InfoHub Logo

مارقۇم حان جاڭگىر بالا كۇنىندە ورىنبورعا وقىپ جاتقاندا ەسەنبەردى بايعانا دەگەن جاڭگىرگە جولىعىپ: «باسقا بەرەتىن داتىم جوق، شىراعىم، مىناۋ بوز ايعىردى ساتىپ، قارجى ەتەرسىڭ»، — دەپ، ءبىر جاقسى ايعىرىن بەرىپ كەتكەن ەكەن. سوسىن جاڭگىر حان بولعان سوڭ: «بايعانا ستارشين بولسىن!» — دەپ جارلىق بەرىپتى، سونان يساتايدىڭ دا اۋەسى بولعان-دى، يساتايعا ەرمەي حاندىق بولىپتى. يساتاي بايعانانى كوپ جابىرلەپتى. جەتى قۇدىققا سالىپ، ۇستىنە كەرەگە جاۋىپ، ۇستىنەن قوي شۇبىرتىپتى. سوندا دا ەرمەپتى. اقىرىندا يساتاي ار جاقتا ولگەن سوڭ حان ەلگە اعلامنامە تاراتىپتى: «يساتايعا ەرگەندەرگە جازا بەرەمىن، ماعان ەرگەندەرگە تىلەگىن بەرەمىن، كەلسىن!» — دەپتى. سوندا باياعى بايعانا ھام جايىق بەرىش تولەگەن دەگەن بي ەكەۋى حانعا بارىپتى. قوناق ەتىپ بولعان سوڭ، قىزمەتتەرىن سۇراپتى. سوندا بيلەر: «حان جاقتى كىسىلەر كەلسىن، تىلەگىن بەرەم دەگەن ءسوزىڭىز بولعان سوڭ، تىلەك الا كەلدىك»، — دەپتى.

حان:

— سۇرا! — دەگەندە، بايعانا ايتىپتى:

— ءسىزدىڭ ءۇشىن يساتايدان كورگەن قورلىعىم ەستەن كەتەتىن ەمەس، يساتايدىڭ العان اناۋ ىشتە جەتى ارالى بار، سونى الىپ بەر؟ — دەپتى. حان:

— جاقسى، ال! — دەپتى. تولەگەن بي ايتىپتى:

— مەنىڭ تىلەگىم بار، ءبىراق بىرەۋ ەمەس، ۇشەۋ، — دەپتى. وعان دا حان:

— سۇرا! — دەگەندە، تولەگەن ايتىپتى:

— اۋەلى وزىمە ھام وزىمە ەرگەن كىسىگە جەتكەندەي كەڭ قونىس بەر؟ — دەپتى. ەكىنشى، يساتايدىڭ اۋەسى تاقىرىپتى ءبولىنىپ قالعان ەلمىز عوي، سول العان جەرىمە كەلگەن حالىقتان ءۇش جىلعا شەيىن راسحوت شىعىن الما، ءۇشىنشى، ءبىر تەنتەگىم بار، سونىڭ كۇناسىن عاپۋ ەت؟ — دەپتى. حان:

— جاقسى، تىلەگىڭدى بەردىم، — دەپتى. ولار تىلەگىن الىپ قايتقان سوڭ، حان قاسىنداعى ون ەكى بيلەرى، وتىز ەكى سۇلتاندارىن سىناعان بايعانا بي ەمەس ەكەن، تورسىق اياق توقتانىڭ جۋان تۇعىرى ەكەن. ول ءوز باسىنا ءوزى بالەنى تىلەپ الدى، ءوزىنىڭ ۇرپاعى مەن يساتايدىڭ ۇرپاعى اراسىنداعى جەر داعۋالارى وزدەرىنەن تومەنگى ۇلدىڭ ۇلىنا، قىزدىڭ قىزىنا كەتەر دەپتى.

تولەگەن بي ەكەن، اۋەلى وزىنە ھام وزىنە ەرگەن كىسىگە كەڭ قونىس الدى. ەكىنشى، ول قونىسقا كوشىپ كەلگەن ەلدەن راسحوت شىعىن الدىرماي، وزىنە دوس-جارانىن كوبەيتتى. ءۇشىنشى، تىلەگىنە كەلگەندە و دا جاڭىلدى. ونىڭ تەنتەگى ءۇي تەنتەك بولار، جاقسى، قايراتتى تەنتەك بولسا، ول يساتايعا ەرىپ، يساتايمەن بىرگە ولەر ەدى. بولماسا، يساتاي ولگەن سوڭ سالىپ حانعا كەلەر ەدى، «وزىڭە كەلدىم، كەسسەڭ، باسىم مىناۋ، عاپۋ ەتسەڭ، ءوزىڭ بىلەسىڭ؟ — دەپ جولار ەدى، ونىڭ ءبىرى دە جوق. ول ءبىر ءۇي تەنتەگى عوي، ءۇي تەنتەگىنىڭ تەنتەكتىگى ۇزىلمەي جەتى اتاعا كەتەدى» — دەپتى. ول تەنتەك جايىق باسى قارا دەگەن كىسى ەكەن. ونىڭ بالالارى سۇلتان، ءجىتى، دۇيسەنبىلەر ەندى يساتايدىڭ «جەتى ارالى» حاقىندا بايعانا بالالارى مەنەن يساتاي بالالارى سول كۇننەن وسى كۇنگە شەيىن ايتىس-تارتىستا. بايعانا بالاسى قۇرمانباي، ونىڭ بالاسى قايىرلى، يساتاي بالاسى ءدىنبايان ونان وتىعالي. حاننىڭ بالالارى مەنەن سۇلتانداردىڭ سىناۋى دۇرىس بولىپ شىعىپتى دەيدى.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

جىلقىنىڭ تورىسى كوپ پە، توبەلى كوپ پە؟ (ءى نۇسقا)

سىرىمنىڭ نۇرالى حاندى شابۋى (ءىى نۇسقا)

بايماعامبەت سۇلتان مەن سىرىم باتىر

---