InfoHub Logo

بارىنە كىنالى اپاسى. كوكبايدىڭ قالاعا باراتىنىن ەستي سالىسىمەن، بوكەندى سونىڭ ماشيناسىنا وتىرعىزىپ جىبەرەم دەپ قولدى-اياققا تۇرعىزدى ما: دايىن ماشينامەن باراسىڭ دا، كەرەك قاعاز-كىتاپتارىڭدى ساتىپ الا ساپ، بۇگىن كەشكە دەيىن سول ماشينامەن ۇيگە قايتىپ كەلەسىڭ دەپ قويار دا، قويمادى عوي.

بۇلاردىڭ اۋلىنان قالاعا اۆتوبۋس كۇن ارا قاتىنايتىن. بوكەننىڭ ويى: ەرتەڭگى اۆتوبۋسپەن بارىپ، قالاعا ءبىر كۇن قونىپ، كىتاپ دۇكەندەرىن اسىقپاي ءجۇرىپ ارالاپ، جەتىنشى كلاستىڭ بارلىق وقۋ-قۇرالدارىن، سۋرەت سالاتىن اق تاباق قاعازدار مەن جىلتىر بلوكنوتتار، مايلى بوياۋلاردىڭ تۇر-تۇرلەرىن ىزدەستىرىپ اۋىلعا بۇرسىگۇنگى اۆتوبۋسپەن قايتۋ بولاتىن. ءبىراق وندايعا اپاسى كونۋشى مە ەدى، مۇنىڭ ءوز بەتىممەن بارامىن دەگەنىن ەستىگەن ساتتە-اق باج ەتە قالدى عوي.

— ويبۋ، كوكشەشەگىم-اي، ەندى نە دەرسىڭ بۇعان. ءاي، سوندا مەن سەنى قالاعا جالعىز ءوزىڭدى قايتىپ قانا جىبەرەدى دەپ ويلايسىڭ، ەي، ا؟! وندا كىمنىڭ ۇيىنە بارىپ قونباقسىڭ، ەي، ا؟! — دەگەن.

— قوناق ءۇيى بار عوي.

— ويباي، ەندى قايتەيىن! بەتىم-اي، ەندى نە دەيىن-اي، بۇعان ا! قوناق ءۇيى دەي مە، ەي، مىناۋ! و، كوكشەشەك! جۇلىك بولايىن دەگەن عوي، مىناۋ! الدەن كوناق ءۇيشىلىن، مۇنىڭ. وسى تۇرعان جەرىڭدە جەرگە قاعايىن با، ا! و، جەلكەڭ قيىلعىر! — دەپ كەشەنى باسىنا كوتەرە ويبايلاپ كەپ، بويى وزىمەن تەڭەسىپ زىڭگىتتەي بوپ تۇرعان بوكەندى جەلكەسىنەن ءتۇيىپ قالعان.

اپاسىنىڭ مىنەزى وسى، قايتەرسىڭ. قىزاراقتاعان بوكەن:

— قويشى ەندى، ويبايلاماي، بارامىن عوي، جارايدى،— دەدى كۇڭكىلدەپ. كوزىنىڭ استىمەن توڭىرەككە قاراپ ەدى، كورىم بولعاندا كوشەدە ەشكىم جوق ەكەن، مۇندايدا ول وزىمەن بىرگە وقيتىن قىزدار مەن ۇلداردان قاتتى قىسىلاتىن. اسىرەسە كورشى ءۇيدىڭ قىزى گۋليا كورسە ءبىرىنشى بوپ مازاقتايدى عوي. ايتپاقشى، اناۋ ءبىر كۇنى گەومەتريام جوق دەپ تۇر ەدى ءوزى، تاعى قانداي كىتاپتارى جوعىن انىقتاپ سۇراي كەتسە مە ەكەن؟! ءبىراق اپاسىنىڭ كوزىنشە قالاي بارادى. «كوكشەشەك، ءوزىڭدى جارىلقاپ ال، اۋەلى» دەپ تىيىپ تاستاۋى مۇمكىن.

بۇل كونگەن سوڭ اپاسىنىڭ دا بۇرق-سارقى بىرتىندەپ سايابىرلاپ باسىلىپ ساباسىنا ءتۇسىپ، ەندى اقىل ايتا سويلەگەن.

— ە، سويدەسەڭشى، باعانادان. ءوستىپ ايتقانعا كونگەن بالادان اينالمايسىڭ با. و، قۇلىنىم، كانە، جۋىنشى.

ءوزى بالاسىنىڭ قولىنان ۇستاپ ءجۇرىپ سۋ قۇيىپ، بەتى-قولىن جۋىندىردى، تازا كيىمدەرىن: شولاق جەڭ اق جەيدە، قارا شالبارىن كيگىزدى، بۇيرالانىپ تۇراتىن شاشىن سۋلاپ-سۋلاپ ءبىر شەكەسىنە قاراي جاتقىزا تارادى.

— قىزعا ۇقساپ جەلكە شاشىڭدى سونشا ءۇرپيتىپ وسىرگەنىڭ-اي، ءا،— دەپ قويدى. ءبىراق بۇل جولى شاشىنا ۇرىسقان جوق. قارنىڭ اشادى دەپ ءبىر توستاعان ايران ىشكىزدى. سونان سوڭ جەتەكتەگەن بويدا كوكبايدىڭ ۇيىنە قاراي ءجۇردى.

كوكباي ەسىگىنىڭ الدىندا، ماشيناسىنىڭ كاپوتىن اشىپ قويىپ، توڭقاڭداپ موتورىن شۇقىلاپ جاتىر ەكەن. قالاعا باراتىن بولعان سوڭ كادىمگىدەي ءبىر قابات تازا كيىمدەرىن كيىپ اپتى. ەڭكەيگەن كەزدە اق كويلەگىنىڭ ىشقىرى بەلىنەن شىعىپ ءتۇرىلىپ، ءبۇيىرى جىلت-جىلت ەتەدى.

بوكەن مەن اپاسى كەلگەن كەزدە باسىن كوتەرىپ كوزىن الارتا ءبىر قارادى دا، جاقتىرماعانىن ءبىلدىرىپ ءتىسىنىڭ اراسىنان سىزدىقتاتا شىرت دەگىزىپ تۇكىرىپ قويدى.

— اۆتوبۋسپەن-اق بارماي ما،— دەپ كۇڭك ەتە قالعان.

— ءجا، ءجا، بوس بارا جاتقان ماشيناڭنىڭ دوڭعالاعىن ايايسىڭ با؟ سويلەمە ءارى، ادىرە قالعىر! — دەپ بوكەننىڭ اپاسى وعان دا دۇرسە قويا بەردى.

كوكباي — بوكەننىڭ اپاسىمەن بىرگە تۋىسقان كىسىنىڭ بالاسى، سوندىقتان بوكەننىڭ اپاسى شىنداپ اشۋلانسا، بۇل كوكبايدىڭ شاڭىن قاعادى اسپانعا. ءقازىر دە نەمەرە ءىنىسى بىردەڭە دەپ قيقاڭداماق بولىپ ەدى، بوكەننىڭ اپاسى تاس-تالقان بوپ، شات-شالەگىن شىعاردى.

— ءوي، جاقسىلىعى باسىنان اسپايتىن قۋ!.. ءبىزدىڭ كوزىمىز تىرىدە بۇيتەسىڭدەر، ءبىز ولسەك قوي، بىرىڭە-بىرىڭ قارا سۋ بەرمەيتىن كوكتەمەگىرلەر بولاسىڭدار عوي مىنا تۇرلەرىڭمەن. ءتىلىڭدى جۇلىپ الايىن با، وسى، ەي، ا؟! — دەپ جەردە جاتقان كوك قۋرايدى الا ۇمتىلعان.

كاپوتقا ەڭكەيىپ تۇرامىن دەپ قانى بەتىنە شاپقان شيكىل سارى كوكباي اپكەسىنىڭ مىنا تۇرىنەن قاتتى ساسقالاقتاپ قالدى.

— ويباي، اپكەتاي، اپارام دەدىم عوي. اپارام. بوكەندى اپارماعاندا الدەقاشان سۇيەگى قۋراپ قالعان اكەمدى كوردەن تۇرعىزىپ اپارادى دەپ پە ەڭ. بولدى ەندى، بولدى،— دەپ جەرگە سەكىرىپ ءتۇسىپ ماشيناسىن اينالىپ قاشتى. ەگەر قاشپاسا اپكەسىنىڭ كوك قۋرايمەن سالىپ جىبەرەتىنى بەلگىلى. كوكشىل كوزى جىرتيىپ لاجسىز كۇلە بەردى.— كەل، بوكەن-ەي، وتىرشى بول ماشيناعا. ايتپەسە مىنا دولى شەشەڭ باسىمدى جارىپ جۇرەر بىلتىرعىداي.

— جارماعاندا شە، ونىسى نەسى، ەي،— دەپ جۋاسي باستاعان اپاسى كويلەگىنىڭ قالتاسىنان (ءيا، ءيا، بوكەننىڭ اپاسى كويلەگىنە دە قالتا تىگىپ الاتىن) ءۇش بەس سومدىقتى الىپ بوكەننىڭ قولىنا ۇستاتتى.

— كىتابىڭا دا، قاعازىڭا دا وسى جەتەدى. ءبىر سومىنا تۇستە تاماق ءىش. قارنىڭ اشىپ قالماسىن،— دەدى تاپتىشتەپ.

— اپكە، تورت-بەس سومدى ارتىعىراق بەر،— دەپ كوكباي ازىلدەپ يەگىن قاسىعان.

— ساندالما ءارى،— دەپ اپاسى ونىڭ قىلجاق ءسوزىن تىيىپ تاستادى.— اپارعانىڭا اقى الايىن دەپ پە ەڭ...

— ءاي، وسى سەنىڭ شەشەڭنىڭ اشۋى جامان-اۋ، ءا،— دەپ كوكباي باسىن شايقادى دا، ماڭداي تۇستاعى اينانى وزىنە قاراي بۇرىپ، موينىن سوزىپ، سوعان قارادى.— قاپ، ساقالدى دا الا المادىم،— دەپ ءار جەردەن ءبىر تالشىق بوپ وسكەن كوسە يەگىن ىسقىلادى. ونان سوڭ باسىنداعى ماي-ماي بەرەتكىسىن جۇلىپ تاستاپ، ابدەن ۇيىسقان، جاستىقتىڭ مامىعى جابىسقان جيرەن شاشىن باربيعان جۋان ساۋساقتارىمەن تاراعىشتاپ قويدى.

— تاراعىڭ بار ما؟

بوكەن تاراعىن بەرگەن. كوكباي ەندى جۇلعىشتاي وتىرىپ شاشىن تارادى دا، ايناعا قايىرا ءۇڭىلىپ قويىپ، ساۋساعىمەن كوزىنىڭ الدىن ءسۇرتتى.

— ەندى، مىنە، قاتىپ كەتتىك! — دەدى مامىق پەن شاش تۇتىلعان بوكەننىڭ تاراعىن سۇرتپەستەن قايىرىپ بەرىپ.— تاراق سالىپ جۇرەسىڭ، ءوزىڭ مولودەس ەكەنسىڭ،— دەدى.

ءجۇرىپ كەتتى. كوكبايدىڭ ماشينانى قالاي ايدايتىنى بەلگىلى عوي. ءا دەگەننەن-اق جىن قۋعانداي قۇيعىتىپ الا جونەلدى، ارىقتى ارىق، شۇڭقىردى شۇڭقىر دەمەيدى. كوشەدە جۇرگەن تاۋىقتار اياق استى بىقپىرت تيگەندەي قىتقىتتاپ شۋلاپ دوڭگەلەكتىڭ ءدال استىنان جان-جاققا شاشىراعان بالشىقتارشا پىر-پىرلاپ ۇشىپ جاتىر. كوكبايدىڭ ماشيناسىن اناندايدان كورگەن جول شەتىندەگى ۇساق بالالار دا ويىندارىن دەرەۋ توقتاتىپ مۇنىڭ ءوتىپ كەتۋىن كۇتىپ ىركىلىپ تۇر. مىنا قىزىقتى قارا، كوشەدەن كۇنىنە ونداعان ماشينا وتكەندە مىڭق ەتىپ باس كوتەرمەيتىن داراقى يتتەرگە دەيىن كوكبايدىڭ ماشيناسىنا شابالانا ءۇرىپ شىعىپ، ءبىراز جەرگە دالباقتاپ جارىسىپ بارىپ قالىپ جاتىر. اۋىلدان شىعا بەرىستەگى شەتكى ءۇيدىڭ كولەڭكەسىنەن قولدارىندا سومكەلەرى بار ەكى-ۇش ادام انادايدان جۇگىرە شىعىپ قول كوتەرگەن. كوكباي ولارعا پىسقىرىپ تا قاراعان جوق، تۇستارىنان زۋلاتىپ وتە شىقتى.

— الا كەتپەيمىز بە؟ — دەگەن بوكەن.

— ءاي، قويشى سولاردى،— دەپ كوكباي تىرجىڭ ەتە قالدى.— بازارعا كىسى تاسۋ مەنىڭ مىندەتىم ەمەس قوي، اۆتوبۋسپەن بارسىن.

ماشينا اۋىلدان شىعىپ تاستاق جولعا تۇسكەن. ءجۇز مەتردەي ءجۇردى مە، جۇرمەدى مە، الاق-جۇلاق ەتىپ وتىرعان كوكباي كەنەت تورموزدى باسىپ قالدى. بوكەن العا قاراي ەتپەتتەي لىقسىپ ءتۇسىپ مۇرنىن بۇزىپ الا جازدادى. اناداي جەردە جولدىڭ شەتىندەگى ءبىر ءتۇپ يت مۇرىننىڭ تاساسىندا كولەڭكەلەپ وتىرعان ايەل ادام قاپشىق-دورباسىن كوتەرىپ، قالىڭ ءشوپتىڭ اراسىمەن بەرى قاراي شىعا باستاعان. كۇننىڭ ىستىعىنا قاراماستان باسىنا قىزىل الا ورامال تارتىپ، ۇستىنە قىزىل جەمپىر كيىپ اپتى. بوكەن ونى ماشيناعا تاياعاندا تانىدى، مىنا اۋىلدان ەكى شاقىرىمداي جەردەگى سيىر قورادا تۇراتىن باقتاشى ماشەننىڭ ايەلى كۇلشارا ەكەن. كۇن قاقتاعان قارا تورى ءجۇزدى ادەمى كەلىنشەك، ءسال قىليلانا قارايتىن قوي كوزدەرى كۇلىمدەپ تۇراتىن، ءوزى سونىسىمەن سۇيكىمدى ەدى. بوكەندى كورىپ تىكسىنىپ قالدى. قىلي كوزدەرى كۇلكىسىنەن تىيىلىپ:

— يباي، سيامىز با؟!..— دەدى اڭتارىلا قاراپ.

كوكباي بوكەننىڭ كوزىن الا بەرە وعان بىردەڭە دەپ ىمداعانداي بولدى دا تاماعىن كەنەپ:

— سيامىز، وتىر. قالاعا دەيىن توقتاتاتىن ميليسيا جوق قوي،— دەدى.

سونان سوڭ بۇرىنعىسىنان دا ارمەن قۇيعىتىپ الا جونەلدى. كۇلشارا جەمپىرىنىڭ تۇيمەلەرىن اعىتىپ، باسىنداعى ورامالىن شەشتى. كابينا ىشىنە ادەمى ءبىر ءاتىردىڭ ءيسى تارادى.

— فۋ، ىستىقتاپ كەتتىم عوي،— دەپ ورامالىمەن بەتىن جەلپىپ قويدى.— ارتىق دوڭعالاق الىپ شىعىپسىڭ عوي،— دەدى ونان سوڭ.

— ە، قازاقتىڭ قازاقشىلىعى قالۋشى ما ەدى. ءبىر جاققا بارامىن دەسەڭ بىردەڭەسىن قىستىرىپ جىبەرەتىن ادەتى ەمەس پە، قاشاننان،— دەپ كوكباي قاباعىن كىرجيتتى.

ونىڭ قاباعىن قالاي كىرجيتكەنىن بوكەن الداعى كىشكەنە اينادان كورگەن. اڭگىمەنىڭ ءوزى جايلى ەكەنىن بوكەن ءتۇسىنىپ قالمادى ما ەكەن دەگەندەي قۋىستانعان كوكباي ەندى دەرەۋ ارتقى تەرەزەدەن كۋزوۆقا جالت ەتىپ ءبىر قاراعان بولدى دا:

— زيانى جوق ول دوڭعالاقتىڭ، جاتا بەرسىن،— دەدى.— ءبىر رەتىن تابامىز عوي،— دەپ جانە قويدى.

ارينە، تۇك ۇقپايتىنداي بوكەن سونشا ءبىر جەتەسىز اقىماق بالا ەمەس، اڭگىمەنىڭ ءوزى تۋراسىندا ەكەنىن بىردەن ۇققان بەتى ءسال دۋ ەتە ءتۇستى.

— ونىڭنىڭ اۋزى قالاي ەدى، ءوزى؟ بەرىك پە؟ ىشىندە جەل تۇرۋشى ما ەدى! — دەدى كۇلشارا.

— تۇرادى عوي. جەلىمدەپ تاستايمىن عوي. سولاي ەمەس پە، بوكەن؟ — دەپ كوكباي بۇعان كوز قيىعىن تاستاپ جىمىڭداي كۇلدى.

بوكەن ۇندەگەن جوق. بەتى دۋىلداپ ءمىز باقپاعان كۇيى ەشتەمەنى ەستىمەگەن ادامشا ۇرتىن تومپايتىپ وتىرا بەردى. وسى كوكبايدىڭ ماشيناسىنا وتىرعانى ءۇشىن وزىنە-وزى ىزا بوپ كەلەدى، وسى كوكبايدىڭ ماشيناسىنا اكەپ تەلىگەنى ءۇشىن اپاسىنا رەنجىدى: «ەل سياقتى اۆتوبۋسپەن-اق بارىپ قايتاتىن ەدىم عوي، جوق جالعىز بارسام مەنى ءبىر قاسقىر جەپ قوياتىنداي «دايىن ماشينا، دايىن ماشينا» دەپ قولدى-اياققا تۇرعىزدى ما»، دەپ ويلادى.

قىرات-قىرات بوپ سوزىلىپ جاتقان كەڭ دالا، جول بىردە ىرعىپ دوڭگە كوتەرىلەدى، بىردە سورعالاپ اعىپ اياڭعا تۇسەدى، بىردە بوي سەرگىتەر قوڭىر سالقىن سامال ەسسە، ارتىنشا كۇنسىگەن ىستىق اپتاپ سوعادى، دالانىڭ ساسكەلىك اۋاسى اۋمالى-توكپەلى سياقتى. جولدىڭ ەكى جاعى دا بەلۋاردان كەلەر سارجاعال تارتقان قالىڭ جۋسان، سارشا تامىزدىڭ شىجعىرعان ىستىعىنا ابدەن ءپىسىپ، سامالعا باستارىن يزەكتەتىپ بىلقىپ تۇر.

— تۇندە قالاي جەتتىڭ؟ — دەپ سۇرادى كۇلشارا.— فارىڭدى سو كۇيى جاقپاي كەلدىڭ بە؟

— جاققام جوق.

— ەگەر شۇقاناق بىردەڭەگە ءتۇسىپ كەتسەڭ قايتەر ەڭ؟

— تۇسپەيمىن عوي. وسى كۇنى ول ەكى اراعا كوزىمدى بايلاپ جىبەرسەڭ، ماشينانى بۇلك ەتكىزبەي ايدايتىن بوپ الدىم،— دەدى كوكباي ماقتانا كۇلىپ.— ماۋباسىڭ ەشتەڭەنى سەزگەن جوق پا؟

— كەلسەم ويىندا تۇك جوق، بايعۇسىڭ، پىرىلداپ ۇيىقتاپ جاتىر بالالاردىڭ قاسىندا.

— ايتارىڭدى ايتساڭ دا مەن سەنى بۇگىن شىعا المايدى عوي دەپ ويلاپ ەم.

— نەگە؟

— بايىڭ جىبەرمەي قويا ما دەپ.

— ە، سو دا ءسوز بە ەكەن. شىداسا دا سول، شىداماسا دا سول. جاس ءومىرىمدى قور قىلىپ سونىڭ بەتىنە قاراپ وتپەكپىن بە؟

ماشينا سۋ ورعان ويدىمنان ىرعىپ وتكەن، كۇلشارا مەن بوكەن بىر-بىرىمەن يىق سوعىسىپ شورشىپ-شورشىپ ءتۇستى.

— اقىرىن ايداساڭشى، ميىمىزدى اۋزىمىزعا تۇسىرە جازدادىڭ عوي،— دەدى كۇلشارا ەركەلەي شىتىناپ.

كوكباي ماشينا ءجۇرىسىن ءسال باياۋلاتتى.

— باي تاپپاعانداي سوعان قايدان تاپ بوپ ءجۇرسىڭ؟

— قالاي دەرىڭ بار ما. بۇيرىق سولاي بولدى عوي،— دەدى كۇلشارا كۇرسىنىپ. ونان سوڭ قىزارا تەرشىگەن ءجۇزىن كوكبايعا بۇرىپ ەزۋ تارتتى: — سەن اسكەرگە كەتتىڭ ەمەس پە.

— كۇتۋىڭە بولاتىن ەدى عوي. الدە ەكى جىلعا شىداي المادىڭ با؟ — دەپ كوكباي ءسوز سوڭىن ازىلگە بۇرعان.

— راس، شىداي المادىم،— دەپ كۇلشارا ساڭقىلداي كۇلدى. كەنەت بوكەندى جاڭا كورگەندەي ءتىلىن تىستەپ اپ، بەتىن شىمشىلاپ تەرىس قاراپ كەتتى.

— ويبۋ، بەتىم-اي، مىنا بالانىڭ كوزىنشە اۋزىمىزعا كەلگەندى وتتاپ وتىرمىز عوي. ۇيات-اي! سەن كوكتۇينەك تە وسى، نە بوسا سونى سويلەيسىڭ،— دەپ كوكبايدى جازعىرا باستادى.

— ءجا، ول بالا دا ەندى بىر-ەكى جىلدا جالاقتاپ شىعا كەلەر ءالى. ەستىپ ۇيرەنە بەرسىن. سولاي ەمەس پە، بوكەن؟

بوكەن بەت-جۇزى مۇلدەم ءورت شالعانداي بوپ لاپىلداپ قىزارىپ، قانى سىرتقا تەۋىپ، العا قاراعان كۇيى مەلشيگەن دە قالعان. قاتتى ۇيالدى. ومىرىندە ءبۇيتىپ ۇيالماعان شىعار. تەرلەپ كەتتى. ءتۇۋ، ۇيات-اي! بۇل كوكبايدا ەش ءپاتۋا جوق-اۋ.

بۇل كەزدە بۇلار اۋىلدان ۇزاپ شىعىپ جاربۇلاقتىڭ تۇسىنا جەتكەن. جاربۇلاق جولدان ءسال قيعاشتاۋ، تەرەڭ جىرانىڭ تابانىنداعى تاستاق قيانى جارىپ شىعىپ، بۇلكىلدەپ قايناپ جاتاتىن ءمولدىر سۋلى بۇلاق. كوكباي ماشيناسىن توقتاتتى دا جەرگە ءتۇسىپ، اينالا دوڭعالاقتارىن تەۋىپ كورىپ، تەكسەرگەن بولىپ، ونان سوڭ كاپوتىن كوتەردى، موتوردى شۇقىلادى.

— ءاي، بوكەن، سۋ الىپ كەلشى،— دەدى.

بوكەن بالوننان جاساعان رەزەڭكى دوربانى الىپ، جىرانى قۇلديلاي جاعالاپ بۇلاققا كەتتى. جالعىز اياق ەسكى سۇرلەۋگە ءتۇسىپ قالىڭ بۇتا، بورگەزدىڭ ارا-اراسىمەن جۇرگەن، ءۇستى-باسىن تىكەن جۇلمالاپ، الگىندە عانا كيىپ شىققان تازا كيىمدەرىنىڭ ءبىراز ۇرپە-سۇرپەسىن شىعاردى. جاربۇلاق كوپتەن ادام ءىز سالماعاندىقتان كوزىن ءشوپ-شالام باسىپ بىتەلىپ، سۋى تارتىلىپ قاپتى. ءسۇيىر تاس تاۋىپ الىپ، بۇلاقتىڭ ءبىراز كوزىن اشقان بولدى، ونان باللون دوربانى ۇزاق وتىرىپ ازەر تولتىردى.

بوكەن قايتىپ ورالعاندا، بۇلاردىڭ ماشيناسىنىڭ قاسىندا تاعى ءبىر ماشينا تۇر ەكەن. وسى اۋىلدىڭ ماشيناسى، شوفەرى ءابىلتاي دەگەن تاشتەك قارا جىگىت، تاڭقىلداپ سالدىر-گۇلدىر سويلەپ ءجۇر.

— ءاي، بوكەن، تەز باسساڭشى اياعىڭدى! — دەپ قويادى ءدال ءبىر بوكەن سۋدى سونىڭ ماشيناسىنا اكەلە جاتقانداي-اق.

ورگە قاراي تەز جۇرەم دەپ ءبىراز القىنىپ قالعان بوكەن سۋ تولى دوربانى كوكبايعا اكەپ ۇستاتقان. ول كەرەناۋ قيمىلداپ بارىپ رادياتورىنا سىلقىلداتا ءبىراز سۋ قۇيعان بولدى، ءبىراق بوكەننىڭ بايقاعانى: رادياتوردا سۋ ونسىز دا تولى ەكەن، سوندىقتان قۇيعان سۋى لاقىلداپ جەرگە توگىلىپ تۇردى.

— ءاي، ءابىلتاي، ءما ساعان دا جەتەرلىك سۋ قالدى،— دەپ الدەن سوڭ سو كۇيى سۋ تولى دوربانى ءابىلتايعا ۇسىندى.

بوكەننىڭ ابدەن ىزاسى كەلدى. كوكبايدىڭ مىنا قىلىعى وعان مازاق سياقتى بوپ كورىندى. سوندا مۇنى سۋعا نەمەنەسىن جۇمساعان. كۇلشارا كابينادان ءتۇسىپ مۇنى ءوز ورنىنا ورتاعا جىبەرمەك بولعان، بوكەن:

— جوق، مەن شەتتەن وتىرام،— دەپ دۇڭك ەتە قالدى.

ءسويتتى دە ءوزى شەتتەن وتىرىپ، كوكبايعا دەگەن ىزاسىن ماشينادان العىسى كەلگەندەي كابينا ەسىگىن بار پارمەنىمەن سارت ەتكىزىپ قاتتى جاپتى.

— اقىرىن، ەي! — دەدى كاپوتتى جاپقان كوكباي كوزىن الارتىپ.

تاعى ءجۇرىپ كەتتى. ءابىلتاي سوڭدارىنا ءبىراز جەر ىلەسە ءجۇرىپ كەلدى دە، قۇمعا باراتىن جول ايىرىعىنا جەتكەندە قوشتاسۋ بەلگىسى رەتىندە سيگنالىن بەرىپ بۇرىلىپ كەتتى. كوكباي دا سيگنالىن باسىپ، قولىن كوتەرىپ قوشتاستى.

— قايدان ساپ ەتە ءتۇستى، ءوزى؟ — دەدى كۇلشارا.

— تىپتەن بىلمەيمىن. الگىندە ءبىز اۋىلدان شىققاندا، ويىندا تۇك جوق، گاراجدا تۇرعان. قاراسى ءوشتى مە، ءوزى، ءيتتىڭ،— دەپ كوكباي ماشيناسىن ىلبىتە جۇرگىزدى دە كابينادان باسىن شىعارىپ، ءابىلتاي كەتكەن جاققا قارادى. ونان سوڭ جىلدامدىق رىچاگىن بىرنەشە قابات الماستىرىپ تىر-تىر ەتكىزگەن، ماشينا ءجۇرىسى سەكەك-سەكەك بوپ كەتتى.

— ءوي، مىناعان نە بوپ قالدى! — دەپ دەرەۋ جولدان شىعارىپ، اناداي جەرگە بۇرىپ اكەتتى. ماشينانى توقتاتتى. ايناعا قاراپ بەت-اۋزىن الاقانىمەن ىسپالاپ قويدى دا، شىلىم تۇتاتتى، جىميا كۇلىپ كۇلشاراعا قارادى.

— ءيا،— دەدى استارلى ماعىنامەن.

— ەن تەيمىزىس؟ — دەپ كۇلشارا سوزدەردى تەرىس اينالدىرىپ سويلەپ قاقپاقىلعا كوشكەن.

— مەيمىنبىل،— دەپ كۇلدى كوكباي.— قوي تۇسەلىك. مەن ماشينانىڭ موتورىن تاعى ءبىر تەكسەرىپ الايىن.

ۇشەۋى دە جەرگە ءتۇستى. كوكباي تاعى دا موتوردى شۇقىلاۋعا كىرىستى. كۇلشارا كوكبايدىڭ كۇرتەسىن الا شىعىپ كوگالداۋ جەرگە بارىپ سونى توسەنىپ وتىردى. بوكەن بولسا ۇزىن جۋسانداردى تۇبىنەن سىندىرىپ جيناپ وزىنشە ەرمەك ەتە باستاعان.

— ويبۋ، ون ەكىنشى كىلتىم جوق قوي،— دەدى كەنەت كوكباي سانىن ءبىر سوعىپ.— قاپ اتتەگەن-اي، جاڭاعى جەردە ءتۇسىپ قالعان عوي. قاپ! ەندى ءقايتتىم! ءاي، بوكەن الىس ۇزاعامىز جوق قوي، مىنا توبەنىڭ استى عانا. جاڭاعى جەرگە بارىپ قاراپ كەلە قويشى.

بوكەن ءتىلالعىش ادەتىمەن شىنىمەن بارماق بوپ كەيىن قاراي جۇرە ءتۇستى دە، كەنەت ويىنا الگىندەگى كوكبايدىڭ سۋعا جۇمساعان قىلىعى ءتۇسىپ ىركىلىپ قالدى.

— بارساڭ ءوزىڭ بار، ايتپەسە سەنىڭ ەشقانداي دا كىلتىڭ تۇسكەن جوق،— دەدى توبەدەن ۇرعانداي.

— ەي، مەن ساعان ۇلكەن باسىممەن ادام سياقتى ايتىپ تۇرمىن عوي.

— بارمايمىن.

— اكەم-اي، مىناۋ ءبىر ءتىلازار بالا عوي،— دەپ كۇلشارا ەرنىن سىلپ دەگىزدى. كوكباي ەكەۋى اڭتارىلعان كەيىپپەن بىر-بىرىنە قارادى.

— وندا سەن بارىپ كەلشى، كۇلشارا،— دەدى كوكباي اقىرى.

— بارايىن، تۇرامىز با ەندى وسى ايدالادا سەن بار دا، مەن بار دەپ كەرىلدەسىپ.

كۇلشارا ورنىنان تۇرىپ كەتۋگە ىڭعايلاندى.

— لەسىڭكە بە؟ — دەدى تاعى دا قاقپاقىلداپ.

— لەمكە تىڭنانار،— دەدى كوكباي.

بوكەن مىنا ەكەۋىنىڭ مىنا قىلىعىنان تىپتەن ورتەنەردەي بوپ كۇيىپ كەتتى، بويىن بۋناعان قورلىق-ىزادان جارىلارداي حالدە تۇر.

كۇلشارا بۋىن-بۋىندارىن سانمەن سىتىرلاتىپ، مايپاڭداي باسىپ بىرەسە بەلىن ۇستاپ، بىرەسە ورامال شىتىن قايتا تارتىپ موينىن ەكى جاعىنا كەزەك-كەزەك كەربەزدەنە قيسايتىپ توبەنى اسىپ كەتتى. كوكباي ارى-بەرى سيپاقتاپ ماشينانى اينالىپ ءجۇردى دە قويدى، الدەن ۋاقىتتا شىدامى تاۋسىلعانداي:

— ءاي، الگى قاتىن تابا الار ما ەكەن سونى. قوي، ءوزىم بارماسام بولماس،— دەپ كەيىن بۇرىلىپ جولعا ءتۇستى.

بوكەن ونىڭ سوڭىنان ىلەسكەن.

— سەن قايدا باراسىڭ؟

— كىلت ىزدەۋگە مەن دە بارام.

— الگىندە بارماي قويىپ ەڭ عوي.

بوكەن ۇندەگەن جوق، ىلەسىپ جۇرە ءتۇست|.

— ءاي، سەن اناۋ ماشينانى قارا. ارى-بەرى وتكەندەر بىردەڭەسىن قاعىپ كەتىپ جۇرمەسىن.

سويدەدى دە كوكباي جەدەلدەتە جۇرگەن.

بوكەن دە ءجۇرىسىن تەزدەتتى.

— ءاي، قال دەيمىن.

— قالمايمىن.

— تفۋ! مىناۋ ءبىر اقىماق قوي! — دەپ كوكباي ەندى كۇيىپ-پىستى.

ءوستىپ ەكەۋى قاجاقتاسقان بويدا ءدوڭ ۇستىنە شىققان. كۇلشارا اناداي جەردە ءسال وياڭداۋ تاسادا بەرى قاراپ تۇر ەكەن. الگىندەگى ماشينا توقتاعان جاربۇلاقتىڭ تۇسى سوناۋ الىستا قالىپتى.

— كىلتى قۇرىسىن، ءجۇر ەندى، جولدان قالمايىق! — دەدى كوكباي داۋىستاپ. ونان سوڭ بوكەنگە كوكشىل كوزى شەلدەنە قىزارىپ ءتونىپ كەلدى دە: — جەلكەڭدى قيايىن با، وسى،— دەدى سىبىرلاي كىجىنىپ.

بوكەن دە ءمىز باقپاستان ودان كوزىن تايدىرعان جوق، «قيىپ كورشى» دەگەندەي قايسارلانىپ تۇرىپ الدى.

ماشينانىڭ سىنعان تۇگى دە جوق ەكەن، بۇرىنعىسىنشا زاۋلاپ ءجۇرىپ كەتتى.

ەندى ۇشەۋى دە ءۇنسىز ەدى. كوكباي بولسا اشۋلى، كۇلشارانىڭ دا قاباعى سالىڭقى، بوكەنگە كوزىنىڭ استىمەن عانا قاراپ قويادى، ءتىسى اۋىرعان ادامداي كىرجيە شىتىنادى، ال بوكەن بولسا شيرىعىپ العان، ىزاقورلانىپ كەلەدى.

سالدەن كەيىن ويقى-شويقى تاس جولدان شىعىپ، اۋدان-ارالىق ۇلكەن جولعا كەپ تۇسكەن، ايناداي جالتىراعان اسفالت ۇستىمەن ماشينا سىرعي جونەلدى، الگىندەگى تارس-تۇرس سەلكىل مايدا جۇمساق دىرىلگە اۋىستى.

ۇلكەن جولدىڭ ءۇستى اعىلعان ماشينا ەكەن. كوبىسى استىق تيەگەن ۇلكەن زيل-دەر، سوڭدارىندا تىركەمەلەرى بار، قارسى كەلە جاتقاندارىندا جولعا سىيمايتىنداي، تاپاپ كەتەتىندەي بوپ كورىنەدى دە قاستارىنان زۋ-زۋ ەتىپ داۋىلدى ەكپىندەرىمەن اۋدارىپ كەتەردەي بوپ وتە شىعادى.

— وسىنداي ماشينانىڭ سۋ جاڭاسىن ءبىر جىل ايدار ما ەدىم، شىركىن! — دەدى كوكباي كەنەت.

— ە، ءبىزدىڭ اۋىلدا بار ەمەس پە، مۇنداي ماشينالار،— دەگەن كۇلشارا.

— بار عوي، ءبىراق الگى باستىقتىڭ مەن دەگەندە يت جىنى ۇستاپ قالادى ەمەس پە. تالاي رەت سۇراپ باردىم الدىنا، ءبىر جىل ايدايىنشى دەپ، بەرمەيدى. سوعان ەرەگەسكەندە، مىنا، اۋدانداعى اۆتوكولونناعا كەتىپ قالايىن دەپ تە تالاي ويلاعام، اپام كونبەدى عوي: «ەل-جۇرتتان بەزىپ قايدا بارماقپىز»،— دەپ قيا باستىرمايدى.

— ە، قويشى، سەن دە... اپاڭدىكى دۇرىس. باستىققا ەرەگەسەم دەپ، راسىندا دا اۋىلدان كەتپەكسىڭ بە؟

— كەلىپ تۇرام عوي،— دەدى كوكباي بۇعان كوز قيىعىمەن كۇلىمسىرەي قاراپ.

— قويشى، سوندا دا.

كوكباي قارقىلداپ كۇلىپ جىبەردى.

— جاي ايتام. كەتپەيمىن عوي،— دەدى ونان سوڭ. وڭ قولىمەن كۇلشارانى قۇشاقتاپ، ءسال ارقاسىنان قاققان.

— ءجا، مىنا، بوكەننەن ۇيالساڭشى،— دەدى كۇلشارا اياق استى ءتالىمسي قاپ.

ءوي، قويشى سونى،— دەدى كوكباي رەنىشى مەن ىزاسىن جا- سىرا الماي.

«قويساڭ قوي»،— دەپ ىشتەي تىستەسكەن بوكەن دە باسىن سىرتقا بۇرىپ تومسىرايىپ وتىرىپ الدى. الىستا مۇنارعا باتىپ تاۋ سىلەمدەرى كورىنەدى. جەردىڭ شەتى سول تاۋ سىلەمدەرىمەن شەكتەلەتىن سياقتى، اسپان كۇمبەزى دە سول تاۋلاردىڭ سىرتىن وراپ كومكەرىلىپ تۇرعانداي اسەر ەتەدى. ەگەر گەوگرافيادان وقىماعان بولسا بوكەن دە ءقازىر ەرتەدەگى ادامدارعا ۇقساپ: «مىناۋ جالپاق جازىق جەردىڭ ءبىر شەتى سوناۋ تاۋ سىلەمدەرىمەن بارىپ شەكتەلەتىن بولار» دەپ ويلار ەدى. ويتكەنى وسىلاي جاي قاراعانداعى الار اسەرى سولاي عوي. سوندىقتان گەوگرافيانى بىلمەگەن بۇرىنعى ادامداردى استە كىنالاۋعا بولمايدى. «ءاي، وسى ءبىزدىڭ كوكباي دا گەوگرافيانى بىلمەيدى-اۋ»...

— وسى مەن اسفالت جولدا جۇرە المايمىن، ۇيقىم كەلەدى،— دەدى الدەن ۋاقىتتا كوكباي ەسىنەپ.

«ساعان سالسا سو اۋىلدىڭ كوشەسىن شۋلاتىپ، وي-شۇقىرىن تۇگەندەپ ءجۇرۋ عوي،— دەپ قويدى بوكەن وعان ىشتەي قيتىعا.— تاعى دا ءوزى اۋدانعا اۆتوكولونناعا كەتەيىن دەپ ەدىم دەيدى. سەندەيدى اۆتوكولوننا قايتپەك».

ىستىق جەل قارسى الدارىنان جالىنشا شارپىپ تۇر.

ۇشەۋى دە پىسىناپ، تەرشىپ مازالارى كەتىپ ماۋجىراي باستادى. كۇلشارا ءاتىر ءيىسى اڭقىعان ورامالىمەن دامىل-دامىل جەلپىنە بەرگەن، اۋەلدە تاناۋىن قىتىقتاپ سۇيكىمدى كورىنگەن ءيىس ءقازىر بوكەننىڭ يت جىنىنا ءتيىپ كەلەدى. جاقتىرماعانىن سەزدىرىپ شولاق تاناۋىن تىرجيتىپ قويدى. «وسىنداي ايەلدىڭ جاعىنعان ءاتىرى ءقايبىر تازا دەيسىڭ. اپام ايتاتىنداي ۇشىنىپ اۋىرىپ قالماسام جارار ەدى».

— قازاق دەگەن وسى ەندى،— دەدى كوكباي ۇزىلگەن ءبىر اڭگىمەسىن جالعاعانداي.

— ءبارى سول،— دەدى كۇلشارا دا ونى قوستاپ.

«پاح، شىركىن، ەكەۋىڭ وڭىپ تۇرسىڭ».

الىستان كوك-جاسىلعا ورانعان قالا دا كورىندى. قالىڭ اعاش اراسىنان ءار-ار جەردەن قاباتتى بيىك ۇيلەرى اعاراڭدايدى.

— مىنا كوكتالعا سۋعا ءتۇسىپ، جۋىنىپ-شايىنىپ، سالقىنداپ الايىق،— دەدى كەنەت كوكباي. ءسويتتى دە ءوزى ماشيناسىن جولدان شىعارىپ، الداعى بيىك كوپىردىڭ جوعارعى جاعىنا قاراي بۇردى. قالىڭ وسكەن شىلىك تالدىڭ اراسىنان ءوتىپ يىرىلە اققان كوك ايدىن وزەننىڭ جاعاسىنا كەپ توقتادى. ءوزى ءبىرىنشى بوپ جەرگە سەكىرىپ ءتۇسىپ كەرىلىپ-سوزىلىپ، قول-اياعىن سەرمەپ جاتتىعۋلار جاساپ، وزەننىڭ تەرەڭدەۋ-اۋ دەگەن تۇسىنا بارىپ قۇمداۋىت قاباقتىڭ ۇستىنە شەشىنە باستادى.

— ءاي، بوكەن، ەكەۋمىز مىنا جەرگە شومىلايىق، بەرى كەل،— دەدى كوڭىلدەنە داۋىستاپ.

كۇلشارا ءۇن-تۇنسىز بۇلاردان بولەكتەنىپ، قالىڭداۋ وسكەن شىلىكتىڭ اراسىنا قاراي كەتتى.

كوكبايدىڭ قاسىنا كەپ، بوكەن دە شەشىندى. ونان سوڭ ەكەۋى قاتار تۇرا قاپ، ءموپ-مولدىر بوپ تىنىق اعىپ جاتقان سۋعا كۇمپ-كۇمپ بەردى. مۇزداي سۋعا ەكى-ۇش رەتتەن سۇڭگىپ العاننان كەيىن ەكەۋى دە دەنەلەرى قۇس ەتتەنىپ دىردەكتەپ جاعاعا شىقتى دا، قۇمداۋىت جەرگە قاتارلاسىپ جاتا كەتتى.

— راحات، ءا؟! — دەدى ءتىسىنىڭ اراسىنان شىرت ەتكىزىپ تۇكىرىپ قويعان كوكباي.

بوكەن باسىن يزەدى.

— قوزعالماي جات، ءقازىر تەز جىلىناسىڭ،— دەپ كوكباي ىستىق قۇمدى قوس قولداپ كوسىپ-كوسىپ الدى دا بوكەننىڭ ارقاسىنا ءۇيدى. سۋىق سۋدان كەيىن دەنەسىن ىستىق قۇم تۇيىرشىكتەرى قارىعان بوكەن سىقىلىقتاپ كۇلىپ جىبەردى.

— جاقسى ما، ەكەن؟!

— ءيا. قىتىقتى كەلتىرەدى. كەل، ەندى مەن سەنىڭ ارقاڭا ۇيەيىن.

ەندى كوكباي ەتپەتىنەن جاتتى دا، بوكەن ونىڭ ارقاسىنا قۇم ۇيە باستادى.

— وي، ءوي، كۇيگىزىپ كەتتى... وي... ىستىعىن-اي،— دەپ كوكباي شىدامسىزدانىپ ىرشىپ-ىرشىپ تۇسكەن. بوكەن ىشەگى تۇيىلەردەي كۇلكىگە باتتى دا قالدى.

ءوستىپ ەكەۋى الگىندەگى ارازدىقتارىن ۇمىتىپ ءبىراز ۋاقىت ويىنعا كىرىسكەن.

— ارعى جاعاعا ءجۇزىپ وتە الاسىڭ با؟ — دەگەن بوكەن.

— بۇل وزەنىڭ ماعان ءسوز ەمەس،— دەدى كوكباي ءۇستىنىڭ قۇمىن قاققىلاي تۇرىپ.— اسكەردە مەن كادىمگى اتاقتى دون وزەنىنەن دە ءجۇزىپ وتكەم. ەنى ءبىر ءتورت ءجۇز مەتردەي بولادى-اۋ دەيمىن.

— سوق وتىرىكتى.

— راس ايتام. سەنبەسەڭ مىنا كوكتالدى دەم الماستان ون شاقتى رەت ءجۇزىپ ءوتىپ كورسەتەيىن.

— كورسەت.

كوكباي ىركىلگەن جوق، سۋعا سەكىرىپ كەپ قويىپ كەتتى دە، ارعى جاعاعا قاراي سىپ-سىپ ەتىپ مالتي جونەلدى. باسىن قاقايتىپ سۋدا جۇزەتىن جىلان سياقتى كەۋدەسى سۋدىڭ بەتىندە بارادى، ارعى جاعاعا جەتە بەرە جالت بۇرىلىپ كەيىن قاراي قايتتى. ادام قىزىعارداي ءسان، جەپ-جەڭىل مالتيدى ەكەن. بوكەن وعان قىزىعا دا سۇيسىنە قاراپ قاپتى. بەرگى جاعاعا جەتكەن سوڭ كوكباي سۋدان شىقتى.

— ءتۇۋ، سۋىعىن-اي! تاۋدىڭ سۋى ەمەس پە، سۇيەگىمنەن ءوتىپ كەتتى عوي،— دەدى دىردەكتەپ.— دوننىڭ سۋى جىپ-جىلى عوي، ونىڭ ۇستىنە اعىسى دا مۇنداي قاتتى ەمەس.

— جاقسى مالتيدى ەكەنسىڭ، سەنەمىن،— دەدى بوكەن.

كوكباي قۇم ۇستىنە اۋناپ كەتتى دە، بوكەن ونى جىلىتپاق بوپ ۇستىنە قۇم ۇيۋگە كىرىستى.

— برر-ر!..— دەپ قويادى كوكباي. ءسال جاتتى دا، قايتادان ۇشىپ تۇرىپ الگىندەگى كۇلشارا كەتكەن قالىڭ شىلىك اراسىنا قاراي جۇگىرە جونەلدى.

— پاي، پاي، شەشىنگەندە قانداي ادەمىسىڭ، ەي! اپپاق ەكەنسىڭ-اۋ! — دەپ تاڭدانا داۋىستاعانى ەستىلگەن.

كۇلشارا شىڭعىرىپ جىبەردى، ارتىنشا كۇمپ ەتىپ سۋعا تۇسكەنى ەستىلدى.

— ۇياتسىز، ونىسى نەسى، سۋعا ءتۇسىپ جاتقان ايەلدىڭ قاسىنا كەلمەگىن،— دەدى ونان سوڭ اشۋلى ۇنمەن.

— ۋاي، مەنەن ۇيالاسىڭ با؟

— ە، ۇيالماعاندا شە؟ نەمەنە مەنى ۇياتى جوق دەپ پە ەڭ؟! و نەسى، ەي! كەت، كانە! توڭىپ بارا جاتىرمىن، سۋدان شىعام. كەت، دەيمىن!..

كوكباي شىلىك اراسىنان سولبىرەيە شىعىپ بوكەننىڭ قاسىنا كەپ وتىردى. ەندى ەكەۋى دە ءۇن-تۇنسىز كۇنگە ءبىراز قاقتالدى دا، ونان سوڭ جۋىنىپ-شايىنىپ كيىنۋگە كىرىستى.

قالاعا بۇلار كەلگەندە كۇن تۇسكە تاياپ قالعان. كىرە بەرىس كوشەدەگى اۆتوبۋستىڭ العاشقى ايالداماسىندا كوكباي ماشيناسىن توقتاتىپ كۇلشارا مەن بوكەندى ءتۇسىرىپ قالدىردى دا، ءوزى قالانىڭ باسقا شەتىندەگى موتور جوندەۋ زاۆودىنا كەتتى. ساعات ۇشتە بازاردىڭ الدىندا كەزدەسپەك بوپ كەلىستى. ەندى كۇلشارا اياق استى بوكەندى ءىش تارتىپ «بوكەنتاي، بوكەنتاي» دەپ ءمۇلايىمسي قالعان.

— بوكەنتاي، سەن قالانى جاقسى بىلەسىڭ عوي، مەنى قاسىڭنان تاستاماشى،— دەگەن جالىنا سويلەپ.— ايتپەسە مەن اداسىپ كەتەم.

بوكەن ۇندەگەن جوق. «باسقاعا بوكەنتاي بولسام دا ءدال ساعان بوكەنتاي ەمەسپىن»، دەدى ىشتەي قيتىعىپ. كوپ كۇتتىرگەن جوق، اۆتوبۋس تەز كەلدى. كۇلشارا بوكەننىڭ ەتەگىنەن ۇستاعانداي جارماسىپ بىرگە وتىرعان.

— بوكەنتاي، ەڭ اۋەلى، الگى التىن ساقينا ساتىلاتىن دۇكەنگە بارايىقشى،— دەدى سامبىرلاي سويلەپ.

اۆتوبۋس ىشىندەگىلەر ەندى تەگىس بۇرىلىپ بۇل ەكەۋىنە قاراي قالعان. كەيبىرەۋلەرى جىمىڭداي كۇلىپ باستارىن شايقايدى، كۇلشارانىڭ سوزىنە تاڭدانعاندارى ما، الدە ۇستىندەگى ولپى-سولپى كيىمىن ەرسى كورگەندەرى مە — بەلگىسىز. اۆتوبۋستىڭ ارت جاعىندا تۇرعان بوكەن قۇرالپىلاس سۇپ-سۇيكىمدى ەكى قىز جىرتاڭ-جىرتاڭ ال كۇلسىن كەلىپ، كەزەك-كەزەك كۇلشاراعا قاراپ الادى دا، ءبىرىن-بىرى تۇرتپەكتەپ كەپ كۇلەدى. بوكەن جەرگە كىرەردەي بوپ قىسىلىپ، نامىستانىپ تۇر. كۇلشارادان قالاي قۇتىلۋدىڭ امالىن ىزدەدى. اۆتوبۋس ءۇشىنشى ايالدامادا توقتاپ، ەندى قوزعالا بەرگەن كەزدە اتىپ سىرتقا شىعىپ، ءتۇسىپ قالدى. «ۋح، قۇتىلدىم با، ايتەۋىر» ەندى كەلەسى باسقا اۆتوبۋسقا ءمىنىپ كىتاپ دۇكەنىنە بارۋىم كەرەك دەپ تۇيگەن. وسى ءسات الگى ءجۇرىپ كەتكەن اۆتوبۋس اناداي جەرگە بارىپ شيق ەتىپ توقتاي قالدى دا، ارتقى ەسىگى اشىلدى. كۇلشارا شىقتى قاپشىق، دورباسىن كوتەرىپ.

— ءاي، بوكەنتاي، مەنى تاستاپ كەتپەگىڭ نە؟! — دەدى داۋىستاپ.

«وي، ماسقارا-اي» بوكەن ۇياتتان ورتەنىپ كەتە جازدادى. اۆتوبۋستىڭ ارتقى تەرەزەسىنەن الگى ەكى قىزدىڭ اينەككە جابىسا قاپ جىرتاقتاعان تۇرلەرى كورىنىپ بارادى. «ءتۇۋ...»

— بوكەنتاي، بازارعا كەلدىك پە، ءبىز؟ — دەگەن كۇلشارا قاننەن-قاپەرسىز قاسىنا تاياپ.

— جوق،— دەدى تەرىس اينالعان بوكەن.— مەن بازارعا بارمايمىن، كىتاپ دۇكەنىنە بارام.

— ا. قاپ، وندا مەن بەكەر ءتۇسىپ قالدىم عوي جاڭاعى اۆتوبۋستان،— دەپ وكىندى كۇلشارا.

«بوكەنتاي دەيدى عوي تاعى دا»،— دەدى ىزا بولعان بوكەن.

تاعى ءبىر اۆتوبۋس كەپ توقتاعان.

— مىنە، مىناۋ بازارعا بارادى،— دەدى بوكەن كۇڭك ەتىپ.

كۇلشارا سوعان وتىرىپ كەتتى. جالعىز قالعان بوكەن يىعىنان اۋىر جۇك تۇسكەندەي ارقا-باسى كەڭىپ جادىراپ قالدى.

بوكەن قالادا اداسپايدى، بۇرىن اپاسىمەن تالاي رەت كەلىپ بارلىق دۇكەندەردى ارالاپ، بازار بازارلاپ قايتىپ جۇرەتىن. ەندى ول كەلەسى اۆتوبۋسقا ءمىنىپ، ورتالىق كىتاپ دۇكەنىنىڭ الدىنان ءتۇستى. وقۋلىقتار ساتىلاتىن بولىمدە ءبىراز ادام بار ەكەن، كەزەككە تۇرىپ جارتى ساعاتتىڭ ىشىندە وزىنە كەرەكتى كىتاپتاردىڭ ءبىرتالايىن ساتىپ الدى. گۋلياعا گەومەتريا الدى، ونان سوڭ سۋرەت سالاتىن مايلى بوياۋلار، جىلتىر بلوكنوتتار ساتىپ الدى، تەك اق تاباق قاعازدار تابىلمادى. ءبىر بالمۇزداق الىپ جەدى، گازدى سۋ ءىشتى. راقات! قالانىڭ ءبىر جاقسىسى وسى — اقشاڭ بولسا ءبارىن دە ساتىپ جەۋىڭە بولادى.

بازاردىڭ شەتىندەگى ماتا دۇكەنىنە كىرگەن، باسى اينالىپ كەتتى، كوزدىڭ جاۋىن العان نەشە ءتۇرلى ماتالار شۇباتىلا ءىلىنىپتى. شىركىن، اقشاسى كوپ بولىپ، اپاسىنا ءبىر جاقسى كويلەكتىك زات الىپ قايتسا! ءقازىر قالتاسىندا نەبارى التى-اق سوم اقشاسى قالدى. وعان نە كەلەدى. «بالەم، ەرجەتىپ اقشا تابايىن، سول كەزدە بولسىن. اپاما مىناۋ ماتادان ءبىر كويلەك، اناۋ ماتادان ءبىر كويلەك... و، انە بىرەۋى ءتىپتى ادەمى ەكەن، ودان ءبىر كويلەك، مىنا جاسىل گۇلدىدەن ءبىر كويلەك... ايتەۋىر وسىنداعى جاقسى ماتانىڭ بارىنەن ءبىر-بىر كويلەك ساتىپ الارمىن-اۋ،— دەپ ارماندادى.

ماتا دۇكەنىنەن شىعىپ، شارۋاشىلىق دۇكەنىنە كىرگەن: تۋۋ، ءتىزىلىپ جاتقان قۇلىپتاردىڭ كوبىن-اي، نەشە ءتۇرلى عوي، ال اناۋ ۆيتريناداعى زاتتاردىڭ كوبىسىنىڭ نەگە كەرەك ەكەنىن بوكەن بىلمەيدى ەكەن؛ تەك بالتا، تىرما، اشا، كۇرەكتەردى عانا بىلەدى؛ انەۋ كىشكەنتاي كۇرەكتىڭ باسىنىڭ سۇيكىمدىسىن قاراشى، ءوزى ارزان ەكەن، ساتىپ الا كەتەر مە ەدى. «جوق، ءقازىر ەمەس، قايتاردا بولسىن».

بۇل دۇكەننەن شىققاندا مۇرنىنا جاس سورپانىڭ اڭقىعان ءيىسى كەلدى. سول-اق ەكەن، جۇرەگى سازىپ، قارنى اشىپ سالا بەردى. سورپا ءيىسى اناداي جەردەگى اسحانادان كەلىپ تۇر. ەندى بوكەن ويلانباستان سولاي قاراي تارتتى.

اسحانا ءىشى حالىققا تولى ەكەن. تاماق بەرەتىن جەرگە بارىپ كەزەككە تۇرعانى سول ەدى، «بوكەنتاي، بوكەنتاي!» — دەپ شاقىرعان كۇلشارانىڭ داۋسى ەستىلدى. الدىڭعى قاتاردا تاماق الىپ تۇر ەكەن.

— بەرى كەل، بول تەز، مىنە، ساعان دا الىپ تۇرمىن،— دەپ قويار دا قويار ەمەس. بۇل قوزعالا قويماپ ەدى، توڭىرەگىندە تۇرعاندار تەگىس:

— ءاي، بالا، سەنى شاقىرىپ تۇر عوي!

— ۇيالما بار، العا ءوت، اپكەڭ شاقىرىپ تۇر!

— جولداستار، مىنا بالانى اپكەسىنە قاراي وتكىزىپ جىبەرىڭدەرشى، ءوزى تىم ۇيالشاق نەمە ەكەن.

— اۋىل بالاسى ەمەس پە، جاسىق كەلەدى،— دەسىپ كەۋ-كەۋلەسىپ، مۇنى ەرىكسىز العا قاراي لىقسىتا يتەرىپ، كۇلشارانىڭ قاسىنا وتكىزىپ جىبەرگەن.

— بوكەنتاي، سەن نە جەيسىڭ، كانە، سيىردىڭ ەتى دەگەن سوڭ مەن مىناۋ قۋىرداعىنان الىپ تۇرمىن،— دەدى كۇلشارا بۇعان سىبىرلاي سويلەپ.

— مەن دە سودان جەيىن،— دەدى بوكەن مىڭگىرلەپ.

وعان قوسا بوكەنگە كاپۋستا سورپا — شي الدى، ەكى ستاكاننان ءشاي، ءتاتتى توقاشتاردى ەكەۋلەپ كوتەرىپ اسحانانىڭ تۇكپىر جاعىنداعى بوساعان ورىنعا بارىپ جايعاسا وتىرىپ، تاماقتانۋعا كىرىستى. ءوزىنىڭ تاماعى ءۇشىن بوكەن كۇلشاراعا ءبىر سوم بەرىپ ەدى، اناۋ الماي قويدى.

— قويشى ءارى، قالانىڭ ادامدارى قۇساپ و نەسى! ءبىر اۋىلدان بىرگە كەلىپ وتىرىپ ءبىردى-جارىم تيىن-تەبەندى ساناسقانىمىز ۇيات ەمەس پە،— دەپ سوگىپ تاستادى ءتىپتى.

بوكەن ءبىرىنشىسىن دە، ەكىنشىسىن دە تەرلەپ-تەپشىپ وتىرىپ سوعىپ جەپ الدى، ىستىق شايدەن بىر-ەكى ۇرتتادى دا ىشپەي قويدى.

— ءقازىر دالاعا شىققان سوڭ گازدى سۋ ىشەمىن،— دەدى.

ونىڭ ەسەسىنە قۋىرداقتى ونشا ءسۇيسىنىپ جەي الماعان كۇلشارا ءۇش ستاكان ءشايدى دە ىسقىرتتى. ءدال اۋىلدا ءوز ۇيىندە وتىرعانداي-اق سەل-سەل تەرلەپ، ورامالىمەن ماڭدايىن ءسۇرتىپ قويادى.

— تاماعىنان ۇشىنىپ قالام با دەپ قورقام، قانشا دەگەنمەن بۇل جەردە شوشقانىڭ ەتىن دە پىسىرەدى عوي،— دەيدى.

تاماقتان كەيىن ەكەۋى تىسقا شىعىپ، اسحانانىڭ الدىنداعى اعاشتىڭ كولەڭكەسىندە ءبىراز سالقىنداپ وتىردى. بوكەن اينەكتى بۋدكاعا بارىپ ەكى ستاكان گازدى سۋ ءسىمىرىپ الدى. ەندى ەكەۋىنىڭ دە كوڭىلدەرى حوش، ارى-بەرى وتكەن قالا ادامدارىنا، ولاردىڭ نەشە ءتۇرلى كيىم كيىستەرىنە قارايدى. اسا قىسقا ەتەكتى كويلەك كيگەن ايەلدەر وتكەندە كۇلشارا بەتىن شىمشىلاپ سىقىلىقتاپ كەپ كۇلەدى، ال بوكەن بولسا ونداي ايەلدەرگە قاراۋعا ۇيالىپ تەرىس بۇرىلىپ كەتەدى. وسىلايشا ەكەۋى جارتى ساعاتتاي دەمالىپ، ونان سوڭ تاعى دا دۇكەندەر ارالادى.

ساعات ۇشتە بۇلار بازاردىڭ الدىنا شىققان، كوكباي دا ۋادەسىندە تۇرىپ كەلە قالدى. بار شارۋاسىن تىندىرىپتى، بۇلاردان نە بىتىرگەندەرىن سۇراپ جاتىر. بوكەننىڭ كىتاپتارىن كورىپ: «مولودەس!» دەپ قويدى. كۇلشارا دا العان زاتتارىن كورسەتكەن، تەك تىگۋلى دايىن كويلەك الا الماپتى.

— ءتىپتى قالاي الارىمدى بىلمەي قويدىم. دۇكەننىڭ ىشىندە كيىپ كورىڭىز دەيدى، وندا قالاي شەشىنبەكپىن. سەنى كۇتتىم، ءوزىڭ الىپ بەرشى،— دەدى.

— ءجۇر، وندا مەن سەنى ارنايى ايەلدەر كيىمى ساتىلاتىن دۇكەنگە الىپ بارىپ قايتايىن،— دەدى كوكباي.— ال سەن بوكەن، ءبىز قايتىپ كەلگەنشە دۇكەندەردى ارالاي تۇر. ءبىز تۋرا ساعات بەستە كەلەمىز، وسى اراعا.

— ماقۇل.

جالعىز قالعان بوكەن اسىقپاي ءجۇرىپ بازار ارالادى. اپاسىنا الا بارۋعا كەپكەن ورىكتەن جانە مەيىزدەن ساتىپ الدى. ونان سوڭ ەكى بالمۇزداق ساتىپ الىپ، بازار قاقپاسىنىڭ الدىنداعى كولەڭكەدە تۇرعان ورىندىققا كەپ وتىرىپ، ءبىرىن قاسىنا قويىپ، ءبىرىن جەۋگە كىرىستى. اۋەلىدە اساپ-اساپ جەگەن، ءتىسى سىرقىراپ كەتتى، ءتىپتى وڭەشىنە دەيىن مۇزداي جونەلدى. دەگەنمەن، ەكىنشىسىن اسىقپاي جەۋ ءۇشىن ءبىرىنشىسىن تەزىرەك قىلعىتا اسىعا جەۋگە تۋرا كەلدى. ال ەكىنشى بالمۇزداقتى اسىقپاي تىلىمەن جالاي وتىرىپ، ءدامىن الا تامسانا جەدى.

كوكبايلار ايتقانىنداي تۋرا ساعات بەستە قايتقان جوق، بەس جارىمدا دا قايتپادى، التىعا تامان ازەر كەلدى. مىنە، عاجاپ! ماشينادان تۇسكەن كۇلشارانى بوكەن ءتىپتى تانىماي قالدى. قالاشا ادەمى كيىنگەن سۇلۋ كەلىنشەك اقسيا كۇلىپ قاراپ كەلە جاتىر.

— بوكەنتاي، كويلەگىم قالاي؟ — دەدى. ءوزى ۇيالشاقتاپ قىزارىپ كەتكەن.

— و-و، كەرەمەت ەكەنسىز! — دەدى بوكەن ىشەگىن تارتا تاڭدانىپ. كۇلشارانىڭ الدى-ارتىنا شىعىپ سۇيسىنە قاراپ قالعان.

— جاڭا كيىمدى تازالانىپ كيەيىن دەپ جاڭا جولدا مونشاعا تۇسكەنبىز، سودان كەشىگىپ قالدىق.

كوكباي بۇلارعا بۇرىلماستان شاشتارازعا كىرىپ كەتكەن، ول شىققانشا كۇلشارا مەن بوكەننىڭ كۇتۋلەرىنە تۋرا كەلدى. بوكەن بارىپ تاعى ەكى بالمۇزداق ساتىپ اكەپ، ءبىرىن كۇلشاراعا بەردى. ەندى ەكەۋى ورىندىققا قاتارلاسا وتىرىپ بالمۇزداق جەي باستادى.

— بوكەنتاي، وسى كوكباي اعاڭ قانداي جىگىت ءوزى؟ — دەپ سۇراعان كۇلشارا.

— قاندايى قالاي؟ — دەدى تۇسىنبەگەن بوكەن.

— جاقسى ما، الدە جامان با، دەيمىن.

— ءا-ا، جيەن اعام بولسا دا شىنىمدى ايتايىن، جىندى عوي،— دەدى بوكەن اعىنان جارىلىپ.

— قويشى، بوكەنتاي، جىندىسى نەسى.

— راس ايتام.

— ە، وندا سەن ناعىز جىندىنى كورمەگەن ەكەنسىڭ،— دەدى كۇلشارا كۇرسىنە سويلەپ.— مەنىڭ كۇيەۋىم ماشەننىڭ ىشكەن كەزىن كورسەڭ...

— كورگەم تالاي رەت. دۇكەننىڭ الدىندا تۇرىپ ءىشىپ اپ، ونان سوڭ اتىن بوربايلاي ساباپ اكەسى ولگەندەي كوشەنى بويلاي شاباتىن.

— انە، شىن جىندى دەپ سونى ايت.

وسى مەزەتتە شاشىن قيدىرىپ بولىپ سىرتقا شىققان كوكباي: «ال كەتتىك!» — دەگەن بۇلاردى قولىن سەرمەي شاقىرىپ. بوكەننىڭ بايقاعانى ەرتەڭگىسىن مامىق جابىسىپ، كىرى باتتاسقان كوكبايدىڭ شاشى جىپ-جىلتىر بوپ تارالىپ قاپتى. شاشىنىڭ اراسىنان قۇيقاسىنا دەيىن اپپاق بوپ كورىنەدى. مونشاعا تۇسكەنى ءبىلىنىپ تۇر.

قالادان شىققانشا بوكەن ماشينانىڭ ۇستىنە شىعىپ وتىرعان، ونان سوڭ قايتادان كابيناعا اۋىستى.

كەشكە قاراي كۇننىڭ اپتابى قايتىپ، قارسى الدىنان قوڭىر سالقىن سامال سوقتى. اسفالت جولمەن زاۋلاعان ماشينانىڭ كولەڭكەسى العا قاراي ۇزارا تۇسەدى.

قالادان ءۇش شاقىرىمداي شىققان سوڭ، كوكباي اسفالتتان بۇرىلىپ دالانىڭ بورپىلداق قارا جولىنا ءتۇستى. ءبىر كەزدەرى قالادان بۇلاردىڭ اۋىلىنا تۋرا قاتىنايتىن توتە جول ەدى بۇل. بۇگىندە اربا جەككەن ءبىردى-جارىم جولاۋشىلار بولماسا، شاڭ-توپىراعىنان قاشىپ ماشينامەن ەشكىم جۇرمەيتىن.

— باعاناعى ۇلكەن جولمەن ءبىزدىڭ اۋىلعا دەيىن سەكسەن شاقىرىم، ال مىنا جول الپىس شاقىرىمداي عانا،— دەدى كوكباي كۇلشاراعا تۇسىندىرگەندەي.— ونىڭ ۇستىنە بۇل جول تۋرا سەندەردىڭ سيىر قورالارىڭنىڭ جانىنان وتەدى، سەنى جولدان ءتۇسىرىپ كەتۋگە دە جاقسى.

— مەيلىڭ، ءوزىڭ ءبىل. ءتىپتى ەشقايدا تۇسىرمەي الىپ كەتسەڭ دە ەركىڭدەمىن عوي،— دەدى كۇلشارا سىڭعىرلاي كۇلىپ.

شاڭى بۇرقىراعان ويقى-شويقى قارا جولعا تۇسكەن سوڭ ماشينا يزەكتەگەن بۇلكىل جۇرىسكە اۋىسقان، كوكباي دا ەندى اسفالت ۇستىندەگى شيرىققان كۇيىنەن بوساڭسىپ، قول-اياعى جازىلىپ، ارقاسى كەڭىپ سالا بەردى، كوكشىل كوزىندە قۋاقى كۇلكى ويناپ جىلت-جىلت ەتىپ توڭىرەككە شۇيىلە قاراپ قويادى. بارانكانى سول قولىمەن ۇستاپ وتىرىپ وڭ قولىن كۇلشارانىڭ مىقىنىنا قاراي جۇگىرتكەن، وقىستان قىتىعى كەلگەن بولۋ كەرەك كۇلشارا بۇيىرىنە ءبىز سۇعىپ العانداي شورشىپ ءتۇستى: «حي-حي-حي-حي...» دەپ سىقىلىقتاپ كەتتى، ونان سوڭ: «كوكتۇينەك، ونىسى نەسى، ۇيات ەمەس پە»،— دەپ بۇرتاڭداعان بولدى. وسى ءسات جولدى كولدەنەڭ كەسىپ وتكەن ارىق كەزدەسىپ قاپ، كوكباي كولىن ەرىكسىز تارتىپ الىپ، ماشينا ءجۇرىسىن كىلت باياۋلاتقان، ارتتارىنان ىلەسكەن قالىڭ شاڭ لاپ ەتىپ كەپ وزدەرىن باسىپ قالدى. ەكەۋى دە ومىرىندە مۇنداي شاڭ كورمەگەندەي «فۋ-فۋلاسىپ» ءبىرازعا دەيىن وپ-وتىرىك پىسقىرىنىپ-تۇشكىرىنۋمەن بولدى.

بۇلاردىڭ الدەقانداي بولعان مىنا تۇرلەرىنە بوكەننىڭ كۇلكىسى كەلدى. ەندى ول بۇلارعا قاراماۋعا، سوزدەرىنە مۇلدە قۇلاق تۇرمەۋگە بەكىنىپ باسىن كابينادان شىعارا وتىرعان.

ءۇلپ ەتكەن جەلى جوق ويلى-قىرلى جۋساندى دالا تىم-تىرىس، دوڭەس-توبەلەردىڭ ءبىرى — تاقياعا ۇقساپ دومالانىپ، ءبىرى — شوگەرىلگەن تۇيەشە وركەش-وركەش بولىپ، ەندى ءبىرى — توڭكەرۋلى ءسۇيىر قايىق سياقتى سوزىلا تەڭكيىپ كەيىندەپ قالىپ جاتىر. مىنا قىزىقتى قارا: جولعا تاياۋ توبەشىكتەر ماشينادان كەيىندەپ ارتقا قاراي جىلجىسا ودان ارىدەگى الىسىراق توبەلەر ماشينامەن جارىسىپ العا قاراي جىلجيتىن سياقتى: ماشينا قاتتىراق جۇرگەن كەزدە الگى ەكى ارالىق ىلگەرى-كەيىندى ۇيىرىلە جىلجىپ باستى اينالدىراتىنداي.

ماشينا بەلدەن بەل اسادى، كەشكىرگەن كۇننىڭ قىزعىلت ساۋلەسى سوڭدارىنان قالماي ىلەسە قۋادى. ماشينا قاشىپ كەلەدى دە، كۇن ساۋلەسى قۋىپ كەلەدى. الايدا ماشينا ىلگەرى جىلجىعان سايىن كۇن ساۋلەسى قۋا بەرۋگە شارشاعانداي كەيىندەي تۇسەتىن سياقتى. بىرتىندەپ دالا كەيپى قارا كولەڭكە تارتىپ، كۇن ساۋلەسى تەك بيىك توبەلەردىڭ باسىندا عانا قالدى. جول سونداي ءبىر بيىك توبەنى بەلىنەن باسىپ ءوتىپ، ەندى ەڭىسكە بۇرىلعان، ماشينا تومەن قاراي جۇلدىزداي سورعالاپ اعا جونەلدى، سول كەزدە كۇننىڭ سوڭعى ساۋلەسى دە عايىپ بولعان ەدى. بوكەن باسىن ىشكە تارتىپ تۇزەلىپ وتىرعان.

— جول ورتاسىنا كەلدىك،— دەدى كوكباي. ءوزى ىڭىلداپ اندەتىپ قويىپ وڭ قولىن سو باعاناعىسىنداي كۇلشارانىڭ مىقىنىنا جۇگىرتىپ وتىر ەكەن. كۇلشارا بولسا ۇيرەنگەن سياقتى، شورشىمايدى دا، قىمسىنبايدى دا، كوكبايعا قاراي تىعىلا ءتۇسىپ ءدال ءبىر كىشكەنتاي بالاشا ءتىلىن ساقاۋلاندىرىپ، شولجاڭداپ ەركەلەي سويلەيدى:

— سۋ ىسكىم كەلدى. سولدەدىم،— دەيدى.

— ءقازىر، ءقازىر، ءسال شىدا، اناۋ بوكتەردە بۇلاق بار،— دەيدى كوكباي.

ىمىرت شاپاعى سولعىنداپ، كوكباي مەگزەگەن بوكتەر قاراۋىتىپ كورىنەدى. بوكەندى ەكەۋى دە مۇلدە ۇمىتقان، كابينا ىشىندە وزدەرى عانا كەلە جاتقانداي سويلەسەدى.

— ايتپاقشى، كەشە سەنەن سۇرايىن دەپ ۇمىتىپ كەتىپپىن،— دەيدى كۇلشارا ساقاۋلانعانىن قويىپ.— سەنى جۇرت ايەل الادى دەپ ءجۇر عوي؟

— كىم ايتتى؟

— ەستىدىم. ءوزىڭ جاسىرساڭ دا جاقسى بىلەتىن بىرەۋدەن ەستىدىم.

— ءاي، وسى جۇرتتىڭ قۇلاقتارى پريەمنيك بوپ كەتكەن-اۋ، ءبىر سىر جاتساشى، بۇ...

— ءجا، ونىڭ كىم، ايتساڭشى؟

— ءوي، ءجاي، انشەيىن. اناۋ ءبىر كۇنى شاي ۇستىندە اپام: «جۇماعۇلدىڭ قىزىنا سويلەسسەك قايتەدى» دەگەن، مەن: «مەيلىڭ» دەي سالعام، سول ءسوز شىعار ەستىگەنىڭ.

بۇل كەزدە بۇلار الگىندەگى قاراۋىتىپ كورىنگەن بوكتەرگە دە جەتكەن، كوكباي جەرگە ءبىرىنشى بوپ سەكىرىپ ءتۇسىپ كەرىلىپ-سوزىلىپ، قول-اياعىن سەرمەپ ءبىراز بويىن جازدى. كۇلشارا دا ماشينادان ءتۇسىپ، ەكەۋى جولدان ۇزاي باستاعان. بوكەن سوڭدارىنان ىلەسە ءجۇردى.

— ءاي، سەن قايدا باراسىڭ؟ — دەدى كوكباي زەكىپ.

— مەن دە سۋ ىشەم،— دەگەن بوكەن.

— سونان كەيىن ىشەسىڭ، ءقازىر اناۋ ماشينانى قارا،— دەدى كوكباي وكتەم داۋىسپەن بۇيىرا سويلەپ.

— قارامايمىن، سەندەرمەن بىرگە بارام.

— اقىماق، بۇل بوكتەردە ەشقانداي دا سۋ جوق.

ءبىراق بوكەن ەستىمەگەن ادامشا سوڭدارىنان ىلەسە بەردى. كوكباي ىزا بوپ كەيىن قايىرىلدى.

— جەلكەڭدى ۇزەم، قايت ەندى.

بوكەن تايسالماستان جۇرە تۇسكەن.

— مەيلى، ۇيالماسا جۇرە بەرسىنشى،— دەدى وسى تۇستا كۇلشارا،— ءجۇر بەرى، بوكەنتاي، ءجۇر...

كوكباي قاسىنا جەتىپ كەلگەندە دە شەگىنشەكتەگەن جوق، الۋەتتى قول جاعىنان تارتىپ جىبەرگەندە دە ءمىز باقپاي قايسارلانىپ تۇرىپ الدى.

— ەكەۋىڭ دە ادام ەمەسسىڭدەر،— دەدى تىستەنىپ.

كەنەت بوكەن جالت بۇرىلىپ كەيىن قاراي جۇگىردى، ەسىنە كوكبايدىڭ ماشينا كىلتىن ءىلۋلى كۇيى قالدىرعانى تۇسكەن، ءوزىنىڭ جازدا سيىر فەرمادا ءبىر رەت ءسۇت تاسيتىن ماشينانى وت الدىرىپ جۇرگىزگەنىن جانە ەسىنە العان وسى ساتتە. كابيناعا سەكىرە وتىرىپ كىلتتى بۇراعان، سيفربلاتتار تەگىس جانىپ، كىشكەنتاي تىلدەرى جىبىر-جىبىر قاعىپ قويا بەردى، ستارتەردى باسىپ وت الدىرىپ ەدى، ماشينا ءدۇر ەتە ءتۇستى، جارق ەتكىزىپ فاردى جاقتى. «ادام ەمەس... ەكەۋى دە ادام ەمەس» — ويى ما، الدە ىزالانا كۇبىرلەگەنى مە — ءوزى دە بىلمەيدى. ماشينا قوزعالىپ ءجۇرىپ كەتكەن.

— بوكەن! ءيتتىڭ بالاسى، توقتا-ا! ولتىرەم!

سوڭىنان كوكبايدىڭ اقىرا ايقايلاعانى ەستىلدى. بوكەن توقتاعان جوق. «ەكەۋى دە ادام ەمەس» ...ماشينا سالدىر-گۇلدىر ەتىپ قارا جولدىڭ جارلاۋىت ەكى جيەگىنە كەزەك سوعىلىپ، اۋدارىلىپ تۇسەردەي بوپ بۇلتالاقتاپ كەلەدى. توقتاپ قالماسىن دەگەن ويمەن بوكەن گازدى باسا تۇسكەن، ماشينا ىتقاقتاي جونەلدى، قارا جول قيسالاڭ-قيسالاڭ بوپ كورىنەدى.

— بوكە-ەن!.. بوكە-ەن!.. توقتا-ا!..

كوكبايدىڭ جاندارمەن داۋىسى. كولدەنەڭ ارىق! نە ىستەرىن ويلاپ ۇلگەرگەنشە بولعان جوق، ماشينا ءتارس-تۇرس ەتىپ سەكىرىپ-سەكىرىپ كەتكەن، بوكەن باسىنىڭ كابينا توبەسىنە سارت ەتىپ سوعىلعانىن، ءتىلىن تىستەپ الا جازداعانىن اڭعاردى. جوندەلىپ وتىرعانىنشا ماشينا ءجۇرىسى دە تۇزەلگەندەي بولدى، ءبىراق جول تارىلىپ كەتكەن سياقتى، ماشينا سىيماعانداي بىرەسە وڭعا، بىرەسە سولعا سوعىلا بەرەدى. جول جيەگىندەگى جۋساندار مەن شي قياقتار الاق-جۇلاق تۇسكەن ماشينا فارىنىڭ جارىعىندا قالىڭ وسكەن شوق اعاشتار مەن تەرەكتەرگە ۇقساپ سوستيىپ-سوستيىپ ەكى جاقتان بىردەي قاۋمالاي ءتونىپ تۇرعانداي بوپ كورىنەدى.

— بو-وكە-ەن!...

كوكباي سوڭىنان قالماي جۇگىرىپ كەلە جاتقان سياقتى. ماشينا ورگە قاراي شىعىپ كەلە جاتقان بولۋ كەرەك ءجۇرىسى اۋىرلاي باستادى، توقتاۋعا بولمايدى، بۇل گازدى باسا بەردى، قۇلاعىنا قارا جەردى قاق ايىرارداي ءدىر-دىر ەتىپ توبەنىڭ ۇستىنە ازەر دەپ كوتەرىلدى-اۋ، ءدال وسى ءسات ارتىنان قاتتى تارتىپ تۇرعان بىرەۋ جىبەرىپ قالعانداي ءسال ويپاڭ جازىققا قاراي لاق ەتىپ اعا جونەلدى...

---