اتا- اناعا كەڭەس "ادەمى ءاننىڭ اسەرى"
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى جانارگۋل ساندىبەكوۆنا ماكاتوۆا
اتا- اناعا كەڭەس "ادەمى ءاننىڭ اسەرى"
كەزىندە اريستوتەلدىڭ ءوزى «مۋزىكا تىڭداۋ ارقىلى ادامنىڭ مىنەز - قۇلقىن قالىپتاستىرۋعا بولادى» دەسە، پيفاگور نوتالاردى زەرتتەدى. ءبىرسىپىرا تراكتاتتارىن ءال - فارابي مۋزىكاعا ارنادى. 1950 جىلداردان باستاپ الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە مۋزىكاتەراپيالىق ورتالىقتار قۇرىلدى. 1913 جىلى رەسەيدىڭ پسيحونيەۆرولوگ اكادەميگى ۆ. م. بەحتەريەۆ مۋزىكانىڭ ەمدىك ءارى تاربيەلىك اسەرىن زەرتتەيتىن ارنايى كوميتەت قۇردى. ول مۋزىكا ادامنىڭ تىنىس الۋىنا، قان اينالىمىنا، شارشاعاندىقتى باسىپ، بويدى سەرگىتەتىنە، ءسابيدىڭ تولىققاندى دامۋىنا جاعىمدى اسەر ەتەتىندىگىنە سەندى. ءبىراز جىل بۇرىن ماسكەۋدىڭ قايتا ساۋىقتىرۋ ورتالىعىن - دا دارىگەر م. ل لازاريەۆ مۋزىكانى اياعى اۋىر ايەلدەر مەن ولاردىڭ بولاشاق سابيلەرىنىڭ دەن - ساۋلىعىن شىڭداۋعا قولدانا باستادى.
ىشتەگى سابيگە مۋزىكانىڭ اسەرى بار ما؟
دارىگەرلەردىڭ زەرتتەۋى ەكى قاباتتىقتىڭ 5 ايىندا ىشتەگى بالانىڭ سىرتقى مۋزىكانى ەستىپ، ءتىپتى دىبىستاردى ءبىر - بىرىنەن اجىراتا الاتىندىعىن انىقتادى. نەيروەندوكريندىك جۇيە ارقىلى مۋزىكا بالانىڭ ىشكى بارلىق اعزالارىنا اسەر ەتەدى.
بۇعان قوسا شەشەسىنىڭ جاتىرىندا قانداي مۋزىكانى تىڭداعان بولسا، تۋىلعاننان كەيىن دە بالانىڭ سول مۋزىكانى كوبىرەك جانىنا جاقىن كورەتىندىگى، ۇناتاتىندىعى دالەلدەنگەن.
ەكىقاباتتىق ول بالانىڭ فيزيكالىق قالىپتاسۋى عانا ەمەس، ول بالانىڭ سانا - سەزىمى مەن شىعارماشىلىققا جاقىن بولۋىنا، مۋزىكاعا بەيىمدىلىگىنە، ونىڭ ۇعىمتالدىق قاسيەتتەرىن الا تۋۋىنا ىقپال ەتۋگە بولاتىن ۇلكەن مۇمكىندىك. سول سەبەپتى عالىمدار اتا - انانىڭ ىشتەگى بالاعا از دا بولسا اۋەن تىڭداتقانىن دۇرىس كورۋدە. وسى ورايدا، بولگار پسيحوتەراپيەۆتى پ. رانديەۆ ەگەر اناسى بالاعا ءۇش جاسقا دەيىن ونى ۇqىقتاتاردا، ءتىپتى ۇيىقتاتقاننان كەيىن دە ارقاسىن سيپالاپ وتىرىپ، بەس مينۋتتاي اقىرىن ىڭىلداپ بەسىك جىرىن ايتاتىن بولسا، ونىڭ بولاشاقتا مىنەزى بايسالدى، جاقسىلىق سۇيگىش، كىسىگە جۇعىمدى، اقجارقىن ادام بولۋىنا جاقسى اسەر ەتەتىندىگىن ايتۋدا.
قىزىقتى زەرتتەۋلەر
مۋزىكانىڭ دۇكەننەن زات ساتىپ الۋشىلارعا دەگەن اسەرى اقش - تا 1950 جىلداردىڭ اياعىن - دا تۇڭعىش رەت زەرتتەلدى. بويدى بوساتاتىن باياۋ اۋەندەر ساۋدا زالىندا جاعىمدى اتموسفەرا قالىپتاستىرعان، ونداي - دا ساتىپ الۋشىلار دا اسىقپاي ءجۇرىپ زات تاڭدايتىن بولعان. ال، جىلدام مۋزىكالار بولسا، قيمىلدى تەزدەتۋگە پايدالانىلعان.
ماسەلەن، ءتۇس الەتىندە دۇكەن - دە ساتىپ الۋشىلار كوبەيگەندە ولاردىڭ تەزىرەك ساۋدالاسىپ، تەزىرەك دۇكەندى بوساتۋى ءۇشىن پايدالانىلعان. «ماكدونالدستىڭ» ارنايى مەنەدجەرى تاماقتانۋعا كەلگەندەر كوبەيىپ كەتكەندە جىلدام مۋزىكا قويىپ، ولاردى تەز تاماقتانۋعا «اسىقتىرعان». ال، تاماقتاناتىن ادامدار از كەزدە باياۋ مۋزىكا قويىپ، ولاردىڭ اسىقپاي وتىرىپ، كوبىرەك اقشا جۇمساۋىنا جاعداي جاساعان.
امەريكاندىق عالىمدار موسارتتىڭ فورتەپيانوعا ارنالعان مۋزىكاسىن 10 مينۋت تىڭداۋدىڭ ءوزى ادام ينتەللەكتىن ورتاشا العاندا 8 - 9 بىرلىككە وسىرەتىنىن دالەلدەگەن. رەسەي عالىم - دارى ي. م سەچەنوۆ، س.. پ. بوتكين جانە ي. ل. پاۆلوۆتار سترەسس كەزىندە ميدا پايدا بولاتىن ديسينحروندى ريتمدەردى مۋزىكا ارقىلى رەتتەۋگە بولاتىن زاڭدىلىق اشقان.
قاتتى مۋزىكانىڭ زياندىلىعى جونىندە، امەريكاندىق عالىم ديەۆيد ەلكين قاتتى شىققان داۋىس ارقىلى بەلوكتى قۋىرىپ جىبەرۋگە بولاتىندىعىن دالەلدەدى. (ءبىر كونسەرتتە داۋىس - زورايتقىشتىڭ الدىنا قويىلعان جۇمىرتقا 3 ساعاتتان كەيىن قاتتى داڭ-دۇڭنان ءولىپ قۋىرىلىپ كەتكەن كورىنەدى). روك تىڭداتىلعان بالىقتىڭ دا كوپ وتپەي، جانسىز كۇيىندە سۋ بەتىنە قالقىپ شىققانى بايقالعان. بۇدان ادام دا شەت قالمايدى. زەرتتەۋلەر جارتى ساعات ديسكوتەكادا بولعان جەتكىنشەكتىڭ سول كۇيى ءوز - ءوزىن باقىلاۋدان قالاتىندىعىن انىقتاعان. جيممي حەندريكس بىردە بىلاي دەگەن ەكەن: «ءبىز مۋزىكا ارقىلى ادامدارعا گيپنوز جاسايمىز، ولاردى كۇيدەن-كۇيگە قۇبىلتىپ، ەڭ وسال جەرلەرىن انىقتاپ الامىز. ال، سودان سوڭ ونىڭ ميىنا نە قۇيام دەسەڭ دە ءوز ەركىڭدە».
گيتلەر دە مۋزىكانى ءوز ساياساتىندا پايدالانۋدى كوزدەگەن. ول «باسىپ العان جەرلەردەگى حالىقتىڭ ساناسىن دا باعىندىرعىڭىز كەلسە، ءمانسىز-ماعىناسىز مۋزىكانى كۇندىز-تۇنى قۇلاعىنان كەتىرمەي تىڭداتا بەرىڭىز. ول سوندا سانالى ويلاۋدان قالىپ، ساناسىز توبىرعا اينالادى» دەگەن.
اتا- اناعا كەڭەس "ادەمى ءاننىڭ اسەرى"
كەزىندە اريستوتەلدىڭ ءوزى «مۋزىكا تىڭداۋ ارقىلى ادامنىڭ مىنەز - قۇلقىن قالىپتاستىرۋعا بولادى» دەسە، پيفاگور نوتالاردى زەرتتەدى. ءبىرسىپىرا تراكتاتتارىن ءال - فارابي مۋزىكاعا ارنادى. 1950 جىلداردان باستاپ الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە مۋزىكاتەراپيالىق ورتالىقتار قۇرىلدى. 1913 جىلى رەسەيدىڭ پسيحونيەۆرولوگ اكادەميگى ۆ. م. بەحتەريەۆ مۋزىكانىڭ ەمدىك ءارى تاربيەلىك اسەرىن زەرتتەيتىن ارنايى كوميتەت قۇردى. ول مۋزىكا ادامنىڭ تىنىس الۋىنا، قان اينالىمىنا، شارشاعاندىقتى باسىپ، بويدى سەرگىتەتىنە، ءسابيدىڭ تولىققاندى دامۋىنا جاعىمدى اسەر ەتەتىندىگىنە سەندى. ءبىراز جىل بۇرىن ماسكەۋدىڭ قايتا ساۋىقتىرۋ ورتالىعىن - دا دارىگەر م. ل لازاريەۆ مۋزىكانى اياعى اۋىر ايەلدەر مەن ولاردىڭ بولاشاق سابيلەرىنىڭ دەن - ساۋلىعىن شىڭداۋعا قولدانا باستادى.
ىشتەگى سابيگە مۋزىكانىڭ اسەرى بار ما؟
دارىگەرلەردىڭ زەرتتەۋى ەكى قاباتتىقتىڭ 5 ايىندا ىشتەگى بالانىڭ سىرتقى مۋزىكانى ەستىپ، ءتىپتى دىبىستاردى ءبىر - بىرىنەن اجىراتا الاتىندىعىن انىقتادى. نەيروەندوكريندىك جۇيە ارقىلى مۋزىكا بالانىڭ ىشكى بارلىق اعزالارىنا اسەر ەتەدى.
بۇعان قوسا شەشەسىنىڭ جاتىرىندا قانداي مۋزىكانى تىڭداعان بولسا، تۋىلعاننان كەيىن دە بالانىڭ سول مۋزىكانى كوبىرەك جانىنا جاقىن كورەتىندىگى، ۇناتاتىندىعى دالەلدەنگەن.
ەكىقاباتتىق ول بالانىڭ فيزيكالىق قالىپتاسۋى عانا ەمەس، ول بالانىڭ سانا - سەزىمى مەن شىعارماشىلىققا جاقىن بولۋىنا، مۋزىكاعا بەيىمدىلىگىنە، ونىڭ ۇعىمتالدىق قاسيەتتەرىن الا تۋۋىنا ىقپال ەتۋگە بولاتىن ۇلكەن مۇمكىندىك. سول سەبەپتى عالىمدار اتا - انانىڭ ىشتەگى بالاعا از دا بولسا اۋەن تىڭداتقانىن دۇرىس كورۋدە. وسى ورايدا، بولگار پسيحوتەراپيەۆتى پ. رانديەۆ ەگەر اناسى بالاعا ءۇش جاسقا دەيىن ونى ۇqىقتاتاردا، ءتىپتى ۇيىقتاتقاننان كەيىن دە ارقاسىن سيپالاپ وتىرىپ، بەس مينۋتتاي اقىرىن ىڭىلداپ بەسىك جىرىن ايتاتىن بولسا، ونىڭ بولاشاقتا مىنەزى بايسالدى، جاقسىلىق سۇيگىش، كىسىگە جۇعىمدى، اقجارقىن ادام بولۋىنا جاقسى اسەر ەتەتىندىگىن ايتۋدا.
قىزىقتى زەرتتەۋلەر
مۋزىكانىڭ دۇكەننەن زات ساتىپ الۋشىلارعا دەگەن اسەرى اقش - تا 1950 جىلداردىڭ اياعىن - دا تۇڭعىش رەت زەرتتەلدى. بويدى بوساتاتىن باياۋ اۋەندەر ساۋدا زالىندا جاعىمدى اتموسفەرا قالىپتاستىرعان، ونداي - دا ساتىپ الۋشىلار دا اسىقپاي ءجۇرىپ زات تاڭدايتىن بولعان. ال، جىلدام مۋزىكالار بولسا، قيمىلدى تەزدەتۋگە پايدالانىلعان.
ماسەلەن، ءتۇس الەتىندە دۇكەن - دە ساتىپ الۋشىلار كوبەيگەندە ولاردىڭ تەزىرەك ساۋدالاسىپ، تەزىرەك دۇكەندى بوساتۋى ءۇشىن پايدالانىلعان. «ماكدونالدستىڭ» ارنايى مەنەدجەرى تاماقتانۋعا كەلگەندەر كوبەيىپ كەتكەندە جىلدام مۋزىكا قويىپ، ولاردى تەز تاماقتانۋعا «اسىقتىرعان». ال، تاماقتاناتىن ادامدار از كەزدە باياۋ مۋزىكا قويىپ، ولاردىڭ اسىقپاي وتىرىپ، كوبىرەك اقشا جۇمساۋىنا جاعداي جاساعان.
امەريكاندىق عالىمدار موسارتتىڭ فورتەپيانوعا ارنالعان مۋزىكاسىن 10 مينۋت تىڭداۋدىڭ ءوزى ادام ينتەللەكتىن ورتاشا العاندا 8 - 9 بىرلىككە وسىرەتىنىن دالەلدەگەن. رەسەي عالىم - دارى ي. م سەچەنوۆ، س.. پ. بوتكين جانە ي. ل. پاۆلوۆتار سترەسس كەزىندە ميدا پايدا بولاتىن ديسينحروندى ريتمدەردى مۋزىكا ارقىلى رەتتەۋگە بولاتىن زاڭدىلىق اشقان.
قاتتى مۋزىكانىڭ زياندىلىعى جونىندە، امەريكاندىق عالىم ديەۆيد ەلكين قاتتى شىققان داۋىس ارقىلى بەلوكتى قۋىرىپ جىبەرۋگە بولاتىندىعىن دالەلدەدى. (ءبىر كونسەرتتە داۋىس - زورايتقىشتىڭ الدىنا قويىلعان جۇمىرتقا 3 ساعاتتان كەيىن قاتتى داڭ-دۇڭنان ءولىپ قۋىرىلىپ كەتكەن كورىنەدى). روك تىڭداتىلعان بالىقتىڭ دا كوپ وتپەي، جانسىز كۇيىندە سۋ بەتىنە قالقىپ شىققانى بايقالعان. بۇدان ادام دا شەت قالمايدى. زەرتتەۋلەر جارتى ساعات ديسكوتەكادا بولعان جەتكىنشەكتىڭ سول كۇيى ءوز - ءوزىن باقىلاۋدان قالاتىندىعىن انىقتاعان. جيممي حەندريكس بىردە بىلاي دەگەن ەكەن: «ءبىز مۋزىكا ارقىلى ادامدارعا گيپنوز جاسايمىز، ولاردى كۇيدەن-كۇيگە قۇبىلتىپ، ەڭ وسال جەرلەرىن انىقتاپ الامىز. ال، سودان سوڭ ونىڭ ميىنا نە قۇيام دەسەڭ دە ءوز ەركىڭدە».
گيتلەر دە مۋزىكانى ءوز ساياساتىندا پايدالانۋدى كوزدەگەن. ول «باسىپ العان جەرلەردەگى حالىقتىڭ ساناسىن دا باعىندىرعىڭىز كەلسە، ءمانسىز-ماعىناسىز مۋزىكانى كۇندىز-تۇنى قۇلاعىنان كەتىرمەي تىڭداتا بەرىڭىز. ول سوندا سانالى ويلاۋدان قالىپ، ساناسىز توبىرعا اينالادى» دەگەن.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
باتىس قازاقستان وبلىسى، ورال قالاسى،
