بالانى مۋزىكا مەكتەبىنە بەرۋدىڭ 10 سەبەبى
بالانى مۋزىكا مەكتەبىنە بەرۋدىڭ 10 سەبەبى
ماكارەنكو انتون سەمەنوۆيچ "ادامدى تاربيەلەۋ - دەمەك ونىڭ ەرتەڭگى قۋانىشقا يە بولاتىن كەلەشەك جولىن تاربيەلەۋ" دەگەندەي سىزدەر ساز مەكتەبىنە بالالارىڭىزدى بەرىپ وتىرسىزدار. قازاق حالقى ايتادى "بولام دەگەن بالانىڭ، بەتىن قاقپا بەلىن بۋ".
بالالاردى ساز مەكتەبىنە بەرۋ، ولاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيۋىنە، جاقسى قاسيەتتەردى بويىنا سىڭىرۋگە ىقپالىن تيگىزەدى. مۋزىكامەن اينالىسقان ادام ادامگەرشىلىك قاسيەتى جوعارى بولادى. ءوز ەلىنىڭ ءداستۇرىن، ان-كۇيىن بويىنا ءسىڭىرىپ وسەدى.
سونىمەن قاتار مۋزىكانى ويناپ قانا قويماي، بيلەۋدى ۇيرەنەدى. بي – بالانىڭ دەنە ءبىتىمى جاقسى وسۋىنە، فيزيكالىق قوزعالىسىنىڭ جاقسى دامۋىنا، سىمباتتى بولىپ وسۋىنە اسەرىن تيگىزەدى.
1. مۋزىكانى ويناۋ - بۇل ءداستۇردى جالعاستىرۋ بولىپ تابىلادى. مۋزىكاعا بارلىق اقسۇيەكتەردى ۇيرەتتى. مىسالى: ەۋروپالىقتاردى، ازيالىقتاردى، ورىستاردى، قازاقتاردى جانە ت. ب. مۋزىكانى ويناۋ بۇل كەرەمەت دۇنيە.
2. مۋزىكالىق ساباقتار ەركىندىككە جانە تارتىپكە تاربيەلەيدى. اسپاپتا ۇنەمى جانە ۇزدىكسىز ويناۋ كەرەك. چەمپيون سپورت زالدا قالاي جاتتىعاتىن بولسا مۋزىكانتتا سونداي قارقىنمەن دايىندالۋى ءتيىس. ءبىراق مۋزىكانىڭ سپورتتان ايىرماشىلىعى رويالدە وتىرىپ قولىڭدى، اياعىڭدى سىندىرىپ المايسىڭ. قاتال اتا - انالار نازارىنا. مۋزىكا - بۇل جاراقاتسىز مىنەز - قۇلىقتى تاربيەلەۋ. مۇنداي مۇمكىندىكتىڭ بولعانى قانداي تاماشا!
3. مۋزىكامەن شۇعىلدانۋ ارقىلى بالا ماتەماتيكالىق قابىلەتىن دامىتادى. ول اينالاسىن ويلاپ وتىرىپ، قاجەت كلاۆيشتي باسادى. دىبىس ۋگورالارىن پايدالانا وتىرىپ، مۋزىكانى شىعارىپ، نوتا ءماتىنىن ەستە ساقتايدى. مۋزىكانت مۋزىكالىق پەسادا ماتەماتيكالىق دالەلدەۋ سياقتى ەكەنىن بىلەدى.
البەرت ەنشتەين (1879 - 1955) فيزيكتەورەتيك، قازىرگى فيزيكانىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى. سالىستىرمالى تەورياسىنىڭ جاراتۋشىسى سكريپكادا ويناعان. پروفەسسور، ماتەماتيكتەردىڭ 70% مۋزىكالىق كلۋب - ۇيىرمەلەردىڭ مۇشەلەرى ەكەنى جاي ەمەس. بولاشاق ماتەماتيكتەر مەن ينجەنەرلەردىڭ اتا - انالارىنىڭ نازارىنا. قيىن تاپسىرمالاردى شەشكەننەن، مۋزىكانى ويناۋ الدەقايدا جاعىمدى.
4. مۋزىكا مەن ءتىل ەگىز اعايىندى سياقتى. ولار بىرىنەن سوڭ ءبىرى دۇنيەگە كەلگەن. ءبىرىنشى ءارى ۇلكەنى - مۋزىكا. كىشىسى سويلەۋ ءتىلى جانە نۇكتە. سۇراقتار مەن لەپ بەلگىلەرى، سويلەم مۋزىكادا دا بار. اسپاپتا وينايتىندار جانە ءان سالاتىندار وتە جاقسى جازادى، سويلەيدى. گراماتيكانى تەز مەڭگەرە الادى. شەت تىلدەرىندە وڭاي قابىلدايدى. ادەبيەتشى ي. مەلومي، س. تۋرگەنەيەۆ، ل. تولستوي، ا. قۇنانبايەۆ وسىلاردىڭ ءبارى بىرنەشە شەت ءتىلىن بىلگەن بولاشاق جۋرناليستەر مەن اۋدارماشىلاردىڭ اتا - انالار نازارىنا.
5. مۋزىكانىڭ قۇرىلىمى بار؛ ۇلكەن شىعارمالار كىشى بولىكتەرگە بولىنەدى. وسى كىشى بولىكتەر ۇساق فرازالار مەن موتيۆتەردەن تۇراتىن كىشكەنتاي تاقىرىپتار فراحنەنتتەرگە بولىنەدى. پسيحولوگتار كىشكەنتاي مۋزىكانتتار ي. سۋزۋكيدىڭ شاكىرتتەرى مۋزىكالىق ەستۋ قابىلەتى مەن ەستە ساقتاۋ قابىلەتى ونشا بولماعانىمەن، قۇرىلىمدى ويلاۋ دەڭگەيى جاعىنان ءوز زامانداستارىنان وزىق بولعانىن دالەلدەگەن. بولاشاق جۇيە ادمينيستراتورلارى مەن پروگراميستەردىڭ اتا - انالار نازارىنا.
6. مۋزىكالىق ساباقتار سويلەۋ داعدىسىن دامىتادى. نەمەسە بۇگىنگى اتاۋمەن ايتاتىن بولساق جان - جاقتىلىق داعدى. دانا جانە ءپانساپالى باح (1685 - 1750) نەمىس كومپوزيتورى. وقۋشى كومپوزيتوردىڭ شىعارماسىن ويناۋ كەزىندە مەنەدجەر دارىنىنا دەيىن ءبىر قادام قالادى. ويتكەنى وعان ەڭ باستىسى ادامدى ءتۇسىنۋ، ءوز تۇسىنىگى ارقىلى ولاردى باسقارۋ. بولاشاق بيزنەس يمپەريانىڭ نەگىزىن سالۋشىلاردىڭ اسقاق اتا - انالار نازارىنا.
7. مۋزىكانتتار جۇمساق جۇرەكتى، سونىمەن قاتار ەر مىنەزدى. پسيحولوگتاردىڭ ايتۋىنشا مۋزىكانت ەر ادام حانىم سياقتى سەزىمتال، ال ايەل ادام ەر ادام سياقتى وجەت جانە نىق رۋحتى بولىپ كەلەدى. مۋزىكا ادام مىنەزىن جۇمسارتادى. ءبىراق مۋزىكادا جاڭا تابىستارعا جەتۋ ءۇشىن جۇرەكتى ادام بولۋ كەرەك. قارتايعان كەزدە كومەك پەن قولداۋ كۇتەتىن، كورەگەن اتا - انالار نازارىنا. مۋزىكامەن اينالىسقان بالالار جانى اشىق جانە ءتوزىمدى بولىپ كەلەدى.
8. مۋزىكامەن اينالىسۋ ءارتۇرلى جاعدايعا دايىن بولۋعا ۇيرەتەدى. مۋزىكانتتار جۇمىستى تاپسىرۋ مەرزىمى دەگەن سوزدەن قورىقپايدى. مۋزىكالىق مەكتەپتە سىناقتى نەمەسە كلاسس كونسەرتىن ءبىر اپتا ەرتە نەمەسە ەرتەڭگە اۋىستىرۋعا بولمايدى. ساحناداعى ءارتىستىڭ جاعدايى تاپسىرىس بويىنشا ۇلكەن دايىندىققا ۇيرەتەدى. مۇنداي تاجىريبەدەن وتكەن بالانى ەمتيحان دا، جۇمىستا سۇرىندىرە المايدى. مازاسىز اتا - انالار نازارىنا. بالالىق شاقتاعى مۋزىكالىق ساباقتار بۇل ۇلكەن توزىمدىلىك جانە بۇكىل ومىرىنە ارتىستىكتى قالىپتاستىرادى.
9. مۋزىكالىق ساباقتار كوپ ءىستى اتقارا الاتىن كىشكەنتاي "سەزارلاردى" (100 - 44ج ب. ز. ب. ۇلى ريم قولباسشىسى جانە يمپەراتورى) تاربيەلەيدى. مۋزىكا ءبىر ۋاقىتتا بىرنەشە ءىستى اتقارۋعا كومەكتەسەدى. ويتكەنى ەستە ساقتايدى. نوتاعا بىردەن قاراپ، وقىپ وينايتىن مۋزىكانت بىرنەشە جۇمىستى بىردەن اتقارادى. مۋزىكا ويناۋعا جانە بىرنەشە باعىتتا ءومىر سۇرۋگە ۋيرەتەدى. ارتىق جۇمىستان شارشاعان اتا - انالار نازارىنا. ءسىز ومىردە ءارتۇرلى جولدارمەن جۇرە وتىرىپ، ءارقاشان ءبىرىنشى بولۋعا تىرىساسىز. ال بالا مۋزىكانتقا وسىلار الدەقايدا جەڭىل.
10. سونىمەن مۋزىكا - ومىردەگى جەتىستىككە ەڭ جاقسى جولى. 1 - 9پۋنكتەرىنەن قاراڭىز. كوپتەگەن الەمدەگى اتاقتى كىسىلەر بالا شاعىندا مۋزىكامەن اينالىسقان. مىسالى اگاتا كريست (1891 - 1976) اعىلشىن جازۋشىسى 8. 5 دەتەكتيۆ كىتاپتاردىڭ اۆتورى. ءوزىنىڭ بىرنەشە اڭگىمەسىندە ساحنادا فورتەپيانودا ويناۋ وعان نەگە قيىن بولعانىن ايتادى.
كونداليزا رانس (امەريكانىڭ بۇرىنعى ۆيسە - پرەزيدەنتى) كەرىسىنشە ءوزىنىڭ ادەمى كونسەرتتىك كويلەگىمەن ساحنادا كوپشىلىك الدىندا ويناعاندا، ساكسافونسىز ول ەشقاشان پرەزيدەنت بولماعان بولار ەدىم دەيدى.
ءار تابىستى كەز - كەلگەن سالاداعى ادامداردان سۇراڭىز، بالا شاعىندا مۋزىكامەن شۇعىلداندى ما....
از بولسا دا.
مۋزىكامەن شۇعىلدانۋ بالا دەنەسىنىڭ وسۋىنە، ەستۋ مۇشەلەرىنە، قان اينالىمى مەن تىنىس الۋ وزگەرىستەرىنە، جالپى دەنساۋلىعىنا زور اسەر ەتەتىندىگىن بولاشاق مۋزىكا مەكتەبىنىڭ ۇستازدارى وزدەرى ءبىلىپ قانا قويماي، اتا - انالارىنا دا جەتكىزگەنى دۇرىس.
بالالارىمىزدىڭ بولاشاعىن ويلاپ، جاس كۇنىنەن ۋاقىتتارىن ءتيىمدى پايدالانىپ، ونەر دەگەن ۇلكەن جولدىڭ العاشقى باسپالداقتارىن قالاپ بەرگەندەرىڭىز ءۇشىن ۇستازدار اتىنان سىزدەرگە مىڭ العىس.
ماكارەنكو انتون سەمەنوۆيچ "ادامدى تاربيەلەۋ - دەمەك ونىڭ ەرتەڭگى قۋانىشقا يە بولاتىن كەلەشەك جولىن تاربيەلەۋ" دەگەندەي سىزدەر ساز مەكتەبىنە بالالارىڭىزدى بەرىپ وتىرسىزدار. قازاق حالقى ايتادى "بولام دەگەن بالانىڭ، بەتىن قاقپا بەلىن بۋ".
بالالاردى ساز مەكتەبىنە بەرۋ، ولاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيۋىنە، جاقسى قاسيەتتەردى بويىنا سىڭىرۋگە ىقپالىن تيگىزەدى. مۋزىكامەن اينالىسقان ادام ادامگەرشىلىك قاسيەتى جوعارى بولادى. ءوز ەلىنىڭ ءداستۇرىن، ان-كۇيىن بويىنا ءسىڭىرىپ وسەدى.
سونىمەن قاتار مۋزىكانى ويناپ قانا قويماي، بيلەۋدى ۇيرەنەدى. بي – بالانىڭ دەنە ءبىتىمى جاقسى وسۋىنە، فيزيكالىق قوزعالىسىنىڭ جاقسى دامۋىنا، سىمباتتى بولىپ وسۋىنە اسەرىن تيگىزەدى.
1. مۋزىكانى ويناۋ - بۇل ءداستۇردى جالعاستىرۋ بولىپ تابىلادى. مۋزىكاعا بارلىق اقسۇيەكتەردى ۇيرەتتى. مىسالى: ەۋروپالىقتاردى، ازيالىقتاردى، ورىستاردى، قازاقتاردى جانە ت. ب. مۋزىكانى ويناۋ بۇل كەرەمەت دۇنيە.
2. مۋزىكالىق ساباقتار ەركىندىككە جانە تارتىپكە تاربيەلەيدى. اسپاپتا ۇنەمى جانە ۇزدىكسىز ويناۋ كەرەك. چەمپيون سپورت زالدا قالاي جاتتىعاتىن بولسا مۋزىكانتتا سونداي قارقىنمەن دايىندالۋى ءتيىس. ءبىراق مۋزىكانىڭ سپورتتان ايىرماشىلىعى رويالدە وتىرىپ قولىڭدى، اياعىڭدى سىندىرىپ المايسىڭ. قاتال اتا - انالار نازارىنا. مۋزىكا - بۇل جاراقاتسىز مىنەز - قۇلىقتى تاربيەلەۋ. مۇنداي مۇمكىندىكتىڭ بولعانى قانداي تاماشا!
3. مۋزىكامەن شۇعىلدانۋ ارقىلى بالا ماتەماتيكالىق قابىلەتىن دامىتادى. ول اينالاسىن ويلاپ وتىرىپ، قاجەت كلاۆيشتي باسادى. دىبىس ۋگورالارىن پايدالانا وتىرىپ، مۋزىكانى شىعارىپ، نوتا ءماتىنىن ەستە ساقتايدى. مۋزىكانت مۋزىكالىق پەسادا ماتەماتيكالىق دالەلدەۋ سياقتى ەكەنىن بىلەدى.
البەرت ەنشتەين (1879 - 1955) فيزيكتەورەتيك، قازىرگى فيزيكانىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى. سالىستىرمالى تەورياسىنىڭ جاراتۋشىسى سكريپكادا ويناعان. پروفەسسور، ماتەماتيكتەردىڭ 70% مۋزىكالىق كلۋب - ۇيىرمەلەردىڭ مۇشەلەرى ەكەنى جاي ەمەس. بولاشاق ماتەماتيكتەر مەن ينجەنەرلەردىڭ اتا - انالارىنىڭ نازارىنا. قيىن تاپسىرمالاردى شەشكەننەن، مۋزىكانى ويناۋ الدەقايدا جاعىمدى.
4. مۋزىكا مەن ءتىل ەگىز اعايىندى سياقتى. ولار بىرىنەن سوڭ ءبىرى دۇنيەگە كەلگەن. ءبىرىنشى ءارى ۇلكەنى - مۋزىكا. كىشىسى سويلەۋ ءتىلى جانە نۇكتە. سۇراقتار مەن لەپ بەلگىلەرى، سويلەم مۋزىكادا دا بار. اسپاپتا وينايتىندار جانە ءان سالاتىندار وتە جاقسى جازادى، سويلەيدى. گراماتيكانى تەز مەڭگەرە الادى. شەت تىلدەرىندە وڭاي قابىلدايدى. ادەبيەتشى ي. مەلومي، س. تۋرگەنەيەۆ، ل. تولستوي، ا. قۇنانبايەۆ وسىلاردىڭ ءبارى بىرنەشە شەت ءتىلىن بىلگەن بولاشاق جۋرناليستەر مەن اۋدارماشىلاردىڭ اتا - انالار نازارىنا.
5. مۋزىكانىڭ قۇرىلىمى بار؛ ۇلكەن شىعارمالار كىشى بولىكتەرگە بولىنەدى. وسى كىشى بولىكتەر ۇساق فرازالار مەن موتيۆتەردەن تۇراتىن كىشكەنتاي تاقىرىپتار فراحنەنتتەرگە بولىنەدى. پسيحولوگتار كىشكەنتاي مۋزىكانتتار ي. سۋزۋكيدىڭ شاكىرتتەرى مۋزىكالىق ەستۋ قابىلەتى مەن ەستە ساقتاۋ قابىلەتى ونشا بولماعانىمەن، قۇرىلىمدى ويلاۋ دەڭگەيى جاعىنان ءوز زامانداستارىنان وزىق بولعانىن دالەلدەگەن. بولاشاق جۇيە ادمينيستراتورلارى مەن پروگراميستەردىڭ اتا - انالار نازارىنا.
6. مۋزىكالىق ساباقتار سويلەۋ داعدىسىن دامىتادى. نەمەسە بۇگىنگى اتاۋمەن ايتاتىن بولساق جان - جاقتىلىق داعدى. دانا جانە ءپانساپالى باح (1685 - 1750) نەمىس كومپوزيتورى. وقۋشى كومپوزيتوردىڭ شىعارماسىن ويناۋ كەزىندە مەنەدجەر دارىنىنا دەيىن ءبىر قادام قالادى. ويتكەنى وعان ەڭ باستىسى ادامدى ءتۇسىنۋ، ءوز تۇسىنىگى ارقىلى ولاردى باسقارۋ. بولاشاق بيزنەس يمپەريانىڭ نەگىزىن سالۋشىلاردىڭ اسقاق اتا - انالار نازارىنا.
7. مۋزىكانتتار جۇمساق جۇرەكتى، سونىمەن قاتار ەر مىنەزدى. پسيحولوگتاردىڭ ايتۋىنشا مۋزىكانت ەر ادام حانىم سياقتى سەزىمتال، ال ايەل ادام ەر ادام سياقتى وجەت جانە نىق رۋحتى بولىپ كەلەدى. مۋزىكا ادام مىنەزىن جۇمسارتادى. ءبىراق مۋزىكادا جاڭا تابىستارعا جەتۋ ءۇشىن جۇرەكتى ادام بولۋ كەرەك. قارتايعان كەزدە كومەك پەن قولداۋ كۇتەتىن، كورەگەن اتا - انالار نازارىنا. مۋزىكامەن اينالىسقان بالالار جانى اشىق جانە ءتوزىمدى بولىپ كەلەدى.
8. مۋزىكامەن اينالىسۋ ءارتۇرلى جاعدايعا دايىن بولۋعا ۇيرەتەدى. مۋزىكانتتار جۇمىستى تاپسىرۋ مەرزىمى دەگەن سوزدەن قورىقپايدى. مۋزىكالىق مەكتەپتە سىناقتى نەمەسە كلاسس كونسەرتىن ءبىر اپتا ەرتە نەمەسە ەرتەڭگە اۋىستىرۋعا بولمايدى. ساحناداعى ءارتىستىڭ جاعدايى تاپسىرىس بويىنشا ۇلكەن دايىندىققا ۇيرەتەدى. مۇنداي تاجىريبەدەن وتكەن بالانى ەمتيحان دا، جۇمىستا سۇرىندىرە المايدى. مازاسىز اتا - انالار نازارىنا. بالالىق شاقتاعى مۋزىكالىق ساباقتار بۇل ۇلكەن توزىمدىلىك جانە بۇكىل ومىرىنە ارتىستىكتى قالىپتاستىرادى.
9. مۋزىكالىق ساباقتار كوپ ءىستى اتقارا الاتىن كىشكەنتاي "سەزارلاردى" (100 - 44ج ب. ز. ب. ۇلى ريم قولباسشىسى جانە يمپەراتورى) تاربيەلەيدى. مۋزىكا ءبىر ۋاقىتتا بىرنەشە ءىستى اتقارۋعا كومەكتەسەدى. ويتكەنى ەستە ساقتايدى. نوتاعا بىردەن قاراپ، وقىپ وينايتىن مۋزىكانت بىرنەشە جۇمىستى بىردەن اتقارادى. مۋزىكا ويناۋعا جانە بىرنەشە باعىتتا ءومىر سۇرۋگە ۋيرەتەدى. ارتىق جۇمىستان شارشاعان اتا - انالار نازارىنا. ءسىز ومىردە ءارتۇرلى جولدارمەن جۇرە وتىرىپ، ءارقاشان ءبىرىنشى بولۋعا تىرىساسىز. ال بالا مۋزىكانتقا وسىلار الدەقايدا جەڭىل.
10. سونىمەن مۋزىكا - ومىردەگى جەتىستىككە ەڭ جاقسى جولى. 1 - 9پۋنكتەرىنەن قاراڭىز. كوپتەگەن الەمدەگى اتاقتى كىسىلەر بالا شاعىندا مۋزىكامەن اينالىسقان. مىسالى اگاتا كريست (1891 - 1976) اعىلشىن جازۋشىسى 8. 5 دەتەكتيۆ كىتاپتاردىڭ اۆتورى. ءوزىنىڭ بىرنەشە اڭگىمەسىندە ساحنادا فورتەپيانودا ويناۋ وعان نەگە قيىن بولعانىن ايتادى.
كونداليزا رانس (امەريكانىڭ بۇرىنعى ۆيسە - پرەزيدەنتى) كەرىسىنشە ءوزىنىڭ ادەمى كونسەرتتىك كويلەگىمەن ساحنادا كوپشىلىك الدىندا ويناعاندا، ساكسافونسىز ول ەشقاشان پرەزيدەنت بولماعان بولار ەدىم دەيدى.
ءار تابىستى كەز - كەلگەن سالاداعى ادامداردان سۇراڭىز، بالا شاعىندا مۋزىكامەن شۇعىلداندى ما....
از بولسا دا.
مۋزىكامەن شۇعىلدانۋ بالا دەنەسىنىڭ وسۋىنە، ەستۋ مۇشەلەرىنە، قان اينالىمى مەن تىنىس الۋ وزگەرىستەرىنە، جالپى دەنساۋلىعىنا زور اسەر ەتەتىندىگىن بولاشاق مۋزىكا مەكتەبىنىڭ ۇستازدارى وزدەرى ءبىلىپ قانا قويماي، اتا - انالارىنا دا جەتكىزگەنى دۇرىس.
بالالارىمىزدىڭ بولاشاعىن ويلاپ، جاس كۇنىنەن ۋاقىتتارىن ءتيىمدى پايدالانىپ، ونەر دەگەن ۇلكەن جولدىڭ العاشقى باسپالداقتارىن قالاپ بەرگەندەرىڭىز ءۇشىن ۇستازدار اتىنان سىزدەرگە مىڭ العىس.
You Might Also Like
-
زاۋىتتاعى اۆاريا. كورسەتكىشتىك جانە لوگاريفمدىك فۋنكسيالار.
-
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە 25 جىلدىعىنا «مۋراتىمىز - ماڭگىلىك ەل»
