- 08 ماۋ. 2015 00:00
- 342
ءبىرىنشى ليريكالىق شەگىنىس
مەن الماتىعا «قازاقستان پيونەرى» گازەتىنە رەداكتور بولىپ كەلدىم. كەلگىم كەلمەدى: بۇرىن گازەت-جۋرنال رەداكسياسىندا باسشى قىزمەتتە بولماعاسىن، جۇرەكسىندىم، ءارى اۋىل-ەل شالعاي - گۋريەۆ قايدا، الماتى قايدا؟! - انام بولسا، جاسى كەلگەن ادام، ايبار كىشكەنتاي، ايتەۋىر نە كەرەك، جالعىز ءوزىم شىرىگەن جۇمىرتقاداي سەزىنىپ، استاناعا كەلدىم. بار تانيتىنىم - «لەنينشىل جاس» گازەتىنىڭ ۇجىمى. ەڭ الدىمەن ءوزىم مەنشىكتى ءتىلشىسى بولىپ ىستەيتىن «لەنينشىل جاستىڭ» جاڭادان كەلگەن رەداكتورى، ياعني ءوزىمنىڭ باستىعىم سەيداحمەت اعاعا (بەردىقۇلوۆ) سالەم بەردىم. «سەنى قازاقستان پيونەرىنە» رەداكتور بولسا دەگەن ۇسىنىس بار»، - دەپ، اعاي ءوزى بۇرىن باسشىلىق ەتكەن پيونەر گازەتىنىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن سىرتتاي تانىستىردى. «الماتىدان ادام تابىلماعانداي، ءتۇۋ گۋريەۆتەن اكەلۋلەرىنە قاراعاندا، رەسپۋبليكا باسشىلارىنىڭ بىرەۋىنىڭ بىردەڭەسى بولدى عوي شاماسى»، - دەپ، توسىرقاعاندار دا كەزدەستى. قازاقستان لكسم ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى وزبەكالى جانىبەكوۆ پەن يدەولوگيالىق حاتشى كەڭەس اۋحادييەۆ - ەكەۋى دە وتە جىلى نيەتپەن قارسى الدى.
- سەنىڭ «لەنينشىل جاستىڭ» باتىس وبلىستارداعى مەنشىكتى ءتىلشىسى قىزمەتىندە ءجۇرىپ جازعان ماقالا، وچەركتەرىڭ، كوتەرگەن ماسەلەلەرىڭ ءبىزدى دە ويلاندىردى. رەسپۋبليكانىڭ پيونەر، كومسومول باسپاسوزىندە باسشى قىزدار جوق، سوندىقتان ءوزىڭدى ۇسىنىپ وتىرمىز، - دەستى.
سونىمەن، استاناداعى ءومىر باستالدى. جاڭا ورتانىڭ پسيحولوگيالىق سالماعى جەڭىل ەمەس ەكەن. «لەنينشىل جاستىڭ» ءتىلشىسى بولا ءجۇرىپ، ءبىراز ولەڭدەر جازعام، ولار رەسپۋبليكالىق «جالىن»، «جۇلدىز» جۋرنالدارىندا باسىلدى. «مازاسىز شاق» دەگەن ولەڭدەر جيناعىمدى «جازۋشى» باسپاسىنا تاپسىردىم. ءبىر كۇنى اقۇشتاپ (باقتىگەرەيەۆا) كەلىپ:
- سەنىڭ كىتابىڭنىڭ رەداكسيالىق تالقىلاۋى بولاتىن كورىنەدى، سوعان كەلسىن دەپ جاتىر، - دەدى. ەكەۋمىز باردىق. باسپانىڭ پوەزيا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قادىر مىرزالييەۆ تە، مەنىڭ كىتابىمنىڭ رەداكتورى ساعي جيەنبايەۆ ەكەن.
مەنىڭ رەداكسيالىق كەڭەس، تالقىلاۋ دەگەننىڭ نە ەكەنىنەن حابارىم جوق. ول كەزدە «جازۋشى» باسپاسى كوممۋنيستىك پروسپەكتىسىنىڭ بويىندا، قازاقستان جازۋشىلار وداعى ءۇيىنىڭ ءبىرىنشى قاباتىندا بولاتىن. مەنىڭ كىتابىمدى تالقىلاۋ باستالدى. مارقۇم ءشامىل مۇقامەدجانوۆ، عافۋ اعامىز كەلدى. ءبىر كەزدە ەسىكتى ايقارا اشىپ، ەڭگەزەردەي، قىزىل شىرايلى جىگىت كىرىپ كەلدى. بۇعان دەيىن كورگەن ەمەسپىن، ءبىراق تاني قويدىم - مۇقاعالي ماقاتايەۆ. «جۇلدىز» جۋرنالىندا قىزمەت ىستەيدى دەپ اقۇشتاپتان ەستىگەم. «قارلىعاشىم، كەلدىڭ بە؟» كىتابى ارقىلى سىرتتاي جاقسى كورەتىنمىن. وتىردى. جۇرت سويلەپ جاتىر. ساعي اعامىز:
- فاريزانىڭ ولەڭدەرى تىم انايى، وي، سەزىمىن تىم اشىق ايتادى، ال بۇل شىعىس ايەلىنە جات قىلىق. مىسالى:
«ادام دەگەن باقىتتان تۇنشىعادى، ءا –
شىرىن ساتتە بويىندا قان تاسىعان.
بىزدەر جاققا قاراۋعا قىمسىنا ما –
اي جاتىر شالقاسىنان»، -
دەيدى. ياعني، ايدىڭ قىمسىنۋىنا قاراعاندا، ليريكالىق ەكى كەيىپكەر كىسى قىزىعارلىق ءىس ىستەپ وتىرماعان بولۋ كەرەك، - دەپ، تاعى كوپ-كوپ مىسال كەلتىردى. ءبىر كەزدە مۇقاعالي ورنىنان اتىپ تۇرىپ:
- ءاي، قادىر! ساعي! مىنا قىز (بۇرىشتا ادامداردىڭ اراسىنا تۇسكەن تاعى مىسىقتاي ءبۇرىسىپ وتىرعان مەنى سۇق ساۋساعىمەن شۇقشيا نۇسقادى) كۇنى ەرتەڭ سەندەردى ۇرىپ كەتەدى (شاماسى، «جەر سوقتىرادى» دەپ تۇرعانى-اۋ دەپ ۇقتىم). بەتىڭ قۇرسىن، كاپىر! - دەگەنى! ءسۇيتتى دە: - اۋەلى وسى قىزداي ولەڭ جازىپ الىڭدار! - دەپ ەسىكتى تارس جاۋىپ شىعىپ كەتتى. نە جىلارىمدى، نە كۇلەرىمدى بىلمەي، بەتىڭ قۇرسىن دەگەنى نەسى دەپ الاساپىران ويلارمەن مەن وتىرمىن. اقۇشتاپ:
- سەن كوڭىلىڭە الما - ونىڭ جاقسى كورگەنى سولاي، «سۇيگەن قۇلىن شۇناعىم دەيدىنىڭ» كەرى عوي، - دەپ سىبىرلادى.
مەنىڭ مۇقاعالي اقىنمەن العاشقى كەزدەسۋىم ەدى بۇل.