بىلىمدىلەر سايىسى
بىلىمدىلەر سايىسى
(6 - 7 سىنىپتار)
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ بيولوگيا ءپانى بويىنشا ءبىلىم دەڭگەيلەرىن، وي - ءورىسىن بايقاۋ ءارى كەڭەيتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ، توپپەن جۇمىس جاساۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، وسىمدىكتانۋ جانە جانۋارتانۋ پاندەرىنەن العان بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ.
بۇگىنگى كۇنىمىزدىڭ ۇرانى «جەر انا – ورتاق ءۇيىمىز». قازىرگى تاڭدا ادامزات اۋاسىن جۇتىپ، سۋىن ءىشىپ وتىرعان تابيعات اناسىن قورعاپ، ايالاۋ بارشا جۇرت ءۇشىن تىرشىلىك قامى، تابيعات قاجەتتىلىگى. مىنا جارىق دۇنيەدەگى اسەرلى اسەمدىكتەر مەن قىرۋار قىزىقتار، رۋحاني راحاتتار، تاڭعاجايىپ تاماشالار جەر انانىڭ جۇزىندە ءوتىپ جاتادى. قاسيەتتى جەر انا – الىپ كۇندى اينالىپ جۇرەتىن جەتى عالامشاردىڭ ەڭ قۇدىرەتتىسى. ويتكەنى ورنەكتى جەر جۇزىندە تىنىستايتىن اۋا، سۋسىندايتىن سۋ، ادەمى وسىمدىكتەر، تاڭعاجايىپ جانۋارلار، ساۋلەتتەندىرەتىن ساۋلە، قايناعان ءومىر بار. جەر انا – بۇكىل ادامزاتقا ورتاق مەرەكەلى مەكەن. ءاربىر جان جەر انامىزدى ورتاق ءۇيىمىز دەپ ءبىلۋى قاجەت. سوندىقتان دا ونى ايالاۋ، قورعاۋ ءار ادامنىڭ - پارىزى.
بۇگىنگى سايىسىمىز جەر - انانىڭ وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارىنا ارنالادى.
بىلىمدىلەر سايىسى 7 كەزەڭنەن تۇرادى.
كوزگە تۇسەر جۇيرىكتەر باعاسىمەن،
سۋدا اعار تاۋلاردىڭ سالاسىمەن.
قارا قىلدى قاق جارار الدارىڭدا،
تانىستىرايىق ءادىل قازى القاسىمەن. (ءادىلقازىلاردى تانىستىرۋ)
تەك ساتتىلىك، قاتىسىڭدار سايىسقا،
مىقتى بولساڭ، قابىرعاڭمەن قايىس پا.
وقۋ كەرەك، ءبىلىم كەرەك قاشاندا،
ول بولماسا، سايىس دەگەن سايىس پا؟- دەي وتىرىپ سايىسىمىزدى باستايمىز.
ءى كەزەڭ «كىم جىلدام؟»
ءى توپ
1. 1 - ءشى ۇشىپ كەلەتىن جىل قۇسى (قاراتورعاي)
2. قۇيرىعى ايىر قۇس (قارلىعاش)
3. گۇلدىڭ نەگىزگى كوبەيۋ مۇشەسى (اتالىق پەن انالىق)
4. وسىمدىكتىڭ جەر استى مۇشەسى (تامىر)
5. كيەلى قۇس (اققۋ، ۇكى)
6. ەڭ بيىك اعاش (روتانگ پالماسى)
7. ەڭ ۇلكەن مايمىل (گوريللا)
8. ەڭ ۇزاق جاسايتىن وسىمدىك (سەكۆوييا)
9. حات تاسۋشى قۇس (كوگەرشىن)
10. وسىمدىكتىڭ ۆەگەتاتيۆتى مۇشەلەرى (تامىر، ساباق، جاپىراق)
ءىى توپ
1. وسىمدىكتىڭ گەنەراتيۆتى مۇشەلەرى (گۇل)
2. ەڭ كىشكەنتاي قۇس (كوليبري)
3. ەڭ ۇلكەن سۇتقورەكتى (كيت)
4. اسەمدىك ءۇشىن وسىرىلەتىن ءۇي قۇسى (توتىقۇس)
5. قورقاق جانۋار (قويان)
6. كۇن گ ۇلى (كۇنباعىس)
7. ەڭ جىلدام جۇگىرەتىن اڭ (گەپارد)
8. العاش رەت جاسۋشانى اشقان عالىم (ر. گۋك)
9. اڭ پاتشاسى (ارىستان)
10. جاسۋشانىڭ كوبەيۋىنە قاتىساتىن بولىگى (يادرو)
ءىى كەزەڭ «ول كىم، بۇل نە؟»
ءى توپ
مەن كىممىن؟
1. مەن ۇلىم ەكەۋمىز وسىمدىك جاسۋشاسىن زەرتتەۋدە ۇلكەن مۇمكىندىك جاساپ، ميكروسكوپ ويلاپ تاپتىق. مەنىڭ تەگىم، اتى - ءجونىم كىم؟ (اكەلى - بالالى يانسەندەر)
2. مەن جۇيەلەۋدىڭ نەگىزىن قالاۋشىمىن. اعزالارعا “قوسارلى ءاتاۋتىزىم” بەردىم. مەن كىممىن؟
(كارل ليننەي)
ول نە؟
1. كەز - كەلگەن ءتىرى اعزانىڭ تىرشىلىك بەلگىلەرىن ساقتايتىن ەڭ كىشى قۇرىلىمدىق بولشەك نە؟ جاسۋشا
2. جاسۋشانى كورۋگە بولاتىن قۇرال نە؟ ميكروسكوپ
ءىى توپ
مەن كىممىن؟
1. مەن العاش رەت وسىمدىك قابىعىنان مايدا ۇياشىقتاردى كورىپ، ونى جاسۋشا دەپ اتادىم. مەنىڭ اتى - ءجونىم كىم جانە بۇل قاشان بولدى؟ (ر. گۋك 1665 ج)
2. مەن ايگىلى تارى ءوسىرۋشىمىن. تارىنىڭ ءار گەكتارىنان 165 - 175 سەنتنەرگە دەيىن ءتۇسىم جينالدى. مەنىڭ اتى - ءجونىم كىم؟ (ش. بەرسييەۆ)
ول نە؟
1. شىعۋ تەگى، قۇرلىسى، اتقاراتىن قىزمەتى ۇقساس جاسۋشالار توبى نە؟ (ۇلپا)
2. ميكروسكوپتىڭ كوزبەن كورۋگە ارنالعان بولىگى نە؟ (وكۋليار)
ءىىى كەزەڭ «سيقىرلى ساندار»
1 سانى. گۇل تۋرالى سۇراقتار:
1. وسىمدىكتىڭ كوبەيۋ مۇشەلەرىن اتا (گۇل، جەمىس، تۇقىم )
2. توستاعانشا مەن كۇلتە جاپىراقشا نە دەپ اتالادى؟ (گۇلسەرىك)
3. گۇل شىعاراتىن وركەندە بەلگىلى رەتپەن ورنالاساتىن ۇساق گۇلدەر توبى قالاي اتالادى؟ (گۇلشوعىر)
4. گۇلشوعىردىڭ تۇرلەرىن اتا (جاي جانە كۇردەلى)
5. گۇلدى وسىمدىكتەردىڭ جەمىستەرى قانداي توپقا بولىنەدى؟ (قۇرعاق، شىرىندى)
2 سانى. ميكروسكوپ تۋرالى سۇراقتار:
1. قارايتىن زاتتى ورنالاستىرادى (زاتتىق ۇستەلشە)
2. لينزاسى بار بولىگى (وبەكتيۆ)
3. ميكروسكوپ ۇساق زاتتاردى قانشا ەسەگە دەيىن ۇلكەيتەدى (100 - دەن 2000 ەسەگە دەيىن)
4. ۇساق زاتتى 3 - 5 ەسەگە ۇلكەيتىپ كورسەتەتىن، قۇرلىسى قاراپايىم قۇرال (ۇلعايتقىش قول اينەگى)
5. ميكروسكوپتىڭ بارلىق بولىمدەرى بەكىتىلگەن تىرەگى (تابان)
3 سانى. بالدىرلار تۋرالى سۇراقتار:
1. بالدىر جاسۋشاسىنا ءتۇس بەرىپ تۇراتىن نە؟ (حروماتوفور)
2. بالدىرلاردىڭ وكىلدەرىن اتا (حلورەللا، حلوروكوك، حلوميدومانادا، پورفيرا، پليۋماريا، سارگاسسۋم، لاميناريا)
3. قاعاز وندىرىسىندە قولدانىلاتىن جاسىل بالدىر (كلادوفورا)
4. عارىشقا ۇشىرىلعان ءبىرجاسۋشالى تالشىقسىز جاسىل بالدىر (حلورەللا)
5. بالدىرلاردىڭ دەنەسى قالاي اتالادى (تاللوم)
ءىV كەزەڭ «ويلان، تاپ»
ءى توپ
ميكروسكوپ ءبولىمى: بۇراندا، تۇتقا، تابان، اينا، زاتتىق ۇستەلشە، وكۋليار، كورۋ تۇتىگى (وبەكتيۆ)
تامىر بولىمدەرى: وتكىزۋ، سورۋ، ءوسۋ، تامىر ويماقشاسى (ءبولىنۋ ايماعى)
ءىى توپ
گۇل بولىمدەرى: گۇل ساعاعى، گۇل تابانى، كۇلتە جاپىراقشا، اتالىق، انالىق (توستاعان جاپىراقشا)
وسىمدىك جاسۋشاسىنىڭ قۇرلىسى: جاسۋشا قابىقشاسى، يادرو، ۆاكۋول، پلاستيدتەر (سيتوپلازما)
V كەزەڭ «ساندار جىرلايدى»
ءى توپ
قازاقستاندا «قىزىل كىتاپتىڭ» ءبىرىنشى باسىلىمى قاي جىلى جارىق كوردى؟ (1978ج)
لاميناريا بالدىرى قانشا مەتر تەرەڭدىكتە وسەدى؟ (20 - 30 م)
زەراۆشان ارشاسى نەشە جىلدا جەمىس بەرەدى؟ (50 جىلدا)
قازاقستاندا قانشا قورىق بار؟ (9)
مۇكتارىزدەستەردىڭ قانشا ءتۇرى بار (22000 - نان 27000 - عا دەيىن)
جەر بەتىندە وسىمدىكتەردىڭ قانشا ءتۇرى بار (500مىڭداي)
قازاقستاندا وسىمدىكتەرگە ارنالعان “قىزىل كىتاپ” قاي جىلى جارىق كوردى؟ (1981ج)
ءىى توپ
Vءى كەزەڭ «ويلى بولساڭ، وزىپ كور» توپ باسشىلارىنا سۇراق
ءى توپ
مۇكتەردى زەرتتەيتىن عىلىم (بريولوگيا)
نەگىزگى تامىر وتە جاقسى جەتىلگەن تامىر جۇيەسى (كىندىك تامىر جۇيەسى)
اتالىق توزاڭنىڭ انالىقتىڭ اۋزىنا ءتۇسۋى (توزاڭدانۋ)
قانداي جاسۋشالاردىڭ بولىنۋىنەن ساباق جۋانداپ وسەدى (كامبيي)
گۇل كۇلتەلەرىنە، جەمىستەرگە ءتۇرلى ءتۇس بەرەتىن پلاستيد (حروموپلاستتار)
ءىى توپ
قۇرتتاردى زەرتتەيتىن عىلىم سالاسى (گەلمينتولوگيا)
جانۋارلار دۇنيەسى نەشەگە بولىنەدى؟ ولاردى اتا. (كوپجاسۋشالى، ءبىرجاسۋشالى)
Vءىى كەزەڭ وي تولعانىس «تىرەك بەلگىلەر» (ءماتىن بەرىلەدى، ءماتىندى وقىپ، كونسپەكتىلەيدى. كونسپەكتىدە سوزدەر مەن سويلەمدەر بولماۋى كەرەك، تەك قانا سۋرەتتەرمەن نەمەسە شارتتى بەلگىلەرمەن بەينەلەۋ)
ءى توپ
حالقىمىزدىڭ ءوز ۇرپاعىن، تابيعاتتى، ايالاپ، ساقتاۋعا تاربيەلەيتىن الۋان ءتۇرلى وسيەتتەرى بار. سولاردىڭ ءبىرى - تىيىم سوزدەر: «كوكتى جۇلما، تاپتاما»، «كوكتەمدە جان - جانۋارلارعا تيىسپە»، «ۇيگە كىرگەن جىلانعا اق قۇيىپ شىعار»، «قۇس ۇياسىن بۇزبا» جانە ت. ب
ءىى توپ
بيولوگيا عىلىمدارىنىڭ ادام ءۇشىن ماڭىزى زور. مىسالى، ميكروبيولوگيانىڭ دامۋى مەديسينا، ءدارى - دارمەك، تاماق، اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرىستەرىندە ەلەۋلى تابىستارعا جەتكىزىپ وتىرعانى ايقىن. بيولوگيانىڭ ەكولوگيا سالاسى تابيعاتتى قورعاۋدىڭ اسا قاجەتتىلىگىنەن تۋىندادى. مىسالى: ءقازىر تۋىنداپ جاتقان اۋىز سۋ ماسەلەسى، سۋدىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنەن عانا ەمەس، سۋ قورىن دۇرىس پايدالانباۋدان، لاستاۋدان، ورمان - توعايلاردى كەسۋدەن بولىپ وتىر. ءبارىمىزدىڭ ورتاق ءۇيىمىز – جەردى، ونىڭ ءمانى مەن ءسانى تابيعاتىن ساقتاپ، قورعاۋ پارىزىمىز.
قورىتىندى ۇپاي ساندارىن ەسەپتەۋ. وقۋشىلاردى ماراپاتتاۋ.
بىلىمدىلەر سايىسى. جۇكتەۋ
(6 - 7 سىنىپتار)
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ بيولوگيا ءپانى بويىنشا ءبىلىم دەڭگەيلەرىن، وي - ءورىسىن بايقاۋ ءارى كەڭەيتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ، توپپەن جۇمىس جاساۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، وسىمدىكتانۋ جانە جانۋارتانۋ پاندەرىنەن العان بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ.
بۇگىنگى كۇنىمىزدىڭ ۇرانى «جەر انا – ورتاق ءۇيىمىز». قازىرگى تاڭدا ادامزات اۋاسىن جۇتىپ، سۋىن ءىشىپ وتىرعان تابيعات اناسىن قورعاپ، ايالاۋ بارشا جۇرت ءۇشىن تىرشىلىك قامى، تابيعات قاجەتتىلىگى. مىنا جارىق دۇنيەدەگى اسەرلى اسەمدىكتەر مەن قىرۋار قىزىقتار، رۋحاني راحاتتار، تاڭعاجايىپ تاماشالار جەر انانىڭ جۇزىندە ءوتىپ جاتادى. قاسيەتتى جەر انا – الىپ كۇندى اينالىپ جۇرەتىن جەتى عالامشاردىڭ ەڭ قۇدىرەتتىسى. ويتكەنى ورنەكتى جەر جۇزىندە تىنىستايتىن اۋا، سۋسىندايتىن سۋ، ادەمى وسىمدىكتەر، تاڭعاجايىپ جانۋارلار، ساۋلەتتەندىرەتىن ساۋلە، قايناعان ءومىر بار. جەر انا – بۇكىل ادامزاتقا ورتاق مەرەكەلى مەكەن. ءاربىر جان جەر انامىزدى ورتاق ءۇيىمىز دەپ ءبىلۋى قاجەت. سوندىقتان دا ونى ايالاۋ، قورعاۋ ءار ادامنىڭ - پارىزى.
بۇگىنگى سايىسىمىز جەر - انانىڭ وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارىنا ارنالادى.
بىلىمدىلەر سايىسى 7 كەزەڭنەن تۇرادى.
كوزگە تۇسەر جۇيرىكتەر باعاسىمەن،
سۋدا اعار تاۋلاردىڭ سالاسىمەن.
قارا قىلدى قاق جارار الدارىڭدا،
تانىستىرايىق ءادىل قازى القاسىمەن. (ءادىلقازىلاردى تانىستىرۋ)
تەك ساتتىلىك، قاتىسىڭدار سايىسقا،
مىقتى بولساڭ، قابىرعاڭمەن قايىس پا.
وقۋ كەرەك، ءبىلىم كەرەك قاشاندا،
ول بولماسا، سايىس دەگەن سايىس پا؟- دەي وتىرىپ سايىسىمىزدى باستايمىز.
ءى كەزەڭ «كىم جىلدام؟»
ءى توپ
1. 1 - ءشى ۇشىپ كەلەتىن جىل قۇسى (قاراتورعاي)
2. قۇيرىعى ايىر قۇس (قارلىعاش)
3. گۇلدىڭ نەگىزگى كوبەيۋ مۇشەسى (اتالىق پەن انالىق)
4. وسىمدىكتىڭ جەر استى مۇشەسى (تامىر)
5. كيەلى قۇس (اققۋ، ۇكى)
6. ەڭ بيىك اعاش (روتانگ پالماسى)
7. ەڭ ۇلكەن مايمىل (گوريللا)
8. ەڭ ۇزاق جاسايتىن وسىمدىك (سەكۆوييا)
9. حات تاسۋشى قۇس (كوگەرشىن)
10. وسىمدىكتىڭ ۆەگەتاتيۆتى مۇشەلەرى (تامىر، ساباق، جاپىراق)
ءىى توپ
1. وسىمدىكتىڭ گەنەراتيۆتى مۇشەلەرى (گۇل)
2. ەڭ كىشكەنتاي قۇس (كوليبري)
3. ەڭ ۇلكەن سۇتقورەكتى (كيت)
4. اسەمدىك ءۇشىن وسىرىلەتىن ءۇي قۇسى (توتىقۇس)
5. قورقاق جانۋار (قويان)
6. كۇن گ ۇلى (كۇنباعىس)
7. ەڭ جىلدام جۇگىرەتىن اڭ (گەپارد)
8. العاش رەت جاسۋشانى اشقان عالىم (ر. گۋك)
9. اڭ پاتشاسى (ارىستان)
10. جاسۋشانىڭ كوبەيۋىنە قاتىساتىن بولىگى (يادرو)
ءىى كەزەڭ «ول كىم، بۇل نە؟»
ءى توپ
مەن كىممىن؟
1. مەن ۇلىم ەكەۋمىز وسىمدىك جاسۋشاسىن زەرتتەۋدە ۇلكەن مۇمكىندىك جاساپ، ميكروسكوپ ويلاپ تاپتىق. مەنىڭ تەگىم، اتى - ءجونىم كىم؟ (اكەلى - بالالى يانسەندەر)
2. مەن جۇيەلەۋدىڭ نەگىزىن قالاۋشىمىن. اعزالارعا “قوسارلى ءاتاۋتىزىم” بەردىم. مەن كىممىن؟
(كارل ليننەي)
ول نە؟
1. كەز - كەلگەن ءتىرى اعزانىڭ تىرشىلىك بەلگىلەرىن ساقتايتىن ەڭ كىشى قۇرىلىمدىق بولشەك نە؟ جاسۋشا
2. جاسۋشانى كورۋگە بولاتىن قۇرال نە؟ ميكروسكوپ
ءىى توپ
مەن كىممىن؟
1. مەن العاش رەت وسىمدىك قابىعىنان مايدا ۇياشىقتاردى كورىپ، ونى جاسۋشا دەپ اتادىم. مەنىڭ اتى - ءجونىم كىم جانە بۇل قاشان بولدى؟ (ر. گۋك 1665 ج)
2. مەن ايگىلى تارى ءوسىرۋشىمىن. تارىنىڭ ءار گەكتارىنان 165 - 175 سەنتنەرگە دەيىن ءتۇسىم جينالدى. مەنىڭ اتى - ءجونىم كىم؟ (ش. بەرسييەۆ)
ول نە؟
1. شىعۋ تەگى، قۇرلىسى، اتقاراتىن قىزمەتى ۇقساس جاسۋشالار توبى نە؟ (ۇلپا)
2. ميكروسكوپتىڭ كوزبەن كورۋگە ارنالعان بولىگى نە؟ (وكۋليار)
ءىىى كەزەڭ «سيقىرلى ساندار»
1 سانى. گۇل تۋرالى سۇراقتار:
1. وسىمدىكتىڭ كوبەيۋ مۇشەلەرىن اتا (گۇل، جەمىس، تۇقىم )
2. توستاعانشا مەن كۇلتە جاپىراقشا نە دەپ اتالادى؟ (گۇلسەرىك)
3. گۇل شىعاراتىن وركەندە بەلگىلى رەتپەن ورنالاساتىن ۇساق گۇلدەر توبى قالاي اتالادى؟ (گۇلشوعىر)
4. گۇلشوعىردىڭ تۇرلەرىن اتا (جاي جانە كۇردەلى)
5. گۇلدى وسىمدىكتەردىڭ جەمىستەرى قانداي توپقا بولىنەدى؟ (قۇرعاق، شىرىندى)
2 سانى. ميكروسكوپ تۋرالى سۇراقتار:
1. قارايتىن زاتتى ورنالاستىرادى (زاتتىق ۇستەلشە)
2. لينزاسى بار بولىگى (وبەكتيۆ)
3. ميكروسكوپ ۇساق زاتتاردى قانشا ەسەگە دەيىن ۇلكەيتەدى (100 - دەن 2000 ەسەگە دەيىن)
4. ۇساق زاتتى 3 - 5 ەسەگە ۇلكەيتىپ كورسەتەتىن، قۇرلىسى قاراپايىم قۇرال (ۇلعايتقىش قول اينەگى)
5. ميكروسكوپتىڭ بارلىق بولىمدەرى بەكىتىلگەن تىرەگى (تابان)
3 سانى. بالدىرلار تۋرالى سۇراقتار:
1. بالدىر جاسۋشاسىنا ءتۇس بەرىپ تۇراتىن نە؟ (حروماتوفور)
2. بالدىرلاردىڭ وكىلدەرىن اتا (حلورەللا، حلوروكوك، حلوميدومانادا، پورفيرا، پليۋماريا، سارگاسسۋم، لاميناريا)
3. قاعاز وندىرىسىندە قولدانىلاتىن جاسىل بالدىر (كلادوفورا)
4. عارىشقا ۇشىرىلعان ءبىرجاسۋشالى تالشىقسىز جاسىل بالدىر (حلورەللا)
5. بالدىرلاردىڭ دەنەسى قالاي اتالادى (تاللوم)
ءىV كەزەڭ «ويلان، تاپ»
ءى توپ
ميكروسكوپ ءبولىمى: بۇراندا، تۇتقا، تابان، اينا، زاتتىق ۇستەلشە، وكۋليار، كورۋ تۇتىگى (وبەكتيۆ)
تامىر بولىمدەرى: وتكىزۋ، سورۋ، ءوسۋ، تامىر ويماقشاسى (ءبولىنۋ ايماعى)
ءىى توپ
گۇل بولىمدەرى: گۇل ساعاعى، گۇل تابانى، كۇلتە جاپىراقشا، اتالىق، انالىق (توستاعان جاپىراقشا)
وسىمدىك جاسۋشاسىنىڭ قۇرلىسى: جاسۋشا قابىقشاسى، يادرو، ۆاكۋول، پلاستيدتەر (سيتوپلازما)
V كەزەڭ «ساندار جىرلايدى»
ءى توپ
قازاقستاندا «قىزىل كىتاپتىڭ» ءبىرىنشى باسىلىمى قاي جىلى جارىق كوردى؟ (1978ج)
لاميناريا بالدىرى قانشا مەتر تەرەڭدىكتە وسەدى؟ (20 - 30 م)
زەراۆشان ارشاسى نەشە جىلدا جەمىس بەرەدى؟ (50 جىلدا)
قازاقستاندا قانشا قورىق بار؟ (9)
مۇكتارىزدەستەردىڭ قانشا ءتۇرى بار (22000 - نان 27000 - عا دەيىن)
جەر بەتىندە وسىمدىكتەردىڭ قانشا ءتۇرى بار (500مىڭداي)
قازاقستاندا وسىمدىكتەرگە ارنالعان “قىزىل كىتاپ” قاي جىلى جارىق كوردى؟ (1981ج)
ءىى توپ
Vءى كەزەڭ «ويلى بولساڭ، وزىپ كور» توپ باسشىلارىنا سۇراق
ءى توپ
مۇكتەردى زەرتتەيتىن عىلىم (بريولوگيا)
نەگىزگى تامىر وتە جاقسى جەتىلگەن تامىر جۇيەسى (كىندىك تامىر جۇيەسى)
اتالىق توزاڭنىڭ انالىقتىڭ اۋزىنا ءتۇسۋى (توزاڭدانۋ)
قانداي جاسۋشالاردىڭ بولىنۋىنەن ساباق جۋانداپ وسەدى (كامبيي)
گۇل كۇلتەلەرىنە، جەمىستەرگە ءتۇرلى ءتۇس بەرەتىن پلاستيد (حروموپلاستتار)
ءىى توپ
قۇرتتاردى زەرتتەيتىن عىلىم سالاسى (گەلمينتولوگيا)
جانۋارلار دۇنيەسى نەشەگە بولىنەدى؟ ولاردى اتا. (كوپجاسۋشالى، ءبىرجاسۋشالى)
Vءىى كەزەڭ وي تولعانىس «تىرەك بەلگىلەر» (ءماتىن بەرىلەدى، ءماتىندى وقىپ، كونسپەكتىلەيدى. كونسپەكتىدە سوزدەر مەن سويلەمدەر بولماۋى كەرەك، تەك قانا سۋرەتتەرمەن نەمەسە شارتتى بەلگىلەرمەن بەينەلەۋ)
ءى توپ
حالقىمىزدىڭ ءوز ۇرپاعىن، تابيعاتتى، ايالاپ، ساقتاۋعا تاربيەلەيتىن الۋان ءتۇرلى وسيەتتەرى بار. سولاردىڭ ءبىرى - تىيىم سوزدەر: «كوكتى جۇلما، تاپتاما»، «كوكتەمدە جان - جانۋارلارعا تيىسپە»، «ۇيگە كىرگەن جىلانعا اق قۇيىپ شىعار»، «قۇس ۇياسىن بۇزبا» جانە ت. ب
ءىى توپ
بيولوگيا عىلىمدارىنىڭ ادام ءۇشىن ماڭىزى زور. مىسالى، ميكروبيولوگيانىڭ دامۋى مەديسينا، ءدارى - دارمەك، تاماق، اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرىستەرىندە ەلەۋلى تابىستارعا جەتكىزىپ وتىرعانى ايقىن. بيولوگيانىڭ ەكولوگيا سالاسى تابيعاتتى قورعاۋدىڭ اسا قاجەتتىلىگىنەن تۋىندادى. مىسالى: ءقازىر تۋىنداپ جاتقان اۋىز سۋ ماسەلەسى، سۋدىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنەن عانا ەمەس، سۋ قورىن دۇرىس پايدالانباۋدان، لاستاۋدان، ورمان - توعايلاردى كەسۋدەن بولىپ وتىر. ءبارىمىزدىڭ ورتاق ءۇيىمىز – جەردى، ونىڭ ءمانى مەن ءسانى تابيعاتىن ساقتاپ، قورعاۋ پارىزىمىز.
قورىتىندى ۇپاي ساندارىن ەسەپتەۋ. وقۋشىلاردى ماراپاتتاۋ.
بىلىمدىلەر سايىسى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
