InfoHub Logo

«باسەكەگە قابىلەتتى ۇلاندار» (پرەزەنتاسياسىمەن)
/ءبىلىم سايىسى./

ءبىلىم سايىسىنىڭ ماقساتى:
سايىس كەزەڭدەرى ارقىلى قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەرىنە توقتالىپ، ءبىلىمدى جان – جاقتى بولۋعا ۇيرەتۋ. بىلۋگە ۇيرەنۋگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. جارىسۋعا، جارىستا جەڭىمپاز بولۋعا ۇمتىلۋىن دامىتۋ. ءبىلىمدى، دارىندى، وزىق بولۋعا تاربيەلەۋ.

كورنەكىلىگى: كومپيۋتەر.
دايەك سوزدەر: «ءبىلىم ادام بالاسىنىڭ ورتاق قازىناسى»
ج. بالاساعۇن.
«ءبىلىم بەرۋ رەفورماسى – اسا ماڭىزدى
قۇرالداردىڭ ءبىرى.»
ەلباسىنىڭ قازاقستان
حالقىنا ارناعان جولداۋىنان.
«وتكەندى بىلمەي، بولاشاقتى بولجاۋ مۇمكىن ەمەس»
ن. ءا. نازاربايەۆ.
«جاڭا عاسىردىڭ بىلىكتى، ءبىلىمدى، اقىل – ويى
دامىعان ازاماتىن دايارلاۋ بۇگىنگى كۇن تالابى.»

كىتاپحاناشى:
ەگەمەندىك العان ەلىمىزدىڭ بولاشاعى – جاس ۇرپاق. ال، ول ەڭ الدىمەن مەكتەپتە ءتالىم - تاربيە الادى، بولاشاعىن وسىندا تاڭدايدى. سوندىقتان بۇگىنگى كۇنى جاس ۇرپاققا ساپالى ءبىلىم، سانالى تاربيە بەرۋدە مەكتەپتىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە. مىنە، مەكتەپ كىتاپحاناسىنىڭ باستى ماقساتى پەداگوگيكا ۇجىمىنا، وقۋشىلارعا ءبىلىم بەرۋ پروسەسىنە كومەكتەسىپ، وقۋشىلاردىڭ كىتاپتى سۇيە ءبىلۋ، پەداگوگيكالىق وقۋلىقتاردى وقۋ پروسەسىنە پايدالانا بىلۋگە باۋلۋ بولىپ تابىلادى.
جاس جەتكىنشەكتەردىڭ كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ، زامانىنىڭ ۇلى تۇلعاسى بولۋىنا كىتاپحانانىڭ تيگىزەر ۇلەسى وتە كوپ. كۇش – كىتاپتا، وقۋ – ءبىلىمسىز، رۋحاني دەمەۋسىز، ەشكىم دە الىسقا ۇزاي المايدى. بالا – بولاشاعىمىز. وسەر ۇرپاق ونەگەنى وزگەدەن ەمەس، ءوز ىشىمىزدەن ىزدەنە، ماداقتار دا، ماقتانار دا ۇلى پەرزەنتىمىز بولماق.

ولاي بولسا ورتاعا «باسەكەگە قابىلەتتى ۇلاندارىمىزدى» شاقىرايىق.
4 «ا»، 4 «ءا»، سىنىپ وقۋشىلارى: ------------------------------
كىتاپحاناشى:
بۇگىنگى سايىسقا ءادىل باعا بەرەتىن ساراپشى ۇستازدار:
----------------------
كىتاپحاناشى: ەندى «باسەكەگە قابىلەتتى ۇلاندار» اتتى ءبىلىم سايىسىنىڭ جوسپارىمەن تانىس بولىڭىزدار. ءبىلىم سايىسى ءتورت كەزەڭنەن تۇرادى:
ءى - كەزەڭ: «بايگە»
ءىى - كەزەڭ: «حالقىم قانداي دەسەڭ،
سالتىمنان سىناپ ءبىل»
ءىىى - كەزەڭ: «ءبىلىم سايىسى»
ءىۇ - كەزەڭ: «جورعا»

- ەندەشە، «بايگە» كەزەڭىن باستايىق.
بۇل كەزەڭدە سىزدەر بەرىلگەن سۇراققا ءبىرىنشى جاۋاپ بەرۋگە تىرىسىڭىزدار. جاۋابىڭىز دۇرىس بولماسا، كەلەسى بالا جاۋاپ بەرەدى. ءار دۇرىس جاۋاپ ءۇشىن 10 بالل الۋعا بولادى.
- ساتتىلىك تىلەيمىز.

1 - سۇراق: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگى قاشان جاريالاندى؟
جاۋاپ: 1991 ج. 16 جەلتوقسان.
2 - سۇراق: قازاق تاريحىندا تۇڭعىش رەت عارىشقا كىم جانە قاشان ۇشتى؟
جاۋاپ: 1991ج. 2 - قازاندا قازاق حالقىنىڭ پەرزەنتى توقتار اۋباكيروۆ تۇڭعىش رەت عارىش ساپارىنا اتتاندى.
3 - سۇراق: ن. ءا. نازاربايەۆ كىم؟ ول قاشان قاي جىلى تۋىلدى؟
جاۋاپ: ن. ءا. نازاربايەۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى
1940ج. الماتى وبلىسى، قاراساي اۋدانى، شامالعان اۋىلىندا تۋعان.
4 - سۇراق: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرىنە نەلەر جاتادى؟
جاۋاپ: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ – تۋى، ەلتاڭباسى، ءانۇرانى.
5 - سۇراق: قازاقستان حالقى ءوزىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىن قاشان سايلادى؟
جاۋاپ: 1991 ج. 1 – جەلتوقسان.
6 - سۇراق: مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى د. ا. قونايەۆ قاي جىلى دۇنيەگە كەلدى؟
جاۋاپ: 1912 جىلى، 12 قاڭتاردا
7 - سۇراق: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءانۇرانىنىڭ اۆتورى كىم؟
جاۋاپ: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءانۇرانىنىڭ اۆتورلارى:
جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ.
ن. ءا. نازاربايەۆ.
ش. قالداياقوۆ
8 - سۇراق. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسى قاشان ەنگىزىلدى؟
جاۋاپ: 1993 جىل 15 قاراشا.
9 - سۇراق. تالاس اۋدانىنىڭ اكىمى كىم؟
جاۋاپ: قارابالايەۆ ايتقازى داۋلەتقۇل ۇلى
10 - سۇراق. جەر بەتىنىڭ قاعازعا كىشىرەيتىلىپ سالىنعان بەينەسى؟
جاۋاپ: كارتا.

كىتاپحاناشى: ولاي بولسا ەكىنشى كەزەڭ «حالقىم قانداي دەسەڭ، سالتىمنان سىناپ ءبىل»
بۇل كەزەڭدە ءارقايسىڭىزعا سۇراقتار جازىلعان ۇلەستىرمەلى قاعازدار تاراتىلادى. ءار دۇرىس جاۋاپ ءۇشىن 20 بالل جيناي الاسىزدار.

1) ا) ورازا ۇستالاتىن رامازان ايىندا ورىندالاتىن قانداي ءان؟ (جاراپازان)
ءا) اتا كورگەن وق جونار،
انا كورگەن....... پىشەر. (تون)

2) ا) ءتورت تۇلىكتى اتا. (تۇيە، سيىر، قوي، جىلقى)
ءا) مال وسىرسەڭ قوي ءوسىر
ءونىمى ونىڭ......... (كول - كوسىر)

3) ا) 22 – ناۋرىز كۇنىن «جاڭا كۇن» دەپ اتاۋدىڭ ءمانىسى نە؟
( ونىڭ ءمانىسى: 21 – نەن 22 – نە قاراعان ناۋرىز كۇنى كۇن مەن ءتۇن تەڭەلەدى.)
ءا) وزگە ەلدە سۇلتان بولعانشا،
ءوز ەلىڭدە...... بول. (ۇلتان)

4) ا) بالانى ءتاي – ءتاي باستىرىپ كۇرمەۋ ءجىبىن شەشەتىن كەزەڭ. (تۇساۋ كەسەر)
ءا) بىلەكتى ءبىردى جىعار
ءبىلىمدى....... جىعار (مىڭدى)

5) ا) جاڭا تۋعان نارەستەنىڭ العاشقى كويلەگى نە دەپ اتالادى؟ (يتكويلەك)
ءا) قىنا تاسقا بىتەدى.
ءبىلىم...... بىتەدى (باسقا)

6) ا) جىگىت ادامنىڭ نەشە جۇرتى بار؟ (ءۇش جۇرتى: ءوز جۇرتى، ناعاشى جۇرتى، قايىن جۇرتى)
ءا) ەر ءبىر ولەدى
قورقاق....... ولەدى. (مىڭ)

كىتاپحاناشى: قۇرمەتتى ساراپشى ۇستازدار وتكەن ەكى كەزەڭ بويىنشا بەرگەن بالدارىڭىزدى ايتساڭىزدار. ( ۇپاي سانى تومەن ەكى وقۋشى سايىستان شىعارىلادى)

كىتاپحاناشى: سايىسىمىزدىڭ ءۇشىنشى كەزەڭى «ءبىلىم سايىسى»
- بۇل كەزەڭدە كومپيۋتەردەن وندىقتاردى تاڭداۋ ارقىلى ءپان بويىنشا سۇراققا جاۋاپ بەرەسىزدەر.
ءى. ماتەماتيكا 10 20 30 40
ءىى. قازاق ءتىلى 10 20 30 40
ءىىى. انا ءتىلى 10 20 30 40
ءىۇ. دۇنيەتانۋ 10 20 30 40

ءى. ماتەماتيكا:
10 بالل. سۇراق: تەكشەنىڭ (كۋبتىڭ) نەشە ولشەمى بار؟
جاۋاپ: 3 ولشەمى بار: ۇزىندىعى، ەنى، بيىكتىگى.

20 بالل. سۇراق: پەرپەنديكۋليار تۇزۋلەر دەگەن نە؟
جاۋاپ: تىك بۇرىش جاساپ قيىلىساتىن تۇزۋلەر
30 بالل. سۇراق: سيقىرلى شارشىنىڭ بوس تور كوزدەرىن تولتىر
40 بالل. سۇراق:
قانات 5 كگ المۇرت ءۇشىن 350 تەڭگە تولەدى، ول 210 تەنگەگە قانشا كگ المۇرت ساتىپ الا الادى؟
جاۋابى: 350: 5= 70 تگ /1 كگ المۇرتتىڭ باعاسى/
210: 70= 3 كگ المۇرت ساتىپ الا الادى.

قازاق ءتىلى
10 بالل. سۇراق: عارىشكەر سوزىنە دىبىستىق تالداۋ جاسا.
جاۋاپ:
ع – داۋىسسىز، ۇياڭ
ا – داۋىستى، جۋان
ر – داۋىسسىز، ءۇندى
ى - داۋىستى، جۋان
ش – داۋىسسىز، قاتاڭ
ك - داۋىسسىز، قاتاڭ
ە – داۋىستى، جىڭىشكە
ر - داۋىسسىز، ءۇندى

20 بالل. سۇراق: دىبىس ۇندەستىگى دەگەن نە؟
جاۋاپ: داۋىسسىز دىبىستاردىڭ ءبىر – بىرىنە ىقپال ەتىپ ءوزارا ۇندەسىپ ايتىلۋى.

30 بالل. سۇراق: بەرىلگەن سىزبا بويىنشا سويلەم قۇراپ جاز.
جاۋاپ: مىسالى: «جاز ىستىق بولسا، قىس سۋىق بولادى»

40 بالل. سۇراق: دوسى دەگەن ءسوزدى سەپتە
جاۋاپ:
اتاۋ -دوسى
ىلىك -دوسىنىڭ
بارىس- دوسىنا
تابىس -دوسىن
جاتىس -دوسىندا
شىعىس -دوسىنان
كومەكتەس- دوسىمەن

انا ءتىلى
10 بالل. سۇراق: بەرىلگەن ءماتىن شىعارمانىڭ قاي تۇرىنە جاتادى؟
«قارۋ جيساڭ، مىلتىق جي، جاياۋ جۇرسەڭ – تاياق، قارنىڭ اشسا – تاماق»
جاۋاپ: شەشەندىك ءسوز

20 بالل. سۇراق: «ەندى ءقايتتىم! نە ىستەدىم؟ سۋعا لاقتىرىپ جىبەرىپ قۇتىلۋ كەرەك» دەگەن جولدار سويلەسۋدىڭ قاي تۇرىنە جاتادى؟
جاۋاپ: مونولوگ
30 بالل. سۇراق: «ءالىپبي»، «ءتىل قۇرالى» ەڭبەكتەردىڭ اۆتورى كىم؟
جاۋاپ: ا. بايتۇرسىنوۆ
40 بالل. سۇراق: قازاق قىزىنىڭ سۇلۋلىعى سۋرەتتەلگەن شىعارمانى اتا؟
جاۋاپ: قىز جىبەك

دۇنيەتانۋ
10 بالل. سۇراق: كوكجيك تۇستارى قانداي قۇرالمەن انىقتالادى؟
جاۋاپ: تۇسباعدار (كومپاس)
20 بالل. سۇراق: قازاقستان قانداي ەلدەرمەن شەكتەسەدى؟
جاۋاپ: 1. رەسەي 2. جۇڭگو 3. قىرعىزستان 4. وزبەكستان 5. تۇركىمەنستان
30 بالل. سۇراق: مىنا تاريحي – مادەني ەسكەرتكىشتى اتا. ول قاي جەردەن تابىلعان؟
جاۋاپ: التىن ادام. ەسىك قالاسىنان تابىلعان.
40 بالل. سۇراق: الەمنىڭ جەتى كەرەمەتىن اتا.
جاۋاپ:
1. حەوپس پەراميداسى
2. سەميراميدانىڭ اسپالى باعى
3. الەكساندريا مۇنارى
4. زيەۆس ءمۇسىنى
5. رودوس الىبى
6. گاليكارناس كەسەنەسى
7. ارتەميدانىڭ عيباداتحاناسى

كىتاپحاناشى: ەندى ساراپشى ۇستازداردىڭ باعاسىن تىڭداساق.
(ۇپاي سانى تومەن ەكى وقۋشى سايىستان شىعارىلادى)

ال سىزدەرگە قالعان تورتتىك بۇگىنگى «باسەكەگە قابىلەتتى ۇلاندار» جارىسىندا ءوز بىلىمدەرىڭىزدى كورسەتە بىلگەندەرىڭىز ءۇشىن بۇگىنگى جارىستان مىنا كىتاپشالاردى ەستەلىك رەتىندە قابىل الىڭىزدار. كەلەسى جارىستاردا بيىك شىڭنان كورىنىپ جەڭىمپاز اتانا بەرىڭىزدەر.

«جورعا» كەزەڭىندە سايىسقا ءتۇسىپ، جوعارى بالل جيناعان وقۋشى
«باسەكەگە قابىلەتتى ۇلان» اتالادى.
ال ەندى دايىن بولساڭىزدار باستايىق.
بۇل كەزەڭدە دايىندالعان 10 سۇراقتىڭ قانشاسىنا جاۋاپ بەرۋلەرىڭىزگە قاراي ۇپاي جيناۋعا بولادى. 1 سۇراق – 1 بالل بولىپ ەسەپتەلەدى.
قانەكي، ىسكە ءسات!
(ۇپايى جوعارى وقۋشىدان باستايمىز.)

1. سيىردىڭ ءپىرى. (زەڭگى بابا)
2. جىلدان قۇر قالعان جانۋار. (تۇيە)
3. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى. (قازاق ءتىلى)
4. باستى بايلىق. (دەنساۋلىق)
5. قارا التىن. (مۇناي)
6. 12 اي. (جىل)
7. «كەل، بالالار وقىلىق» ولەڭىنىڭ اۆتورى. (ى. التىنسارين)
8. ابايدىڭ اجەسى. (زەرە)
9. كورۋ مۇشەسى. (كوز)
10. زاتتىڭ سىنىن بىلدىرەتىن ءسوز. (سىن ەسىم)

2 - وقۋشىعا قويىلاتىن سۇراق.
1. تۇيەنىڭ ءپىرى. (ويسىلقارا)
2. جىل باسى نە؟ (تىشقان)
3. جەردىڭ بەتىندە وسىمدىك وسەتىن بورپىلداق جۇمساق قابات. (توپىراق)
4. اق التىن. (ماقتا)
5. ورمان دارىگەرى. (توقىلداق)
6. 7 كۇن. (اپتا)
7. ەستۋ مۇشەسى. (قۇلاق)
8. «اباي جولى» رومان – ەپوپەياسىنىڭ اۆتورى. (م. اۋەزوۆ)
9. زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن ءسوز. (ەتىستىك)
10. 16 – جەلتوقسان قانداي كۇن. (تاۋەلسىزدىك كۇنى)

كىتاپحاناشى: بىلىمدىدەن شىققان ءسوز – دۇنيەنى نۇرعا بولەيدى. ءبىلىم اقىلمەن ۇشتاسپاسا، توڭىرەگىن قاراڭعىلاتا تۇسەدى. ومىرمەن جاناسقان ءبىلىم – بۇل ولشەۋسىز بايلىق.
ءبىلىمدى ادامدى اقشالى بولماسا دا جارلى دەۋگە بولمايدى. ءبىلىمدى سەنەن ەشكىم ۇرلاي المايدى، العانمەن ونى بويىنا سىڭىرە المايدى.
ءبىلىم - سەنىڭ سەرىگىڭ، ومىرلىك جولداسىڭ.
ولاي بولسا بۇگىنگى جارىستا «باسەكەگە قابىلەتتى ۇلان» دەپ __________________________ تانىدىق.

وسى بۇگىنگى جەڭىمپاز ۇلانىمىزدى ماراپاتتاۋ ءراسىمى مەكتەبىمىزدىڭ ديرەكتوردىڭ ادىستەمەلىك جونىندەگى ورىنباسارى: بولعانبايەۆ ءالي بولاتۇلىنا بەرىلەدى.