InfoHub Logo

بۇرىنعى زاماندا اراب جۇرتىندا كەرۋەن باسى بايباتىر دەگەن جاھان كەزۋشى ءبىر ادام بار ەدى. ونىڭ پايدا ءۇشىن دۇنيەدە بارماعان جەرى جوق ەدى. ءبىر كۇنى بولعاندا، بايباتىر تاعى كەرۋەن باسى بولىپ، ءوز شاھارىنان بوتەن شاھارعا بارماق ءۇشىن مىڭ تۇيە، ءجۇز جولداسىمەن اتتانىپ كەتتى. نەشە كۇندەر بويى جول ءجۇرىپ كەلە جاتسا، بۇلار كەلىپ ءبىر شاھاردىڭ ۇستىنەن شىعادى. بۇلار جانىنا قونىپ شاھاردىڭ ءىشىن قاراسا، ىشىنەن ءبىر ادام تابىلمايدى. ءبىرازدان سوڭ بۇلاردىڭ الدىنان ءبىر سۇلۋ قىز شىعىپ، جىلاپ، سىرىن بايان ەتىپ، باستان كەشكەنىن ايتادى.

         — بۇل شاھاردىڭ پاتشاسىنىڭ قىزى ەدىم. بۇل قالاداعى ادامىمىزدى، مالىمىزدى ءبىر ايداھار جۇتىپ قويدى. ءبىر جامان ۇيگە جاسىرىنىپ، جالعىز ءوزىم قالدىم. مەن سىزگە تيەمىن، وسى شاھارداعى التىن-كۇمىستى ءسىز قاجەتىڭىزگە جاراتىڭىز، ءسويتىپ، ءسىز وسىندا پاتشا بولىپ تۇرىڭىز، – دەيدى. كەرۋەن باسى قىزدى كورىپ قىزىعىپ: «بۇل شاھارعا پاتشا بولىپ تۇرايىن. مەن تۇرسام، كوپ حالىقتى جيناپ الامىن»، – دەيدى. قىزدىڭ ايتۋى بويىنشا نەكە قيىپ، وسى شاھاردا تۇراقتالادى. بۇل تۇرعان سوڭ شاھارعا ادام جيىلا باستايدى، تەك مولدا كوبەيىپ كەتەدى.

         ارادا ءبىر جىل وتكەن سوڭ، كەرۋەن باسىنىڭ جولداستارى ايتادى:

— سىزگە نە بولدى، قاتتى جۇدەپ كەتتىڭىز؟

         كەرۋەن باسى ايتتى: «ءوزىم دە جۇدەگەنىمدى بىلەمىن، ءبىراق نە قىلارىمدى بىلمەيمىن».

         پاتشاعا جولداستارى ايتادى: «وسى قاتىنىڭىزدى ءسىز تۇندە اڭدىپ جاتىڭىز. قايدا كەتەر ەكەن؟»

         پاتشا جولداستارىنىڭ ايتۋى بويىنشا تۇندە وتىرىك ۇيىقتاعان بولىپ جاتادى. قاتىن حان ۇيىقتادى دەپ، اقىرىن سىپىرىلىپ دالاعا شىعىپ، جانىندا ءبىر نۋ قارا اعاش بار ەدى، قاتىن سوعان بارىپ كىردى. ول اعاشتىڭ اربىرەۋىنىڭ بيىكتىگى قىرىق قۇلاش ەدى. قاتىن باسىنا شىعىپ، ايداھار بولىپ ىسقىرادى، كوكتەن جاڭبىر جاۋدىرىپ، ءتىلىن جەرگە سالىپ جىبەرگەندە، قىرىق قۇلاش مۇنارادان ءتىلى جارتى قۇلاشتاي جەرگە تيمەي تۇردى. حان ارتىنان شىعىپ قاراپ تۇردى، مۇنى كورىپ حاننىڭ جانى قورقىپ كەتتى دە ۇيىندەگى توسەگىنە كەپ جاتادى. ءبىر ۋاقىتتا قاتىنى كەلدى بۇ دا كەلىپ توسەككە جاتتى. حان قاتىنىنىڭ ايداھار ەكەنىن ءبىلىپ، قورقىپ جاتتى. سوندا قاتىنى سۇرادى: «سەن نەعىپ جاتىرسىڭ؟» پاتشا ايتتى: «وز-وزىمنەن توڭىپ جاتىرمىن». ءسويتىپ جاتىپ تاڭ اتادى. پاتشا تۇرىپ جولداستارىنا ايتادى: «ەندى بۇدان قالاي قۇتىلامىز؟» – دەيدى. جولداستارى: «بۇعان ءبىر تەمىر ءۇي جاساتىڭىز ەسىگى جابىلسا، اشىلمايتىن قىلىپ، ءسىز قاتىندى الداپ، سوعان كىرگىزىڭىز دە ەسىكتى جاۋىپ جىبەرىڭىز. قاتىن تەمىر ءۇيدىڭ ىشىندە قالادى، سوندا قۇتىلارسىز. ونداي قىلىپ قۇتىلماساڭىز، تەز ارادا ءبىزدى جۇتار، بىزدەن باسقا دا ەكى جۇرتتى جۇتقان ەكەن»، – دەيدى.

         حان ءۋازىرىنىڭ ايتۋى بويىنشا، ءبىر تەمىر ءۇي جاساتتى، ەسىگى جابىلسا، اشىلمايتۇعىن ەتىپ، ءۇيدى سالىپ بولعان سوڭ، قاتىنىنا ايتتى: «ءجۇر، مەنىڭ جاڭا سالدىرعان ءۇيىمدى كور، جاۋ كەلىپ، باسىما قيىن-قىستاۋ ءىس تۇسكەندە جاتاتىن ءۇيىم»، – دەدى. قاتىن ۇيگە الدىمەن كىرىپ كەتەدى. حان ارتىندا قالىپ، ەسىكتى جاۋىپ جىبەرەدى. جابىلعان ەسىك اشىلمايدى، وت جاعىپ، تەمىر ءۇيدى قىزدىرادى، قاتىن سول ءۇيدىڭ ىشىندە وتقا جانىپ ولەدى.

         كەرۋەن باسى شاھارداعى التىن-كۇمىس، قازىنانى الىپ، مال، مۇلىكتى الىپ، ءوز شاھارىنا ەلىمەن كوشىپ كەلەدى. امان-ەسەن ايەلىمەن قوسىلادى، اقىرىندا مۇراتىنا جەتەدى.

---