ءبىز جەڭىستىڭ ۇرپاقتارىمىز
اشىق تاربيە ساعاتىنىڭ جوسپارى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «ءبىز جەڭىستىڭ ۇرپاقتارىمىز».
ساباقتىڭ ماقساتى: 1941-1945 جىلعى ۇلى وتان سوعىسىندا نەمىس باسقىنشىلارىن تالقانداۋدا قازاقستان حالقىنىڭ مايداندا جانە تىلدا كورسەتكەن ەرەن ەرلىگىن پاش ەتۋ، جاس ۇرپاقتى وتانسۇيگىشتىككە، ەل جاندىلىققا تاربيەلەۋ.
پايدالانىلعان وقۋلىقتار: « جەڭىس نۇرى» - جىر جيناعى الماتى «جازۋشى» 1985ج؛ «ءومىر – باقىت» ەسەت اۋكەبايەۆ «جازۋشى» باسپاسى الماتى-1983ج. «سىنىپتان تىس تاربيە جۇمىستارى»، اۋداندىق «تولقىن» گازەتى.
قولدانىلعان كورنەكىلىكتەر؛مۋلتيمەديالىق اپپارات، «جەڭىس»، «وتان» تۋرالى جازىلعان ناقىل سوزدەر، ت.ب.
بارىسى:
1-جۇرگىزۋشى: جەڭىس كۇنى بار الەمگە ايگىلى،
كوكتەم شۋاق - 9 ماي كۇنى.
ايتشى، كانە، ءبىزدىڭ جەڭىس شەرۋى،
كەزدەيسوق پا كوكتەمگە ساي كەلۋى.
2-جۇرگىزۋشى: ءبىزدىڭ ۇلى جەڭىسىمىز كوكتەم بوپ،
كوڭىلدەرگە شۇعىلاسىن توككەن كوپ.
سوناۋ جىلى 9 ماي كۇنى،
الماستىرعان قۋانىشقا قايعىنى.
1-جۇرگىزۋشى:بۇگىنگى كۇن – كوپتەن كۇتكەن سالتاناتتى كۇن، زىمىراعان ۋاقىتتىڭ قاناتىندا جەڭىستىڭ مىنە 65- كوكتەمى دە كەلىپ جەتتى.
65 جىل - بەيبىت كوكتەم تاڭ اتقالى،
65 جىل - شۋاقتى كۇن تاراتتى ءانىن.
65 رەت - كوكتەمدە سونان بەرى،
اشىلدى جەڭىس كۇننىڭ پاراقتارى.
2-جۇرگىزۋشى:فاشيستىك گەرمانيانىڭ ماقساتى بۇكىل كەڭەس حالقىن قۇلعا اينالدىرۋ، جەرىن باسىپ الۋ ەدى.گەرمانيا فيۋرەرى ادولف گيتلەردىڭ قانقۇيلى ساياساتى كەڭەس حالقىن ءدۇر سىلكىندىردى. سول سۇراپىل سوعىسقا ءبىزدىڭ اۋداننان 11 مىڭ ادام اتتانىپ، 6 مىڭى مايدان دالاسىندا ەرلىكتىڭ ۇلگىسىن كورسەتىپ قازا بولدى. ۇلى جەڭىستىڭ 60 جىلدىعىندا 6 مىڭ بوزداقتىڭ، 2 مىڭ كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى، 16 ەڭبەك ەرىنىڭ ەسىمدەرى التىن ارىپپەن جازىلدى . وسىدان بەس جىل بۇرىن ەلباسى ن.نازاربايەۆ ارالعا كەلگەندە «تاعزىم» الاڭىن اشىپ، العاش گۇل شوعىن قويدى. جەڭىستىڭ 61 جىلدىعىندا «الىپ اناعا» ارنالعان ەسكەرتكىش تۇعىرىنا «ۇلى جەڭىستىڭ 100 جىلدىعىندا بولاشاق ۇرپاق اشىپ وقىسىن» دەگەن ماقساتتا حات جازىپ قالدىرىلعان. بۇدان بەس جىل بۇرىن ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرلەرى 200 بولسا، بۇگىنگى تاڭدا اۋدانىمىزدا 50ء-ى، قالادا 21ء-ى قالىپ وتىر.
وسىنداي باقىتتى كۇندى ەلى مەن جەرى ءۇشىن ارىستانداي الىسقان جەڭىمپاز جاۋىنگەرلەر ءبىز ءۇشىن، كەلەر ۇرپاق ءۇشىن سىيلادى. سوندىقتان دا، بۇل كۇنى بارلىعىمىز وتان ءۇشىن مەرت بولعان قاھارمانداردىڭ ەرلىك رۋحىنا باس ءيىپ، كوزى ءتىرى ارداگەرلەرگە قۇرمەت كورسەتەيىك.
كورىنىس: «21 يۋن 1941 جىل»
21 ماۋسىم كۇنى وقۋشىلاردىڭ مەكتەپ ءبىتىرۋ كەشىنەن قايتىپ كەلە جاتقان ءساتى. كەنەت راديودان:»تىڭداڭىزدار، تىڭداڭىزدار! سويلەپ تۇرعان موسكۆا!1941 جىلى 22 ماۋسىم فاشيستىك گەرمانيا تۇتقيىلدان سوعىس جاريالاپ، ەلىمىزگە باسىپ كىردى.»
1 ايەل: «سوعىس، سوعىس دەيدى، ەستىدىڭدەر مە؟ سۇمدىق-اي ەندى قايتتىق؟ كۇنىمىز نە بولار ەكەن؟»
2 ايەل: «قويىڭدار جاماندىق شاقىرماي. ەل شەتىنە جاۋ تيسە، ارقا سۇيەر ازاماتتار بار ەمەس پە؟»
1 ازامات:
ات باسىنا كۇن تۋسا،
اۋىزدىقپەن سۋ ىشەر
ەر باسىنا كۇن تۋسا، ەتىگىمەن سۋ كەشەر – دەگەن بار ەمەس پە، جىلاماڭدار، جاستارىڭدى تيىڭدار؟
ءبارى: وتان ءۇشىن اتتانايىق!
1- جۇرگىزۋشى:
ۋا، حالقىم!
كۇن تۋدى سەنىڭ باسىڭا،
جاۋ كىردى سەنىڭ جەرىڭە،
سۇم فاشيستەن قورعاۋعا،
اتتان، حالقىم مايدانعا!
بەرقايىر امانشين «ساق بولىڭدار، تىرىلەر!» اتتى ولەڭ وقىلادى.
1- جۇرگىزۋشى:
سولداتتىڭ كوكىرەگى تولى ارمانى،
وق جاڭبىر استىندا دا جوعالمادى،
وتان مەن اناسى ءۇشىن «العا» دەدى
امال نە،
كوپشىلىگى ورالمادى.
«الار جاۋ سىباعاسىن وڭباي بىزدەن»،
شىعامىز
سوڭعى كۇشپەن،
سوڭعى ايبىنمەن،
قورعايمىز بايتاق ەلدى،
ويتكەنى ونى
ءار ۇرپاق ءوز تۇسىندا قورعاي بىلگەن.
كورىنىس: «سوعىستا». ەكى جاۋىنگەر سولداتتىڭ كەلە جاتقان تانكىنى جارىپ، وزدەرى جارالانىپ، ەرلىك كورسەتكەندەرى بەينەلەنەدى.
2- جۇرگىزۋشى:
جابادى دالا ءتوسىن نالا، قايعى،
شىن قايعى ءجون كارىگە قارامايدى،
قىپ-قىزىل كولدىڭ بەتىن سۇڭقىلداعان
اققۋلار قاناتىمەن سابالايدى
بي: «كاتيۋشا»
1- جۇرگىزۋشى:
اشۋ مەنەن كەك وياتتى ەل نامىسىن،
وتان ءۇشىن جان پيدا بولدى ۇلكەن سىن.
ەر ازامات جاۋمەنەن ارپالىسسا،
ايەلدەر تەرىن توكتى مايدان ءۇشىن
انالار قوشتاسقاندا اسىلىمەن،
ارۋلار قوش ايتىستى عاشىعىمەن
بالالىقتىڭ بازارىن ەرتە جاۋىپ،
تالاي جۇمىس ىستەدى بالا وركەن.
ۇدەتىپ سوعىس وتى قايعى مۇڭدى،
ءتورت جىل ءوتتى، سوعىس ءالى بىتپەي قويدى،
كەمپىر شال، ايەل بالا اۋىلداعى،
سەنىممەن كۇتۋشى ەدى جەڭىس تويدى.
كورىنىس: «تىلدا». تىلداعى قازاق قىزدارى مەن ايەلدەرىنىڭ جەڭىستى جاقىنداتۋ ءۇشىن جاسالعان ەڭبەكتەرى مەن ەرلىكتەرى تۋرالى بەينەلەنەدى.
ءان: «مەن قازاق قىزدارىنا قايران قالام!»
1 - جۇرگىزۋشى:سوعىس...سۇراپىل سوعىس قانشا ءۇيدىڭ ادامىن ۇرلادى،قانشا ۇيدە وتتار ءسوندى، قانشا انالار ۇرىس دالاسىنان كەلگەن قارالى قاعازعا سەنبەي ۇلدارىن كۇتۋمەن ومىردەن ءوتتى، قانشاما ارۋلار جەسىر قالىپ، سابيلەر جەتىمدىكتىڭ زارىن تارتتى.
ءان: «سوعىستان قايتقان سولداتتار»
كورىنىس: «جەڭىس»
راديو: «تىڭداڭىزدار، تىڭداڭىزدار!سويلەپ تۇرعان موسكۆا!1945 جىلى 8 مامىردا گەرمانيانىڭ جوعارعى كوماندوۆانيەسى جەڭىلگەندىگىن مويىنداپ اكتىگە قول قويدى. 9 مامىر جەڭىس كۇنى!
حالىق قۋانىسىپ، بىر-بىرىنەن ءسۇيىنشى سۇراسىپ جاتادى.
«ءسۇيىنشى! حالقىم، جۇرتىم، ءسۇيىنشى! نەمىس فاشيستەرى كەشە تىزە بۇگىپ، جەڭىلىپتى! و،جاساعان، شىنىمەن قارعىس اتقىر سوعىستىڭ اياقتالعانى ما؟»
كۇتكەن جەڭىس جارق ەتتى ساۋلە شاشىپ،
جەڭىس كەلدى، قۋاندىق كوڭىل تويىپ،
جاۋدى جويىپ باتىرلار ەلگە ورالدى،
اتا-انامەن قاۋىشتى قۇشاق جايىپ.
مامىر كەلدى اعاشتار ءبۇرىن جارىپ،
بەيبىت ءومىر ورالدى كۇنى جارىق.
«شۇكىر» دەپ اجەلەر ءجۇر اق جاۋلىقتىڭ
ۇشىمەن كوزدىڭ جاسىن سىعىپ الىپ.
اسپاندا كۇن جارقىراپ كۇلىپ تۇردى،
بەيبىت ءومىر شاتتىعى تۇنىپ تۇردى.
سوعىستان سوڭعى ءسابي كۇلكىسىمەن
قارا كۇندەر قايعىسىن ۇمىتتىردى.
ءان: «دەن پوبەدى»
كورىنىس: «جەڭىسكە 65 جىل»
وقۋشىلار قارت مايدانگەردى قارسى الادى، گۇل شوقتارىن ماڭگىلىك الاۋعا قويادى. جاستارعا باتاسىن بەرەدى.
ءان: «كوگەرشىن»
وقۋشىلاردىڭ بارلىعى ورتاعى شىعىپ حورمەن ءاندى ورىندايدى.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «ءبىز جەڭىستىڭ ۇرپاقتارىمىز».
ساباقتىڭ ماقساتى: 1941-1945 جىلعى ۇلى وتان سوعىسىندا نەمىس باسقىنشىلارىن تالقانداۋدا قازاقستان حالقىنىڭ مايداندا جانە تىلدا كورسەتكەن ەرەن ەرلىگىن پاش ەتۋ، جاس ۇرپاقتى وتانسۇيگىشتىككە، ەل جاندىلىققا تاربيەلەۋ.
پايدالانىلعان وقۋلىقتار: « جەڭىس نۇرى» - جىر جيناعى الماتى «جازۋشى» 1985ج؛ «ءومىر – باقىت» ەسەت اۋكەبايەۆ «جازۋشى» باسپاسى الماتى-1983ج. «سىنىپتان تىس تاربيە جۇمىستارى»، اۋداندىق «تولقىن» گازەتى.
قولدانىلعان كورنەكىلىكتەر؛مۋلتيمەديالىق اپپارات، «جەڭىس»، «وتان» تۋرالى جازىلعان ناقىل سوزدەر، ت.ب.
بارىسى:
1-جۇرگىزۋشى: جەڭىس كۇنى بار الەمگە ايگىلى،
كوكتەم شۋاق - 9 ماي كۇنى.
ايتشى، كانە، ءبىزدىڭ جەڭىس شەرۋى،
كەزدەيسوق پا كوكتەمگە ساي كەلۋى.
2-جۇرگىزۋشى: ءبىزدىڭ ۇلى جەڭىسىمىز كوكتەم بوپ،
كوڭىلدەرگە شۇعىلاسىن توككەن كوپ.
سوناۋ جىلى 9 ماي كۇنى،
الماستىرعان قۋانىشقا قايعىنى.
1-جۇرگىزۋشى:بۇگىنگى كۇن – كوپتەن كۇتكەن سالتاناتتى كۇن، زىمىراعان ۋاقىتتىڭ قاناتىندا جەڭىستىڭ مىنە 65- كوكتەمى دە كەلىپ جەتتى.
65 جىل - بەيبىت كوكتەم تاڭ اتقالى،
65 جىل - شۋاقتى كۇن تاراتتى ءانىن.
65 رەت - كوكتەمدە سونان بەرى،
اشىلدى جەڭىس كۇننىڭ پاراقتارى.
2-جۇرگىزۋشى:فاشيستىك گەرمانيانىڭ ماقساتى بۇكىل كەڭەس حالقىن قۇلعا اينالدىرۋ، جەرىن باسىپ الۋ ەدى.گەرمانيا فيۋرەرى ادولف گيتلەردىڭ قانقۇيلى ساياساتى كەڭەس حالقىن ءدۇر سىلكىندىردى. سول سۇراپىل سوعىسقا ءبىزدىڭ اۋداننان 11 مىڭ ادام اتتانىپ، 6 مىڭى مايدان دالاسىندا ەرلىكتىڭ ۇلگىسىن كورسەتىپ قازا بولدى. ۇلى جەڭىستىڭ 60 جىلدىعىندا 6 مىڭ بوزداقتىڭ، 2 مىڭ كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى، 16 ەڭبەك ەرىنىڭ ەسىمدەرى التىن ارىپپەن جازىلدى . وسىدان بەس جىل بۇرىن ەلباسى ن.نازاربايەۆ ارالعا كەلگەندە «تاعزىم» الاڭىن اشىپ، العاش گۇل شوعىن قويدى. جەڭىستىڭ 61 جىلدىعىندا «الىپ اناعا» ارنالعان ەسكەرتكىش تۇعىرىنا «ۇلى جەڭىستىڭ 100 جىلدىعىندا بولاشاق ۇرپاق اشىپ وقىسىن» دەگەن ماقساتتا حات جازىپ قالدىرىلعان. بۇدان بەس جىل بۇرىن ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرلەرى 200 بولسا، بۇگىنگى تاڭدا اۋدانىمىزدا 50ء-ى، قالادا 21ء-ى قالىپ وتىر.
وسىنداي باقىتتى كۇندى ەلى مەن جەرى ءۇشىن ارىستانداي الىسقان جەڭىمپاز جاۋىنگەرلەر ءبىز ءۇشىن، كەلەر ۇرپاق ءۇشىن سىيلادى. سوندىقتان دا، بۇل كۇنى بارلىعىمىز وتان ءۇشىن مەرت بولعان قاھارمانداردىڭ ەرلىك رۋحىنا باس ءيىپ، كوزى ءتىرى ارداگەرلەرگە قۇرمەت كورسەتەيىك.
كورىنىس: «21 يۋن 1941 جىل»
21 ماۋسىم كۇنى وقۋشىلاردىڭ مەكتەپ ءبىتىرۋ كەشىنەن قايتىپ كەلە جاتقان ءساتى. كەنەت راديودان:»تىڭداڭىزدار، تىڭداڭىزدار! سويلەپ تۇرعان موسكۆا!1941 جىلى 22 ماۋسىم فاشيستىك گەرمانيا تۇتقيىلدان سوعىس جاريالاپ، ەلىمىزگە باسىپ كىردى.»
1 ايەل: «سوعىس، سوعىس دەيدى، ەستىدىڭدەر مە؟ سۇمدىق-اي ەندى قايتتىق؟ كۇنىمىز نە بولار ەكەن؟»
2 ايەل: «قويىڭدار جاماندىق شاقىرماي. ەل شەتىنە جاۋ تيسە، ارقا سۇيەر ازاماتتار بار ەمەس پە؟»
1 ازامات:
ات باسىنا كۇن تۋسا،
اۋىزدىقپەن سۋ ىشەر
ەر باسىنا كۇن تۋسا، ەتىگىمەن سۋ كەشەر – دەگەن بار ەمەس پە، جىلاماڭدار، جاستارىڭدى تيىڭدار؟
ءبارى: وتان ءۇشىن اتتانايىق!
1- جۇرگىزۋشى:
ۋا، حالقىم!
كۇن تۋدى سەنىڭ باسىڭا،
جاۋ كىردى سەنىڭ جەرىڭە،
سۇم فاشيستەن قورعاۋعا،
اتتان، حالقىم مايدانعا!
بەرقايىر امانشين «ساق بولىڭدار، تىرىلەر!» اتتى ولەڭ وقىلادى.
1- جۇرگىزۋشى:
سولداتتىڭ كوكىرەگى تولى ارمانى،
وق جاڭبىر استىندا دا جوعالمادى،
وتان مەن اناسى ءۇشىن «العا» دەدى
امال نە،
كوپشىلىگى ورالمادى.
«الار جاۋ سىباعاسىن وڭباي بىزدەن»،
شىعامىز
سوڭعى كۇشپەن،
سوڭعى ايبىنمەن،
قورعايمىز بايتاق ەلدى،
ويتكەنى ونى
ءار ۇرپاق ءوز تۇسىندا قورعاي بىلگەن.
كورىنىس: «سوعىستا». ەكى جاۋىنگەر سولداتتىڭ كەلە جاتقان تانكىنى جارىپ، وزدەرى جارالانىپ، ەرلىك كورسەتكەندەرى بەينەلەنەدى.
2- جۇرگىزۋشى:
جابادى دالا ءتوسىن نالا، قايعى،
شىن قايعى ءجون كارىگە قارامايدى،
قىپ-قىزىل كولدىڭ بەتىن سۇڭقىلداعان
اققۋلار قاناتىمەن سابالايدى
بي: «كاتيۋشا»
1- جۇرگىزۋشى:
اشۋ مەنەن كەك وياتتى ەل نامىسىن،
وتان ءۇشىن جان پيدا بولدى ۇلكەن سىن.
ەر ازامات جاۋمەنەن ارپالىسسا،
ايەلدەر تەرىن توكتى مايدان ءۇشىن
انالار قوشتاسقاندا اسىلىمەن،
ارۋلار قوش ايتىستى عاشىعىمەن
بالالىقتىڭ بازارىن ەرتە جاۋىپ،
تالاي جۇمىس ىستەدى بالا وركەن.
ۇدەتىپ سوعىس وتى قايعى مۇڭدى،
ءتورت جىل ءوتتى، سوعىس ءالى بىتپەي قويدى،
كەمپىر شال، ايەل بالا اۋىلداعى،
سەنىممەن كۇتۋشى ەدى جەڭىس تويدى.
كورىنىس: «تىلدا». تىلداعى قازاق قىزدارى مەن ايەلدەرىنىڭ جەڭىستى جاقىنداتۋ ءۇشىن جاسالعان ەڭبەكتەرى مەن ەرلىكتەرى تۋرالى بەينەلەنەدى.
ءان: «مەن قازاق قىزدارىنا قايران قالام!»
1 - جۇرگىزۋشى:سوعىس...سۇراپىل سوعىس قانشا ءۇيدىڭ ادامىن ۇرلادى،قانشا ۇيدە وتتار ءسوندى، قانشا انالار ۇرىس دالاسىنان كەلگەن قارالى قاعازعا سەنبەي ۇلدارىن كۇتۋمەن ومىردەن ءوتتى، قانشاما ارۋلار جەسىر قالىپ، سابيلەر جەتىمدىكتىڭ زارىن تارتتى.
ءان: «سوعىستان قايتقان سولداتتار»
كورىنىس: «جەڭىس»
راديو: «تىڭداڭىزدار، تىڭداڭىزدار!سويلەپ تۇرعان موسكۆا!1945 جىلى 8 مامىردا گەرمانيانىڭ جوعارعى كوماندوۆانيەسى جەڭىلگەندىگىن مويىنداپ اكتىگە قول قويدى. 9 مامىر جەڭىس كۇنى!
حالىق قۋانىسىپ، بىر-بىرىنەن ءسۇيىنشى سۇراسىپ جاتادى.
«ءسۇيىنشى! حالقىم، جۇرتىم، ءسۇيىنشى! نەمىس فاشيستەرى كەشە تىزە بۇگىپ، جەڭىلىپتى! و،جاساعان، شىنىمەن قارعىس اتقىر سوعىستىڭ اياقتالعانى ما؟»
كۇتكەن جەڭىس جارق ەتتى ساۋلە شاشىپ،
جەڭىس كەلدى، قۋاندىق كوڭىل تويىپ،
جاۋدى جويىپ باتىرلار ەلگە ورالدى،
اتا-انامەن قاۋىشتى قۇشاق جايىپ.
مامىر كەلدى اعاشتار ءبۇرىن جارىپ،
بەيبىت ءومىر ورالدى كۇنى جارىق.
«شۇكىر» دەپ اجەلەر ءجۇر اق جاۋلىقتىڭ
ۇشىمەن كوزدىڭ جاسىن سىعىپ الىپ.
اسپاندا كۇن جارقىراپ كۇلىپ تۇردى،
بەيبىت ءومىر شاتتىعى تۇنىپ تۇردى.
سوعىستان سوڭعى ءسابي كۇلكىسىمەن
قارا كۇندەر قايعىسىن ۇمىتتىردى.
ءان: «دەن پوبەدى»
كورىنىس: «جەڭىسكە 65 جىل»
وقۋشىلار قارت مايدانگەردى قارسى الادى، گۇل شوقتارىن ماڭگىلىك الاۋعا قويادى. جاستارعا باتاسىن بەرەدى.
ءان: «كوگەرشىن»
وقۋشىلاردىڭ بارلىعى ورتاعى شىعىپ حورمەن ءاندى ورىندايدى.
You Might Also Like
