استى سىزىلعان سوزدەردىڭ لەكسيكالىق ەرەكشەلىگىن انىقتا
استى سىزىلعان سوزدەردىڭ لەكسيكالىق ەرەكشەلىگىن انىقتا:
1. — بيىل سەن وسى جيىرما تۇلكى العىزدىڭ - اۋ، ەرجان.
— جيىرماعا جەتە قويعان جوق ءالى…— دەيدى دە، ەرجان قولىن اقمويناققا سوزادى. تاعى سىلق - سىلق، تاعى بۇلك - بۇلك… اقمويناق قىرلى ستاكاندارعا تاعى دا ەڭكەيدى (ع. مۇسىرەپوۆ).
2. جاستاۋ جىگىت قوينىنان بۇكتەلگەن قاعازدى شىعارىپ، قاميلاعا قاراپ كۇلىمسىرەدى:
— مىناعان دوڭعال باسىڭدى باسىپ جىبەرشى — دەپ.
— جوق، جولداس، كەڭسەگە بار، ءموردى قالتاعا سالمايمىن، كەڭسەدە بولادى،— دەپ كاميلا جاۋاپتى قىسقا قايىردى (ب. مايلين).
استى سىزىلعان سوزدەردىڭ ەرەكشەلىگىن انىقتا:
1. ساڭىراۋ – قۇلاعىنىڭ مۇكىسى بار، سوقىر – كوزى كورمەيتىن ادام، وسەكشى – قوسىپ ايتاتىن ادام.
استى سىزىلعان سوزدەردىڭ ەرەكشەلىگىن انىقتا:
1. باسىڭ قاعىر – باسىڭ قالعىر، كەپ وتىر - كەلiپ وتىر، بوپ پا - بولىپ پا،
استى سىزىلعان سوزدەردىڭ ەرەكشەلىگىن انىقتا:
1. بالانىڭ ءسوزiن ءسوز دەپ، و نەسi - اي ماعان! (ب. مايلين)
2. – اتىڭ كىم؟ – كىمسىڭ؟
– اداممىن.
استى سىزىلعان سوزدەردىڭ ەرەكشەلىگىن انىقتا:
1. مەنىڭشە، بۇگىن الماتىدا جاڭبىر جاۋادى.
2. – بالاقاي، سۋرەت سالا بىلەسىڭ بە؟
استى سىزىلعان سوزدەردىڭ ەرەكشەلىگىن انىقتا:
1. ۋاۋ، وھو، شىركىن - اي، اتتەڭ، ا - ا - ا - ا
5. مورفولوگيالىق تالداۋ (ءسوز تابى بويىنشا)
تالداۋ رەتى:
1. ءسوز تابى. جالپى ماعىناسى.
2. مورفولوگيالىق بەلگىلەرى
باستاپقى تۇلعاسى
تۇراقتى بەلگىلەرى
تۇراقسىز بەلگىلەرى
3. سينتاكسيستىك قىزمەتى.
1. زات ەسىم
1. جالپى ماعىناسى
2. مورفولوگيالىق بەلگىلەرى
باستاپقى تۇلعاسى (اتاۋ سەپتىگىندەگى، جەكەشە ءتۇرى)
تۇراقتى بەلگىلەرى:
ا) جالقى ەسىم جانە جالپى ەسىم
ءا) دەرەكتى جانە دەرەكسىز
ب) دارا جانە كۇردەلى
تۇراقسىز بەلگىلەرى:
ا) كوپتەلۋى
ءا) سەپتەلۋى
ب) تاۋەلدەنۋى
ۆ) جىكتەلۋى
سينتاكسيستىك قىزمەتى
تالداۋ ۇلگىسى:
ەڭلىك جانىنىڭ سەزىم تامشىلارى تەك اق ولەڭگە عانا سيادى. (ب. كارىبايەۆا)
جانىنىڭ – زات ەسىم، ۇعىم اتاۋى
باستاپقى تۇلعاسى جان (نە؟)
تۇراقتى بەلگىسى: جالپى ەسىم، دەرەكسىز
تۇراقسىز بەلگىسى: تاۋەلدىك جالعاۋىنىڭ ءۇشىنشى جاعى، ىلىك سەپتىگىنڭ جالعاۋى.
سينتاكسيستىك قىزمەتى: كىمنىڭ؟ نەنىڭ؟ دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ، انىقتاۋىشتىڭ قىزمەتىن اتقارادى.
استى سىزىلعان سوزدەردىڭ لەكسيكالىق ەرەكشەلىگىن انىقتا. جۇكتەۋ
1. — بيىل سەن وسى جيىرما تۇلكى العىزدىڭ - اۋ، ەرجان.
— جيىرماعا جەتە قويعان جوق ءالى…— دەيدى دە، ەرجان قولىن اقمويناققا سوزادى. تاعى سىلق - سىلق، تاعى بۇلك - بۇلك… اقمويناق قىرلى ستاكاندارعا تاعى دا ەڭكەيدى (ع. مۇسىرەپوۆ).
2. جاستاۋ جىگىت قوينىنان بۇكتەلگەن قاعازدى شىعارىپ، قاميلاعا قاراپ كۇلىمسىرەدى:
— مىناعان دوڭعال باسىڭدى باسىپ جىبەرشى — دەپ.
— جوق، جولداس، كەڭسەگە بار، ءموردى قالتاعا سالمايمىن، كەڭسەدە بولادى،— دەپ كاميلا جاۋاپتى قىسقا قايىردى (ب. مايلين).
استى سىزىلعان سوزدەردىڭ ەرەكشەلىگىن انىقتا:
1. ساڭىراۋ – قۇلاعىنىڭ مۇكىسى بار، سوقىر – كوزى كورمەيتىن ادام، وسەكشى – قوسىپ ايتاتىن ادام.
استى سىزىلعان سوزدەردىڭ ەرەكشەلىگىن انىقتا:
1. باسىڭ قاعىر – باسىڭ قالعىر، كەپ وتىر - كەلiپ وتىر، بوپ پا - بولىپ پا،
استى سىزىلعان سوزدەردىڭ ەرەكشەلىگىن انىقتا:
1. بالانىڭ ءسوزiن ءسوز دەپ، و نەسi - اي ماعان! (ب. مايلين)
2. – اتىڭ كىم؟ – كىمسىڭ؟
– اداممىن.
استى سىزىلعان سوزدەردىڭ ەرەكشەلىگىن انىقتا:
1. مەنىڭشە، بۇگىن الماتىدا جاڭبىر جاۋادى.
2. – بالاقاي، سۋرەت سالا بىلەسىڭ بە؟
استى سىزىلعان سوزدەردىڭ ەرەكشەلىگىن انىقتا:
1. ۋاۋ، وھو، شىركىن - اي، اتتەڭ، ا - ا - ا - ا
5. مورفولوگيالىق تالداۋ (ءسوز تابى بويىنشا)
تالداۋ رەتى:
1. ءسوز تابى. جالپى ماعىناسى.
2. مورفولوگيالىق بەلگىلەرى
باستاپقى تۇلعاسى
تۇراقتى بەلگىلەرى
تۇراقسىز بەلگىلەرى
3. سينتاكسيستىك قىزمەتى.
1. زات ەسىم
1. جالپى ماعىناسى
2. مورفولوگيالىق بەلگىلەرى
باستاپقى تۇلعاسى (اتاۋ سەپتىگىندەگى، جەكەشە ءتۇرى)
تۇراقتى بەلگىلەرى:
ا) جالقى ەسىم جانە جالپى ەسىم
ءا) دەرەكتى جانە دەرەكسىز
ب) دارا جانە كۇردەلى
تۇراقسىز بەلگىلەرى:
ا) كوپتەلۋى
ءا) سەپتەلۋى
ب) تاۋەلدەنۋى
ۆ) جىكتەلۋى
سينتاكسيستىك قىزمەتى
تالداۋ ۇلگىسى:
ەڭلىك جانىنىڭ سەزىم تامشىلارى تەك اق ولەڭگە عانا سيادى. (ب. كارىبايەۆا)
جانىنىڭ – زات ەسىم، ۇعىم اتاۋى
باستاپقى تۇلعاسى جان (نە؟)
تۇراقتى بەلگىسى: جالپى ەسىم، دەرەكسىز
تۇراقسىز بەلگىسى: تاۋەلدىك جالعاۋىنىڭ ءۇشىنشى جاعى، ىلىك سەپتىگىنڭ جالعاۋى.
سينتاكسيستىك قىزمەتى: كىمنىڭ؟ نەنىڭ؟ دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ، انىقتاۋىشتىڭ قىزمەتىن اتقارادى.
استى سىزىلعان سوزدەردىڭ لەكسيكالىق ەرەكشەلىگىن انىقتا. جۇكتەۋ
You Might Also Like
