ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ ناۋرىزى
ءبىزدىڭ اۋىل سوناۋ ءور التاي تورىندە، ناقتىلاپ ايتساق، ءقازىرگى جۇڭگو ەلىنىڭ موڭعوليامەن شەكارالاساتىن تۇسىندا ورنالاسقان. مەن ەس بىلگەننەن بەرى ناۋرىز تويلايدى.
مەرەكە تايانعاندا اۋىلدىڭ ەستيار بالالارىندا قۋانىشپەن بىرگە قورقىنىش تا بولاتىن. ول — قويدىڭ كەزەگى دەگەندەي توپتان ءبولىنىپ قالار ءبىر شارۋاعا ۇرىنىپ قالماۋ. سول ءۇشىن مەيرام بولاردان ءبىر اپتا بۇرىن ءۇلكەندەر قانداي ىسكە جۇمساسا دا، قىرقارىن جيناپ قايتا جىبەرگەن زىرىلداۋىق ويىنشىقتاي زىمىرايتىن ەدىك. ءار ۇيدە اۋلانى تازالاۋ، قابىرعالاردى اكتەۋ، ءۇي ماڭىنداعى قوقىستى ورتەۋ، جيھازداردى رەتتەۋ، جاس كەلىندەر مەن قىزدار كەلى-كەلساپپەن كورشى-قولاڭ، ۇلكەن ۇيلەردىڭ بيدايىن تۇكتەۋ، جەنت بۇلاعاۋ، شۇيىرمەك جاساۋ، ءتۇرلى تاماق ءپىسىرۋلەر كەم دەگەندە 4-5 كۇن بۇرىن باستالاتىن.
مەرەكەنىڭ نەگىزگى كوركى — داستارقان. ويتكەنى، بۇل مەزگىل ايران، ءسۇت، قاتىق، قويدىڭ ۋىزى، سيىردىڭ ۋىزى، شۇبات، اق ءىرىمشىك، قىزىل ءىرىمشىك، كەبەجە تۇبىندەگى مايەك ءىرىمشىك، ەجىگەي قۇرت، سىقپا، قارىن قۇرىشىنداعى كۇزگى ءسۇتءتىڭ سارىمايى، ۇنعا وراعان سوقتالى قازى، مايلى ءسۇر جامباس دەگەندەرءدىڭ ءبارى ءار ۇيدە ساۋداسىز بازار اشقانداي سامساپ تۇرادى.
مەرەكە 22 ناۋرىز كۇنى تاڭەرتەڭ باستالادى. مەرەكەءنى ەڭ الدىمەن باستايتىن — بالالار. وندا قالىپتاسقان ءبىر جايت، تاقىر كەدەيدىڭ تاز بالاسى بولساڭ دا، ۇستىڭە جاڭا ءبىردەڭە ىلەسىڭ. اياق كيىمىڭ بە، شالبارىڭ با، جەيدەڭ بە، باس كيىمىڭ بە، ايتەۋىر بىرەۋى جارقىراپ تۇرۋى ءتيىس. ۇستىڭدەگى ءبىر كيىمءنىڭ اسا جارقىراعانى — ءوزگە ەسكى كيىمدەردى بۇرىنعىدان بەتەر كونەرتىپ كورسەتىپ، ونان ءارى بەيشارا عىپ جىبەرەتىنى تاعى بار عوي. ارقا-مويىن اراسىندا انە جەرىڭدى قىمقىرىپ، مىنە جەرىڭدى جىمقىرىپ، توپ بالانىڭ دۇبىرىنە ەلىگىپ شاۋىپ الا جونەلەسىڭ. دەسە دە، جارق ەتىپ شىعا كەلگەنىڭە العاش كەزىككەن اناۋ-مىناۋ كىسىدەن كىشكەنە قىسىلاتىنىڭ بار. الايدا ونىڭ ءبارى توپ ىشىنە كىرگەنشە عانا. توپقا كىرىپ بويىڭ ۇيرەنە باستاعان سوڭ، ۇيالعاننىڭ ءوزى ۇيات.
جالپى، ءبىزدىڭ اۋىلدا ۇيگە كەلگەن ادام ءۇي سىرتىنان ىسقىرۋ، ەسىك الدىنا كەلىپ دىبىس بەرۋ دەگەندەر اتىمەن جوق. ءيتى قاپپاسا بولعانى كەلگەن بەتتە كىرەسىڭ. بۇيىمتايىڭدى ايتاسىڭ، شارۋاڭ بولماسا شاي ءىشىپ، كەڭەس سوعىپ وتىراسىڭ. تەك مەرەكە كۇنى عانا ەمەس 365 كۇن سولاي. ءالى سول قالپىندا. سونىمەن ءبىزدىڭ العاشقى قادام بايعازى سۇراۋدان باستالادى. كورشى ۇيگە جۇگىرىپ باراسىڭ دا بوساعاسىندا تۇرا قالىپ ولەڭدەتەسىڭ. الگى كيىمىڭە كورىمدىك سۇرايسىڭ. بىلاي دەپ:
كيىمىمدى كورىڭىز،
بار جاقسىنى توگىڭىز.
بارار جەرىم ءالى كوپ،
بايعازىمدى بەرىڭىز!
ول كۇنى اۋىرىپ وتىرعاندار بولماسا، بارلىق ادام اشىق-جارقىن بولادى. ادەتتە، قاب ا قتارى قۇرماداي قۇرىسىپ جۇرەتىن شالداردىڭ ءوزى شۇناڭداپ بالالارعا ءتىل قاتادى. وزدەرى دە ءساندى كيىنەدى. كەيبىرەۋى ادەيى الاقانىن شەكەسىنە قويىپ، كۇن كوزىنە قاراعانداي سىعىرايىپ ونە-بويىمىزدى ورلەي-قۇلداي ءتۇگەل ءتىنتىپ شىعىپ: «ءويباي-وييي مىناۋىڭ سامىرسىنداي سىڭعىرلاپ تۇر عوي ا، قالاي بايقاماعانبىز! ءما، جەڭدەر، ءما، ءما» دەپ ۋىس-ۋىس كامپيت بەرەدى. الا سالىپ، جالت بەءرىپ كەرى جونەلەمىز. اۋىل بالالارى قۇرالا كەلە 30-40-قا دەيىن توپتاسامىز. الگى بايعازى سۇراۋ 5-6 ءۇي كورءشىدەن ۇزاعان سوڭ جاراماي قالادى. بىرىمىزدەن، ءبىرىمىز داۋىسىمىزدى اسىرا كوتەرىپ «اسسالاۋماعالەيكۋمدەپ» العا تارتامىز.
ءبىرىن-بىرى قۇتتىقتاپ قىدىرعان ادامدار. ءبىز ەشكىم ايتىپ تاپسىرماسا دا، 40 ۇيدەن كەم ايتتاماۋدى ءوزىءمىزگە مىندەت ساناپ العانبىز. كەي ۇيدەن كوجە ىشەمىز، كەي ءۇيدە كىسىلەر تولىپ وتىرادى. ەسىكتەن جىلتىڭ ەتكەن بىزگە جىلىك ۇستاتادى. كەيبىرەۋىمىزگە ورتان جىلىك ويىندى ەتىمەن تيەدى. ءبىرىمىزدىڭ الاقانىمىزعا ءجۇزىڭ كورىنەتىندەي سۇرلەنگەن جامباستىڭ ءمولدىر مايىنان جاپىراق-جاپىراق قىپ سالادى. ماي جەگەندى ماقتايدى.
سونىمەن بەسىن اۋعان شاقتا اۋىلدىڭ سىرتىندا ويىن-دۋمان باستالادى. بالۋان سالادى، قول كۇرەستىرەدى. قىز قۋۋ، كوكپار دەگەندەر قىس قىسىلماي مال كۇيلى شىققان جىلداردا بولماسا كوپ بولا بەرمەيدى. مەكتەپ وقۋشىلارى، مۇعالىمدەر دايىنداعان ان-كۇي ورىندالادى. ەلجىرەگەن كۇن كوزىنە ارقا-جونىن توسىپ اۋىل ادامدارى اينالا وتىرادى. ونەرلەرى بارى ورتاعا شىعادى. اقساقالدار جىلدىڭ جايىن، تاۋبە، شۇكىرىن ايتادى. اللادان ەلدىڭ تىنىشتىعىن سۇراپ الاقان جايادى.
دالا دۋمانى تارقاعان سوڭ ءۇلكەندەر جاعى ءبىر بولەك، جاستار جاعى ءبىر بولەك توپتاسىپ مەرەكەنى ۇي-ۇيدە جالعاستىرادى. اقساقالدار ونەگەلى اڭگىمە ايتادى. جىر ايتادى. جازۋ-سىزۋ بىلمەيتىن لۇقپان دەگەن اقساقال «قىز جىبەكتىڭ كۇيمەسى-اي، كۇيمەگە تاققان تۇيمەسى-اي» دەپ باستاپ، ودان دا باسقا تالاي جىردى جاتقا سوعاتىن. قىز-جىگىتتەر ءارتۇرلى ويىندار ۇيىمداستىرىپ، ءان ايتىپ، بي بيلەيدى. ەكى اراعا كەزەك ءجۇگىرىپ تابانىمىزدان توزىپ ءبىز جۇرەمىز. ابدەن ءتۇنگە قاراي شارشاپ، قارا سان بولىپ، ءىشىمىز ۇرگەن قارىنداي شەڭبەرەك اتىپ ۇيگە جەتەمىز. كۇپءتى بولىپ اۋدارىءلىپ-توڭكەرىءلىپ اۋىراتىنىمىز تاعى بار.
مەرەكە ءۇش كۇن بويى بولادى. ەكىنشى، ءۇشىنشى كۇندەرى ءۇلكەن دۋمان بولمايدى، تەك تۋىس-تۋعان، دوس-جاران، كورشى-قولاڭدار ءبىرىن-بىرى قوناققا شاقىرىپ وزدەرى تويلايدى. ءسويتىپ، كۇن مەن ءتۇن تەڭەلگەن ناۋرىز مەرەكەسىندە قىر ارقاسىن قىس قاجاعان قالىڭ ەل، ارقا-موينىن كەڭگە سالىپ ءبىر جىرعاپ قالادى.
ءار جىلى ناۋرىز كەلگەن سايىن ءبىزدىڭ ويعا اۋىلدىڭ ناۋرىزى ورالادى. ونى كورمەگەءلى مىنە، ون جىلدان اسىپ بارادى ەكەن. ول جاقتا ناۋرىز ءالى دە بۇرىنعىداي تويلانادى دەيدى. ءبىراق، ءقازىر ول اۋىلدا باياعىداي شۋلاپ-شۇرقىراپ جۇرەتىن بالالار جوق. توپ بالا جوعالعان! جوق!..
ۇركەردەي ۇش-تورتەۋى عانا كوزگە شالىنادى… «اسسالاۋماعالەيكۋم» — دەپ وڭ قولىمەن كەۋدەسىن باسىپ ەكىلەنىپ تۇرىپ سالەم بەرەتىن قازاقتىڭ باياعىداعى ءمارت بالالارى ەمەس ولار، كىسى كەلە جاتىر-اۋ دەپ قاراپ تا قويمايدى. ءشۇلدىر-شۇلدىر ەتىپ وزگە تىلدە سويلەسىپ بارا جاتادى...
تاي-قۇلىنداي تەبىسىپ، قوزى-لاقتاي ءورىسىپ، اۋىل اراسىن قىزىققا بولەپ، توپ بالا تويلاماعان مەرەكە، مەرەكە بولىپ پا؟!.
You Might Also Like
-
قىز ۇزاتىپ كورگەن جوقپىن. ءبىراق سول ءساتتى ءوز باسىم وتە ءبىر استاڭ-كەستەڭ الاقۇيىن سەزىمدى باستان وتكەرەر، كوڭىل بوساتار ەرەكشە وقيعا دەپ بىلەم. ويتكەنى كىشكەنتاي كەزىمدە اپكەلەرىم (نەگىزى ءبىزدىڭ جاق...
