InfoHub Logo

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە 8ء-ساۋىر كۇنى تاريح فاكۋلتەتىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ۇلى عالىم، اعارتۋشى، ەتنوگراف ىبىراي ءالتىنساريننىڭ 180 جىلدىق مەرەيتويىنا ارنالعان، «ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ كوشباسشىسى، ۇلى اعارتۋشى» اتتى ونلاين فورماتتا دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى. ءىسشاراعا تاريح، تاريح جانە گەوگرافيا ماماندىعىنىڭ ماگيسترانتتارى مەن «نيكا» ستۋدەنتتىك عىلىمي كلۋبىنىڭ مۇشەلەرى قاتىستى.

دونگەلەك ۇستەلدە ەڭ الدىمەن ىبىراي ءالتىنساريننىڭ اعارتۋشىلىق جولىن، ونىن جاديدشىلدىككە قوسقان ۇلەسى مەن ۇلتتىق مودەرنيزاسيانى كوتەرۋ جولىنداعى اتقارعان ەڭبەگى تۋرالى ارنايى دايىندالعان ماگيسترانتتاردىڭ باياندامالارى وقىلدى. اعارتۋشىنى قازاق قوعامى مەن تاريحىندا پەداگوگيكا سالاسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى رەتىندە تانيمىز. ول ەڭ العاش قازاق بالالارىنا ارناپ مەكتەپ اشىپ ، ودان ءارى ۋچيليششەلەر مەن  كىتاپحانالار اشۋعا دەيىن ەڭبەك ەتكەن ۇلى تۇلعا. ءوز مەكتەپتەرىندە ءبىرىنشى ورىنعا مەتوديكانى قويسا، ەكىنشىدە بالالارعا جاستايىنان بەرىلەتىن دۇرىس تالىم-تاربيە بولدى. ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا جاڭا مەتوديكالار مەن جاڭا باعىتتاردى قالىپتاستىردى.

دوڭگەلەك ۇستەل بارىسىندا ماگيسترانتتار جوعارىدا ايتىلعان ماسەلەلەر بويىنشا ءوز پىكىلەرىن ايتىپ ، ديسكۋسسيا قۇردى. قازىرگى تاڭدا، ى. ءالتىنساريننىڭ تەك قانا پەداگوگيكا سالاسىندا عانا ەمەس، ءدىن سالاسىندا دا ايتارلىقتاي ورىن الاتىنىن ءبىرى بىلسە، ءبىرى بىلە بەرمەيدى. سوناۋ پاتشا ۇكىمەتى كەزەڭىندە اتتەيست عالىمداردىڭ ايتۋى بويىنشا حريستيان ميسسيونەرى دەپ جالا جابىلىپ ، قارا حالىق كوڭىلىنە كۇمان ۇيالاتقان بولاتىن. الايدا ىبىراي اتامىزدىڭ يسلام ءدىنىن ۇستانۋشى ناعىز مۇسىلمان ەكەنىنە ايعاقتار جەتەرلىك. ولاردىڭ قاتارىندا ن.يلمينسكييگە جولدانعان حاتتار مەن اعارتۋشىنىڭ ەڭبەكتەرىن زەرتتەگەن تاۋەلسىزدىكتەن بەرگى كەيىنگى عالىمدار كەلتىرگەن زەرتتەۋلەر دالەل. قازاق قىزدارىنا ارناپ اشقان ىرعىزداعى مەكتەبى دە سول زاماننىڭ مۇسىلمان الەمىنە جات نارسە دەپ تۇيگەن قاراپايىم حالىقتىڭ كوزىن اشۋ ماقساتىندا ەدى. سوندىقتان دا وسىلاي نەگىزسىز كەلتىرىلگەن ويلار مەن ايتىلعان پىكىرلەرگە ءوسىپ كەلە جاتقان جاستارىمىز ەرىپ كەتپەۋى قاجەت.

ءسوز سوڭىن ت.ع.ك، دوسەنت قارتابايەۆا ەركە تامابەك قىزى الىپ، ىبىراي ءالتىنساريننىڭ ەشكىمنىڭ نۇسقاۋىنسىز ءوز حالقىنىڭ قامىن جەپ، بارىنشا قوعامداعى ساۋاتسىزدىقتى جويۋدى قالاعانىن، ءار قازاق بالاسىنىڭ بويىنا ءپاتريوتيزمدى ءسىڭدىرىپ، وتانشىلدىققا جانە يسلامي تاربيەگە باۋلىعانىن، سونىمەن قاتار قازاق ينتەلليگەنسياسىنىڭ پايدا بولۋىنا بىردەن-بىر ۇلەس قوسقاندىعىن، ۇلتتىق تاربيە بەرۋدىڭ باستاماشىسى ەكەندى تۋرالى ايتىپ، ديسكۋسسيانى قورىتىندىلادى.

كەڭ-بايتاق دالاعا العاش بولىپ ءبىلىم قوڭىراۋىن شالعان، ۇلتى ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتىپ، قازاق بالالارىن بىلىممەن سۋسىنداتقان، قوعامنىڭ ۇلى قايراتكەرىن مەملەكەتتىك دەنگەيدە ۇلىقتاپ، دارىپتەپ وتەرىمىز ناق اقيقات.

ا.ن. ءابدىنازار، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ 1-كۋرس ماگيسترانتى، تاريح فاكۋلتەتى

---