ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋداعى تەحنولوگيالار قاجەتتىلىگى
ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋداعى تەحنولوگيالار قاجەتتىلىگى
قازىرگى تاڭدا ەگەمەندى قازاقستاننىڭ دۇنيەجۇزىلىك ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىنە ەنۋ ۇردىسىندە وقۋ - تاربيە پروسەسىن ىزگىلەندىرۋ باعىتىنا بايلانىستى مۇعالىمدەردىڭ كاسىبي دايىندىعىنا دەگەن تالاپ ارتا تۇسۋدە. دەمەك، ءبىلىم بەرۋدى ىزگىلەندىرۋ مەن دەموكراتيالاندىرۋدىڭ نەگىزگى شارتتارىنىڭ ءبىرى - بۇل جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى ءتيىمدى پايدالانۋ. جالپى پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردىڭ پايدا بولۋ سەبەپتەرى قازىرگى پەداگوگيكالىق تەوريادا بىلايشا سيپاتتالادى:
• وقۋشىلاردىڭ پسيحوفيزيولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرىن جانە ولاردى جان – جاقتى ەسكەرە وتىرىپ دامىتۋ قاجەتتىلىگى؛
• ءبىلىمدى ۆەربالدى (سوزدىك) تاسىلمەن عانا وقۋشىلارعا جەتكىزۋدەن، جۇيەلى ءىس - ارەكەتتىك تاسىلگە اۋىسۋ قاجەتتىلىگى؛
• مۇعالىمدەردىڭ ىسكەرلىكتەرىن جوعارىلاتۋ، دامىتۋ، جەتىلدىرۋ قاجەتتىلىگى؛
تەحنولوگيا ۇعىمى ءبىزدىڭ ءجۇزجىلدىقتا نەگىزگى جالپى عىلىمي ۇعىمداردىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. ول وندىرىستىك سالادا پايدا بولىپ قازىرگى كەزدە پەداگوگيكا سالاسىندا دا ءوزىنىڭ ءماندى ورنىن تابۋدا. فيلوسوفيالىق كوزقاراس تۇرعىسىنان تەحنولوگيا تەوريا مەن پراكتيكانىڭ اراقاتىناسى كونتەكستىندە قاراستىرىلادى. ءوسىپ كەلە جاتقان جاس ۇرپاقتى دايىنداۋ ساپاسىن كوتەرۋ ماقساتىندا قازىرگى كەزەڭدەگى پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ ارەكەتى كوپتەگەن تاجىريبەلى مۇعالىمدەر، پەداگوگتار، پسيحولوگتار، عىلىمي ىزدەنۋشىلەر، ادىسكەرلەردىڭ وقىتۋ مەن تاربيەلەۋدى جۇيەلى دە ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋ تالپىنىسىنان تۋىنداپ وتىرعانى بارشامىزعا ءمالىم.
وقىتۋ پروسەسىندە جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردىڭ ماڭىزدىلىعىن ايتا وتىرىپ، «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىني ويلاۋدى دامىتۋ» باعدارلاماسىن ءىس – تاجىريبەدە قولدانۋدىڭ ماڭىزى زور ەكەندىگىنە توقتالعاندى ءجون سانادىم. وقۋشىلاردى وقىتۋدا «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىني ويلاۋدى دامىتۋ» باعدارلاماسىن قولدانۋ بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ ءوزارا بىرلەسكەن ءىس - ارەكەتىن ۇيىمداستىرۋ، سونىڭ ناتيجەسىندە ولاردىڭ بويىندا ءوزارا كومەك كورسەتۋ، ەركىن تۇردە ءوز ويلارىن كوپشىلىك الدىندا قورعاۋ، باسقالارمەن ءوزىن سالىستىرىپ تۇزەۋ، ءوز - وزىنە سىني كوزقاراسپەن قاراۋ، سىني ويلاۋدى دامىتۋ، ەركىن قارىم - قاتىناس جاساۋ، ءوزىن - ءوزى جەتىلدىرۋ مىندەتتەرى شەشىلەدى.
ءمۇعالىم الدىن - الا ساباق جوسپارىن قۇرۋدا ءتۇرلى ينتەراكتيۆتى وقىتۋ فورمالارىن، ستو - نىڭ ءادىس - تاسىلدەرىن قولدانۋ ارقىلى ۇيىمداستىرادى. ساباق ءبىر سارىندى بولىپ كەتپەۋ ءۇشىن شاعىن توپتار جۇمىستارىن، جارىستار، ترەنينگتەر ۇيىمداستىرادى. سەبەبى، پسيحولوگتاردىڭ دالەلدەۋىنشە ءىس - ارەكەتپەن سانا تىعىز بايلانىسقان ۇعىمدار. ءىس - ارەكەتتە بولماعان نارسە سانادا دا قالىپتاسپايدى. سوندىقتان وقۋشىلاردىڭ ءوزارا بىرلەسكەن بەلسەندى ءىس - ارەكەتى ارقىلى عانا سانالى بىلىمدەر قالىپتاستىرۋعا بولادى. مۇنداي تەحنولوگيانى ەندىرۋدە جۇمىسسىز وتىراتىن وقۋشىلار بولمايدى. ولاردا ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىق جوعارى بولادى، ساباققا قاتىسپاۋشىلىق بولمايدى، ولار وزدەرىنىڭ دامۋ ديناميكاسىن، جەتىلگەندەرىن جاقسى سەزىنەدى.
اتالعان تەحنولوگيانى قولدانۋدا ءاربىر وقۋشى ءتۇرلى قارىم - قاتىناستىق جۇيەلەرگە ەندىرىلەدى. ولاردىڭ بىرنەشە تاربيەلىك اسەر بەرەتىن قارىم - قاتىناستىڭ جۇيەلەرىنىڭ ىقپالىن سەزىنەدى. وقۋ - تانىمدىق وقۋشىلاردى شاعىن توپتارعا بولە وتىرىپ وقىتقاندا ولاردىڭ ءوزارا قارىم - قاتىناستارى بەكيدى، ءوزارا باقىلاۋ، ءوزارا تەكسەرۋ جۇزەگە اسىرىلادى. وقۋشىلار وزدەرىنىڭ قۇرداستارىمەن ىنتىماقتاستىققا جۇمىس ىستەۋ بارىسىندا ءوز ءبىلىمىن باسقالاردىڭ بىلىمىمەن سالىستىرۋعا، راسيونالدى ويلاۋ تاسىلدەرىنىڭ قالىپتاسۋىنا جانە سونىمەن قاتار دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋگە مۇمكىنشىلىك الادى. قاراستىرىلىپ وتىرعان تەحنولوگيانىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى تۇلعا ارالىق قاتىناستاردى بايلانىستىرا وتىرىپ وقۋشىلاردىڭ ءوز پىكىرلەرىن نەگىزدەي الۋعا، باسقالاردىڭ ويلارىن سىني تۇرعىدان قابىلداۋعا، جالپى قارىم - قاتىناس مادەنيەتىنە ۇيرەتۋ. سوندىقتان بىرلەسىپ، بىرىگىپ جۇمىس ىستەۋ ولاردىڭ ءوز كۇشتەرىنە دەگەن سەنىمدىلىك پايدا بولادى، ولار وزدەرىنىڭ جەكە پىكىر يەسى بولۋىنا قۇقىقتى ەكەنىن سەزىنەدى، باسقا ءبىر پىكىرلەرمەن سالىستىرا وتىرىپ دۇرىس شەشىم قابىلداۋعا، ءوزىن - ءوزى باعالاۋعا ۇيرەنەدى.
«وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىني ويلاۋدى دامىتۋ» باعدارلاماسىن تەك ءبىلىم الۋ ءۇشىن عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ءاربىر وقۋشىنىڭ تاربيەلەنۋىنە، جەكە تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا، الەۋمەتتەنۋىنە، قارىم - قاتىناس مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىني ويلاۋدى دامىتۋ» باعدارلاماسىن پايدالانۋ بارىسىندا ءمۇعالىم ءاربىر وقۋشىنىڭ ءوزىن - ءوزى ىسكە الۋىنا ىڭعايلى پسيحولوگيالىق - پەداگوگيكالىق جاعداي تۋعىزۋى قاجەت. ەگەردە «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىني ويلاۋدى دامىتۋ» باعدارلاماسىن مەن ءداستۇرلى وقىتۋ ادىستەرىن سالىستىراتىن بولساق كوپتەگەن ەرەكشەلىكتەرىن اتاپ وتۋگە بولادى. ول ەرەكشەلىكتەردى مىنانداي كەستە تۇرىندە كورسەتكەن ىڭعايلى.
قازىرگى تاڭدا ەگەمەندى قازاقستاننىڭ دۇنيەجۇزىلىك ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىنە ەنۋ ۇردىسىندە وقۋ - تاربيە پروسەسىن ىزگىلەندىرۋ باعىتىنا بايلانىستى مۇعالىمدەردىڭ كاسىبي دايىندىعىنا دەگەن تالاپ ارتا تۇسۋدە. دەمەك، ءبىلىم بەرۋدى ىزگىلەندىرۋ مەن دەموكراتيالاندىرۋدىڭ نەگىزگى شارتتارىنىڭ ءبىرى - بۇل جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى ءتيىمدى پايدالانۋ. جالپى پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردىڭ پايدا بولۋ سەبەپتەرى قازىرگى پەداگوگيكالىق تەوريادا بىلايشا سيپاتتالادى:
• وقۋشىلاردىڭ پسيحوفيزيولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرىن جانە ولاردى جان – جاقتى ەسكەرە وتىرىپ دامىتۋ قاجەتتىلىگى؛
• ءبىلىمدى ۆەربالدى (سوزدىك) تاسىلمەن عانا وقۋشىلارعا جەتكىزۋدەن، جۇيەلى ءىس - ارەكەتتىك تاسىلگە اۋىسۋ قاجەتتىلىگى؛
• مۇعالىمدەردىڭ ىسكەرلىكتەرىن جوعارىلاتۋ، دامىتۋ، جەتىلدىرۋ قاجەتتىلىگى؛
تەحنولوگيا ۇعىمى ءبىزدىڭ ءجۇزجىلدىقتا نەگىزگى جالپى عىلىمي ۇعىمداردىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. ول وندىرىستىك سالادا پايدا بولىپ قازىرگى كەزدە پەداگوگيكا سالاسىندا دا ءوزىنىڭ ءماندى ورنىن تابۋدا. فيلوسوفيالىق كوزقاراس تۇرعىسىنان تەحنولوگيا تەوريا مەن پراكتيكانىڭ اراقاتىناسى كونتەكستىندە قاراستىرىلادى. ءوسىپ كەلە جاتقان جاس ۇرپاقتى دايىنداۋ ساپاسىن كوتەرۋ ماقساتىندا قازىرگى كەزەڭدەگى پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ ارەكەتى كوپتەگەن تاجىريبەلى مۇعالىمدەر، پەداگوگتار، پسيحولوگتار، عىلىمي ىزدەنۋشىلەر، ادىسكەرلەردىڭ وقىتۋ مەن تاربيەلەۋدى جۇيەلى دە ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋ تالپىنىسىنان تۋىنداپ وتىرعانى بارشامىزعا ءمالىم.
وقىتۋ پروسەسىندە جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردىڭ ماڭىزدىلىعىن ايتا وتىرىپ، «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىني ويلاۋدى دامىتۋ» باعدارلاماسىن ءىس – تاجىريبەدە قولدانۋدىڭ ماڭىزى زور ەكەندىگىنە توقتالعاندى ءجون سانادىم. وقۋشىلاردى وقىتۋدا «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىني ويلاۋدى دامىتۋ» باعدارلاماسىن قولدانۋ بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ ءوزارا بىرلەسكەن ءىس - ارەكەتىن ۇيىمداستىرۋ، سونىڭ ناتيجەسىندە ولاردىڭ بويىندا ءوزارا كومەك كورسەتۋ، ەركىن تۇردە ءوز ويلارىن كوپشىلىك الدىندا قورعاۋ، باسقالارمەن ءوزىن سالىستىرىپ تۇزەۋ، ءوز - وزىنە سىني كوزقاراسپەن قاراۋ، سىني ويلاۋدى دامىتۋ، ەركىن قارىم - قاتىناس جاساۋ، ءوزىن - ءوزى جەتىلدىرۋ مىندەتتەرى شەشىلەدى.
ءمۇعالىم الدىن - الا ساباق جوسپارىن قۇرۋدا ءتۇرلى ينتەراكتيۆتى وقىتۋ فورمالارىن، ستو - نىڭ ءادىس - تاسىلدەرىن قولدانۋ ارقىلى ۇيىمداستىرادى. ساباق ءبىر سارىندى بولىپ كەتپەۋ ءۇشىن شاعىن توپتار جۇمىستارىن، جارىستار، ترەنينگتەر ۇيىمداستىرادى. سەبەبى، پسيحولوگتاردىڭ دالەلدەۋىنشە ءىس - ارەكەتپەن سانا تىعىز بايلانىسقان ۇعىمدار. ءىس - ارەكەتتە بولماعان نارسە سانادا دا قالىپتاسپايدى. سوندىقتان وقۋشىلاردىڭ ءوزارا بىرلەسكەن بەلسەندى ءىس - ارەكەتى ارقىلى عانا سانالى بىلىمدەر قالىپتاستىرۋعا بولادى. مۇنداي تەحنولوگيانى ەندىرۋدە جۇمىسسىز وتىراتىن وقۋشىلار بولمايدى. ولاردا ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىق جوعارى بولادى، ساباققا قاتىسپاۋشىلىق بولمايدى، ولار وزدەرىنىڭ دامۋ ديناميكاسىن، جەتىلگەندەرىن جاقسى سەزىنەدى.
اتالعان تەحنولوگيانى قولدانۋدا ءاربىر وقۋشى ءتۇرلى قارىم - قاتىناستىق جۇيەلەرگە ەندىرىلەدى. ولاردىڭ بىرنەشە تاربيەلىك اسەر بەرەتىن قارىم - قاتىناستىڭ جۇيەلەرىنىڭ ىقپالىن سەزىنەدى. وقۋ - تانىمدىق وقۋشىلاردى شاعىن توپتارعا بولە وتىرىپ وقىتقاندا ولاردىڭ ءوزارا قارىم - قاتىناستارى بەكيدى، ءوزارا باقىلاۋ، ءوزارا تەكسەرۋ جۇزەگە اسىرىلادى. وقۋشىلار وزدەرىنىڭ قۇرداستارىمەن ىنتىماقتاستىققا جۇمىس ىستەۋ بارىسىندا ءوز ءبىلىمىن باسقالاردىڭ بىلىمىمەن سالىستىرۋعا، راسيونالدى ويلاۋ تاسىلدەرىنىڭ قالىپتاسۋىنا جانە سونىمەن قاتار دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋگە مۇمكىنشىلىك الادى. قاراستىرىلىپ وتىرعان تەحنولوگيانىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى تۇلعا ارالىق قاتىناستاردى بايلانىستىرا وتىرىپ وقۋشىلاردىڭ ءوز پىكىرلەرىن نەگىزدەي الۋعا، باسقالاردىڭ ويلارىن سىني تۇرعىدان قابىلداۋعا، جالپى قارىم - قاتىناس مادەنيەتىنە ۇيرەتۋ. سوندىقتان بىرلەسىپ، بىرىگىپ جۇمىس ىستەۋ ولاردىڭ ءوز كۇشتەرىنە دەگەن سەنىمدىلىك پايدا بولادى، ولار وزدەرىنىڭ جەكە پىكىر يەسى بولۋىنا قۇقىقتى ەكەنىن سەزىنەدى، باسقا ءبىر پىكىرلەرمەن سالىستىرا وتىرىپ دۇرىس شەشىم قابىلداۋعا، ءوزىن - ءوزى باعالاۋعا ۇيرەنەدى.
«وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىني ويلاۋدى دامىتۋ» باعدارلاماسىن تەك ءبىلىم الۋ ءۇشىن عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ءاربىر وقۋشىنىڭ تاربيەلەنۋىنە، جەكە تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا، الەۋمەتتەنۋىنە، قارىم - قاتىناس مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىني ويلاۋدى دامىتۋ» باعدارلاماسىن پايدالانۋ بارىسىندا ءمۇعالىم ءاربىر وقۋشىنىڭ ءوزىن - ءوزى ىسكە الۋىنا ىڭعايلى پسيحولوگيالىق - پەداگوگيكالىق جاعداي تۋعىزۋى قاجەت. ەگەردە «وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىني ويلاۋدى دامىتۋ» باعدارلاماسىن مەن ءداستۇرلى وقىتۋ ادىستەرىن سالىستىراتىن بولساق كوپتەگەن ەرەكشەلىكتەرىن اتاپ وتۋگە بولادى. ول ەرەكشەلىكتەردى مىنانداي كەستە تۇرىندە كورسەتكەن ىڭعايلى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: § 37 ىبىراي التىنسارين – اعارتۋشى، پەداگوگ.
