بەسىك كەرتۋ
بەسىك كەرتۋ — وتپەن الاستاۋ عۇرىپتارىنىڭ ءتۇرى. بەسىك كەرتۋ بالانى بەسىككە العاش بولەردىڭ الدىندا اتقارىلادى. سونداي-اق بالا ۇيىقتاماي، تىنىشسىزدانا بەرەتىن بولسا دا بەسىك كەرتۋ عۇرپى جاسالىنادى. ادەتتە بۇل عۇرىپتى بالانىڭ اجەسى قىزدىرىلعان تەمىرمەن بەسىكتىڭ بالا جاتار تۇسىن، ارقالىعىن جانە باسىن قاري وتىرىپ: «الاس، الاس، ا، قۇدايىم، تىل-كوزدەن ساقتاي گور! ءتفا، ءتفا» — دەگەن الاستاۋ، قورعاۋ ماگياسىندا قولدانىلاتىن سوزدەردى ايتادى. مۇنىسى بەسىكتەگى بالاعا جىن-شايتان جولاماسىن دەگەندى ىرىمداعانى. سونداي-اق بەسىكتى وتپەن الاستاۋدىڭ تومەندەگىدەي بەسىكتى سىرىقتاۋ دەپ اتالاتىن ءتۇرى بار. كۇندىز بولسىن، تۇندە بولسىن بەسىككە بالانى سالاردا، مەتالل نەمەسە قىش ىدىسقا سالىنعان ادىراسپان، aرشa، قاراجۋسان ت.ب. حوش ءيىستى وسىمدىكتەردىڭ ءبىرىن تۇتەتىپ، قاس كۇشتەردى قۋىپ، بەسىكتى تازالايدى. كەيدە سىرىڭكە شاعىپ، وتپەن الاستاپ، زيانكەستەردەن قورعانۋ شارالارىن جاسايدى. الاستاۋ كەزىندە، ىدىستى نەمەسە تۇتانعان وتتى بەسىكتىڭ باس-اياعىن تەگىس اينالدىرا:
الاس، الاس، بالادان الاس
بالەدەن قالاس،
يەسى كەلدى، پالەسى كوش!
بالە-جالادان ساقتا،
كوزى قىزىل بولماسىن،
كوتى قىزىل بولماسىن
— دەگەن سوزدەر ايتىلادى.
نەمەسە:
الاس، الاس، الاس!
ءار پالەڭنەن قالاس!
كوزى جاماننىڭ كوزىنەن الاس!
ءتىلى جاماننىڭ تىلىنەن الاس!
ۋى جاماننىڭ ۋىنان الاس!
قىرىق قابىرعاسىنان الاس،
وتىز ومىرتقاسىنان الاس!
الاس، الاس، الاس!
قىلا گور اللا مىڭ پالەڭنەن قالاس!
سونداي-اق:
الاس، الاس، الاسى
كەلدى مىنە، بالاسى.
كوش، كوش بالەسى
كەلدى مىنە يەسى.
دەپ بەسىكتى الاستاپ شىعىپ، ونان سوڭ بارىپ بالانى بولەۋگە كىرىسەدى. بالانى تىل-كوز تيۋدەن ساقتاندىرۋ ماقساتىندا تەمىر مەن وتتىڭ قورعاۋشى كۇشى بار دەگەن ەجەلگى ۇعىمعا بايلانىستى بەسىكتى، شۇمەكتى قىزدىرىلعان قىسقاشپەن قارىپ زيانكەس كۇشتەردەن الاستايدى. سونداي- اق وتقا «سىرىق تۇز» قىزدىرىلىپ، بەسىكتى وسى تۇزبەن ىسقىلايدى.
بالا بەسىكتە جاتقاندا شوشىماۋ ءۇشىن جاستىعىنىڭ استىنا نان، سارىمويىن پىشاق جاستايدى، بەسىك باسىنا ۇكى، قاسقىردىڭ تۇياعىن قادايدى. بالاعا تۇمار تاعادى. بالا شوشي بەرسە، ىشىندە سۋى بارجا ىدىستى بالانىڭ باسىنان جوعارى ۇستاپ، سۋعا بالقىعان قورعاسىن قۇيىپ جىبەرەدى. بۇل ىرىمدى قورىقتىق دەپ اتايدى. ىدىستىڭ تۇبىندەگى قورعاسىننىڭ سۇلباسى ءبىر جانۋارعا، زاتقا ۇقساس بولىپ تۇنادى. حايۋاندارعا ۇقساسا، سودان شوشىنعاندىگىن انىقتاپ، ەم-دەم جاسايدى. كەيدە ءسابيدىڭ ماڭدايىنا قازاننىڭ تۇبىنەن الىپ، قارا كۇيە جاعىپ تا قويادى.
بەسىكتە جاتقان بالانى ەمىزۋدىڭ دە وزىندىك ادىستەرى بار. موينى ءبىر جاعىنا قيسىق بولماسىن دەپ، بالانى ەكى جاعىنان كەزەك-كەزەك ەمىزەدى؛ بەسىكتىڭ ارقالىعىنا قولتىعىن سۇيەپ، تىزەرلەپ وتىرىپ ەمىزەدى؛ بالانى قاراڭعىدا ەمىزبەيدى، ەمىزەر الدىندا شام جاعۋى شارت.
You Might Also Like
-
شايدىڭ شارشاپ شالدىققاندا كوڭىل كوتەرىپ، اسىرەسە، تاڭەرتەڭ ىشكەن كەزدە ۇيقى اشاتىنىن جانە دەنەنى سەرگىتىپ، راحاتقا بولەيتىنىن بىلەمىز. شاي شىعىس حالىقتارىنا، سونىڭ ىشىندە جۇڭگو مەن ءۇندىستاندا بۇدان...
-
پوەزدان تۇنگى ساعات 1-دە تۇستىك تە، بەس-التى كىسى بىرگە جۇردىك. وتىرار ورىن جوق، ۆوكزال زالىنان قۋىپ شىقتى دا، تۇنىمەن ەدەنىن جۋىپ شىقتى، پەررون دا بوس ەمەس. ەندىگى لاج — اياققا قوناقتاۋ، اياق ...
