InfoHub Logo

اقتوبە وبلىسى،
العا اۋدانى، قاراقوبدا اۋىلى، قاراقوبدا ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
مالايەۆا ينديرا جاقسىلىق قىزى

ساباقتىڭ تاقىرىبى: اتا زاڭ - اپپاق ءۇمىت، اسقاق ماقسات
ساباقتىڭ ماقساتى: ەلىمىزدىڭ اتا زاڭى جونىندە تۇسىنىك بەرۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا كونستيتۋسيا ۇعىمى، تاراۋلارى، قابىلدانۋى، قازىرگى كەزدەگى قولدانىسى جونىندە تۇسىندىرە وتىرىپ، بۇگىنگى ومىرمەن بايلانىستىرا ءبىلىم بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: دەڭگەيلىك تاپسىرمالار بەرۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: پاتريوتتىق تاربيە بەرۋ، ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءدارىس ساباق
ءادىس - تاسىلدەرى: تۇسىندىرمەلى، رەپرودۋكتيۆتىك.
كورنەكىلىكتەر: «اتا زاڭ - اپپاق ءۇمىت، اسقاق ماقسات،
جول تارتقان «جەتى جارعى» باستاۋىنان...» اتتى كورمە، سىزبا - پلاكات

ساباق بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
- امانداسۋ، وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىمىن تەكسەرۋ.
ءىى. كىرىسپە
قۇقىق دەگەنىمىز نە؟
قۇقىقتىق مەملەكەت - قانداي مەملەكەت؟
قۇقىقتىق مەملەكەتكە ءتان بەلگىلەر؟
بۇقارانىڭ قۇقىقتىق مادەنيەتى.
سوتتاردىڭ تاۋەلسىزدىگى.
جەكە وقۋشىلارعا كەسپە قاعازدارىن تاراتۋ.

ءىىى. جۇيەلەۋ.
ەشقانداي وركەنيەتتى قوعام دا بىردەن سول سانالى قالپىندا بولمايدى. كەمەل دارەجەگە جەتۋ ءۇشىن قاي ورتاعا دا ءوسۋ، وركەندەۋ ساتىسىنان ءوتۋ شارت. ءبىزدىڭ تاۋەلسىز، وركەنيەتتى قازاقستانىمىز دا وسىنداي قۇقىقتىق مەملەكەت سيپاتىنا ەنۋ ءۇشىن كوپتەگەن ءومىر تالقىسى مەن تالاي زاماننىڭ سىناعىنان ءوتتى. سوناۋ كەرەي مەن جانىبەك ىرگەسىن قۇرعان قازاق ەلىنىڭ العان بەتتەرىنەن باستاپ، بۇگىنگى بەيبىت زامان تىنىسىنا دەيىنگى ارالىقتارعا ساحارا ساياساتىنىڭ سالماعى قاي ەلدىڭ ىشكى ساياساتىنان دا ءبىر مىسقال كەم ەمەس. وسى سوزىمىزگە دالەل رەتىندە تاريح بەتىنەن ءوز ورنىن ويىپ العان «شىڭعىس حاننىڭ ءۇش جاساعىن»، «قاسىم حاننىڭ قىسقا جولىن»، «ەسىم حاننىڭ ەسكى جولىن»، ءاز - تاۋكەنىڭ «جەتى جارعىسىن»، ءباھادۇر ابىلاي حاننىڭ اتاقتى قوس تىزگىندىك ساياساتىن العا تارتۋىمىزعا بولادى. بۇل ەل باسقارۋ ۇلگىلەرى «ءتارتىپسىز ەل بولمايدى، تارتىپكە باعىنعان قۇل بولمايدى» دەگەن كرەدونى ۇستانعان ءبىزدىڭ ەركىندىك سۇيگىش حالقىمىز ءۇشىن دالا دەموكراتياسىنىڭ باستى سيمۆولى ىسپەتتەس. بۇگىنگى تاڭداعى ەلباسىمىزدىڭ ۇستانىپ وتىرعان سىندارلى ساياساتى مەن وسى يگى ىسكە باعىت سىلتەپ وتىرعان اتا زاڭىمىز - وسى جوعارىداعى اتاپ وتكەن جادىگەرلەرىمىزدىڭ زاڭدى جالعاسى.

ءىV. جاڭا ساباق
«كونستيتۋسيا» دەگەن ءسوز لاتىن تىلىنەن اۋدارعاندا «قۇرىلعى» نەمەسە «قۇرىلىم»، «جارعى»، «زاڭ» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. بۇرىن كونستيتۋسيانى ماسكەۋدىڭ ۇلگىسىمەن وسنوۆنوي زاكون - نەگىزگى زاڭ دەپ كەلگەن ەدىك. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ كونستيتۋسياسىن ءبىرىنشى بولىپ «ەگەمەن قازاقستان» گازەتى اتا زاڭ دەپ اتادى. ويلاپ قاراساق، ءبىزدىڭ تابيعاتىمىزعا وسى اتاۋ جاقىن سياقتى، ويتكەنى قازاقتا اتادان ۇلكەن ادام جوق، ونىڭ ءاربىر ءسوزى كەيىنگىلەر ءۇشىن زاڭ بولىپ ەسەپتەلەدى. ال، كونستيتۋسيا رەسپۋبليكادا قولدانىلاتىن بارلىق زاڭداردىڭ اتاسى. كونستيتۋسيا دەگەنىمىز - قوعامدىق جانە مەملەكەتتىك قۇرىلىس نەگىزدەرىن، مەملەكەتتىك ورگاندار جۇيەسىن، ولاردىڭ ءتۇزىلۋ رەتتىلىگى مەن قىزمەتىن، ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرىن ايقىندايتىن مەملەكەتتىك زاڭ.
ەرەكشە تارتىپپەن قابىلداندى
تۇراقتىلىعى
كونستيتۋسيا

قوعامدىق قاتىناستاردىڭ قۇقىقتاردىڭ نەگىزگى ەڭ جوعارعى زاڭدىلىق نەگىزىن قالادى باستاۋى كۇشى بار
1993جىل. كونستيتۋسيا.
- جاڭا مەملەكەتتە پايدا بولعان پروبلەمالاردى بىلدىرە الادى؛
- باسقارۋ جۇيەسى تۋرالى پروبلەما شەشىلگەن جوق؛
- جوعارعى كەڭەستىڭ وكىلدىگىنە شەك قويمادى؛
- پرەزيدەنتتىڭ قۇقىقتارى شەكتەۋلى بولدى.
1995 جىل.. كونستيتۋسيا.
- جۇيەسىز زاڭ اكتىنىڭ قۇرساۋىن بۇزىپ، مەملەكەت قۇرىلىسىنا قاتىستى جۇمىستاردى جەتىلدىردى؛
- از ۋاقىت ىشىندە قاجەتتى نورماتيۆتىك ماتەريالدى ىسكە قوستى؛
- زاڭنىڭ ىقپالى ارتتى؛
- پرەزيدەنتتىڭ اتاقتى بيلەردىڭ قىزمەتىن قامتاماسىز ەتەتىن زاڭ كۇشى بار جارلىقتار كۇشىنە ەندى.

بۇل ەكى زاڭ دا حالىققا قارسى شىقپايدى، حالىقتىڭ ەركىن بىلدىرەدى. ق ر - نىڭ جاڭا كونستيتۋسياسى 9 بولىمنەن، 98 باپتان تۇرادى. ەڭ جوعارعى قۇندىلىق - ادام، ونىڭ ءومىرى، قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارى.
ك - ءى جالپى ەرەجەلەر
و - ءىى ادام جانە ازامات
ن - ءىىى پرەزيدەنت
س - ءىV پارلامەنت
ت - V ۇكىمەت
ي - Vءى كونستيتۋسيالىق كەڭەس
ت - Vءىى سوتتار مەن سوت تورەلىگى
ۋ - Vءىىى جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك باسقارۋ جانە ءوزىن - ءوزى باسقارۋ
س - ءىح قورىتىندى جانە وتپەلى ەرەجەلەر
ي -
يا -
ق ر كونستيتۋسياسىنىڭ ەڭ جوعارعى زاڭدىق كۇشى بار. ءاربىر ازامات ءوزىنىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن قورعاۋ ءۇشىن كونستيتۋسيا، ونىڭ نورمالارىن پايدالانا الادى. سونىمەن، ق ر - نىڭ كونستيتۋسياسى - ەلدىڭ باستى ساياسي قۇقىقتىق قۇجاتى. زاڭعا باعىنۋ - ءتارتىپ، ال ءتارتىپ بار جەردە تاربيە، تياناقتىلىق سياقتى ادامعا ءتان قاسيەتتەر بار. سول قاسيەتتەر قوعام دامۋىنا نەگىز بولادى. ءوز وتانىن تانىپ، ءسۇيۋى، ونىڭ زاڭدارىنا باعىنۋى - بۇل ءار ادامنىڭ ازاماتتىق جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىنۋى، ءوز ەلىنىڭ الدىنداعى ازاماتتىق بورىشىن ورىنداۋى.

V. دامىتۋ. دەڭگەيلىك تاپسىرمالار.
ءى دەڭگەي. سايكەستەندىر.
1. قازاق كسر - ءنىڭ مەملەكەتتىك ەگەمەندىگى تۋرالى دەكلاراسياسى - 1990جىل.
2. ق ر - نىڭ رەفەرەندۋمدا قابىلداعان كونستيتۋسياسى - 1995جىل
3. ق ر - نىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى تۋرالى زاڭى – 1991جىل.
4. ق ر - نىڭ تۇڭعىش كونستيتۋسياسى - 1993جىل.

ءىى دەڭگەي. مىنا اتاۋلاردى زاڭدىق كۇشىنە بايلانىستى جوعارىدان تومەنگە قاراي ورنالاستىر.
1. ۇكىمەت قاۋلىلارى - 1 - 4
2. جەرگىلىكتى وكىلدىك ورگانداردىڭ شەشىمدەرى - 2 - 3
3. ق ر پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعى - 3 - 1
4. ق ر كونستيتۋسياسى - 4 - 5
5. جوعارعى لاۋازىمدى ورگانداردىڭ نورماتيۆتىك اكتىلەرى - 5 - 2
ءىىى دەڭگەي. كونستيتۋسيانىڭ بولىمدەرىن اتا، ءار بولىمدە نە جونىندە تۇجىرىمدالعانىنا قىسقاشا تۇسىنىك بەر.
Vءى. بەكىتۋ. تەست تاپسىرمالارى
V. قورىتىندىلاۋ.