InfoHub Logo

كىم كەتپەس، اجال جەتىپ، تاعدىر بولسا،
ومىرگە ار مەن نامىس قولقا سالسا.
ماڭگىلىك ءومىر جاساپ، ولمەگەنى-
باتىردىڭ ەل اۋزىندا اتى قالسا.

ب.مومىش ۇلى

 

ەرلىك-بىرلىكتە ەمەس، جۇرەكتە! ناعىز ەر-ازامات تۋىپ وسكەن جەرىن قادىرلەپ، ۇلگى تۇتادى.ەل باسىنا كۇن تۋسا، ءوز جانىن قۇربان قىلىپ، عۇمىرىن پيدا ەتەدى.

ۇلى جەڭىسكە 75 جىل تولۋ مەرەيتويىنا وراي، ۇلى وتان سوعىسىنىڭ باتىرى، "قىزىل تۋ" وردەنىنىڭ يەگەرى، بيىل 99 جاستىڭ شىڭىنا شىققان رىسمانوۆ تولەندى اتتى ارداگەر اتامىزدان سۇقبات الىپ قايتتىق.

-سالەمەتسىز بە، تولەندى اتا؟! جاعدايىڭىز قالاي؟

-راقمەت، شۇكىر، شىراعىم! وزدەرىڭ قالايسىڭدار؟

-شۇكىر، اتا.تولەندى اتا، ءسىز قاي جەردە دۇنيە ەسىگىن اشتىڭىز؟

-مەن 1920 جىلى 21 مامىردا بۇرىنعى تاشكەنت وبلىسى، جوعارعى شىرشىق اۋدانى، جامبىل اۋىلىندا دۇنيەگە كەلدىم.قاڭلى ەلىنىڭ تۋماسىمىن.بەس جاسىمدا ي.پانانين اتىنداعى مەكتەپتىڭ تابالدىرىعىن اتتاپ، ساۋاتىمدى اشتىم.مەنىڭ اكەم دە-جامبىل اۋىلىنىڭ تۋماسى.1928 جىلى 27 تامىزدا باي-كۋلاكتاردى تاركىلەۋ تۋرالى زاڭ قابىلدانعاننان كەيىن، اكەم تاجىكستانعا جەر اۋدارىلدى.8 جاسىمدا جەتىم قالعان بىزدەردى -انامىز تاربيەلەپ ءوسىردى.ەڭبەككە ەرتە جاسىمنان ارالاستىم.مەكتەبىمدى ءتامامداعان سوڭ، كۇنكورىس قامىمەن ءتۇرلى جەرلەردە قىزمەت اتقارعان جايىم بار.

-سوعىسقا قاي جىلى قابىلداندىڭىز جانە قاي جەرلەردە شايقاستىڭىز؟ وسى جونىندە تارقاتىپ ايتىپ بەرىڭىزشى.سەبەبى، سىزدەردىڭ ەرلىكتەرىڭىز-ۇرپاققا ۇلگى...

-1941 جىلى 6-شى جەلتوقساندا سوعىسقا الىندىم.سۇراپىل سوعىسقا اتتانباس بۇرىن وتباسىممەن قوشتاسىپ، تاشكەنتتە 10 كۇندەي بولدىم.وتان ءۇشىن فاشيستەرمەن شايقاستىق.ءنومىرى 1126 اتقىشتار ديۆيزياسىندا ەرەكشە قىزمەتىممەن كوزگە ءتۇسىپ، سول ديۆيزيانىڭ كومانديرى اتاندىم.العاشقى كەزەڭدە جەڭىل جاراقاتتار الىپ، گوسپيتالدا ەمدەلدىم.1941-1944 جىلدار ارالىعىندا ءنومىرى 1126 اتقىشتار ديۆيزياسىندا قىزمەت ەتسەم، 1944-1945 جىلدارى ءنومىرى 1190 اتقىشتار ديۆيزياسىنىڭ قاتارداعى سەرجانتى رەتىندە شايقاستىم.1945 جىلى بەرلين ءۇشىن شايقاستا اۋىر جاراقاتتانىپ، ەلىمە ورالدىم.الايدا ،1945 جىلى 9 مامىردا وتانىمىزدىڭ جەڭىسكە جەتكەنىن ەستىگەندە ەرەكشە قۋاندىم.

-اۋىر جاراقات الىپ، ەلىڭىزگە ورالعانىڭىز جايىندا سىر شەرتتىڭىز عوي.وتانىڭىزعا ورالىپ، قانداي قىزمەتتەر اتقاردىڭىز، نەمەن اينالىستىڭىز؟

-سوعىسقا ەرتە جاستا شاقىرىلعانىمنان، بەلگىلى ءبىر مامان يەسى اتانا المادىم.تۋىپ-وسكەن جەرىمدە اۋىل شارۋاشىلىعىمەن، مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىستىم.1947-1948 جىلدارى اكىمشىلىكتە قىزمەت اتقاردىم، پوشتا قىزمەتكەرى دە بولدىم.وتباسىمدى اسىراپ-باعۋ ءۇشىن ۇساق-تۇيەك جۇمىستاردى دا قوسا الىپ ءجۇردىم جانە جۇمىس تالعاعان ەمەسپىن.سوعىستا بىرنەشە جەردەن جاراقات الىپ، اۋىر جۇمىستارمەن اينالىسۋ قۇقىعىنان ايرىلدىم.

-اتا، "ۇلى وتان سوعىسىنىڭ باتىرى" اتاعى مەن وردەندەرىڭىزدى قاي جىلى يەلەندىڭىز؟

-بەرلين ءۇشىن شايقاستا ۆزۆود كومانديرىنىڭ كوڭىلىنەن شىقتىم، سەبەبى جاۋدىڭ بىرنەنە تسنكىلەرى مەن ۇشاقتارىن جايراتتىم.1942 جىلى ءنومىرى 1126 اتقىشتار ديۆيزياسىنىڭ كومانديرى بولىپ جۇرگەن ساتىمدە "ەرەن ەرلىگى ءۇشىن" مەدالىمەن ماراپاتتالدىمال، سوعىس اياقتالعان سوڭ "ۇوس باتىرى" ، "قىزىل تۋ"، "ۇلى جەڭىسكە 20، 30، 40، 60، 70 جىل" توسبەلگىلەرىنىڭ يەگەرى اتاندىم.1970 جىلداردىڭ باسىندا "ۇلى وتان سوعىسىنىڭ II دارەجەلى " وردەنىمەن، "ۇوس قاتىسۋشىسى " مەدالىمەن ماراپاتتالدىم، قىزىم.

-ەندى، جەكە ومىرىڭىزگە ويىسساق.قاي جىلى وتباسىلى بولدىڭىز؟

-مەن 1940 جىلى، ياعني سۇراپىل سوعىس باستالماي تۇرىپ شاڭىراق كوتەردىم.ايەلىمنىڭ ەسىمى-ەرىمبەتوۆا ازيزا.ەكەۋمىز 5 ۇل، 5 قىز تاربيەلەپ ءوسىرىپ، قاناتتىعا قاقتىرماي، تۇمسىقتىعا شوقتىرماي، وقىتىپ-توقىتتىق.بۇگىندە نەمەرە، شوبەرە، شوپشەك ءسۇيىپ وتىرمىز.

-اتا، كەلەر ۇرپاققا ايتار وسيەتىڭىز قانداي؟

-وتاندى سۇيىڭدەر، ۇلگى تۇتىڭدار، قۇرمەت قىلىڭدار.ەل باسىنا كۇن تۋسا، جاۋدىڭ كوزىن كۇرتقانشا بەرىسپەڭدەر! ەل-جۇرت ءۇشىن ايانىپ قالماڭدار.ۇلى وتان ءۇشىن وتقا تۇسىڭدەر!

سۇقباتىڭىزعا راقمەت، اتا! ەش ۋاقىتتا اۋىرماڭىز، امان بولىڭىز!
سىزدەي قايتپاس رۋحتى باتىرلارى بار-مىنا بىزدەر شىن باقىتتىمىز...

ارۋجان ساميدين

---