InfoHub Logo

اسقاباق – ەجەلدەن ەگىلەتىن وسىمدىك. انتاركتيدادان باسقا كەز كەلگەن جەردە وسە بەرەدى جانە ايتارلىقتاي كۇتىمدى قاجەت ەتپەيدى. ساباعى جەرگە جاتىپ، جەلى تارتىپ وسەدى. جاپىراعى ءىرى، گ ۇلى سارى، جەمىسى ءار ءتۇرلى، ورتاشا سالماعى 4-8 كگ، ال ەڭ جوعارعى سالماعى – 800 كگ بولىپ وسەدى. عالىمداردىڭ بولجامى بويىنشا، اسقاباقتىڭ وتانى – افريكا. شامامەن 20 شاقتى سورتى بار دەپ ەسەپتەلىنەدى. قازاق جەرىندە 13 ءتۇرى بار. قازاقستاننىڭ بارلىق وڭىرلەرىندە، اسىرەسە، وڭتۇستىك اۋداندارىندا كوبىرەك ءوسىرىلىپ، تاعامدا، مال ازىعىندا پايدالانىلادى. ەجەلگى گرەك جانە ريم تۇرعىندارى كەپكەن اسقاباقتى سۇيىقتىق قۇياتىن ىدىس رەتىندە قولدانعان. سارعىلت، جاسىل، اق، سارى، قىزىل جانە سۇر ءتۇستى اسقاباقتار بار.

قۇرامىندا جاساندى تالشىق، اقۋىزدار، كاروتين، كالسيي، تەمىر، ماگنيي، فوسفور جانە A، B1، B2، PP جانە C دارۋمەندەرى، اعزاداعى زات الماسۋ پروسەسىن جەدەلدەتەتىن ت جانە قاننىڭ ۇيۋىنا ىقپال ەتەتىن ك دارۋمەندەرى، كاليي، كالسيي جانە تەمىر بار.مينەرالدى تۇزدار مەن دارۋمەندەرگە باي اسقاباقتىڭ داندەرىنىڭ قۇرامىندا اقۋىزدار، ومەگا-3، قانىقتىرىلماعان ماي قىشقىلدارى، سەلەن، ماگنيي، مىرىش، س، ۆ، توبىنىڭ دارۋمەندەرى دە جەتكىلىكتى.

اسقاباقتان دايىندالعان پيۋرە، سامسا، سۇتكە پىسىرىلگەن اسقاباق بوتقاسى، اسقاباق مانتىسى، شيكى اسقاباق شىرىنى، اسقاباق قۇيماعى وتە ءدامدى، ءارى پايدالى. اسقاباق ىشەكتىڭ ساۋىعۋىنا كومەكتەسەدى. اسقاباق پيۋرەسىندە كومىرتەگى مەن كالوريا از بولعاندىقتان، ونى قانتتى ديابەتكە جانە سەمىزدىككە شالدىققانداردىڭ كۇندەلىكتى دامىنە قوسىپ بەرەدى. اسقاباق ءدانى بالمەن ارالاستىرىپ جەپ، ىشەك قۇرتتارىن ءتۇسىرۋ ءۇشىن پايدالانىلادى. بۇيرەك، باۋىر، اۋىرعان كەزىندە، كۇنىنە 1 ستاقان شىرىنىن ءىشۋ كەرەك.

اۆستريا پاتشاسى (1773 جىلى) اسقاباقتىڭ شيپالىق قاسيەتىنە ابدەن ءتانتى بولعاندىقتان، مىنانداي جارلىق شىعارعان: «اسقاباق دەنساۋلىققا تاڭعاجايىپ اسەر ەتەدى، وتە پايدالى بولعاندىقتان، تاعام رەتىندە پايدالانۋعا تىم باعالى، سوندىقتان تەك ءدارى كۇيىندە عانا پايدالانىلسىن». اسقاباقتىڭ ەمدىك قاسيەتتەرى اۆيسەنانىڭ جازبالارىندا، مۋحاممەد حۋسەين شەرازيدىڭ ەڭبەكتەرىندە اسقاباق ءدانىنىڭ مايى قۇلاق پەن تاماق اۋرۋىنا ەم رەتىندە پايدالانىلاتىنى، ىستىعى جوعارى ادامدارعا اسقاباق ءشارباتىنىڭ (سيروپىنىڭ) شيپالى اسەر ەتەتىندىگى ايتىلادى.  

مىڭ دا ءبىر اۋرۋعا داۋا بولاتىن اسقاباقتىڭ پايداسىن ايتىپ تاۋىسۋ مۇمكىن ەمەستەي كوپ. ولار:

– كوزى ناشار كورەتىندەرگە؛

– جۇرەگى السىزدەرگە؛

– اسقازانى اۋىراتىندارعا؛

– قان ازدىققا (انەميا)؛

– سەمىزدىككە؛

– نەسەپ ايداۋعا؛

– ءوت ايداۋعا؛

– بۇيرەككە؛

– اعزانى شلاكتان تازارتۋعا؛

– ىشەك قۇرتىنا؛

– ۇگىلگەن جۇمساق ەتى دەنەدەگى بورتپەگە، بەزەۋگە، قابىنۋ، كۇيىك پەن ۇسىككە؛

– پارازيتتەردى جويۋعا كومەكتەسەدى،

 – ءتۇرلى اۋرۋدان جۇدەپ، شارشاعاندارعا قۋات بەرەتىن بىردەن-بىر پايدالى اس.

---