InfoHub Logo

بۇرىڭعى زاماندا ءبىر ساراڭ بايدىڭ ءۇش ۇلى بولىپتى. ول بالالارىن ۇيلەندىرمەگەن ەكەن. ءبىر كۇندەردە بالالارى اقىلداسىپ، ۇلكەنى مەن ورتانشىسى كەنجە ىنىسىنە ايتىپتى:

— بىزدەي بايدىڭ بالالارى الدەقاشان ۇيلەنىپ، مال-مالدانىپ، جان-جاندانىپ وتىر، ءبىز ءالى كۇنگە شەيىن ءسۇر بويداقپىز. سەن اكەمىزگە بارىپ ايت، بىزگە قاتىن الىپ بەرسىن، – دەپ.

بۇل بارىپ ايتقان سوڭ، اكەسى:

— كۇز بولسىن، كارى بيە، قاتپا تايلار جەتىلسىن، – دەپتى. كۇز بولىپتى، كەنجە بالاسى تاعى ايتقان ەكەن، اكەسى:

— قىلىشىن سۇيرەتىپ قىس كەلەدى، قىس وتكەن سوڭ الىپ بەرەمىن، – دەپتى.

سول جىلى قىس قاتتى بولىپ، بايدىڭ مالى جۇتاپ، ءبىر كوك تايدى بالالارى ءشوپ جۇلىپ بەرىپ، امان الىپ قالىپتى. سول جىلى باي مەن بايبىشە ءولىپ، بالالار تاپ-تاقىر كەدەي بولىپ قالىپتى. ءۇيدىڭ جابدىعى بالالارعا ءبىر جىلدىق اۋقات بولىپتى.

ءبىر جىلدان سوڭ بالالار ارىپ-اشىپ، جوقشىلىق كورەدى. كوك تاي قۇنان بولىپ، مۇنان باسقا تىگەرگە تۇياق قالماپتى. كەنجەسى ەكى اعاسىنا ايتىپتى:

— مىنا قۇناندى ماعان بەر، مەن ەندى تىلەنشىلىك قىلايىن، مال-پۇل تاۋىپ كۇنەلتەيىك، – دەپ. بۇعان اعالارى كونىپتى.

قىسى-جازى تىلەنشىلىك قىلىپ، ەكى اعاسىن اسىراپتى. كۇندەردىڭ كۇنىندە سول ەلدەگى ءبىر بايدىڭ ۇلكەن اسىندا بايگە بولىپ، باس بايگەگە ەلۋ جورعا ات تىكپەك بولعان ەكەن. وسى كەزدە كەنجە ءىنىسى كوك دونەنمەن ءبىر اۋىلدان ايران الىپ كەلە جاتسا، استىنداعى اتى ارتىنان قۋعان اۋىل يتتەرى مەن تازىلارعا شاڭىن دا كورسەتپەي كەتىپتى. سوندا ول اعالارىنا كەلىپ:

— ءبىزدىڭ كوك دونەن تازىلارعا دا شالدىرمادى، وسىنى مىنا استىڭ بايگەسىنە قوسسام قايتەدى، – دەپتى.

اعالارى ماقۇلداپ، كوك دونەندى تاڭ اسىرىپ، سۋىتىپ، بايگەگە قوسۋعا الىپ كەلىپتى. بۇل ەلدىڭ باراق دەگەن حانىنىڭ بايگەگە قوسىپ جۇرگەن ەكى اتى بار ەكەن، ولار دا بايگەگە تۇسكەلى وتىر ەكەن. بۇل كوك دونەندى كەدەيدىڭ تاز بالاسىنا مىنگىزىپ قويا بەرىپتى. كوك دونەن ءوزى ارىق، اقساق. اتتاردى ايداپ بارا جاتقاندا، بالالار كوك دونەندى ءبىر، بالانى ءبىر ءتۇرتىپ كەتىپ، ەكىنشىسى ەكى ءتۇرتىپ كەتىپ، مازاق قىلىپ، جىلاتىپ بارىپتى. ءبىر مەزگىلدە اتتاردى قايىرىپ، كەرى شاپقاندا، ورتا جولعا شەيىن كوك دونەندى توزاڭ جاۋىپتى، ورتا جولدان اسا بەرگەندە، زاۋلاي زىمىراپتى. سوندا تازشا بالا اتتاردى باسىپ وزىپ، بىر-بىرلەپ قالدىرىپ وتىرعاندا، ءبارىنىڭ باستارىنا بايلاعان ورامالىن الىپ، ءبىر-بىر سالىپ، وتە بەرگەن ەكەن. سوندا حاننىڭ قوس قاراسى الدىندا كەتىپ بارا جاتىر ەكەن، ونىمەن كوك دونەن قاتارلاسىپ كەپ، ءبىراز تالاسىپ، ازدان سوڭ، ونى دا كەيىن تاستاپ، جونەلگەن ەكەن. وزىنەن باسقا بالالار ءوز رۋلارىنىڭ اتىمەن ۇران شاقىرىپ، ايقايلاپ كەلە جاتادى. تازشا بالا نە دەپ ۇراندارىن بىلمەگەن سوڭ، «تەپەڭكوك» دەپ ۇرانداپ كەلە جاتىپتى.         سوندا حان دۇربىمەن قاراپ تۇرىپ:

— ءبىر كوك كەلە جاتىر، جولدان قوسىلعان نەمە مە، الدان بوگەڭدەر، – دەپ جۇرتقا بۇيىرىپتى. حان سوزىنە ەلىككەن جىگىتتەر بالانىڭ جولىن توسىپ، بۇيىردەن قوسىلا لاپ قويعاندا، ءبىرىن دە ىلەستىرمەي، كوك دونەن وزىپ، «شۋ» دەپ جۇرە بەرگەن ەكەن. سوندا كوك دونەننىڭ يەسى:

— كەلەر مە ەكەن تەپەڭكوك، كەلمەس پە ەكەن تەپەڭكوك، سوياتۇعىن قويىم جوق، وتقا سالار مايىم جوق، كوتەرە گور، ارۋاق، – دەپ، زار جىلاپ تۇر ەكەن. سوندا كوك دونەن كومبەگە ءبىرىنشى بولىپ كىرىپتى، كەدەي جىگىت اتىن ءوزى بارىپ ۇستاعان ەكەن. حان كەلىپ:

— بۇل جولاي قوسىلعان ات، – دەپتى. سوندا كوك دونەننىڭ ۇستىندەگى بالا بارشا اتقا ءمىنىپ شاپقان بالالاردىڭ ورامالىن قوينىنان شىعارىپ، الدىنا تاستاپتى. سوندا حان اتىن قاقباسقا ءبىر سالىپ، ۇيىنە قايتىپ كەتىپتى. ءۇش اعايىندى جىگىت قىرىق جورعا اتتى وزدەرى الىپ، ون جورعانى تازشا بالاعا بەرىپتى. ەل ىشىندە قانداي بايگە بولسا دا كوك دونەن الدىن بەرمەي، اتاعى جەر جارىپتى. ءسويتىپ، اعايىندى جىگىتتەر ەل قاتارىنا قوسىلىپ، مۇراتتارىنا جەتكەن ەكەن.

---