InfoHub Logo

بايىرعى قازاق مەترولوگياسى كاسىپتىك قاجەتتىلىككە بايلانىستى قالىپتاستى.

جىلقىعا بايلانىستى:

جىلقى بايلام

ات شاپتىرىم جەر

بيە ساۋىم ۋاقىت

ۇزىندىق، ۋاقىتقا بايلانىستى:

ءبىر قىدىرۋ جەر

تۇستىك جەر

ايلىق جول

كۇندىك جەر

ارپا ولشەمى:   

شىعىس ەلدەرى بويىنشا ەڭ كىشى سالماق جانە ۇزىندىق ولشەمى رەتىندە قولدانعان.

1 ارپا = 45مگ

6 ارپا = 1 بارماق ولشەمىنە تەڭ

تابان ولشەمى - ورتاشا ۇزىندىق ولشەمى. ادىمنىڭ بەستەن ءبىر بولىگىنە جانە ادام بويىنىڭ التىدان ءبىر بولىگىنە تەڭ بولعان. اعىلشىندار  «فۋتى»- دەپ اتايدى.

ارشىن – شىنتاقتان ساۋساق ۇشىنا دەيىنگى ۇزىندىق. ارشىن – ەجەلدەن بەرى قولدانىپ كەلە جاتقان، ادامنىڭ شىنتاعى مەن ساۋساق ۇشىنىڭ اراقاشىقتىعىنا نەگىزدەلگەن ولشەم بىرلىك. ۆاۆيلوندا لوكوت اتاۋمەن پايدا بولعان.

1 شىنتاق = 45سم تەڭ

بارماق ولشەمى 

ادام ساۋساعىنىڭ ورتانشى بۋىنىنىڭ ەنىنە نەگىزدەلگەن. اعىلشىندار تىلدەردە «ديۋيم» دەپ اتايدى. اۋدارعاندا «باس بارماق» دەگەندى بىلدىرەدى.

1 بارماق=25 مم

ۇزىندىق ولشەمدەرى

تۇتام – بەس ساۋساقتى جۇمعانداعى كولدەنەڭ ۇزىندىق.

سۇيەم – باس بارماق پەن سۇق ساۋساقتى جازعانداعى ارالىق.

سىنىق سۇيەم – باس بارماق پەن سۇق ساۋساقتىڭ ەكى بۋىنى بۇگىلگەندەگى ارالىق، ءبىر سۇيەمنىڭ تورتتەن ءۇش بولىگى.

قارىس سۇيەم-بارماق پەن ورتاڭعى ساۋساق ارالىعىن قامتيدى.

«ءبىر قارىس» – شامامەن ەرەسەك ادامنىڭ قولىن جازعاندا باس بارماعىنىڭ ۇشىنان شىناشاعىنىڭ ۇشىنا دەيىنگى  ۇزىندىققا تەڭ بىرلىك. شامامەن 15-18 سم.

سالماق ولشەمدەرى

قاداق – 200 گرامم (كەيبىر ادەبيەتتە 400 گر.).ليتر
ءبىر شەلەك (سۋ، ءسۇت) – 10 ليتر.
ءبىر تورسىق (ايران) – 6-7 ليتر.

ءبىر كونەك -6-7 ليتر
ءبىر سابا (قىمىز) – 10-15 ليتر.
ءبىر قاپ (ۇن، قانت) – 50-60 كگ.
ءبىر ارقا (جۇك) – 45-50 كگ.
نايزا قاپ، قانار – 70-80 كگ. 
پۇت – 16 كگ، جۋىق.
ءبىر قۇلاق سۋ – 3- 4- تەكشە مەتر.
باتپان - ءار ەلدىڭ ولشەمى ءار ءتۇرلى. بالۋان شولاق كوتەرگەن 51 پۇتتىق تارازىنىڭ تاسى دا ءبىر باتپان.

كولەم ولشەمدەرى

ۋىس – قول ساۋساقتارىن جىمداستىرا بۇككەندە شۇڭقىرايعان الاقان اياسىنىڭ ءىشى، الاقانعا سيارلىق مولشەر.

قۇشاق – قاۋىشقان ەكى قولدىڭ ىشكى جاعىن قامتيتىن ادامنىڭ الدىڭعى ءيىنى، قويىن.

ۇلتاراقتاي – ادام تابانىنىڭ كولەمى.

تۋلاقتاي – مال تەرىسىنىڭ كولەمى.

ءۇي ورنىنداي – كيىز ءۇيدىڭ ىشكى كولەمىندەي.

ءبىر تاناپ جەر – گەكتاردىڭ التىدان ءبىر بولىگى.

ءبىر مويىن جەر – جارتى گەكتار.

ءبىر ايدام جەر – ءبىر گەكتار.

كولدەي – وتە كولەمدى، كەڭ.

---