ارعىماق
ات قۇلاعىندا ويناپ وسكەن قازاقتىڭ بالاسى ەمەسپىن بە، كەيىنگى كەزدەرى سايگۇلىك باپتاپ ءمىنۋدى ادەتكە اينالدىرعان جايىم بار. قىزىق قۋىپ قىرعا شىعامىن، اڭ قارايمىن. تۇلكى الامىن، قويان ىلەمىن. بىر-ەكى مارتە قاسقىر دا سوعىپ، قانجىعامدى قانداپ قايتتىم.
الا جازداي سابىلا ىزدەپ ءجۇرىپ، جاقىندا تاعى ءبىر اقبوز ارعىماق ساتىپ الدىم. ارقادا بايگە بەرمەگەن تۇلپاردىڭ تۇياعى. سۇڭعاق مويىن، ارشىن ءتوس، حاس جۇيرىكتىڭ ناق ءوزى. تۇرپات-تۇرقى دا ەرەك، سۇيەگى ءىرى، ەسىك پەن توردەي. قارعىپ مىنسەڭ، تىپىرشىپ تىنىش تۇرا المايدى. قامشى سالدىرمايدى. تىزگىندى تارتىڭقىراپ وتىرماساڭ، جۇيتكىپ الا جونەلەدى.
جەڭسىگىم جەڭىپ، جەلىگىم ۇستاپ، سانگە مىنەر سايگۇلىكتى بايگەگە قوسپاس بۇرىن ءوزىم ءبىر سىناپ، شاما-شارقىن بايقاپ كورگىم كەلدى. نەنى ويعا السام، سونى تەزىرەك جۇزەگە اسىرۋعا اسىعاتىن باسىم، جانىمدى قويارعا جەر تاپپاي، مىڭ شاقىرىمدىق ۇزاق جولعا شىعۋعا دايىندالدىم. جولشىباي اعايىن-تۋعانداردىڭ ۇيلەرىنە سوعىپ، اياق سۋىتىپ الماقپىن. قانداي ات ءمىنىپ جۇرگەنىمدى جۇرت كورسىن. كۇمىس قاستى ەرتوقىمىم كۇنگە شاعىلىسا جالت-جۇلت ەتىپ، ەرەكشە كوز تارتادى. قىرىققا كەلىپ قالسام دا، بوزوكپە بوزبالاشا كيىندىم. كورىكتى قىز-كەلىنشەكتەر كورىنسە، كوز بەن ءسوز سالا ءجۇرۋ ادەتىمنەن دە ءالى جاڭىلا قويعان جوقپىن. نەسىن جاسىرايىن، ورايى كەلسە، ويناپ-كۇلىپ قالۋعا دا كەتارى ەمەسپىن. شەشەم بايعۇس شىج-بىج بوپ شىرىلداپ ءجۇر.
— ۇزاق جول، بايقاشى، بالام! ءقازىر قاۋىپ-قاتەر كوپ. تاۋدىڭ اڭ-قۇسىنان گورى، ادامنىڭ قاسقىرى جامان بوپ كەتتى عوي. كۇنىنە ءبىر جاماندىق ەستيسىڭ. ايدالادا بىرەۋ-مىرەۋ توڭقالاڭ اسىرىپ كەتىرىپ جۇرمەسىن؟!. اتىڭدى قويشى، ءوزىڭنىڭ اماندىعىڭ كەرەك قوي بىزگە. ءاي، ءبىراق، سەنى بىلەم عوي، ءوز ايتقانىڭ بولماسا، ءبىزدىڭ سوزىمىزگە قۇلاق اسۋشى ما ەدىڭ؟! — دەپ ارىنداپ كەلدى دە، اقىرىندا جۇمسارىپ سالا بەردى، — جارايدى، بارساڭ — بارىپ قايت! ايتەۋىر امان ءجۇرشى! ءبىر نارسەگە ۇرىنىپ قالماي، بايقاپ ءجۇر!
— الاڭداماڭىزشى! جاس ەمەسپىن عوي! — دەپ وزىمشە كوڭىلىن جۇباتقان بولامىن.
شەشەم جۇرەردە ەمىرەنە بەتىمنەن ءسۇيىپ، ماڭدايىمنان يىسكەدى. ەت جۇرەگىم ەلجىرەپ كەتتى. قايتا-قايتا جالتاقتاپ قاراي بەرەمىن. سامايىن اق شالعالى قاشان. اق جۇزىنەن ءار تايىپ، ۋاقىتتىڭ سالعان وشپەس تاڭبالارىنداي ءاجىم ايعىزداپ تاستاعان. ءبىراق ءالى كۇيلى-قۋاتتى. ءوزى دە، ءسوزى دە شيراق.
— جورتقاندا جولىڭ بولسىن، بالام! ولجالى ورال!
اۋىزدىعىمەن الىسىپ، جەر تارپىپ تۇرعان سايگۇلىگىمە قارعىپ ءمىنىپ، ءجۇرىپ كەتتىم. اۋىلدان شىعا بەرە ارتىما قاراسام، شەشەم بايعۇس سول تۇرعان ورنىندا قاراۋىلشا قازديىپ ءالى تۇر.
نە ويلاپ تۇر ەكەن؟.. كوڭىلىم بوسادى. قىرىققا كەلسەم دە، جاپ-جاس بالا سياقتى وبەكتەپ-اق جۇرگەنى. انا دەگەن وسى عوي!.. انانىڭ بالاعا دەگەن اق ماحابباتىنان ارتىق نە بار دەيسىز مىنا جالعان دۇنيەدە؟!.
كەنەت الدىڭعى جاقتان سالت اتتى كورىندى. تاقاي بەرە تانىدىم. قوراش قۇرداسىم. جاۋىر اتىنا جايداق ءمىنىپ الىپتى. اياقتارى سولاڭداپ، قوپاڭ-قوپاڭ ەتەدى. باسىندا اق كەپەش، ۇستىندە كونەتوز كويلەك. كەتىك تىستەرىن كورسەتە ىرجالاق قاعادى.
— ءاي، ءوزىڭ قايىن جۇرتىڭا بارا جاتقانداي سىمپيىپ الىپسىڭ عوي؟! — دەيدى كوزى شاپىراشتانىپ. —جول بولسىن!..
كىم قالاي سويلەسە، سولاي جاۋاپ بەرەتىن ادەتىمە باسىپ:
— توقالىما ۇرىن بارا جاتىرمىن! — دەپ قىسقا قايىردىم دا، ايالداماستان جونىمە جونەي بەردىم. قۇرداسىم مىرس-مىرس ەتىپ، ميىعىنان كۇلىپ قالا بەردى.
تۋعان جەردىڭ تابيعاتىنا ەشتەڭە جەتپەيدى-اۋ، شىركىن! تاۋ-تاسى، قۇز-جارتاسى، قيا-بەلى... ءبىر جۇتىم اۋاسىنىڭ ءوزى دەرتكە داۋا، جانعا شيپا ەمەس پە؟! سالقىن سامال ءجۇزىمدى ايمالاپ، قوينى-قونشىما بويلاي ەنىپ بارادى. ەسكى سۇرلەۋمەن سارجەلىسكە سالىپ كەلەمىن. انە-مىنە دەگەنشە سارجازىققا دا شىقتىم. ءشۇ دەگەننەن شاۋىپ الا جونەلمەي، ەتىن قىزدىرىپ الۋدى ويلاپ، اتتىڭ باسىن تارتىڭقىراپ قويامىن.
ماڭايدا قىبىر ەتكەن جان جوق. مال ەكەش مالدىڭ دا قاراسى كورىنبەيدى. تەك كوك اسپاندا ءداۋ قارا قۇس قالىقتاپ ءجۇر. بايقايمىن، قالىسار ەمەس. ءتۇيىلىپ كەلىپ، ءىلىپ اكەتەتىن سياقتى. بويىمدى قورقىنىش بيلەدى. جاندارمەن التىاتارىمدى قىنابىنان سۋىرىپ الدىم. سونى سەزگەندەي-اق، قارا قۇس تا ارتقا قاراي سەرپىلە بەردى.
ءبىر ءقاۋىپتىڭ بەتىن قايتارعانداي كوڭىلىم كوتەرىلىپ، وزىمە دەگەن سەنىمدىلىگىم كۇشەيىپ، تىزگىندى جايلاپ بوساتا بەردىم. سول-اق ەكەن، اۋىزدىعىمەن الىسىپ كەلە جاتقان اقبوزىم شاۋىپ الا جونەلدى.
اتقا مىنگەندى ساعىنىپ-اق قالىپپىن، ارعىماعىم شابىسىن كۇشەيتكەن سايىن جانىم كىرىپ، جوتا-جونىم كۇجىرەيىپ بارادى. تازا اۋانى مولىنان جۇتىپ، ەركىن تىنىستاپ كەلەمىن. قانداي راحات!.. اندا-ساندا باسىمدى ءسال كوتەرىپ، جان-جاعىما كوز تاستاپ قويامىن.
ارتىمنان شاڭ شۇباتىپ، جاپادان-جالعىز شاۋىپ كەلە جاتىرمىن. اتىمنىڭ شابىسى سونداي جايلى، قايىقتا تەربەلىپ كەلە جاتقاندايمىن. ءبىر كەزدە سايگۇلىكتىڭ دەنەسى قىزىپ، بابىنا ابدەن كەلدى-اۋ دەيمىن، كەڭ كوسىلىپ باۋىرىن جازدى-اي دەرسىڭ. تاقىمىمدى تاس قىسىپ، جالىنا كەنەشە جابىسا تۇسەم. الدىمدا قاراۋىتىپ كورىنگەن اسقار تاۋلار، ەندى بىردە قاراسام، جىلىستاپ ارتتا قالىپ بارا جاتادى. «قايران، قازاقتىڭ ۇلان-بايتاق دالاسى-اي!..»
اقبوزىم شابىسىن ۇستى-ۇستىنە ۇدەتە تۇسكەن. جەر دۇنيەنى دۇبىرلەتىپ، جەلدەي جۇيتكىپ كەلەدى. اتتەڭ، ەشكىم كورىپ تۇرعان جوق. كورسە عوي، شىركىن، مەنىڭ قالاي زۋلاپ كەلە جاتقانىمدى. دەسە دە، سايگۇلىگىمنىڭ بىردە بولماسا بىردە بايگەدەن قارا ءۇزىپ كەلىپ، ەلدى ەلەڭ ەتكىزەرىنە سەنىمدىمىن. ءالى-اق باس بايگەنى شاپپاي الاتىنىن دا ءىشىم سەزەدى. ويتكەنى، وعان سەنىمىم كۇشتى. بايگە الار اتتىڭ شابىسى بەلگىلى عوي. الابوتەن، ەرەكشە شابىس.
وسىلاي قۇيىنداي قۇيعىتىپ كەلە جاتقام. بايقاپ، باعدارلاپ كەلەمىن: تالاي جول ارتتا قالدى. اۋىلدان ۇزاپ كەتكەنىم انىق. ءبىراق، بارار جەرىم ءالى الىس. جوق دەگەندە، بۇگىن اپكەمنىڭ اۋىلىنا جەتىپ جىعىلسام، جاقسى-اق بولار ەدى. «ءيا، جول ۇزاق، اپكەمنىڭ ۇيىنە بۇگىن قالاي دا جەتۋىم كەرەك! — دەپ قويام وزىمە-وزىم سەرت بەرىپ. — بولماسا، جولىمنان كەشىگىپ، نەسىبەمنەن قاعىلۋىم بەك مۇمكىن».
كەنەت، سايگۇلىگىم ءسۇرىنىپ كەتكەندەي بولدى. ات ۇستىنەن ۇشىپ بارا جاتقانىمدى بىلەمىن. قارا شاڭ بۇرق ەتتى. قويۋ شاڭعا ارالاسىپ، قويۋ قاراڭعىلىققا قويىپ كەتتىم. كۇن كۇركىرەپ، نايزاعاي جارق-جۇرق ەتكەندەي بولدى. ءبارىن كورىپ-بىلىپ جاتىرمىن. تاۋ جاقتان وسىدان وتىز جىل بۇرىن و دۇنيەلىك بولعان اجەم ەكى ەتەگى دەلبەڭدەپ جۇگىرىپ كەلەدى. اياعى جەرگە تيەر ەمەس، قۇددى اۋادا قالقىپ كەلە جاتقانداي. جەتكەن بويدا-اق باس سالىپ قۇشاقتاي الدى. وبەكتەپ-اق جاتىر. مەن دە وزىمشە قۇشاقتاپ قىسقان بولامىن. ءبىراق تۇك ءالىم جوق. «ساعىندىم عوي، اجە، نەگە ءجيى كەلىپ تۇرمايسىز؟» دەيمىن ءا دەگەننەن-اق وكپە-رەنىشىمدى ءبىلدىرىپ. اجەم اۋزىن جىبىرلاتادى، بىردەڭە دەيتىن سياقتى. ءبىراق كەرەڭ بوپ قالعانداي ەشتەڭە ەستي الار ەمەسپىن. ايتەۋىر، اينالىپ-تولعانىپ جاتقانىن سەزەمىن. ىپ-ىستىق الاقانىمەن باسىمنان، بەتىمنەن سيپالايدى. ءوزىم دە ابدەن ساعىنىپپىن، باۋىرىنا تىعىلا تۇسەم. كوزىمنەن ىرشىپ جاس تا شىعىپ كەتتى. «اجە، ءوستىپ ءجيى كەلىپ تۇرساڭىزشى» دەيمىن جالىنىشتى كەيىپپەن. ءبىر كەزدە باسىمدى كوتەرسەم، وسىدان ون جىل بۇرىن بىرىنەن كەيىن ءبىرى جىل ارالاتىپ باقي دۇنيەگە اتتانىپ كەتكەن اتام مەن اكەم ەكى جاعىمنان تونە قاراپ تۇر. تۇرلەرى ءورت سوندىرگەندەي قۋارىپ كەتكەن، كوڭىلدەرى ءبىر نارسەگە قوبالجۋلى ەكەنى بايقالادى. اتام ەمىرەنىپ ماڭدايىمنان يىسكەدى. اكەم جان جىلۋىن قاس-قاباعىمەن سەزدىرىپ تۇر. تاياپ كەلۋگە اكە-شەشەسىنەن باتا الماي تۇرعانىن بايقايمىن. ويتكەنى مەن اتام مەن اجەمنىڭ تۇڭعىش نەمەرەسىمىن، ياعني، قازاقى سالت بويىنشا باۋىرلارىنا سالىپ العان كەنجە بالاسىمىن. ەندەشە، اكەمنىڭ اتام مەن اجەمنىڭ كوزىنشە ماعان جاقىنداۋعا حاقى جوق. ۇلكەن كىسىلەردىڭ كوڭىلدەرىنە دىق سالعىسى كەلمەي ادەپ ساقتاپ تۇر-اۋ! نە دەگەن سىيلاستىق دەسەڭىزشى!..
اتام ءۇستى-باسىمدى سيپالاپ كورىپ جاتىر. اجەم ءالى باس جاعىمدا بايەكتەپ وتىر. اكەم قاققان قازىقتاي مەلشيگەن كۇيى تۇر. جاۋتاڭداپ قاراپ قويادى. بەت-الپەتىنەن جانى اشىپ تۇرعانىن بايقايمىن.
ەش جەرىم اۋىرىپ تۇرعان جوق. ون ەكى مۇشەم ساۋ سياقتى. سونى سەزدى مە، ۇشەۋىنىڭ دە كوڭىلدەرى جايلانعانداي، جۇزدەرى بىرتە-بىرتە جادىراپ، ءباز-باياعى قالىپتارىنا تۇسە باستادى.
اكەم اينالىپ اتىمدى تۇساۋعا كەتتى. اپ-انىق كورىپ جاتىرمىن، انە، ايىلىن بوساتىپ، ەرتوقىمىن سىپىرىپ الدى. ەرىن كورپەشەسىمەن باسىما جاستاپ، توقىمىن استىما سالدى. جۇگەنىن شەشىپ، باسىن بوس قويا بەردى.
— بارلىق جەرى ءدىن امان سياقتى، — دەدى اتام اجەمە قاراپ، — تەك ازداپ ەسى اۋىپ قالعان...
— ەسى اۋىپ قالعان؟! — اجەمنىڭ كوزى شاراسىنان شىعا ادىرايىپ كەتتى. — نە؟! نە دەيسىڭ، قۇداي-اي؟!.
— قاتتى جىعىلدى عوي. ەسى اۋىپ قالدى، كىرگىزىپ جىبەرمەسە، ەسالاڭ بوپ قالادى.
— ءاي، بايعۇس بالا-اي! — اجەم جىلارمان كۇيگە ءتۇستى.
اتام مەن اجەمنىڭ سوزدەرىن قۇلاعى شالدى-اۋ دەيمىن، اكەم دە قايتادان قاسىمىزعا ەمپەڭدەي جەتىپ كەلدى. قوبالجىڭقىراپ تۇرعانى كوزىنەن-اق كورىنىپ تۇر. ءدال وسى كەزدە الدىڭعى جاقتان ءتورت بۇرىشتى اپپاق ەكران پايدا بولدى. ءۇيدىڭ تۇتاس ءبىر قابىرعاسىنداي كەرەمەت ۇلكەن. تاپ ءبىر كينو كورسەتىلەتىندەي. ويلاعانىمشا بولعان جوق، ەكراندا تابيعات كورىنىستەرى كورسەتىلە باستادى.
— مىناۋ سەنىڭ تۋعان ولكەڭ، — دەيدى اتام. — بالا كەزىڭدە تالاي اسىر سالىپ وينادىڭ عوي وسى جەرلەردە!..
ءيا، ءبارى تانىس. كىندىك قانىم تامىپ، شىبىعىن ات قىپ مىنگەن تۋعان دالانىڭ تاماشا تابيعاتى. كوزىمە وتتاي باسىلدى.
— مىناۋ تۋعان اۋىلىڭ! — دەدى ەكراندا اۋىل كورىنىستەرى كورسەتىلگەندە. — انە، اناۋ تۋعان ءۇيىڭ!..
ءيا، تۋعان اۋىلىم مەن تۋعان ءۇيىمدى ءوزىم دە كورىپ جاتىرمىن. ەكراندا جاندى بەينەلەر پايدا بولا باستادى. ءبارى دە كوزتانىس ادامدار. اتام، اجەم، اكەم، شەشەم جانە تۋعان-تۋىسقاندار، اۋىل ادامدارى... ءبىزدىڭ ۇيدە توي بولىپ جاتقان سياقتى.
— بۇل سەنىڭ شىلدەحاناڭ عوي! — دەيدى اجەم كۇلىمسىرەپ.
اتام مەن اجەم ەكى جاعىما جايعاسىپ العان، ەكرانداعى كورىنىستەردى الما-كەزەك ءتۇسىندىرىپ جاتىر.
ارتىنشا-اق شىر-شىر ەتكەن نارەستەنى، ءتاي-تاي باسقان ءسابيدى، بوقشاسىن سۇيرەتىپ مەكتەپكە بارا جاتقان جاس بالانى كورسەتتى. تۇپ-تۋرا مەنەن اۋماي قالعان. ويىمدى جيىپ العانشا بولعان جوق:
— بۇل سەن عوي! — دەدى اتام، — كىشكەنتاي كەزىڭ!
ءيا، شىنىندا دا، تاپ ءبىر مەن تۋرالى دەرەكتى فيلم كورسەتىلىپ جاتقانداي. اۋىل بالالارىمەن اسىر سالىپ ويناپ جۇرگەنىم، بۇزاۋعا مىنگەنىم، العاش تايعا شاپقانىم، اتاممەن بىرگە ءشوپ شابۋعا بارعانىم، اكە-شەشەممەن قالا ارالاعانىم... — ءبارى-بارى كوز الدىمنان كولبەڭدەپ ءوتىپ جاتتى... ءار جىلدارعى جاس شامام كيگەن كيىمدەرىمە شەيىن ءسات سايىن وزگەرىپ، سول كەزدەگىوقيعالاردى ەرىكسىز ەسكە تۇسىرەدى.
مىنە، مىناۋ ەرجەتىپ، ەسەيگەن شاعىم. مەكتەپ ءبىتىرىپ، سوڭعى قوڭىراۋدا تۇرمىن... ارمان قۋىپ، الماتىعا كەلدىم. اسەم قالانىڭ عاجايىپ كورىنىستەرى... قازمۋ قالاشىعى. تالاپكەر، ودان ستۋدەنت بولعان كەز. قىزىققا تولى ستۋدەنتتىك ءومىر... العاش قىزمەتكە تۇرعانىم. ەڭبەك ەتكەن جىلدار... ارۋ قۇشقان، بالا سۇيگەن مەزگىل-مەزەتتەر...
اجەمدى، اتامدى، اكەمدى و دۇنيەگە ارۋلاپ شىعارىپ سالعانداعى كورىنىستەر... قۋ تىرشىلىكتىڭ ۇساق-تۇيەگىنە دەيىن جىپكە تىزگەندەي اپ-انىق كورسەتىلىپ جاتىر. ءتىپتى بۇگىنگى كۇنگە دەيىن تۇپ-تۇگەل قامتىلعان، ەشتەڭە قالىس قالماعان سياقتى.
مىنە، مىناۋ بۇگىنگى كۇننىڭ وقيعاسى. اۋىلدان شەشەمنىڭ شىعارىپ سالعانى، قوتىر ات مىنگەن قوراشتىڭ كەزىككەنى، شاڭداتىپ شاۋىپ كەلە جاتقانىم... اتىمنىڭ ءسۇرىنىپ كەتكەنى... ۇشىپ بارىپ، وماقاسا قۇلاپ تۇسكەنىم... سول بەتىممەن تىرپ ەتپەستەن جاتىرمىن. ماڭايدا قىبىر ەتكەن پەندە جوق. ءار-ار جەردەن قارايىپ قاراعاندار عانا كورىنەدى. فوتوگراف تىرس ەتكىزىپ سۋرەتكە ءتۇسىرىپ العانداي ەكراندا وسى كورىنىس ۇزاق تۇرىپ قالدى. قىلقالام شەبەرى سالعان عاجايىپ ونەر تۋىندىسىنا ۇقسايدى. قايتالانباس قاس قاعىم ءسات.
ءبارى ەسىمە ءتۇستى. قالاي ەكەنىن ءوزىم دە بىلمەيمىن، سونى اتام ءبىرىنشى بولىپ سەزىپ قويدى.
— ەسى كىردى! — دەدى جۇرەگى جارىلارداي ايعاي سالىپ. — ەندى ەسىن جينايدى.
— قۇدايىم-اي! — اجەمنىڭ كوزىنەن جاس شىعىپ كەتتى.
اكەمنىڭ دە ەكى ەزۋى ەكى قۇلاعىندا. ءبىراق ءلام-ميم دەپ ءتىل قاتار ەمەس.
— بۇنىمىز دۇرىس بولدى! — دەدى اتام اكەمە قاراپ، — ايتپەسە، بايعۇس بالانىڭ ەسى اۋىپ، ەسالاڭ بوپ قالار ەدى. قاراقۇسىمەن وڭباي جىعىلدى عوي!
— قايتا پەرىشتەسى قاقتى عوي! — دەيدى اجەم ءجۇزى جادىراپ.
ءتۇن ورتاسى بولۋى كەرەك. قاراڭعىلىق قويۋلانا تۇسكەن. ءبىر كەزدە جان-جاعىمىزدان ءتۇرلى داۋىستار شىعا باستادى. جالت قاراستىق. اينالامىزعا كوزدەرى شوقتاي جانعان قۇبىجىقتار قاپتاپ كەتىپتى. تاپ بەرەتىندەي-اق ەنتەلەي تۇسكەن. جالت-جۇلت ەتكەن كوزدەرى بولماسا، تۇرلەرى انىق كورىنبەيدى. بىر-بىرىمەن ءوزارا قاۋقىلداسىپ، قارق-قارق كۇلىسەدى. سۇلبالارى سونداي سۇستى. بويىمدى ۇرەي بيلەدى.
— قورىقپا، بالام، بۇلار ساعان ەشتەڭە ىستەي المايدى. سەنەن جاسقانادى. سونان كەيىن وسىلاي توپتاسىپ جۇرەدى. ولار... ولار ولەر جەرلەرىن بىلەدى. — دەيدى اتام قورقىنىشىمدى سەيىلتە ءتۇسىپ. — دەگەنمەن ساق بولعانىڭ دۇرىس! «جاۋ جوق دەمە جار استىندا» دەگەن وسى! سەنىڭ اتىڭنىڭ ءدۇرسىلىن ەستىپ، جولىڭا شۇڭقىرلار قازىپ قويعان وسىلار. ولارعا سەنىڭ اتىڭنىڭ سۇرىنگەنى كەرەك!.. جىعىلعانى كەرەك!
— نەگە؟
— ولار سودان ءلاززات الادى. قولدارىنان كەلەتىنى دە وسى عانا. جاماندىققا جاندارى قۇشتار. وزدەرىنىڭ استارىنا ءمىنىپ جۇرگەندەرىن كوردىڭ بە؟! قۇلاقتارى قالقيعان اش-ارىق ەسەكتەر. كوردىڭ بە، التىنمەن اپتاپ، كۇمىسپەن كۇپتەپ قويعانىن. سونىسىمەن-اق بايگە الىپ ءجۇر. وزگەلەردىڭ ارعىماقتارىن شاپتىرمايدى. بايگە بولسا بولدى، تەك وزدەرىنىڭ ەسەكتەرىن عانا قوسىپ، سولارعا جۇلدە تاراتىپ بەرەدى.
كەنەت ماعان الدىڭعى جاقتا تۇرعان ءداۋ قۇبىجىق قورباڭداي باسىپ جاقىنداي ءتۇستى. ءبىر قاراعاندا ادام سياقتى. بىرەسە قۇبىجىققا، بىرەسە ادامعا ۇقساپ كەتەدى. ايتەۋىر، بەتىنە بەتپەردە كيىپ العانى انىق. ءاي-شاي جوق، ەنتەلەپ-اق كەلەدى. كىم ەكەنىن انىق اجىراتا الار ەمەسپىن. ءبىراق ءجۇرىسى تانىس. كىم ەدى بۇل؟ ا... ءيا... سول... سونىڭ ءدال ءوزى... ول مۇندا نەعىپ ءجۇر؟ نە ىستەپ ءجۇر؟ قىزتالاق-اي!.. بۇنىڭ دا جۇرمەيتىن جەرى جوق ەكەن. قايدا بارسام دا قىر سوڭىمنان قالماي-اق قويدى-اۋ!..
ول تاقاي ءتۇستى. ءۇستى-باسى ءجۇن-جۇن. تىرناقتارى سوياۋداي، ۇستاعان جەرىن ويىپ تۇسەتىن ءتۇرى بار. قازان باس، جالبىر شاش. اياعى تالتاق، تابانى جالپاق. سونىسىنا قاراماي كەۋدەسىنە التىن جۇلدىز تاعىپ العان. جالت-جۇلت ەتىپ جارقىراپ-اق تۇر. ءبىراق وعان جاراسىپ تۇرعان شامالى. «وسىعان التىن جۇلدىز نە كەرەك ەكەن؟..» دەيمىن ىشتەي كەكەتىپ. زەر سالا قاراپ ەدىم، التىن جۇلدىز دەگەنىم شەت-شەتى توتتانا باستاعان جىلتىر قاڭىلتىرعا ۇقساپ كەتتى.
— ساعان نە كەرەك، ءوزى؟! — دەدىم ايعاي سالىپ.
— اتىڭ كەرەك! مەنىڭ ەسەگىمە ايىرباستايسىڭ!
— ساعان اتتىڭ نە كەرەگى بار، حايۋان؟
— مەن حايۋان ەمەسپىن، اداممىن. — سول-اق ەكەن، ول راسىندا دا ءوڭىن وزگەرتىپ، ادام كەيپىنە ەنە قالدى.
— سەن ادام بەينەسىندەگى حايۋانسىڭ. حايۋان كەيپىڭدى دە كوردىم.
ول قارقىلداپ كۇلدى. سوڭىنان سىلق-سىلق ەتىپ، ءىشىن باسىپ، ىشەگىن سوزا شيقىلدادى. اۋزىنان اق كوبىك اتىپ، كوزىنەن قىزىل ۇشقىن شاشىرايدى.
— ءيا، سەن ادام تانيتىن بالاسىڭ عوي!.. مەنىڭ بەر جاعىم ادام، ارعى جاعىم حايۋان. ءبىراق ونى كورۋ ءۇشىن سەنىكى سياقتى كوز كەرەك! قانشا جاسىرعانىممەن سەن بالا ءبارىن ءبىلىپ قويدىڭ!.. سول ءۇشىن دە مەن سەنى ولەردەي جەك كورەم!
— مەن عانا ەمەس، ءبىراز جۇرت بىلەدى. ءبىراق ەشكىم كوزىڭە ايتا المايدى. سەن وتە ايلاكەر ءارى سونداي قورقىنىشتىسىڭ!
— سونىممەن-اق وتە بەدەلدى ءارى ابىرويلى اداممىن.
— ءبىر قاراعاندا شىنىندا دا سولاي كورىنۋى مۇمكىن، اقيقاتىندا مۇلدە ولاي ەمەس قوي. ابىروي-بەدەلدەن جۇرداي بولعان سۇيكىمسىز سورلىسىڭ!
— ءيا، ارعىماق ءمىنۋدى قۇداي ماعان جازباعان. قۇدايدىڭ بەرمەگەنىن قالاي تارتىپ الاسىڭ. مەن وسى ەسەگىممەن-اق تالاي جەرگە بارىپ كەلدىم، بارىپ ءجۇرمىن. ەل كەيبىر ارعىماق ءمىنىپ ارقىراپ جۇرگەندەردەن جاقسى قارسى الادى. قوعاداي جاپىرىلىپ، استى-ۇستىمە تۇسەدى.
— ولار سەنىڭ ءتۇپ تەگىڭنىڭ حايۋان ەكەنىن بىلمەيدى عوي.
— ءيا... مەنىڭ حايۋان كەيپىمدى كورىپ قويعان جالعىز سەن عانا. سەن.. سەن ەندى مەنەن ءتىرى قۇتىلمايسىڭ!..
— مەن بە، جوق الدە، سەن بە؟ — دەيمىن وزىمشە قىر كورسەتىپ.
— انە، انالاردى كوردىڭ بە؟ — دەدى ول ارت جاعىندا قارا كوبەيتىپ تۇرعان ءوزى سياقتى قۇبىجىقتاردى كورسەتىپ. — ءقازىر-اق تالاپ تاستايدى. قولىمدى ءبىر سىلتەسەم جەتىپ جاتىر. بىت-شىتىڭدى شىعارادى.
— مەن قۇدايدان باسقا ەشكىمنەن قورىقپايمىن. قورىقسام، ءوزىم-اق سەنىڭ قاناتىڭنىڭ استىنا تىعىلىپ، سىلىمتىكتەرىڭنىڭ قاتارىن تولىقتىرا تۇسەر ەدىم عوي. ءبىراق مەنى ەشكىم دە ساتىپ الا المايدى، ەشكىم دە قۇلاقكەستى قۇلىنا اينالدىرا المايدى. ءتاڭىر ماعان ەرەكشە قۋات بەرگەن، قۇدايدىڭ قامقورلىعىندا جۇرگەن ەرەكشە جانمىن. ىزدەگەنىم ۇنەمى الدىمنان تابىلادى. ەش ۋاقىتتا جىلاعان ەمەسپىن، ءوز جارامدى ءوزىم جالاپ جازىپ الامىن.
— بىلەم... بىلەم... سەن كوك ءبورىنىڭ ۇرپاعىسىڭ! ءوزىڭ دە ناعىز كوكجالسىڭ! ءبىز ارىستاندى دا، جولبارىستى دا، ايۋدى دا، بارىستى دا قولعا ۇيرەتتىك. ۇيرەتىپ قانا قويعان جوقپىز، قولىمىزدا ويناتتىق. ءبارى دە قۇيرىقتارىن بۇلعاڭداتىپ قاتارىمىزعا قوسىلدى. ءبىز نە ايتساق، سونى ىستەيدى، نە دەسەك، سونى سويلەيدى. مىنە، ءبىز قانداي كۇشتىمىز. ال سەن قاسقىر سياقتى قولعا ۇيرەنبەيدى ەكەنسىڭ. جالپى سەن ماعان ۇنايسىڭ. قايسارلىعىڭ، تاكاپپارلىعىڭ، تەكتىلىگىڭ ۇنايدى. توپقا قوسىلمايسىڭ، ساياق جۇرەسىڭ. جەكە جورتاسىڭ. سەنىڭ بار كەمشىلىگىڭ — وسى. ماسەلەن، سەن بىزگە قىزمەت ەتسەڭ، ءبىز دە سەنى جەرگە تاستامايتىن ەدىك قوي!..
— وزىنە سەنىمدىلەر عانا جەكە جورتادى. جالعىز جورتقاندى جاقسى كورەمىن. تابيعاتىم سونى قالايدى.
— قانشا مىقتى بولساڭ دا جالعىز-جارىم ءجۇرىپ كوپكە توپىراق شاشا الاسىڭ با؟ شاشا المايسىڭ!..
— كوپكە توپىراق شاشۋ ويىمدا جوق. بولعان دا ەمەس.
— ءبىلىپ قوي، بالا. «كوپ قورقىتادى، تەرەڭ باتىرادى»، «جالعىزدىڭ ءۇنى، جاياۋدىڭ شاڭى شىقپاس» دەگەن. ودان دا بىزگە قوسىل!.. اۋزىڭنان اق ماي اعىزامىز!..
— جوق، اتاما، ادام كەيپىندەگى حايۋانعا اينالعاننان جالعىزدىعىم مىڭ ارتىق. ءويتىپ اۋزىمنان اق ماي اقپاي-اق قويسىن! جالعىزدىعىمنان وسى ۋاقىتقا دەيىن ولگەنىم جوق، بۇدان كەيىن دە ومىرەم قاتپاسپىن. ەشكىمنىڭ دە ۇرەر ءيتى بولعىم كەلمەيدى. مەنى قايتەسىڭ، ءوز كۇشىكتەرىڭ دە جەتىپ ارتىلادى عوي!..
— ونىڭ راس. ءبىراق ماعان سەنى باس يگىزىپ، يتاياعىمنان تاماق ىشكىزگەن ءبىر مارتەبە بولار ەدى.
— ونداي مارتەبەگە سەن لايىق ەمەسسىڭ، حايۋان!
— ولاي بولسا، ءوز وبالىڭ وزىڭە. يتتەرىم مەن اسىراندى كۇشىكتەرىمە تالاتىپ ولتىرەمىن!
ول ارسالاڭداي تاپ بەردى. ارتىنداعى قۇبىجىقتار دا لاپ قويدى. جان بەرمەك وڭاي دەيسىز بە، مەن كوز ىلەسپەس جىلدامدىقپەن التىاتارىمدى سۋىرىپ الىپ، قۇبىجىق-ادامنىڭ جۇرەك تۇسىنا تاقاي بەردىم. بايعۇسقا دا جان كەرەك ەكەن، ونە بويى قالشىلداپ، ۇرەيى ۇشىپ كەتتى. كوزدەرى الاقتاپ، قولدارىن كوتەرە بەردى. سول مەزەت تۇلكىگە اينالىپ شىعا كەلمەسى بار ما. جىلماڭ قاعىپ، قۋتىڭ-قۋتىڭ ەتەدى. قۇيرىعى بۇلعاق قاعادى.
— ءبورىجان، قارۋمەن ويناۋعا بولمايدى. ابايسىزدا بىرەۋدى جازىم ەتىپ، وبالىنا قالۋىڭ مۇمكىن.
— وزدەرىڭ عوي تاپ بەرگەن. مەن سەندەر سياقتى حايۋان ەمەسپىن، اداممىن. ءوزىمدى قورعاي الامىن. ال سەندەردە مەنىكىندەي قارۋ بولسا، باياعىدا اتىپ تاستار ەدىڭدەر، مالعۇندار! سەندەردى كىنالاي دا المايمىن، ويتكەنى سەندەر ادام كەيپىنەن باياعىدا كەتىپ قالعانسىڭدار!.. ەندى مىنە، تۇلكى بوپ شىعا كەلدىڭ!
— بۇل — ءبىزدىڭ ءومىر ءسۇرۋ ءتاسىلىمىز. كەرەك كەزىندە شىبىن-شىركەي دە بولىپ، كۇل-قوقىستى دا جاعالاپ كەتەمىز. ايتەۋىر، اشتان ولمەيمىز!.. — ىرجاڭ-ىرجاڭ ەتەدى، — وعان نەسىنە تاڭعالىپ تۇرسىڭ، ءوزىڭ دە بىلەسىڭ عوي! بۇل ءبىزدىڭ ارتىقشىلىعىمىز! سەنىڭ كەمشىلىگىڭ سول — وزگەرە المايسىڭ.
— وزگەرگىم دە كەلمەيدى.
— وزگەرگىڭ كەلسە دە، وزگەرە المايسىڭ!
— مۇمكىن، سولاي بولسا، سولاي شىعار. قاسىڭداعى قۇبىجىقتارىڭ قايدا؟ جاۋ تيگەندەي تىم-تىراقاي قاشىپ كەتتى عوي!
— ولارعا كىنا ارتا المايمىن، كۇندەرى ءۇشىن جۇرگەن سىلىمتىكتەر عوي! قاۋىپ-قاتەر تونگەن كەزدە وسىلاي زىم-زيا جوعالىپ كەتەدى. وڭشەڭ قويان جۇرەك قورقاقتار. ال، سەن... سەن ءبىز سەكىلدى ءبىر كۇندە مىڭ قۇبىلاتىن قۇبىجىق ەمەسسىڭ، ادامسىڭ! بىربەتكەيسىڭ. مىقتىسىڭ. سەنىڭ مىقتىلىعىڭدى ءبارى مويىندايدى. مەن دە مويىندايمىن. سونىڭا قىزىعامىن، ءتىپتى قىزعانامىن. قىزعانىشتىڭ قىزىل ءيتى وزەگىمدى تىرنالاپ، تىنىشتىق بەرمەيدى.
— وڭاشادا ءبىر جولىقتىرسا دەپ ءجۇرۋشى ەدىم! —دەدىم القىمىنان قىسا، — سازايىڭدى بەرمەسەم!..
— مەن... مەن ساعان سونشالىقتى نە ىستەدىم؟ — دەيدى قىڭسىلاپ.
— سەن نە ىستەمەدىڭ. ءومىر بويى كەۋدەمنەن يتەرىپ، شومىشتەن قاعىپ كەلەسىڭ!..
— ءيا، ونىڭ راس، مويىندايمىن. ءبىراق مەن قاقپاقىلداعانىممەن، سەنىڭ جاسي قويعانىڭدى كورگەم جوق. قايتا ۇرعان سايىن سەمىرەتىن بورسىق سياقتى، شيرىعا، شيراي تۇسكەن سياقتىسىڭ. اتىڭنىڭ شابىسى تىم قاتتى، ءدۇرسىلى جەر جارادى. دۇبىرىنەن شوشيمىن.
— ەر جىگىتتى قيىندىق شيراتىپ، شىنىقتىراتىنىن بىلمەۋشى مە ەدىڭ، ماقۇلىق؟!
— بىلەمىن. ءيا... قانشا تىراشتانعانىمىزبەن كەۋدەڭدى باسىپ، ساعىڭدى سىندىرا المادىق. — تۇلكى جىلماڭ قاعىپ، ءبىر ورنىندا تۇرا الار ەمەس. — ساعان ەندى ەشكىم دە بوگەت بولا المايدى!..
بويىمدى اشۋ بۋىپ، كەۋدەمدى ىزا كەرنەپ، التىاتارىمنىڭ اۋزىن قاق ماڭدايىنا تاقادىم. تۇلكىنىڭ قىسىق كوزى جىپىلىقتاپ كەتتى. تۇرعان ورنىندا زىرىلداۋىقشا زىر قاقتى. كوزىمدى اشىپ-جۇمعانشا بولعان جوق، مايمىلعا اينالىپ شىعا كەلىپتى. قولدارىن ەربەڭدەتىپ، مايماڭ قاعىپ بيلەپ ءجۇر.
— ءاپ، بالەم، بيلەتتىم بە؟ — دەيمىن توقمەيىلسي.
ونىڭ مەنىڭ كوڭىلىمدى تاپقىسى كەپ جانتالاسىپ جۇرگەنى انىق. ارا-اراسىندا قىڭسىلاپ ءان ايتقان بولادى. بىرەسە قولىمەن، بىرەسە باسىمەن تۇرىپ، ءجۇن-جۇن اياقتارىن جوعارى كوتەرىپ، ەبەدەيسىز ەربەڭدەتەدى. ەندى بىردە تەرىس قاراپ ەڭكەيىپ تۇرا قالىپ، قىپ-قىزىل قۇيرىعىن كورسەتەدى. ونىڭ بۇل ارسىز ايلاسىنا ودان سايىن جىنىم كەلدى. تاقاپ كەلىپ، بەتىندەگى بەتپەردەنى سىپىرىپ الدىم. سول مەزەت ول قايتادان ادام كەيپىنە ەندى. ءجۇزى قارايىپ كەتىپتى. جىلتىراپ كوزى عانا كورىنەدى.
— ءاي، ءجۇزىقارا، بەتىڭە نە بولعان؟ — دەيمىن كىديىپ.
— كۇيىپ كەتتى!.. — ول امالسىزدان شىنىن ايتا باستادى. — جانىم دا، ارىم دا تازا ەمەس. ءتانىم دە ابدەن بىلعانعان. وينادىم، كۇلدىم... ءىشتىم، جەدىم... قىلمىس جاسادىم، قيانات جاسادىم، كۇناعا بەلشەمنەن باتتىم...
— كۇنالارىڭ ەشقايدا جوعالىپ كەتپەيدى. ايتەۋىر ءبىر كۇنى باسىڭنان تابىلادى.
— مەن قارتايدىم. ەرتەڭ بولماسا، بۇرسۇگىنى ءوزىم دە ولەمىن. سونىمەن ءبارى بىتپەي مە؟!.
— جوق، بىتپەيدى. جازاڭدى تارتپاي، جانىڭ ەش ۋاقىتتا جاي تاپپايدى. اللانىڭ الدىنا بارعاندا ءبارىن دە ءوزىڭ-اق جايىپ سالاسىڭ. جازالاناسىڭ. توزاق وتىنا شىجعىرىلاسىڭ!..
— ولگەن سوڭ نە ىستەسە دە ءبارىبىر. ءتىرى كۇنىمدە امان جۇرسەم بولعانى.
— امان جۇرە المايسىڭ، امان جۇرگىزبەيمىز. ءوزىڭدى ءوزىڭ ار الدىندا سوتتاۋعا ماجبۇرلەيمىز. سەن حالىقتىڭ قارعىسىن العان ادامسىڭ، جىندانىپ ولەسىڭ. سونىڭ زاردابىن ءۇرىم-بۇتاعىڭ دا تارتادى. توز-توزى شىعىپ، تۇقىمىڭ تۇزداي قۇريدى.
— ءيا، مەن سەنەن جەڭىلدىم. ءتۇپتىڭ تۇبىندە سەنىڭ جەڭەتىنىڭدى سەزىپ ەدىم. سەن جەڭدىڭ! ءولتىر مەنى!
— جوق، مەن ساعان ونداي باقىتتى قيمايمىن. سەن مەنىڭ قولىمنان ولۋگە ءتيىس ەمەسسىڭ. جو-جوق... مەن ونداي اقىماق ەمەسپىن. سەن كوشەدە قاڭعىپ ولۋگە ءتيىسسىڭ! كومۋسىز قالاسىڭ!..
جونىمە جونەي بەرمەك بولىپ بۇرىلا بەرگەنىم سول ەدى، جەلكە تۇسىمنان بىردەڭە ىسىلداپ كەلە جاتقانداي بولدى. جالت قاراعانىمشا بولعان جوق، ۇلكەن قارا جىلان موينىما ورالا كەتتى. ايتەۋىر شاعىپ ۇلگەرتپەي باس جاعىنان سول قولىممەن شاپ بەرىپ ۇستاي الدىم. ايىر ءتىلىن سۋماڭ-سۋماڭ ەتكىزدى. قىلعىندىرىپ اكەتىپ بارادى. قيقىلداپ-شيقىلداپ-اق بارام. التىاتارىمنىڭ قولىمدا تۇرعانى مۇنداي ابىروي بولار ما، قاق توبەسىنەن الا باسىپ كەپ جىبەردىم. باسىنىڭ كۇلپارشاسى شىققان قارا جىلان موينىمنان سۋسىپ بارىپ جەرگە ءتۇستى. انىقتاپ كوز سالسام، جىلان دەگەنىم — ادام. سول! سونىڭ ءدال ءوزى. شوشىپ كەتتىم. ادام ءولتىردىم. ءيا، شىبىنعا قيانات جاساماعان باسىم، ادام ءولتىردىم. سول كەزدە قاسىما اتام جەتىپ كەلدى. باعانادان بەرى ارت جاعىمدا ءبارىن باقىلاپ تۇرعان سەكىلدى.
— سەن ادام ەمەس، ادام كەيپىندەگى حايۋاندى ءولتىردىڭ. ەگەر سەن بۇرىن قيمىلداماساڭ، ول سەنى جازىم ەتەر ەدى. وزگە تاڭداۋ دا جوق. ءبىراق سەنىڭ جەڭەتىنىڭە ەشقانداي شاك كەلتىرگەن ەمەسپىن. ويتكەنى سەن ودان الدەقايدا كۇشتىسىڭ. بىلە بىلسەڭ، سەن وعان ۇلكەن جاقسىلىق جاسادىڭ. سەنىڭ ارقاڭدا ول ەندى تاريحتا قالاتىن بولدى. سەن جىگەرلى جىگىتسىڭ! ءبىز سەنى وسىلاي تاربيەلەگەنبىز. ۇكىلەپ قوسقان ءۇمىتىمىز ەدىڭ. ءۇمىتتى اقتادىڭ! ريزامىز ساعان!..
— اتا، اجەم مەن اكەم قايدا كەتتى؟
— ەشقايدا كەتكەن جوق. ساعان رۋح بەرىپ، سەنىڭ كوڭىل كوكجيەگىڭدە ءجۇر. ەندى مەن دە سوندا بارامىن. قىسىلعان كەزىڭدە قاشان دا قاسىڭنان تابىلامىز، اينالايىن! جورتقاندا جولىڭ بولسىن!
— اتا، — دەگەنىمشە بولعان جوق، قايىرا ءلام-ميم دەپ ءتىل قاتپاستان كوزدەن عايىپ بولدى.
نەگە ءبۇيتتى ەكەن؟! قوشتاسىپ كەتسە بولماس پا ەدى؟! مۇمكىن، بولمايتىن شىعار...
توڭىرەك تىنشي قالعان. ءتىرى جان كورىنبەيدى. جاڭاعى ولىكتىڭ دە قايدا كەتكەنى بەلگىسىز. جىم-جىلاس جوعالىپ كەتكەن. قاراڭعىلىق تا سەيىلە باستاعان سىڭايلى.
كوزىمدى اشىپ قالسام، سول كەشەگى قۇلاعان جەرىمدە جاتىرمىن. باسىمدا ەر، استىمدا توقىم. جان-جاعىما قارايمىن. ميداي جازىق. توبەدە ءۇش تىرنا اينالىپ ۇشىپ ءجۇر. تراۋ-تراۋ تراۋلاپ، قاناتتارىن قاعىپ-قاعىپ قويادى. بىردەڭە ايتاتىن سياقتى.
اقىرىن ورنىمنان تۇردىم. باسىم شاعىپ، ساي سۇيەگىم سىرقىراپ اكەتىپ بارادى. ونە-بويىم دەل-سال. اتىم اناداي جەردە جايىلىپ ءجۇر. باسى بوس، اياعى تۇساۋلى. ەردىڭ جانىندا جاتقان جۇگەندى الا سالىپ، اقىرىن باسىپ جانىنا كەلدىم. «ەندى تۇردىڭ با؟» دەگەندەي ۇركە قارايدى. وكپەلى سياقتى. ەرىن سالىپ، ايىلىن تارتتىم. انشەيىندە قارعي سالۋشى ەدىم، ۇزەڭگىگە اياعىمدى ارەڭ ءىلىپ، ءۇش ۇمتىلىپ زورعا ءمىندىم.
قارنىم دا اشىپ قالىپتى، شەشەم قۇيىپ بەرگەن تورسىقتاعى بيداي كوجەدەن جۇتىپ-جۇتىپ جىبەردىم دە، اتىمدى تەبىنىپ قالىپ، ءجۇرىپ كەتتىم.
ارعىماعىم اياعىن سىلتي باسىپ كەلەدى. قامشى باسىپ، قيناعىم كەلمەدى. كەرى قايتايىن دەپ تە ويلادىم. «نە دەپ بارام، قاي بەتىممەن كورىنەم؟!. شەشەمدى قويشى، تۇسىنەر. جىعىلىپ جاتىپ، سۇرىنگەنگە كۇلەتىن قوراشتار بار عوي؟!. ارتتارىن اشىپ كۇلمەي مە؟!. قوي، جولىمنان قالماي، تارتا بەرەيىن. دىتتەگەن جەرىمە جەتە الماسام، جەتكەن جەرىمدە قالارمىن. ايتپەسە، قانشا دەگەنمەن شاشاسىنا شاڭ جۇقپاعان تۇلپاردىڭ تۇياعى عوي، جولدا قالدىرا قويماس». دەسە دە، كەشەگىندەي ەمەس، سەنىمنەن گورى كۇدىك-كۇمان باسىم. ءبىراق العان بەتىمنەن قايتپايمىن، باعىتىمنان اينىمايمىن دەپ شەشتىم دە، تارتا بەردىم.
كوڭىلدە الاڭ كوپ. وزىمە سەنىمدى بولسام دا، قايتا-قايتا اتىما قارايلايمىن. شۇڭقىردى قويشى، ور قازىپ قويماسا دەڭىز. الدىڭعى جاقتان كوز الا الار ەمەسپىن...
ءالى-اق الاڭنان ارىلار كۇن تۋار. ارعىماعىمنىڭ دا اياعى جازىلار...
ۇكىلى ءۇمىت العا قاراي جەتەلەپ كەلەدى...
You Might Also Like
-
كەتبۇعا نوياننىڭ تاتارلار اراسىنداعى ورنى ەرەكشە ەدى. ونىڭ ءسوزى، باتىرلىعى جانە ءىسى ءاردايىم ەسەپكە الىنىپ وتىراتىن. ول ەرجۇرەك، باتىل، قامالداردى قيراتۋدا، جات جەرلەردى باسىپ الۋدا ناعىز سوعىس شەبەر...
