ا؟! — دەپ تاڭىرقاعان كەيىپ تانىتتى مالايسارين.
ساتەنكۇل مەن سەدەپ قايتا ورالدى.
مالايسارين مەن ءبورين اندەتتى ەندى:
«ساتەنكۇل، سەدە-ە-ە-ەپ،
سويلەيىن نە دە-ە-ە-ەپ.
جانىما جاتپايسىڭدار،
نەندەي سەبە-ە-ە-ەپ،
ا-ا-ا-اي؟!»
ءتۇن ورتاسى اۋا الدىمەن سەدەپ سۇلاعان، ىلە-شالا قاسقىربەك قۇلاعان.
ءمانجۋ مەن ساتەنكۇل توعاي تەپسەڭىنە ءتۇستى. جاڭا-جاڭا تولىقسىپ، ءالى دە قارقاراسى جارىلا قويماعان قامىستىڭ تۇبىندەگى مامىق شالعىنعا اسىقتى. قوس عاشىقشا ۇمتىلىسىپ، كينولارعا ەلىكتەسىپ، ءسۇيىسىپ قويىسادى. شىلدەدەگى ەشكى ەتىنىڭ سىرنەي قۋىرداعىنا جانە ارزانقول اراققا مەلدەكتەگەن ءمانجۋ:
— پەريزاتىم مەنىڭ! – دەدى.
— قويشى-ي، - دەدى ساتەنكۇل.
— ۇيدەگىلەر ويانىپ كەتپەي مە؟
— «ويان، قازاق؟» دەسەڭ دە، ويانبايدى. ەكەۋىنە دە ۇيىقتاتاتىن ءدارى بەردىم ەمەس پە؟
— وي، پەرى زاتىم ەي؟ پەريزات دەيدى تاعى دا!
ءبىرشاما مەزگىل وتكەن. جەر جۇزىندەگى بارلىق ساعاتتى توقتاتىپ تاستاساڭ-داعى ۋاقىتتى توقتاتا المايسىڭ دەگەن راس قوي.
كەنەت ءۇي جاقتان ماشينە ەسىكتەرىنىڭ اشىلىپ-جابىلعان سارت تا سۇرت دىبىستارى اپ-انىق، قاتتى-قاتتى ەستىلىپ، جارق-جۇرق نايزاعاي جەردە ويناعانداي بولعان. دابىرلاسا سويلەگەن ادامداردىڭ داۋىستارى دا شىعا باستادى.
ساتەنكۇل جىلدام جينالدى.
ءمانجۋ ساسقالاق قاقتى.
سويتسە، مالايساريندەر اۋلەتىنە كەلىن كەپ قالعان ەكەن. وسىدان ون جىل بۇرىن دا وسى كۇنگى سەمىز ءسۇربويداعى (وندا ءالى جاسىراق قوي) ءبىر بالەنى الىپ قاشىپ اكەپ، ونىسى كونبەستەن، باسىنا ورامال سالدىرماستان، سوڭىنان قۋعىنشىلار جەتكەندە جىلاپ-ەڭىرەپ، سوتتالىپ كەتە جازداپ، قوراسىنداعى قويى مەن سيىرىن سولارعا ارتتىرىپ جىبەرىپ، زورعادان قۇتىلعان. ەندىگىسى قالاي بولارىن كىم بىلەدى.
ماشينەمەن جەتكەندەر تورتەۋ بوپ شىقتى. ءمانجۋدىڭ ءسۇربويداق سەمىزى (نە جەپ سەمىرەتىنىنە جۇرت تاڭ قالادى)، قالىڭدىق جانە ونىڭ ەسكى تۇستىلەۋ دوس قىزى مەن ەكى قولىن قالتاسىنان شىعارمايتىن شىلتىرەڭباي بىرەۋ.
ءمانجۋ ۇلى ماساڭداۋ. ويانىڭقىراعان، سەرگەكتەنىڭكىرەگەن ساتىندە:
— كەلىن اكەلدىك قوي، باسىنا اق ورامال سالساڭدارشى، − دەدى. بۇكىل سانالى عۇمىرى بويىندا باسالقالى ءسوز ايتقان شاعى وسى شىعار-اۋ.
بۇل كەزدە ساتەنكۇل مەن ءمانجۋ سەدەپتى سىلكىلەپ، قاسقىربەكتى جۇلقىلاپ وياتا الماي جاتتى. سەدەپ ورنىنان تۇرەگەلىپ وتىرعانىمەن، كوزىن اشار ەمەس. نە بولىپ، نە قويىپ جاتقانىنان بەيحابار. قاسقىربەك پاداشى قالاي اۋناتساڭ-داعى، قورىلىنان جاڭىلمايدى.
قالىڭدىققا ەرە كەلگەن ەكەۋ لەز-دەمدە ءۇي توڭىرەگىن تىنتكىلەي تەكسەرىپ، قورا-قوپسىنى ارالاپ شىققان. ارىق-تۇراق ەشكى مەن اق شۋلان ءجۇندى اقساق قويدان ءتۇڭىلىپ ورالعان ولار، ءۇي ءىشىنىڭ جۇدەۋلىگىنەن جيىركەنىپ، شيقىلداق ورىندىققا ورامال سالماقتى كۇتىپ وتىرعان قالىڭدىقتىڭ قۇلاعىنا كەزەك-كەزەك سىبىرلادى. ءبىرى: «پۋستو!» دەگەن. ەكىنشىسى: «نول» دەدى.
ساتەنكۇل كۇيە جەگەن ەسكى تەكەمەت پەن ەكى كورپەنىڭ استىنداعى ساۋدىراعان ابدىرانى اقتارىپ تا تۇك تاپپاعان. الدەبىر بۋىنشاق-تۇيىنشەكتەردىڭ ىشىنەن ۋماجدالعان اق ورامال شىقتى عوي، ايتەۋىر. سول ورامالدى جازار-جازباس ۇمتىلىپ، قوس قۇلاعى سىبىر قابىلداعان قالىڭدىققا قاراتا قادام باسقانى سول ەدى، جالپاسىنان ءتۇستى.
كەلىن بولعالى كەلگەن قىز وڭ الاقاننىڭ قىرىمەن قىرعىن ۇرادى ەكەن.
ءمانجۋ مالايسارين دالادا جۇرگەن. ءتۇس كورگەندەي كۇيدە، ماساڭدىعى بالاسىنان بەتەرلەۋ.
قالىڭدىق قارعىپ بارىپ، قارا ساندىقتىڭ ۇستىنە وتىردى. ەكى جولداسى كۇيەۋ جىگىتتى ىركىلدەتە جەلكەلەپ اكەلىپ، جازدا دا سىز تارتاتىن ەدەنگە ەڭكەيتىپ، تىزەرلەتە شوكتىرگەن. يەگىنەن كوتەرىپ، قالىڭدىققا قاراتقان.
ولەگىزگەن كوز مۇز قۇرسالعان قىزعا قاراپ جارىتپاعان.
— شىنىمەن-اق تىرلىكتەرىڭ وسى ما؟ — دەدى مۇزداي قىز.
— قوي مەن ەشكىنى الىڭدار، باسقا تۇك جوق، — دەدى كۇيەۋ جىگىت.
— قوي–ەشكىڭدى باسىڭا شايناپ جاق، — دەدى شىلتىرەڭباي شاققار جىگىت. — شايناۋعا دا جارامايدى.
— ويپىراي، وسىنداي دا تىرشىلىك بولادى ەكەن، ءا؟! — دەپ تاڭىرقادى ەسكى تۇستىلەۋ جولداس قىز.
— تۇگى جوق قوي بۇ بايقۇستاردىڭ، كەدەيلەردىڭ تىزىمىندە تۇر عوي، — دەدى سوققىدان ەسەڭگىرەپ، ەسىن ەندى-ەندى جيا باستاعان ساتەنكۇل.
— بۇكىل دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ەڭ كەدەي ءۇيدى كورسەتكەنىڭ ءۇشىن ريزامىز، ساعان! — دەدى حان قىزىنداي قاھارلى كۇيىنەن جۇمسارا جىميىپ، كۇلىمسىرەگەن قالىڭدىق كۇيەۋ جىگىتكە. — «مايكروسوفت» فيرماسىنان حابار-وشارىڭ بار ما ءوزى، سەنىڭ؟
مالايسارين «مايكروسوفت» فيرماسىن قايدان بىلەر، تۇككە تۇسىنبەي، باسىن شايقاعان.
— ەي، مال باعا الماساڭ، گازەت پەن جۋرنال وقىمايسىڭ با، جاڭا جول-جونەكەي كوردىك، كىتاپحانا بار ەكەن اۋىلىڭدا! — دەدى قالىڭدىق قايتا قاھارلانىپ.
— بيىل ەشكىنى ساتىپ، گازەت-جۋرنالعا جازىلايىن، — دەدى كىشى مالايسارين.
— مەنىڭ مىنا ميىمدا، كومپيۋتەرىمدە «مايكروسوفت» تۋرالى مالىمەت بار، — دەپ، ورنىنان كوتەرىلدى قاسقىربەك ءبورين. — مال باعىپ ءۇرىپ، ترانزيستوردان تىڭداعام. كومپيۋتەردىڭ كوكەسى عوي ولار.
— اقىرى گازەت-جۋرنالعا ويىڭ كەتسە، «فوربس» جۋرنالىنا جازىل، — دەدى قالىڭدىق كۇيەۋ جىگىتكە. — سول جۋرنالدا الەمدەگى ەڭ باي ادامداردىڭ ءتىزىمى شىعىپ تۇرادى. ءبىلدىڭ بە؟
— بىلەيىن، ― دەدى كىشى مالايسارين مىڭگىرلەپ.
— الەم جۇزىندەگى ەڭ باي ادام ― سول «مايكروسوفت» فيرماسىنىڭ پرەزيدەنتى، كومپيۋتەرلىك باعدارلامالاردىڭ كوكەسى ەمەس، اكەسى بيلل گەيتس. ءبىلدىڭ بە؟
— ءبىلدىم.
— ال، دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ كەدەي ادام — سەنسىڭ. ءبىلدىڭ بە؟
— ءبى-بى...
— ەڭ باي ءبيللدىڭ قانشا اقشاسى بار، بىلەسىڭ بە؟
— بى-بى-بىلەيىن...
— بىلە المايسىڭ! قىرىق جەتى ميلليارد دوللارى بار. ءبىلىپ قوي!
— ءبى-بى-بى...
— ال سەن، مالعۇن مالايسارين، اۋدان ورتالىعىنداعى كافەدە نەگە شىرەنەسىڭ؟! مىڭ قويى بار ادام قۇساپ، ا؟!
— مى-مى... مىڭ قوي... بولادى عوي...
— ءما، بولادى! — دەپ، قالىڭدىق قارا ساندىقتان ءبىر اتتاپ، كۇيەۋ جىگىتتىڭ كەڭىردەگىنەن تۇرتە سالعان. كىشى مالايسارين قازاقى قاپتان اۋمايتىنداي تۇرىمەن توڭكەرىلە اۋنادى.
— بۇل — ءبىزدىڭ بيزنەس، ءبىراق بۇنداي بۇلىنگەن تىرلىكتەن بۇلدىرگى دە المايمىز، ءبىلدىڭ بە؟ — دەدى قالىڭدىق.
— ءبى-بى-بى...
— وڭاي قۇتىلعاندارىڭا قۇدايى اتاپ، قويلارىڭدى قۋىرداق جاساڭدار، ەشكى ەس جيدىرماققا كەرەك بولار، — دەدى شىلتىرەڭباي جىگىت قوس قولىن قالتادان شىعارماستان.
— و، كەا! شىنىمەن-اق وڭاي قۇتىلدى بۇلار، — دەدى ەسكى تۇستىلەۋ جولداس قىز.
***
قاسقىربەك پاداشى ساتەنكۇلدىڭ قاتتى قىشىنىپ، قايتا-قايتا قاسىلانىپ جۇرگەنىن بايقاسا-داعى، ءتىس جارمادى. كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە قاتىنىنىڭ كيىمدەرىنەن ءشيبورىنىڭ بۇرگەسىن كوردى. بۇرگەنىڭ بىرنەشەۋىن بۇرە شىمشىعان ءبورين ميكروسكوپپەن قاراعانداي اسىقپاي ۇڭىلگىسى كەلگەن ەدى، ساۋساقتارىن جازا بەرە ايىرىلىپ تىنعان. مانجۋدەيىن قۇرداسىنىڭ دا تابان استىنان تىپىرشىپ، ىشقىرىنا قول جۇگىرتەتىنىن بىرگە ءىشىپ وتىرىپ بايقامادىم دەي الماس. ءبارىبىر، ىشتەن تىنۋعا ءماجبۇر. قالاي دالەلدەيدى؟ نەمەن دالەلدەيدى؟ ءشيبورىنىڭ بۇرگەسىمەن بە؟ و بالەلەردىڭ كۋامىن دەمەككە ءتىلى جوق قوي. ءتىپتى شاتاق شىعارىپ، داۋ كوتەرىپ، ەكەۋىن بىردەي ەمەس، بىرەۋىن جازىم ەتكەننىڭ وزىندە ءۇش بالاسىنىڭ ۇستىنە ءتورتىنشى بوپ، توعىستاعى تۇرمەگە جابىلعاننان باسقا نە تابار؟!
«نە تابامىن؟!» — دەپ، تىستەرىن شىقىرلاتادى قاسقىربەك. سونداي-سوندايدا ءبورين بايقۇسىڭىز ءوزىن شيبورىگە اينالىپ، ازعىنداپ كەتكەن قاسقىردان بەتەر سورلى سەزىنىپ، قاتتى قورلانىپ، ۇلىپ جىلايتىنى دا بار.
كەزەكتى مال ساناعى مەن جان ەسەبى بويىنشا ارشالى اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اكىمشىلىگى اۋدان باسىنا جاڭا ەسەپ جولداعان. ازداپ-ازداپ قوسىڭقىراپ جازۋ ءسوسياليزمنىڭ سارقىنشاعى شىعار. دەگەنمەن، كەدەيلەر سانى تاعى دا ەكى ۇيگە كەمىدى. بۇرىنعى ءتورت ءۇيدىڭ ەكەۋىندە قوي مەن ەشكى ەكى ەسە، ءمۇيىزدى ءىرى قارا (ەسەپتە وسىلاي كورسەتىلەدى) باسى ءبىرجارىم ەسە وسكەن. بۇل كورسەتكىشتەر كەدەيلىك سىزىعىنان الدەقايدا جوعارى تۇرىپتى. سونىمەن، ايتىپ-ايتپاي نە كەرەك-اي، ارشالى اۋىلىندا مالايسارين مەن ءبوريننىڭ وتباسىلارى عانا كەمباعالدار تىزىمىندە قالىپتى.
ادۋىندى اتانعان ايتكۇل اپاي:
— ءشيبورىنىڭ بۇرگەسىندەي بۇرىسكەن بالەلەرگە بىرەۋ اكەپ بەرە مە؟ قيمىلداماي ما وزدەرى! — دەپ، ۇرسۋىنان تانار ەمەس.
مالايسارين قاشانعىسىنشا قاسىنىپ قويىپ، ويعا سالسا، ايتكۇل شەشەيدىكى دە نادۇرىس دەي الماس. الايدا، ءمانجۋىڭىزدىڭ، ءبارىبىر، بۋرجۋازيالىق باسەكەنى قابىلداعىسى جوق.
ارشا بايراقتى اقكيىكتىڭ بيىگىنە قاراتا قاسقىربەك پاداشى التى جۇزدەن اسا سيىردى ايداپ كەتىپ بارادى. «مايكروسوفت» فيرماسىنىڭ اتىنا دەيىن ەنىپ كەتكەن مي-كومپيۋتەرلەرىمەن ءبىرتالاي ماسەلەنى ويلاپ كەتىپ بارادى.
You Might Also Like
-
كەيىنگى كۇندەرى شۋاقتى كەنتىنىڭ تۇرعىندارى ماۋىققان مىسىقتاردىڭ جان تۇرشىكتىرە شىڭعىراتىن داۋىستارىنان شوشىپ وياناتىنعا اينالدى. ءۇي-جايلارى باسقاشالاۋ بادىزدەلگەن «شالعىن» مولتەك اۋدانىن...
-
وبلاتكومعا جاڭا ءتوراعا كەلگەندە، كونە شاھارىمىزداعى اق تەرەكتەردىڭ جاپىراقتارى ەندى-ەندى عانا سارعايا باستاعان ەدى. ءبىزدىڭ كەڭسەمىزدىڭ ءىشى-تىسىندا دا كۇبىر-سىبىر كەنەت كوبەيگەن. الدەنەشە مەكەمەلەر م...
