باقىتتى ءسات
«باقىتتى ءسات» ماتەماتيكالىق ويىنى
ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ ماتەماتيكاعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋ، تاپقىرلىققا، ەسەپ قۇمارلىققا باۋلۋ.
2. العان بىلىمدەرىن تياناقتاۋ، دامىتۋ، سانا سەزىمىنە ءسىڭىرۋ، دارىندىلىعىن انىقتاۋ.
3. ۇيىمشىلدىققا، جيناقتىلىققا، ەڭبەكقورلىققا تاربيەلەۋ.
ويىن بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ
ءى. «كىم كوپ بىلەدى، سول ۇتادى» اتتى سۇراققا جاۋاپ سايىسى:
ءى. 1. نارسەلەردى ساناۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن ساندار
2. 0 - دەن ۇلكەن ساندار
3. قاراما - قارسى سانداردىڭ قوسىندىسى
4. ەڭ كىشى جاي سان
5. تاڭبالارى بىردەي ەكى ساننىڭ كوبەيتىندىسى
6. الىمى بولىمىنەن كىشى بولشەك
7. بەرىلگەن شامانىڭ 1/100 بولىگى
ءىى. 1. ناتۋرال سان، ءنول، ناتۋرال سانعا قاراما - قارسى سانداردان تۇراتىن ساندار
2. ايىرماشىلىعى تەك قانا تاڭبالارىندا بولاتىن ساندار
3. وڭ سانداردىڭ قوسىندىسى
4. ەڭ كىشى ناتۋرال سان
5. ءۇش تەرىس ساننىڭ كوبەيتىندىسى
6. الىمى بولىمىنە ۇلكەن بولشەك
7. جازىڭقى بۇرىشتىڭ گرادۋستىق ولشەمى
ءىىى. 1. ءبۇتىن ساندار، وڭ جانە تەرىس بولشەك سانداردان تۇراتىن ساندار
2. 0 - دەن كىشى ساندار
3. ءوزارا كەرى سانداردىڭ كوبەيتىندىسى
4. ءبۇتىن بولىگى جانە بولشەك بولىگى بار ساندار
5. تاڭبالارى ءار ءتۇرلى ەكى ساننىڭ كوبەيتىندىسى
6. الىمى مەن ءبولىمى تەڭ بولشەك
7. تىك بۇرىشتىڭ گرادۋستىق ولشەمى
IV ءبىلىم دەگەن بيىك شىڭ،
باقىتقا سەنى جەتەلەر.
ءبىلىم دەگەن اقىلشىڭ
قيىندىقتان وتكىزەر - دەپ اتالاتىن كەلەسى ءبولىم ساۋالناماعا جاۋاپ سايىسى:
I. 1. ەكى ساننىڭ ءبولىندىسى سول سانداردىڭ... دەپ اتالادى.
1. كوبەيتىندىسى
2. قاتىناسى
3. بولىنگىشى
2. پروپورسيانىڭ شەتكى مۇشەلەرىنىڭ كوبەيتىندىسى ورتاڭعى مۇشەلەرىنىڭ... تەڭ.
1. قوسىندىسىنا
2. كوبەيتىندىسىنە
3. ايىرماسىنا
3. ح: 20=2: 5 قاتىناسىنىڭ بەلگىسىز مۇشەسى... تەڭ 1. 1. 50 - گە
2. 8 - گە
3. 2 - گە
4. ەگەر ءبىر شاما بىرنەشە ەسە ارتقاندا، ەكىنشى شاما سونشا ەسە ارتاتىن بولسا، وندا مۇنداي شامالار.... دەپ اتالادى. 1. تەڭ شامالار
2. تۋرا پروپورسيونال شامالار
3. كەرى پروپورسيونال شامالار
II. 1. ا سانىنىڭ ۆ سانىنا قاتىناسىنىڭ جازىلۋى...
1. ا - ۆ
2. ۆ: ا
3. ا: ۆ
2. پروپورسيانىڭ بەلگىسىز شەتكى مۇشەسى ونىڭ ورتاڭعى مۇشەلەرىنىڭ... بەلگىلى شەتكى مۇشەسىنە بولگەندە تەڭ. 1. قوسىندىسىن
2. ءبولىندىسىن
3. كوبەيتىندىسىن
3. 5: 9=15: x پروپورسياسىنىڭ بەلگىسىز مۇشەسى -...
1. 3 - كە
2. 17 - گە
3. 27 - گە
4. ەگەر ءبىر شاما بىرنەشە ەسە ارتقاندا ەكىنشى شاما سونشا ەسە كەميتىن بولسا، وندا مۇنداي شامالار... دەپ اتالادى. 1. تەڭ شامالار
2. تۋرا پروپورسيونال شامالار
3. كەرى پروپورسيونال شامالار
III 1. پروپورسيا دەگەنىمىز -... 1. ەكى قاتىناستىڭ تەڭدىگى
2. ەكى ساننىڭ قاتىناسى
3. ەكى قاتىناستىڭ ءبولىندىسى
2. پروپورسيانىڭ بەلگىسىز ورتاڭعى مۇشەسى ونىڭ شەتكى مۇشەلەرىنىڭ كوبەيتىندىسىن بەلگىلى ورتاڭعى مۇشەسىنە... تەڭ 1. بولگەنگە
2. كوبەيتكەنگە
3. قوسقانعا
3. 6: 11=ح: 55 پروپورسياسىنىڭ بەلگىسىز مۇشەسى... تەڭ.
1. 6 - عا
2. 25 - كە
3. 15 - كە
4. ەگەر ءبىر شاما بىرنەشە ەسە كەمىگەندە ەكىنشى شاما سونشا ەسە كەميتىن بولسا، وندا مۇنداي شامالار... دەپ اتالادى. 1. تۋرا پروپورسيونال شامالار
2. كەرى پروپورسيونال شامالار
3. تەڭ شامالار
III «ۇشتاپ ويدى تاعى ءبىر، تەرەڭىنەن ويلاي ءبىل!» دەپ اتالاتىن كەلەسى بولىمدە: 4 سانىن 4 رەت پايدالانىپ اريفمەتيكالىق امالدار ارقىلى العاشقى 10 ناتۋرال ساندى قالاي الۋعا بولادى؟
1=4 4 4 4 ---------------- 6=4 4 4 4
2=4 4 4 4 ---------------- 7=4 4 4 4
3=4 4 4 4 ---------------- 8=4 4 4 4
4=4 4 4 4 ---------------- 9=4 4 4 4
5=4 4 4 4 ---------------- 10=4 4 4 4
بۇل ەسەپ شىعارۋ كەزىندە ءان ورىندالادى.
IV «قىزىقتى ماتەماتيكا» ءبولىمى:
1) ەرتە زاماندا ءبىر ادامعا قاسقىر، قوي جانە ءبىر باۋ ءشوپتى ءبىرىن - بىرىنە جەگىزبەي، سۋدان الىپ ءوتۋ قاجەت بولعان. سۋدىڭ جاعاسىندا ءبىر عانا قايىق بار جانە قايىققا الگى ادام وزىمەن بىرگە ءبىر عانا ورىنعا نە قاسقىردى، نە قويدى، نەمەسە ءبىر باۋ ءشوپتى الىپ وتە الادى. سوندا الگى ادام ءبىر - بىرلەپ قانداي ادىسپەن ۇشەۋىن سۋدىڭ ەكىنشى جاعاسىنا الىپ وتە الادى؟
2) 5 الما بار. كەلگەن بالا التاۋ. وسى بەس المانى التى بالاعا تەڭ ەتىپ ءبولىپ بەرۋ كەرەك. ءبىراق ەشبىر المانى 6 بولىككە، نە ودان دا كوپ بولىككە بولۋگە بولمايدى.
3) وزەننەن 3ل جانە 5ل ىدىستار كومەگىمەن 4ل سۋدى قالاي ولشەپ الۋعا بولادى.
4) وقۋ+جازۋ=ءبىلىم قوسىندىسىنداعى ارىپتەردىڭ ورنىنا سايكەس سيفرلاردى تاۋىپ جاز.
ءسوزجۇمباق «ماتەماتيكا»
سۇراقتار:
1) كارتاداعى كەسىندى ۇزىندىعىنىڭ وعان سايكەس جەر بەتىندەگى قاشىقتىققا قاتىناسىن قالاي اتايدى؟ (ماسشتاب)
2) ساناق باسى بار ءتۇزۋ؟ (كوورديناتالىق)
3) 2اح قانداي ورنەك دەپ اتالادى؟ (ءارىپتى)
4) قۇرامىندا ءمانىن تابۋ قاجەت بولاتىن ءارىپى بار تەڭدىك؟ (تەڭدەۋ)
5) 500000+500000 قوسىندىسى؟ (1000000)
6) بولگىشى ەكىدەن كوپ ناتۋرال ساندار قالاي اتالادى؟ (قۇراما)
7) ر=2ا+2ۆ نەنىڭ فورمۋلاسى (پەريمەتر)
8) تۇڭعىش اريفمەتيكانى ويلاپ تاپقان كىم؟ (ديوفانت)
9) ماتەماتيكالىق امالدىڭ ءبىرى؟ (كوبەيتۋ)
10) شەڭبەر نۇكتەسى مەن سەنتردى قوساتىن كەسىندى؟ (راديۋس)
V. قورىتىندىلاۋ.
ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ ماتەماتيكاعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋ، تاپقىرلىققا، ەسەپ قۇمارلىققا باۋلۋ.
2. العان بىلىمدەرىن تياناقتاۋ، دامىتۋ، سانا سەزىمىنە ءسىڭىرۋ، دارىندىلىعىن انىقتاۋ.
3. ۇيىمشىلدىققا، جيناقتىلىققا، ەڭبەكقورلىققا تاربيەلەۋ.
ويىن بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ
ءى. «كىم كوپ بىلەدى، سول ۇتادى» اتتى سۇراققا جاۋاپ سايىسى:
ءى. 1. نارسەلەردى ساناۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن ساندار
2. 0 - دەن ۇلكەن ساندار
3. قاراما - قارسى سانداردىڭ قوسىندىسى
4. ەڭ كىشى جاي سان
5. تاڭبالارى بىردەي ەكى ساننىڭ كوبەيتىندىسى
6. الىمى بولىمىنەن كىشى بولشەك
7. بەرىلگەن شامانىڭ 1/100 بولىگى
ءىى. 1. ناتۋرال سان، ءنول، ناتۋرال سانعا قاراما - قارسى سانداردان تۇراتىن ساندار
2. ايىرماشىلىعى تەك قانا تاڭبالارىندا بولاتىن ساندار
3. وڭ سانداردىڭ قوسىندىسى
4. ەڭ كىشى ناتۋرال سان
5. ءۇش تەرىس ساننىڭ كوبەيتىندىسى
6. الىمى بولىمىنە ۇلكەن بولشەك
7. جازىڭقى بۇرىشتىڭ گرادۋستىق ولشەمى
ءىىى. 1. ءبۇتىن ساندار، وڭ جانە تەرىس بولشەك سانداردان تۇراتىن ساندار
2. 0 - دەن كىشى ساندار
3. ءوزارا كەرى سانداردىڭ كوبەيتىندىسى
4. ءبۇتىن بولىگى جانە بولشەك بولىگى بار ساندار
5. تاڭبالارى ءار ءتۇرلى ەكى ساننىڭ كوبەيتىندىسى
6. الىمى مەن ءبولىمى تەڭ بولشەك
7. تىك بۇرىشتىڭ گرادۋستىق ولشەمى
IV ءبىلىم دەگەن بيىك شىڭ،
باقىتقا سەنى جەتەلەر.
ءبىلىم دەگەن اقىلشىڭ
قيىندىقتان وتكىزەر - دەپ اتالاتىن كەلەسى ءبولىم ساۋالناماعا جاۋاپ سايىسى:
I. 1. ەكى ساننىڭ ءبولىندىسى سول سانداردىڭ... دەپ اتالادى.
1. كوبەيتىندىسى
2. قاتىناسى
3. بولىنگىشى
2. پروپورسيانىڭ شەتكى مۇشەلەرىنىڭ كوبەيتىندىسى ورتاڭعى مۇشەلەرىنىڭ... تەڭ.
1. قوسىندىسىنا
2. كوبەيتىندىسىنە
3. ايىرماسىنا
3. ح: 20=2: 5 قاتىناسىنىڭ بەلگىسىز مۇشەسى... تەڭ 1. 1. 50 - گە
2. 8 - گە
3. 2 - گە
4. ەگەر ءبىر شاما بىرنەشە ەسە ارتقاندا، ەكىنشى شاما سونشا ەسە ارتاتىن بولسا، وندا مۇنداي شامالار.... دەپ اتالادى. 1. تەڭ شامالار
2. تۋرا پروپورسيونال شامالار
3. كەرى پروپورسيونال شامالار
II. 1. ا سانىنىڭ ۆ سانىنا قاتىناسىنىڭ جازىلۋى...
1. ا - ۆ
2. ۆ: ا
3. ا: ۆ
2. پروپورسيانىڭ بەلگىسىز شەتكى مۇشەسى ونىڭ ورتاڭعى مۇشەلەرىنىڭ... بەلگىلى شەتكى مۇشەسىنە بولگەندە تەڭ. 1. قوسىندىسىن
2. ءبولىندىسىن
3. كوبەيتىندىسىن
3. 5: 9=15: x پروپورسياسىنىڭ بەلگىسىز مۇشەسى -...
1. 3 - كە
2. 17 - گە
3. 27 - گە
4. ەگەر ءبىر شاما بىرنەشە ەسە ارتقاندا ەكىنشى شاما سونشا ەسە كەميتىن بولسا، وندا مۇنداي شامالار... دەپ اتالادى. 1. تەڭ شامالار
2. تۋرا پروپورسيونال شامالار
3. كەرى پروپورسيونال شامالار
III 1. پروپورسيا دەگەنىمىز -... 1. ەكى قاتىناستىڭ تەڭدىگى
2. ەكى ساننىڭ قاتىناسى
3. ەكى قاتىناستىڭ ءبولىندىسى
2. پروپورسيانىڭ بەلگىسىز ورتاڭعى مۇشەسى ونىڭ شەتكى مۇشەلەرىنىڭ كوبەيتىندىسىن بەلگىلى ورتاڭعى مۇشەسىنە... تەڭ 1. بولگەنگە
2. كوبەيتكەنگە
3. قوسقانعا
3. 6: 11=ح: 55 پروپورسياسىنىڭ بەلگىسىز مۇشەسى... تەڭ.
1. 6 - عا
2. 25 - كە
3. 15 - كە
4. ەگەر ءبىر شاما بىرنەشە ەسە كەمىگەندە ەكىنشى شاما سونشا ەسە كەميتىن بولسا، وندا مۇنداي شامالار... دەپ اتالادى. 1. تۋرا پروپورسيونال شامالار
2. كەرى پروپورسيونال شامالار
3. تەڭ شامالار
III «ۇشتاپ ويدى تاعى ءبىر، تەرەڭىنەن ويلاي ءبىل!» دەپ اتالاتىن كەلەسى بولىمدە: 4 سانىن 4 رەت پايدالانىپ اريفمەتيكالىق امالدار ارقىلى العاشقى 10 ناتۋرال ساندى قالاي الۋعا بولادى؟
1=4 4 4 4 ---------------- 6=4 4 4 4
2=4 4 4 4 ---------------- 7=4 4 4 4
3=4 4 4 4 ---------------- 8=4 4 4 4
4=4 4 4 4 ---------------- 9=4 4 4 4
5=4 4 4 4 ---------------- 10=4 4 4 4
بۇل ەسەپ شىعارۋ كەزىندە ءان ورىندالادى.
IV «قىزىقتى ماتەماتيكا» ءبولىمى:
1) ەرتە زاماندا ءبىر ادامعا قاسقىر، قوي جانە ءبىر باۋ ءشوپتى ءبىرىن - بىرىنە جەگىزبەي، سۋدان الىپ ءوتۋ قاجەت بولعان. سۋدىڭ جاعاسىندا ءبىر عانا قايىق بار جانە قايىققا الگى ادام وزىمەن بىرگە ءبىر عانا ورىنعا نە قاسقىردى، نە قويدى، نەمەسە ءبىر باۋ ءشوپتى الىپ وتە الادى. سوندا الگى ادام ءبىر - بىرلەپ قانداي ادىسپەن ۇشەۋىن سۋدىڭ ەكىنشى جاعاسىنا الىپ وتە الادى؟
2) 5 الما بار. كەلگەن بالا التاۋ. وسى بەس المانى التى بالاعا تەڭ ەتىپ ءبولىپ بەرۋ كەرەك. ءبىراق ەشبىر المانى 6 بولىككە، نە ودان دا كوپ بولىككە بولۋگە بولمايدى.
3) وزەننەن 3ل جانە 5ل ىدىستار كومەگىمەن 4ل سۋدى قالاي ولشەپ الۋعا بولادى.
4) وقۋ+جازۋ=ءبىلىم قوسىندىسىنداعى ارىپتەردىڭ ورنىنا سايكەس سيفرلاردى تاۋىپ جاز.
ءسوزجۇمباق «ماتەماتيكا»
سۇراقتار:
1) كارتاداعى كەسىندى ۇزىندىعىنىڭ وعان سايكەس جەر بەتىندەگى قاشىقتىققا قاتىناسىن قالاي اتايدى؟ (ماسشتاب)
2) ساناق باسى بار ءتۇزۋ؟ (كوورديناتالىق)
3) 2اح قانداي ورنەك دەپ اتالادى؟ (ءارىپتى)
4) قۇرامىندا ءمانىن تابۋ قاجەت بولاتىن ءارىپى بار تەڭدىك؟ (تەڭدەۋ)
5) 500000+500000 قوسىندىسى؟ (1000000)
6) بولگىشى ەكىدەن كوپ ناتۋرال ساندار قالاي اتالادى؟ (قۇراما)
7) ر=2ا+2ۆ نەنىڭ فورمۋلاسى (پەريمەتر)
8) تۇڭعىش اريفمەتيكانى ويلاپ تاپقان كىم؟ (ديوفانت)
9) ماتەماتيكالىق امالدىڭ ءبىرى؟ (كوبەيتۋ)
10) شەڭبەر نۇكتەسى مەن سەنتردى قوساتىن كەسىندى؟ (راديۋس)
V. قورىتىندىلاۋ.
You Might Also Like
-
پاۆلودار وبلىسى، ەكىباستۇز قالاسى،
-
ساباقتىڭ لەكسيكالىق تاقىرىبى: “مەنىڭ وتانىم - قازاقستان
