InfoHub Logo

ەرتەدە ءبىر اسقان مەرگەن بولىپتى. اتقان وعىنان جۇگىرگەن اڭ، ۇشقان قۇس قۇتىلمايدى ەكەن. اڭشى ۇستىنە ءوزى اتقان اڭداردىڭ تەرىسىن جامىلىپ ءجۇرىپتى. سوندىقتان ءوزىنىڭ ءتۇر-تۇسى دە الىستان قاراعاندا اڭ سياقتى بوپ كورىنەدى ەكەن.

         ءبىر كۇنى مەرگەن بيىك تاۋدى ساعالاپ كەلە جاتسا، ءيىر ءمۇيىزى شاڭىراقتاي ءيىلىپ، قوجىر-قوجىر جارتاستىڭ ۇستىندە تۇرعان قۇلجاعا كوزى تۇسەدى. باسقا ارقارلار ارعى بەتتەگى شالعىندا جايىلىپ جۇرەدى. مەرگەن قۇلجانى اتپاق بولىپ، ءبىر جالپاق تاستىڭ ۇستىنە شىعىپ، ساداعىن كەزەي بەرگەندە، ءوزىن ءبىر الىپ قۇس اسپانعا كوتەرىپ الا جونەلەدى. مەرگەن نە دە بولسا قاپى قالمايىن دەپ، الىسىپ باعادى. ءبىراق قانشا بۇلقىنسا دا ونىسىنان ەشبىر پايدا بولمايدى. قۇرساۋداي بۇرگەن شىمىر شەڭگەل قاڭباقتاي دومالاتىپ، قالىقتاپ كەتە بارادى.

         ءبىر كەزدە مەرگەن ەسىن جيناپ، كوزىن اشسا، اۋماعى التى قانات ءۇيدىڭ ورنىنداي ۇڭگىردە جاتقانىن بايقايدى. جارتاستاعى ۇڭگىردىڭ ءىشى تولعان ءار ءتۇرلى اڭنىڭ جەمتىگى ەكەن. قاباننىڭ، تۇلكىنىڭ، اق بوكەننىڭ، تاعى باسقا اڭداردىڭ ولەكسەسى بار. ءبىر شەتتە جاس قىزىلدى شوقىپ، جۇلىپ جەپ وتىرعان بۇركىتكە كوزى تۇسەدى. ۇلكەندىگى قوڭىر قازداي، ءجۇنى جىپ-جىلتىر. قىستان كۇيلى شىققان قۇس ەكەن-اۋ دەپ ويلايدى مەرگەن.

         ۇيادا بۇركىتتىڭ اق ۇرپەك، قاناتى قاتايماعان ەكى بالاپانى بار ەكەن. ولار دا ەنەسى ءۇزىپ بەرگەن ەتتى تالعاماي جۇتادى. بالاپانىن جەمدەپ بولعان سوڭ، قىران كەرەگەدەي قاناتىن كەرگىلەي قاعىپ، اسپانعا سامعايدى.

         مەرگەن ورنىنان تۇرىپ، بۇل ارادان قالاي قۇتىلۋدىڭ امالىن ويلاپ، شاراسىن قاراستىرادى. تومەن كوز جىبەرسە، ادامنىڭ ويى جەتسە دە بويى جەتپەيتىن شىڭىراۋ قۇز ەكەن. بۇركىت ۇياسىن ادام اياعى باسپايتىن شىڭ جارتاسقا سالىپتى.

         «ويپىرىم-اي، مىنا قۇزعا قۇلاعان جاننىڭ ساۋ-تامتىعى قالمايتىن شىعار»، – دەپ، وزىنەن-وزى ۇرەيلەنەدى. تۇلا بويى شىمىرلاپ، جۇرەگى زۋىلدايدى. قۇزدىڭ تابانىندا جىلانداي يرەلەڭدەگەن كوك قاسقا وزەن بۋىرقانا اعىپ جاتادى. تاۋدىڭ اسپانمەن ايقاسقان اق باس شىڭىن ايمالاعان اقشا بۇلتتان باسقا ەشتەڭە كوزگە تۇسپەيدى.

         لاج جوق، مەرگەن ۇڭگىردەگى بۇركىت بالاپانىمەن بىرگە جاتا بەرەدى. قىراننىڭ شەڭگەلىنە ءبۇرىپ الىپ كەلگەن اڭداردىڭ ەتىمەن قورەكتەنىپ، وزەگىن جالعايدى.

         كۇندەر وتە بەرەدى. ءبىر كۇنى ۇيقتاپ جاتقان مەرگەن بالاپانداردىڭ شارىلداعان داۋسىنان شوشىپ ويانادى. اتىپ تۇرىپ قاراسا، جەلكە ءجۇنى كۇدىرەيىپ، ارقا ءجۇنى تىكىرەيگەن، اۋزىنان جالىنى لاپىلداعان، ۇزىندىعى ەكى قۇلاشتاي ءبىر ايداھار جەلدەي جۇيىتكىپ، تۋرا ۇشىپ كەلەدى ەكەن. مەرگەن جالما-جان قورامساققا قول سالادى دا ايداھاردى كوزدەپ، ساداقتى شىرەنە تارتىپ قالادى. جەلدەي جۇيىتكىگەن جەبەسى زىمىراپ بارىپ، نىساناعا ءدال تيەدى. ەكىنشى اتقان وعى دا كوزدەگەن جەرىنە قادالادى. دەنەسىنەن قان ساۋلاپ، ءالى قاشقان ايداھار ۇرشىقتاي دوڭگەلەنگەن كۇيى بۇركىت ۇياسىنىڭ جيەگىنە يەك ارتا كەلىپ جىعىلادى. بۇل جىل سايىن وسى بۇركىتتىڭ بالاپانى جەتىلگەن كەزدە ادەيى كەلىپ، جۇتىپ ۇيرەنگەن ايداھار ەكەن.

         مەرگەن ەندى ايداھاردىڭ جوتا تەرىسىن سىدىرىپ الادى دا قايىس جاساپ، ارقان ەسەدى. ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن بۇركىتتىڭ بالاپاندارى دا ەسەيىپ، ۇشاتىن مەزگىلى تاقايدى. مەرگەن ايداھار تەرىسىنەن ەسكەن ارقاندى ەكى بالاپاننىڭ جىلىنشىگىنە بايلاپ قويادى. ەكى مۇزبالاق بالاپان جەتىلىپ، قاناتتارىن قاققىلاپ، ۇشۋعا تالپىنعان كەزدە مەرگەن: «ەردىڭ ءىسى تاۋەكەل!» – دەپ، بالاپانداردى قۇزدان ۇشىرۋعا قامدانادى. ءوزى ارقاندى بەلىنە بايلاپ، ەكى قۇستىڭ سيراعىنان ۇستايدى دا قۇزدان تومەن سەكىرەدى. قوس بالاپان قاناتتارىن جايىپ، قالىقتاي جونەلەدى. سوندا دا جاس قىراندار ادامنىڭ سالماعىن يگەرە الماي، اۋىرلاپ بىرتە-بىرتە تومەندەي بەرەدى. ءبىر ۋاقىتتا مەرگەننىڭ تابانى جەرگە تيەدى.

         مەرگەن جەرگە تۇسكەن سوڭ، شالعىنعا اۋناپ، گۇلدەردى يىسكەپ، ماۋقىن باسادى دا ماڭدايىن سامالعا توسىپ، ءبىراز دەمالادى. سودان كەيىن اۋلىنا قاراي بەت تۇزەيدى.

         ەكى يىعىنا ەكى قۇستى قوندىرىپ العان. اۋلىنا كەلگەن سوڭ قاراسا، اۋىل ادامدارى ابىر-سابىر بولىپ ءجۇر ەكەن. سويتسە، اۋىلداستارى مەرگەن قازا بولدى دەپ، وزىنە اس بەرىپ جاتقاننىڭ ۇستىنەن شىعىپتى. سول ارادا مەرگەننىڭ امان-ەسەن كەلگەنىن كورگەن جۇرت استىڭ ارتىن تويعا اينالدىرىپ جىبەرىپتى.

         ءتوزىمدى، تاباندى ادام اجالدى دا جەڭەدى، – دەپتى مەرگەن سوندا.

---