بۇلبۇلدىڭ ءانى
انا ءتىلى (3 سىنىپ) (پرەزەنتاسياسىمەن)
ساباقتىڭ تاقىرىبى: بۇلبۇلدىڭ ءانى
ساباقتىڭ ماقساتى: 1) بىلىمدىلىگى
ءماتىننىڭ مازمۇنىن مەڭگەرتىپ، بۇلبۇل قۇسى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن تەرەڭدەتۋى
2) دامىتۋشىلىعى ءتىل بايلىعىن، سوزدىك قورىن، كوركەم سويلەۋ داعدىسىن دامىتۋ. كوز الدىندا ەلەستەتۋ ارقىلى ەسكە ساقتاۋ، ەسكە ءتۇسىرۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
3) تاربيەلىگى
تابيعاتتى ايالاۋعا، قۇستاردى قورعاۋعا، جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: توپتاستىرۋ، ۆەنن دياگرامماسى. سۇراق-جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، بەس جولدى ولەڭ ءادىسى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، پورترەتتەر، كوركەم ءسوز جازىلعان قاعازدار، ءۇنتاسپا، ينتەراكتيۆتى تاقتا.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ بارىسى: 1) قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ.
(ءمۇعالىمنىڭ قىسقاشا ءماتىن وقىپ بەرۋىنەن باستالادى).
«ماساتىداي قۇلپىرىپ، باقىت پەن قۋانىشىن قاتار ارقالاپ كوپتەن كۇتكەن كوكتەم دە كەلىپ جەتتى. ولكەنىڭ كەڭ - بايتاق ءتوسى جاسىل جەلەك شوپتەرگە، حوش ءيىسى اڭقىعان گۇلدەرگە تولىپتى. كۇن جەرگە مەيىرلەنە قارايدى. الىستان قاڭقىل - قاڭقىل قازداردىڭ داۋسى ەستىلەدى».
سۇراقتار: - وسى ءماتىندى تىڭداپ وتىرىپ قانداي سەزىمگە بولەندىڭدەر؟
- قاي جىل مەزگىلى تۋرالى ايتىلعان؟
- كوكتەم تۋرالى نە بىلەمىز؟
كوكتەم
↓
كۇن ۇزارادى
قۇستار
كەلەدى
تىرشىلىك باسى
اعاشتار گۇلدەيدى
شوپتەر شىعادى
گۇلدەر
- كوز الدارىڭا نە ەلەستەيدى؟
- ەگەر كوكتەمدى «تىرشىلىك باسى» دەسەك، وسى تىرشىلىككە، ولكەنىڭ، جەر الەمنىڭ قۇلپىرۋىنا ۇلكەن اسەر ەتەتىن نە؟
- جاڭبىر.
- جاڭبىر — تىرشىلىك كوزى.
توپپەن جۇمىس
ءى - توپ - جاڭبىردىڭ قانداي تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
- نوسەر جاڭبىر، اق جاڭبىر، وتكىنشى جانە سوقىر جاڭبىر.
2- توپ - ۇيگە بەرىلگەن ب. ءمايليننىڭ «جاڭبىر» ولەڭىن جاتقا
ايتىپ، مانەرلەپ وقۋ.
ز- - توپ - جاڭبىردان ءبىزدى نە قورعايدى، سول زاتتىڭ سۋرەتىن
سالىپ كورىڭدەر؟ (قولشاتىر).
4- توپ - جاڭبىر جاۋىپ باسىلعان سوڭ نەلەردىڭ داۋسىن
ەستۋگە بولادى، اسپاندا نە پايدا بولادى؟ -(قۇستاردىڭ، شەگىرتكەنىڭ شىرىلىن، باقانىڭ داۋسىن)
(كەمپىرقوساق).
5- توپ - جاڭبىر جاۋعان كەزدەگى كوك ءشوپتىڭ، گۇلدىڭ سەزىمىن
بەينەلەپ بەر؟
- وتە جاقسى بالالار، كوكتەم ءسانى جاڭبىر مەن دە كىرەدى ەكەن،
سونىمەن بىرگە قۇستاردىڭ اسەم داۋىستارىمەن دە
ەرەكشەلەنەدى ەكەن.
- قانداي قۇستاردى بىلەسىڭدەر؟
- ولاردى قانداي توپتارعا بولۋگە بولادى؟
قۇستار
ءۇي قۇستارى: (تاۋىق، قاز، ۇيرەك)
دالا قۇستارى: (بۇلبۇل، ساۋىسقان، قارعا، تورعاي، كەپتەر اققۋ)
جىرتقىش قۇستار: (بۇركىت، جاپالاق)
- قۇستار قالاي دىبىستايدى؟
سايكەستىك تەستىن الۋ
قاز ------------------- شىرىلدايدى
بوزتورعاي ---------- قاڭقىلدايدى
ساۋىسقان ----------- شاقىرادى
اتەش ----------------- ساڭقىلدايدى
قارعا ---------------- تىراۋلايدى
تىرنا --------------- سايرايدى
بۇلبۇل -------------- قارقىلدايدى
- بالالار، ولاي بولسا ءبارىمىز، ءۇنتاسپانى تىڭداپ كورەيىكشى؟
- قانداي قۇستىڭ ءۇنى ەرەكشە ەستىلەدى؟
- بۇلبۇلدىڭ داۋسى. بۇلبۇل ءانشى قۇس ەكەن. ونىڭ 2 ءتۇرى بولادى ەكەن.
ا) دالا بۇلب ۇلى
ءا) توعاي بۇلب ۇلى
سۋرەتتەرىن كورسەتۋ ارقىلى ۇقساستىقتارى مەن ەرەكشەلىكتەرىن انىقتاتۋ
ءانشى قۇس
دالا بۇلب ۇلى
توعاي بۇلب ۇلى
ەندەشە، بۇگىنگى ساباقتا م. تورەجانوۆتىڭ „بۇلبۇلدىڭ ءانى"
اتتى ماتىنىمەن تانىسامىز.
اۆتوردىڭ ءومىربايانىنا توقتالىپ ءوتۋ، تانىستىرۋ. وقۋلىقپەن جۇمىس ماتىنمەن جۇمىس
ا) ءماتىندى مانەرلەپ، تۇسىنىكتى، داۋىستاپ وقىپ بەرۋ.
ءا) ماتىندەگى نەگىزگى كەيىپكەرلەردى انىقتاتۋ.
- نەگىزگى كەيىپكەرلەر - ابدەش پەن ونىڭ دوسى.
ب) ءماتىندى وقۋلىقتاعى بەرىلگەن سۇراقتار بويىنشا تالداۋ، ءماتىننىڭ نەگىزگى ويىن، جاسىرىن ويىن انىقتاۋ.
(بۇل جەردە سۇراقتاردى وقۋشىلار وزدەرى ءبىر - بىرىنە قويادى)
ۆ) ءماتىندى وقۋشىلارعا رولگە ءبولىپ وقىتۋ.
گ) وقۋلىقتاعى تاپسىرمالارمەن جۇمىس.
- ابدەش قانداي بالا، مىنەزدەمە بەر؟
شىعارماشىلىق جۇمىس.
ءسوز تىركەستەرى بەرىلەدى، سولاردى قاتىستىرا وتىرىپ، شاعىن ءماتىن قۇراستىرۋ (5مين) ارايلاپ اتقان تاڭ، ايدىن كول، كوركەم توعاي، اسەم تابيعات، گۇلدەردىڭ حوش ءيىسى، سامال جەل، ءمولدىر بۇلاق، جازىق دالا، سايراعان قۇستار، كيەلى توپىراق، تازا اۋا، تۋعان جەر.
بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتان كەيىن 2 - 3 وقۋشىنىڭ اڭگىمەسىن تىڭداۋ، تالداۋ، ماداقتاۋ، باعالاۋ.
ءسامي. تۋعان جەرىمنىڭ ءاربىر ارايلاپ اتقان تاڭى مەن ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش. اۋىل سىرتىنداعى ايدىن كولدەن، كوركەم توعايدان نەبىر سايراعان قۇستاردىڭ داۋسىن ەستيسىڭ. كيەلى تۋعان جەرىمنىڭ ءاربىر گ ۇلىنىڭ حوش ءيىسىن يىسكەپ، ءمولدىر بۇلاعىنىڭ سۋىن ءىشىپ، تازا اۋاسىمەن دەمالىپ جۇرگەن مەن - باقىتتى جانداردىڭ ءبىرىمىن.
ارۋجان. مەن اۋىلىمنىڭ كيەلى توپىراعىن باسىپ تىرشىلىك ەتىپ ءجۇرمىن. تازا اۋاسىن جۇتىپ، گۇلدەردىڭ حوش ءيىسىن يىسكەپ، ءمولدىر بۇلاعىنان سۋ ءىشىپ تۋعان جەرىمدە ەش الاڭسىز ءومىر ءسۇرىپ كەلەمىن. اۋىلىمنىڭ تابيعاتى سونداي اسەم.
IV. قورىتىندى.
تاربيەلىك وي تولعانىس.
- تابيعاتتى ايالاۋ دەگەنىمىز نە؟
- سەندەر تابيعات پەن قۇستاردى قورعاۋعا قانداي ۇلەس قوسار ەدىڭدەر؟
1. تابيعاتتاعى ءاربىر تىرشىلىك يەسىن قورعاۋ كەرەك.
2. گۇلدەردى جۇلماۋ كەرەك.
3. قۇستاردى اتپاۋ كەرەك، جۇمىرتقاسىن الىپ، ۇياسىن بۇزۋعا بولمايدى.
4. قۇستارعا قولدان ۇيا جاساپ، جەمشاشار ازىرلەپ قويۋ كەرەك.
«بەس جولدى ولەڭ» 1. بۇلبۇل
2. ءانشى، ادەمى، نازىك
3. سايرايدى، قونادى، ۇشادى.
4. بۇلبۇل - ورماننىڭ ءانشى قۇسى.
5. قۇس.
V. ۇيگە تاپسىرما:
1) ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقۋ.
2) بۇلبۇل قۇسى تۋرالى مالىمەت جازۋ.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: بۇلبۇلدىڭ ءانى
ساباقتىڭ ماقساتى: 1) بىلىمدىلىگى
ءماتىننىڭ مازمۇنىن مەڭگەرتىپ، بۇلبۇل قۇسى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن تەرەڭدەتۋى
2) دامىتۋشىلىعى ءتىل بايلىعىن، سوزدىك قورىن، كوركەم سويلەۋ داعدىسىن دامىتۋ. كوز الدىندا ەلەستەتۋ ارقىلى ەسكە ساقتاۋ، ەسكە ءتۇسىرۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
3) تاربيەلىگى
تابيعاتتى ايالاۋعا، قۇستاردى قورعاۋعا، جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: توپتاستىرۋ، ۆەنن دياگرامماسى. سۇراق-جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، بەس جولدى ولەڭ ءادىسى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، پورترەتتەر، كوركەم ءسوز جازىلعان قاعازدار، ءۇنتاسپا، ينتەراكتيۆتى تاقتا.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ بارىسى: 1) قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ.
(ءمۇعالىمنىڭ قىسقاشا ءماتىن وقىپ بەرۋىنەن باستالادى).
«ماساتىداي قۇلپىرىپ، باقىت پەن قۋانىشىن قاتار ارقالاپ كوپتەن كۇتكەن كوكتەم دە كەلىپ جەتتى. ولكەنىڭ كەڭ - بايتاق ءتوسى جاسىل جەلەك شوپتەرگە، حوش ءيىسى اڭقىعان گۇلدەرگە تولىپتى. كۇن جەرگە مەيىرلەنە قارايدى. الىستان قاڭقىل - قاڭقىل قازداردىڭ داۋسى ەستىلەدى».
سۇراقتار: - وسى ءماتىندى تىڭداپ وتىرىپ قانداي سەزىمگە بولەندىڭدەر؟
- قاي جىل مەزگىلى تۋرالى ايتىلعان؟
- كوكتەم تۋرالى نە بىلەمىز؟
كوكتەم
↓
كۇن ۇزارادى
قۇستار
كەلەدى
تىرشىلىك باسى
اعاشتار گۇلدەيدى
شوپتەر شىعادى
گۇلدەر
- كوز الدارىڭا نە ەلەستەيدى؟
- ەگەر كوكتەمدى «تىرشىلىك باسى» دەسەك، وسى تىرشىلىككە، ولكەنىڭ، جەر الەمنىڭ قۇلپىرۋىنا ۇلكەن اسەر ەتەتىن نە؟
- جاڭبىر.
- جاڭبىر — تىرشىلىك كوزى.
توپپەن جۇمىس
ءى - توپ - جاڭبىردىڭ قانداي تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
- نوسەر جاڭبىر، اق جاڭبىر، وتكىنشى جانە سوقىر جاڭبىر.
2- توپ - ۇيگە بەرىلگەن ب. ءمايليننىڭ «جاڭبىر» ولەڭىن جاتقا
ايتىپ، مانەرلەپ وقۋ.
ز- - توپ - جاڭبىردان ءبىزدى نە قورعايدى، سول زاتتىڭ سۋرەتىن
سالىپ كورىڭدەر؟ (قولشاتىر).
4- توپ - جاڭبىر جاۋىپ باسىلعان سوڭ نەلەردىڭ داۋسىن
ەستۋگە بولادى، اسپاندا نە پايدا بولادى؟ -(قۇستاردىڭ، شەگىرتكەنىڭ شىرىلىن، باقانىڭ داۋسىن)
(كەمپىرقوساق).
5- توپ - جاڭبىر جاۋعان كەزدەگى كوك ءشوپتىڭ، گۇلدىڭ سەزىمىن
بەينەلەپ بەر؟
- وتە جاقسى بالالار، كوكتەم ءسانى جاڭبىر مەن دە كىرەدى ەكەن،
سونىمەن بىرگە قۇستاردىڭ اسەم داۋىستارىمەن دە
ەرەكشەلەنەدى ەكەن.
- قانداي قۇستاردى بىلەسىڭدەر؟
- ولاردى قانداي توپتارعا بولۋگە بولادى؟
قۇستار
ءۇي قۇستارى: (تاۋىق، قاز، ۇيرەك)
دالا قۇستارى: (بۇلبۇل، ساۋىسقان، قارعا، تورعاي، كەپتەر اققۋ)
جىرتقىش قۇستار: (بۇركىت، جاپالاق)
- قۇستار قالاي دىبىستايدى؟
سايكەستىك تەستىن الۋ
قاز ------------------- شىرىلدايدى
بوزتورعاي ---------- قاڭقىلدايدى
ساۋىسقان ----------- شاقىرادى
اتەش ----------------- ساڭقىلدايدى
قارعا ---------------- تىراۋلايدى
تىرنا --------------- سايرايدى
بۇلبۇل -------------- قارقىلدايدى
- بالالار، ولاي بولسا ءبارىمىز، ءۇنتاسپانى تىڭداپ كورەيىكشى؟
- قانداي قۇستىڭ ءۇنى ەرەكشە ەستىلەدى؟
- بۇلبۇلدىڭ داۋسى. بۇلبۇل ءانشى قۇس ەكەن. ونىڭ 2 ءتۇرى بولادى ەكەن.
ا) دالا بۇلب ۇلى
ءا) توعاي بۇلب ۇلى
سۋرەتتەرىن كورسەتۋ ارقىلى ۇقساستىقتارى مەن ەرەكشەلىكتەرىن انىقتاتۋ
ءانشى قۇس
دالا بۇلب ۇلى
توعاي بۇلب ۇلى
ەندەشە، بۇگىنگى ساباقتا م. تورەجانوۆتىڭ „بۇلبۇلدىڭ ءانى"
اتتى ماتىنىمەن تانىسامىز.
اۆتوردىڭ ءومىربايانىنا توقتالىپ ءوتۋ، تانىستىرۋ. وقۋلىقپەن جۇمىس ماتىنمەن جۇمىس
ا) ءماتىندى مانەرلەپ، تۇسىنىكتى، داۋىستاپ وقىپ بەرۋ.
ءا) ماتىندەگى نەگىزگى كەيىپكەرلەردى انىقتاتۋ.
- نەگىزگى كەيىپكەرلەر - ابدەش پەن ونىڭ دوسى.
ب) ءماتىندى وقۋلىقتاعى بەرىلگەن سۇراقتار بويىنشا تالداۋ، ءماتىننىڭ نەگىزگى ويىن، جاسىرىن ويىن انىقتاۋ.
(بۇل جەردە سۇراقتاردى وقۋشىلار وزدەرى ءبىر - بىرىنە قويادى)
ۆ) ءماتىندى وقۋشىلارعا رولگە ءبولىپ وقىتۋ.
گ) وقۋلىقتاعى تاپسىرمالارمەن جۇمىس.
- ابدەش قانداي بالا، مىنەزدەمە بەر؟
شىعارماشىلىق جۇمىس.
ءسوز تىركەستەرى بەرىلەدى، سولاردى قاتىستىرا وتىرىپ، شاعىن ءماتىن قۇراستىرۋ (5مين) ارايلاپ اتقان تاڭ، ايدىن كول، كوركەم توعاي، اسەم تابيعات، گۇلدەردىڭ حوش ءيىسى، سامال جەل، ءمولدىر بۇلاق، جازىق دالا، سايراعان قۇستار، كيەلى توپىراق، تازا اۋا، تۋعان جەر.
بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتان كەيىن 2 - 3 وقۋشىنىڭ اڭگىمەسىن تىڭداۋ، تالداۋ، ماداقتاۋ، باعالاۋ.
ءسامي. تۋعان جەرىمنىڭ ءاربىر ارايلاپ اتقان تاڭى مەن ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش. اۋىل سىرتىنداعى ايدىن كولدەن، كوركەم توعايدان نەبىر سايراعان قۇستاردىڭ داۋسىن ەستيسىڭ. كيەلى تۋعان جەرىمنىڭ ءاربىر گ ۇلىنىڭ حوش ءيىسىن يىسكەپ، ءمولدىر بۇلاعىنىڭ سۋىن ءىشىپ، تازا اۋاسىمەن دەمالىپ جۇرگەن مەن - باقىتتى جانداردىڭ ءبىرىمىن.
ارۋجان. مەن اۋىلىمنىڭ كيەلى توپىراعىن باسىپ تىرشىلىك ەتىپ ءجۇرمىن. تازا اۋاسىن جۇتىپ، گۇلدەردىڭ حوش ءيىسىن يىسكەپ، ءمولدىر بۇلاعىنان سۋ ءىشىپ تۋعان جەرىمدە ەش الاڭسىز ءومىر ءسۇرىپ كەلەمىن. اۋىلىمنىڭ تابيعاتى سونداي اسەم.
IV. قورىتىندى.
تاربيەلىك وي تولعانىس.
- تابيعاتتى ايالاۋ دەگەنىمىز نە؟
- سەندەر تابيعات پەن قۇستاردى قورعاۋعا قانداي ۇلەس قوسار ەدىڭدەر؟
1. تابيعاتتاعى ءاربىر تىرشىلىك يەسىن قورعاۋ كەرەك.
2. گۇلدەردى جۇلماۋ كەرەك.
3. قۇستاردى اتپاۋ كەرەك، جۇمىرتقاسىن الىپ، ۇياسىن بۇزۋعا بولمايدى.
4. قۇستارعا قولدان ۇيا جاساپ، جەمشاشار ازىرلەپ قويۋ كەرەك.
«بەس جولدى ولەڭ» 1. بۇلبۇل
2. ءانشى، ادەمى، نازىك
3. سايرايدى، قونادى، ۇشادى.
4. بۇلبۇل - ورماننىڭ ءانشى قۇسى.
5. قۇس.
V. ۇيگە تاپسىرما:
1) ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقۋ.
2) بۇلبۇل قۇسى تۋرالى مالىمەت جازۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.