ءار ادامعا ونەر ءتان، ونەرلىنىڭ ءىسى ءسان
«ماعان ايت - مەن ەستيمىن، ماعان كورسەت - مەن ەسىمدە ساقتايمىن، ماعان ىستەۋگە بەر - مەن تۇسىنەمىن»
(جاپون ماقالى)
سىنىپتان تىس شارا
تاقىرىبى: ءار ادامعا ونەر ءتان، ونەرلىنىڭ ءىسى ءسان
ماقساتى: ەڭبەككە باۋلۋ پانىنەن العان بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ، وقۋشىلاردىڭ ونەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ەڭبەككە دەگەن شەبەرلىگى مەن يكەمدىلىگىن قالىپتاستىرۋ، ۇلتىمىزدىڭ ەرتەدەن كەلە جاتقان سالت - داستۇرىمەن تانىستىرۋ قازاق حالقىنىڭ ونەرىن دارىپتەۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ، ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: داستۇردەن تىس سايىس ساباق
جۇرگىزۋشى:
قايىرلى كۇن، قۇرمەتتى ارىپتەستەر!
«ءبىلىم – اسىل قازىنالى ساندىق، ونى اشاتىن كىلت – ەڭبەك». بۇگىنگى زامان تالابىنا ساي ادام سەگىز قىرلى ءبىر سىرلى بولۋى كەرەك. «ۇيرەتۋ - ۇلكەننەن، ۇيرەنۋ - كىشىدەن» دەمەكشى، وتكەننىڭ ونەگەسىن، ءداستۇردىڭ تاتىمدىسىن ساباق ۇستىندە بالا بويىنا ءسىڭىرۋ ءاربىر ۇستازدىڭ مىندەتى. ولاي بولسا «ءار ادامعا ونەر ءتان، ونەرلىنىڭ ءىسى ءسان» تاقىرىبىندا وتكەلى وتىرعان سىنىپتان تىس شاراعا قوش كەلدىڭىزدەر.
«وتكىردىڭ ءجۇزى، كەستەنىڭ ءبىزى،
ورنەگىن سەندەي سالا الماس.
بىلگەنگە مارجان، بىلمەسكە ارزان،
ناداندار باھارا تابا الماس»- دەپ ۇلى اباي اتامىز ايتقانداي، ىسكەر، ون ساۋساعىنان ونەر تاماتىن شاكىرتتەردى تاربيەلەۋ – ءبىزدىڭ مىندەتىمىز بولا بەرمەك. ەندەشە، سىزدەردىڭ الدارىڭىزعا باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنان قۇرالعان ونەرلى دە شەبەر، ەپتى دە ىسمەر توپتاردى ورتاعا شاقىرامىز. قوشەمەتپەن قارسى الايىق!
1 - توپ: «شەبەرلەر»
قۇرامى: ارسەن كالييەۆ - 4ا
ديليارا نۋرجانوۆا - 4ۆ
ادينا تىنىشقالييەۆا - 4ا
نارگيزا ەلەكەيەۆا - 2 «ۆ»،
جەتپىس رايد - 2ءا
توپ ۇرانى: شەبەر ءبىزدىڭ اتامىز،
شەبەر ءبىزدىڭ اجەمىز
شەبەر بولعان بابام دا،
ءبىز دە شەبەر بولامىز.
2 - توپ: «ىسمەرلەر»
قۇرامى: جاڭگىر مارحابا - 2 «ۆ»،
مۋحانبەتكالييەۆ اميرلان - 2 «ۆ»،
حاميدۋللين تەمىرلان - 4 «»،
انەل دجامالييەۆا - 4ۆ
تامەرلان يساتاي - 4ۆ
توپ ۇرانى: ەڭبەكتى ءسۇي، قۇرمەتتە،
كەرەك بولار ەڭبەك تە،
ەڭبەك ەتسەڭ ەمەرسىڭ،
جاقىن بولشى ەڭبەككە»
3 - توپ: «ەپتىلەر»
قۇرامى: ماحامبەت اليحان - 2 «ۆ»،
ابدراحمانوۆا ياسمين - 2 «ۆ»،
حايدار مەرۋەرت - 2ءا
ساعىنگەرەي جانيا - 4ۆ
مەڭدىبەكوۆا شالقىما - 4ۆ
توپ ۇرانى: «ەپتىلىك بولسا ادامدا،
قيىن ءىس جوق عالامدا»
4 - توپ: «ونەرلىلەر»
قۇرامى: اقتاي رايانا - 2ءا
زۋحراحان جۋمانيازوۆا - 4ا
رامازانوۆ ارمان - 4ا
سەرىك سەرحان2ءا،
جاسۇلان ەلنارا2ءا
توپ ۇرانى: «ادەپتى دە ونەرلى،
ەڭبەكسۇيگىش بالامىز.
جاڭا ءىستىڭ شەبەرى،
جاساۋشىسى بالامىز.
جۇرگىزۋشى: ونەر، ءبىلىم، ونەگە تۇنعان دارىن،
ونەرلىگە ءوز باسىم تاڭ قالامىن.
ونەردى ادىلدىكپەن باعالايتىن
تانىستىرايىن ءادىلقازى القالارىن
ءادىلقازى مۇشەلەرى:
1. قاراعويشينا گۇلبانۋ جەڭىس قىزى - №44 جوبب مەكتەبىنىڭ باستاۋىش سىنىپ ءىسى جونىندەگى د. و.
2. ساپارعالييەۆا سارا شايمۇرات قىزى -№34 مەكتەپ - گيمنازياسىنىڭ باست. سىنىپ ءىسى جونىندەگى د. و.
3.
ءان «ايگولەك»
I - سايىس «اتىمدا مەنىڭ سىرىم بار» (توپتاردىڭ ءوزىن - ءوزى تانىستىرۋى)
II - سايىس: «تاپقىر بولساڭ، تاۋىپ كور» (بەينە سۇراق)
«بىلەكتى ءبىردى جىعادى،
ءبىلىمدى مىڭدى جىعادى.
ينەمەن قۇدىق قازعانداي
ءبىلىمنىڭ شىڭىنا شىعادى، - دەي وتىرىپ، كەزەكتى «سۇراق - جاۋاپ» سايىسىنا بەرەمىز. ەندەشە، ەكرانعا نازار اۋدارايىق.
سۇراقتار:
1. كومپوزيسيا دەگەنىمىز نە؟
قاعاز بەتىندە سۋرەتتىڭ بارلىق بولىكتەرىن ويلاعان تاقىرىپقا ساي، اسەرلى ەتىپ ورنالاستىرۋ
2. اپپليكاسيا دەگەن نە؟
جاپسىرما دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى. ءار ءتۇرلى پىشىندەردى قاعاز نە ماتا بەتىنە جەلىمدەپ جاپسىرۋ ارقىلى ءبىر زاتتىڭ بەينەسىن جاساۋ.
3. كونسترۋكتور دەگەن نە؟
ەكى ءتۇرلى ۇعىمى بار: - قۇراستىرۋعا ارنالعان بولشەكتەر جيىنتىعى؛
- قانداي دا ءبىر قۇرىلىمنىڭ كونسترۋكسياسىن جاسايتىن مامان.
4. موزايكا تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
شىنى، ۇساق اس، ماتا، قاعاز، ەرمەكساز، كەراميكا، پلاستماسسا قالدىقتارىنان قۇراستىرىلعان كارتينا، بەينەلى سۋرەت.
5. ويماق تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
ءىس تىككەندە ينەنى ماتەريالعا كىرگىزۋ ءۇشىن جانە ينەنى قولعا شانشىپ الماۋ ءۇشىن ساۋساققا كيىلەتىن قاتتى قالپاقشا. ويماقتى كوبىنە اجەلەر قولدانادى.
6. «وريگامي» دەگەن نە؟
قاعازدان جاسالعان پىشىندەردى قۇراستىرۋدىڭ جاپوندىق ونەرى.
7. تابيعي ماتەريالدار قانداي بولادى؟ اعاشتان جانە وسىمدىكتەن الىناتىن ماتەريالدار قانداي بولىپ كەلەدى؟
تابيعي ماتەريالدار وتە كوپ. ولار: جاپىراقتار، داندەر، وسىمدىك ساباقتارى، اعاشتىڭ بۇتاعى، تامىرى، بەزى، قابىعى جانە تاعى باسقالار. اعاشتان جاسالعان ماتەريالدار قاتتى، وسىمدىكتەن جاسالعان ماتەريالدار جۇمساق بولىپ كەلەدى.
8. ماقتادان نە الىنادى؟ ماقتا قازاقستاننىڭ قاي وبلىسىندا وسىرىلەدى؟
ماقتادان ماتا الىنادى. ماقتا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا وسىرىلەدى.
جۇمباقتار
1 قيمىلداسا قوس شەبەر،
قىرۋار - قىرۋار ءىس ونەر (قول)
2. بار ەكەن دۇنيەدە جالعىز كوزدى،
سول كوزبەن دۇنيەنىڭ ءبارىن كەزدى
الەمدى ون سەگىز مىڭ كيىندىرىپ،
دۇنيەدەن جاپ - جالاڭاش ءوزى بەزدى. (ينە)
3. ەكى تىشقان بىرلەسىپ،
قيىپ، ءپىشىپ بەرەدى.
ەكەۋى بىرگە جۇرمەسە
جوق قوي بىزگە كەرەگى (قايشى)
4. ءبىر شۇڭقىر،
ءبىر شۇڭقىرا مىڭ شۇڭقىر (ويماق)
III - سايىس. ماقالدى جالعاستىر
جۇرگىزۋشى: ماقال - ماتەل - ءسوز مايەگى، تىلەگى،
ءار سىنداردا اسىل ءسوزدىڭ تىرەگى.
قاراپايىم قازاق ءتىلى - ءوز ءتىلىم،
ءوز تىلىمدە بۇلقىنادى جۇرەگىم.
اتا ءداستۇر ابىروي كوتەرگەنگە،
و، بۇل سوزدەر سۇيەكتەن وتەر دەمدە،
توقتالامىز ەندى ءبىز، ال حالايىق،
قاناتتى ءسوز، ماقال مەن ماتەلدەرگە.
1. ونەرلىنىڭ ون ساۋساعى تەڭ، (ونەرسىزدىڭ ءبىر ساۋساعى كەم).
2. ونەر ىزدەگەن وسەر..... (وسەك ىزدەگەن وشەر)
3. اتا كورگەن وق جونار، (شەشە كورگەن تون پىشەر)
4. ونەرلىنىڭ قولى التىن، (ولەڭشىنىڭ ءسوزى التىن)
5. ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى، (جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى)
6. ەڭبەك - ونەر ءورىسى، (ونەر - ءومىر جەمىسى)
7. ونەرلى بولۋ - زەينەت، (ونەرسىز بولۋ - بەينەت)
8. ەڭبەكتىڭ كوزىن تاپقان... (بايلىقتىڭ ءوزىن تابادى)
الماتى وبلىسى، الاكول اۋدانى، ۋشارال قالاسى.
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى بەكەنوۆا بوتاكوز سابىرعالي قىزى
ءار ادامعا ونەر ءتان، ونەرلىنىڭ ءىسى ءسان. جۇكتەۋ
(جاپون ماقالى)
سىنىپتان تىس شارا
تاقىرىبى: ءار ادامعا ونەر ءتان، ونەرلىنىڭ ءىسى ءسان
ماقساتى: ەڭبەككە باۋلۋ پانىنەن العان بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ، وقۋشىلاردىڭ ونەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ەڭبەككە دەگەن شەبەرلىگى مەن يكەمدىلىگىن قالىپتاستىرۋ، ۇلتىمىزدىڭ ەرتەدەن كەلە جاتقان سالت - داستۇرىمەن تانىستىرۋ قازاق حالقىنىڭ ونەرىن دارىپتەۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ، ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: داستۇردەن تىس سايىس ساباق
جۇرگىزۋشى:
قايىرلى كۇن، قۇرمەتتى ارىپتەستەر!
«ءبىلىم – اسىل قازىنالى ساندىق، ونى اشاتىن كىلت – ەڭبەك». بۇگىنگى زامان تالابىنا ساي ادام سەگىز قىرلى ءبىر سىرلى بولۋى كەرەك. «ۇيرەتۋ - ۇلكەننەن، ۇيرەنۋ - كىشىدەن» دەمەكشى، وتكەننىڭ ونەگەسىن، ءداستۇردىڭ تاتىمدىسىن ساباق ۇستىندە بالا بويىنا ءسىڭىرۋ ءاربىر ۇستازدىڭ مىندەتى. ولاي بولسا «ءار ادامعا ونەر ءتان، ونەرلىنىڭ ءىسى ءسان» تاقىرىبىندا وتكەلى وتىرعان سىنىپتان تىس شاراعا قوش كەلدىڭىزدەر.
«وتكىردىڭ ءجۇزى، كەستەنىڭ ءبىزى،
ورنەگىن سەندەي سالا الماس.
بىلگەنگە مارجان، بىلمەسكە ارزان،
ناداندار باھارا تابا الماس»- دەپ ۇلى اباي اتامىز ايتقانداي، ىسكەر، ون ساۋساعىنان ونەر تاماتىن شاكىرتتەردى تاربيەلەۋ – ءبىزدىڭ مىندەتىمىز بولا بەرمەك. ەندەشە، سىزدەردىڭ الدارىڭىزعا باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنان قۇرالعان ونەرلى دە شەبەر، ەپتى دە ىسمەر توپتاردى ورتاعا شاقىرامىز. قوشەمەتپەن قارسى الايىق!
1 - توپ: «شەبەرلەر»
قۇرامى: ارسەن كالييەۆ - 4ا
ديليارا نۋرجانوۆا - 4ۆ
ادينا تىنىشقالييەۆا - 4ا
نارگيزا ەلەكەيەۆا - 2 «ۆ»،
جەتپىس رايد - 2ءا
توپ ۇرانى: شەبەر ءبىزدىڭ اتامىز،
شەبەر ءبىزدىڭ اجەمىز
شەبەر بولعان بابام دا،
ءبىز دە شەبەر بولامىز.
2 - توپ: «ىسمەرلەر»
قۇرامى: جاڭگىر مارحابا - 2 «ۆ»،
مۋحانبەتكالييەۆ اميرلان - 2 «ۆ»،
حاميدۋللين تەمىرلان - 4 «»،
انەل دجامالييەۆا - 4ۆ
تامەرلان يساتاي - 4ۆ
توپ ۇرانى: ەڭبەكتى ءسۇي، قۇرمەتتە،
كەرەك بولار ەڭبەك تە،
ەڭبەك ەتسەڭ ەمەرسىڭ،
جاقىن بولشى ەڭبەككە»
3 - توپ: «ەپتىلەر»
قۇرامى: ماحامبەت اليحان - 2 «ۆ»،
ابدراحمانوۆا ياسمين - 2 «ۆ»،
حايدار مەرۋەرت - 2ءا
ساعىنگەرەي جانيا - 4ۆ
مەڭدىبەكوۆا شالقىما - 4ۆ
توپ ۇرانى: «ەپتىلىك بولسا ادامدا،
قيىن ءىس جوق عالامدا»
4 - توپ: «ونەرلىلەر»
قۇرامى: اقتاي رايانا - 2ءا
زۋحراحان جۋمانيازوۆا - 4ا
رامازانوۆ ارمان - 4ا
سەرىك سەرحان2ءا،
جاسۇلان ەلنارا2ءا
توپ ۇرانى: «ادەپتى دە ونەرلى،
ەڭبەكسۇيگىش بالامىز.
جاڭا ءىستىڭ شەبەرى،
جاساۋشىسى بالامىز.
جۇرگىزۋشى: ونەر، ءبىلىم، ونەگە تۇنعان دارىن،
ونەرلىگە ءوز باسىم تاڭ قالامىن.
ونەردى ادىلدىكپەن باعالايتىن
تانىستىرايىن ءادىلقازى القالارىن
ءادىلقازى مۇشەلەرى:
1. قاراعويشينا گۇلبانۋ جەڭىس قىزى - №44 جوبب مەكتەبىنىڭ باستاۋىش سىنىپ ءىسى جونىندەگى د. و.
2. ساپارعالييەۆا سارا شايمۇرات قىزى -№34 مەكتەپ - گيمنازياسىنىڭ باست. سىنىپ ءىسى جونىندەگى د. و.
3.
ءان «ايگولەك»
I - سايىس «اتىمدا مەنىڭ سىرىم بار» (توپتاردىڭ ءوزىن - ءوزى تانىستىرۋى)
II - سايىس: «تاپقىر بولساڭ، تاۋىپ كور» (بەينە سۇراق)
«بىلەكتى ءبىردى جىعادى،
ءبىلىمدى مىڭدى جىعادى.
ينەمەن قۇدىق قازعانداي
ءبىلىمنىڭ شىڭىنا شىعادى، - دەي وتىرىپ، كەزەكتى «سۇراق - جاۋاپ» سايىسىنا بەرەمىز. ەندەشە، ەكرانعا نازار اۋدارايىق.
سۇراقتار:
1. كومپوزيسيا دەگەنىمىز نە؟
قاعاز بەتىندە سۋرەتتىڭ بارلىق بولىكتەرىن ويلاعان تاقىرىپقا ساي، اسەرلى ەتىپ ورنالاستىرۋ
2. اپپليكاسيا دەگەن نە؟
جاپسىرما دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى. ءار ءتۇرلى پىشىندەردى قاعاز نە ماتا بەتىنە جەلىمدەپ جاپسىرۋ ارقىلى ءبىر زاتتىڭ بەينەسىن جاساۋ.
3. كونسترۋكتور دەگەن نە؟
ەكى ءتۇرلى ۇعىمى بار: - قۇراستىرۋعا ارنالعان بولشەكتەر جيىنتىعى؛
- قانداي دا ءبىر قۇرىلىمنىڭ كونسترۋكسياسىن جاسايتىن مامان.
4. موزايكا تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
شىنى، ۇساق اس، ماتا، قاعاز، ەرمەكساز، كەراميكا، پلاستماسسا قالدىقتارىنان قۇراستىرىلعان كارتينا، بەينەلى سۋرەت.
5. ويماق تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
ءىس تىككەندە ينەنى ماتەريالعا كىرگىزۋ ءۇشىن جانە ينەنى قولعا شانشىپ الماۋ ءۇشىن ساۋساققا كيىلەتىن قاتتى قالپاقشا. ويماقتى كوبىنە اجەلەر قولدانادى.
6. «وريگامي» دەگەن نە؟
قاعازدان جاسالعان پىشىندەردى قۇراستىرۋدىڭ جاپوندىق ونەرى.
7. تابيعي ماتەريالدار قانداي بولادى؟ اعاشتان جانە وسىمدىكتەن الىناتىن ماتەريالدار قانداي بولىپ كەلەدى؟
تابيعي ماتەريالدار وتە كوپ. ولار: جاپىراقتار، داندەر، وسىمدىك ساباقتارى، اعاشتىڭ بۇتاعى، تامىرى، بەزى، قابىعى جانە تاعى باسقالار. اعاشتان جاسالعان ماتەريالدار قاتتى، وسىمدىكتەن جاسالعان ماتەريالدار جۇمساق بولىپ كەلەدى.
8. ماقتادان نە الىنادى؟ ماقتا قازاقستاننىڭ قاي وبلىسىندا وسىرىلەدى؟
ماقتادان ماتا الىنادى. ماقتا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا وسىرىلەدى.
جۇمباقتار
1 قيمىلداسا قوس شەبەر،
قىرۋار - قىرۋار ءىس ونەر (قول)
2. بار ەكەن دۇنيەدە جالعىز كوزدى،
سول كوزبەن دۇنيەنىڭ ءبارىن كەزدى
الەمدى ون سەگىز مىڭ كيىندىرىپ،
دۇنيەدەن جاپ - جالاڭاش ءوزى بەزدى. (ينە)
3. ەكى تىشقان بىرلەسىپ،
قيىپ، ءپىشىپ بەرەدى.
ەكەۋى بىرگە جۇرمەسە
جوق قوي بىزگە كەرەگى (قايشى)
4. ءبىر شۇڭقىر،
ءبىر شۇڭقىرا مىڭ شۇڭقىر (ويماق)
III - سايىس. ماقالدى جالعاستىر
جۇرگىزۋشى: ماقال - ماتەل - ءسوز مايەگى، تىلەگى،
ءار سىنداردا اسىل ءسوزدىڭ تىرەگى.
قاراپايىم قازاق ءتىلى - ءوز ءتىلىم،
ءوز تىلىمدە بۇلقىنادى جۇرەگىم.
اتا ءداستۇر ابىروي كوتەرگەنگە،
و، بۇل سوزدەر سۇيەكتەن وتەر دەمدە،
توقتالامىز ەندى ءبىز، ال حالايىق،
قاناتتى ءسوز، ماقال مەن ماتەلدەرگە.
1. ونەرلىنىڭ ون ساۋساعى تەڭ، (ونەرسىزدىڭ ءبىر ساۋساعى كەم).
2. ونەر ىزدەگەن وسەر..... (وسەك ىزدەگەن وشەر)
3. اتا كورگەن وق جونار، (شەشە كورگەن تون پىشەر)
4. ونەرلىنىڭ قولى التىن، (ولەڭشىنىڭ ءسوزى التىن)
5. ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى، (جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى)
6. ەڭبەك - ونەر ءورىسى، (ونەر - ءومىر جەمىسى)
7. ونەرلى بولۋ - زەينەت، (ونەرسىز بولۋ - بەينەت)
8. ەڭبەكتىڭ كوزىن تاپقان... (بايلىقتىڭ ءوزىن تابادى)
الماتى وبلىسى، الاكول اۋدانى، ۋشارال قالاسى.
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى بەكەنوۆا بوتاكوز سابىرعالي قىزى
ءار ادامعا ونەر ءتان، ونەرلىنىڭ ءىسى ءسان. جۇكتەۋ