InfoHub Logo

ەرلى-زايىپتى كەللەرلەر تەاتردان كەش شىقتى. وسى ءبىر كەشتە اۋاسى كۇڭگىرت، بۇلىڭعىر، سەگىز عاسىردان بەرى بەتىنە سوبوردىڭ بەينەسى ءتۇسىپ، مايدا تولقىندار ءجۇزىن ورنەكتەيتىن دە جاتاتىن وزەنى بار تىپ-تىنىش گەرمان قالاسى ۆاگنەر مۋزىكاعا مەلدەكتەگەنشە تويعان ەدى. كەللەر تەاتردان شىققاننان كەيىن ايەلىن اق شارابىمەن اتى شىققان، جاقسى ءبىر قاباققا الىپ باردى، سونان كەيىن تەك ساعات ەكىلەردە عانا، ىشىندەگى جارىعى ادامعا سونداي جايسىز تيەتىن ءبىر اۆتوموبيلمەن، قاڭىراپ جاتقان ءولى كوشەلەردى قۋالاپ، تەمىر قاقپالى ەڭسەلى ءبىر جەر ۇيگە جەتتى. پرەزيدەنت كريۋگەرگە قاتتى ۇقسايتىن، ءتورتباق كەلگەن قارت نەمىس كەللەر سىرتقا ءبىرىنشى شىقتى. شام جارىعىنان جاپىراقتاردىڭ الاشۇبار كولەڭكەلەرى اياق استىندا قوزعالىپ جاتىر. ەڭ الدىمەن جارىق كەللەردىڭ اپپاق كراحمال ومىراۋىنا ءتۇستى، ونىڭ سوڭىنان كويلەگىندەگى اسىل تاستاردىڭ تالشىقتارى جىلت-جىلت ەتىپ، الدىمەن تولىق اياعىن سوزىپ ايەلى دە شىقتى. اۋىز بولمەدە ولاردى جۇگىرە باسىپ قارسى العان قىزمەتشى ايەل، چوربتىڭ كەلىپ كەتكەنىن جەتكىزدى. ۆارۆارا كليموۆنا كەللەردىڭ ءالى اجارىن جوعالتپاعان دوڭگەلەك ءجۇزى ءدىر ەتە ءتۇستى دە، ىشكى تولقىنىستان قىپ-قىزىل بوپ كەتتى:

— ول سىزگە، ونى اۋرۋ دەدى مە؟

قىزمەتشى ايەل ودان سايىن سۇيرەڭدەي جونەلدى. كەللەر قىسقا قىرقىلعان اق شاشىن سيپاپ تۇردى، ونىڭ جالپاق، تەرەڭ ءاجىمدى مايمىل بەتى ءتىپتى قارتايىپ سالبىراپ قالدى.

— تاڭ اتقانعا دەيىن مەن كۇتە المايمىن. ءدال ءقازىر سول جاققا بارۋىمىز كەرەك، — ۆارۆارا نيكولايەۆنا باسىن شايقاپ، ورىس پاريگىن جاۋىپ تۇرعان جەڭىل ورامالىنىڭ ۇشىن قىسا ءتۇستى. — وي، قۇدايىم-اي... ءبىر اي بويى حات جازباعانى تەكتەن-تەك ەمەس قوي.

كەللەر جۇدىرىعىمەن ءسيليندرىنىڭ بۇگىلىپ قالعان جەرىن جازدى دا، ءوزىنىڭ ءدال، كومەيدەن شىعاتىن ورىسشاسىمەن:

— بۇل ادام — اقىلىنان الجاسقان بولۋ كەرەك. ەگەر دە ول اۋرۋ بولسا، ونى قالاي عانا تار، قاپاس قوناق ۇيگە الىپ بارعان...

ارينە، ولار قىزدارىمىز اۋرۋ دەپ قاتەلەسكەن ەدى. چورب قىزمەتشى ايەلگە، وسىلاي دەسە عانا ولارمەن سويلەسۋ وڭايىراق بولادى دەپ ويلاعان. شىندىعىن ايتقاندا، ول شەتەلدەن جالعىز كەلگەن، تەك ەندى عانا، ايەلىنىڭ قالاي ولگەنىن، نەگە حات جازباعانىن ءتۇسىندىرۋ كەرەك ەكەنىن ۇققان-دى. مۇنىڭ ءبارى، ارينە، وتە قيىن ەدى. ءوزىنىڭ قايعى-قاسىرەتىمەن ءوزى عانا بولعىسى كەلگەنىن، ونى باسقا ادامدارمەن بولىسكىسى كەلمەگەنىن قالاي ءتۇسىندىرىپ بەرە الماق؟ ونىڭ ءولىمى — وتە سيرەك كەزدەسەتىن، بۇرىن-سوڭدى جۇرت ەسىنە الماعان ءولىم بولدى، تازا، ادال ءولىم بولدى، — ول اجال ەلەكتر توگىنان كەلىپ ەدى.

كوكتەمنىڭ ءبىر كۇنىندەگى، نيسسادان ون شاقىرىمداي جەردەگى اق شوسسەمەن كەلە جاتقان ول كۇلە ءتۇسىپ داۋىل قۇلاتقان باعانانىڭ قاتەرلى سىمىن ۇستاپ العان ساتتەن باستاپ چورب ءۇشىن بۇكىل دۇنيە باسقا جاققا ماڭىپ كەتكەن سياقتى ەدى، ءتىپتى ونىڭ ءولى دەنەسىن جاقىن ماڭداعى دەريەۆنياعا كوتەرىپ الىپ بارا جاتقاندا، ول مۇلدە بوگدە، مۇلدە جات بوپ كەتكەن-دى. نيسسەگە جەرلەمەك بولعان كەزدە كوكجوتەل پاستور ودان انانى-مىنانى قازبالاپ وتىرىپ العان-دى. ول تەك سالعىرت جىميۋمەن بولدى، كۇنى بويى جاعاجايدا وتىرىپ ءتۇرلى-تۇستى ۇساق تاستاردى ءبىر قولىنان ەكىنشى قولىنا اۋىستىرىپ وتىردى دا قويدى — سونان كەيىن جەرلەۋگە قاراماي، نەكە ساپارى كەزىندە وزدەرى وتكەن جولداردى تۇگەل قايتا ءجۇرىپ گەرمانياعا بەت الدى. ەكەۋى قىستاپ شىققان شۆەيسارياعا ەندى كوكتەم كەپ، الما اعاشتارى گۇلدەي باستاپتى، ال ول بۇل جەردە قوناق ۇيدەن باسقا ەشتەڭە دە بىلمەيدى، ونىڭ ەسەسىنە كۇزدە وتكەن شۆەسۆالدا دا ونىڭ سالقىن كوكتەمى ەسىنە كوپ نارسەنى تۇسىرۋگە كەسىر جاساعان جوق. وڭتۇستىكتەگى جاعاجايداعى سوڭعى كەزدەسۋدە ول وعان بەلىندە اق جولاعى بار قارا دوڭگەلەك قۇيتاقانداي تاس كورسەتىپ ەدى دە، سونى كەيىننەن تاپپاق بوپ قايتا-قايتا ىزدەستىرگەنى بار ء-دال سول سياقتى ول جول-جونەكەي، كەزىندە وعان اسەر ەتكەننىڭ ءبارىن ىزدەستىرىپ كەلەدى: ايرىقشا سورايىپ تۇرعان جارتاستار، كۇمىس-سۇر ءتۇستى ۇلۋ تاسپەن قاپتالعان ءۇي، قارا شىرشا، اپپاق بوپ سارقىراپ جاتقان اعىس ۇستىنەن وتەتىن كوپىر، قاسىرەتتىڭ بەينەسىن ەسكە تۇسىرەتىن - تۇماننىڭ اق مونشاقتارىن ءتىزىپ العان ورمەكشىنىڭ تورىنداي تەلەگراف سىمدارى. قاتار ءجۇرىپ كەلە جاتتى، ونىڭ بيىك وكشەلى ەتىك كيگەن اياعى جۇردەك - اق ەكەن -بىردە بۇتالاردان جاپىراقتار ءۇزىپ، بىردە جارتاستاردى سيپاپ وتەتىن قولى دا تىنىم تابار ەمەس. ول ونىڭ سەكپىلدى الاقانداي بەتىنە، تولقىندار شاشىپ تاستاعان شىنى سىنىقتارى سياقتى كەڭ، الالى قوي كوزىنە قاراپ قويادى. ول، ەگەر ەكەۋى كورىپ، اسەرلەنگەن ۇساق-تۇيەككە دەيىن قالدىرماي، ولاردى كوڭىلىنە تۇگەل قۇيىپ السا، وندا ونىڭ بەينەسى ماڭگىلىك بولىپ قالادى دا، عۇمىرى ۇمىتىلمايدى دەپ ويلادى. ءبىراق ول ءتۇن بويى ازاپقا تۇسەتىن... ونىڭ تۇندە كەلىپ كورىنۋى ونى ۇرەيلەندىرەتىن، - ءۇش اپتاعا سوزىلعان وسى ساپاردا ونى ۇيىقتامادى دەۋگە دە بولادى، سودان دا ول ەكەۋى كەزدەسىپ، سونان كەيىن نەكەلەسكەن، وتكەن كۇزدە بىرگە جولعا شىققان مىنا مۇلگىگەن تىپ-تىنىش قالاعا باسى اڭكى-تاڭكى بوپ ماس ادام سەكىلدى كەلىپ ەدى.

كەشكى ساعات سەگىزدەر شاماسى. ۇيلەردىڭ ار جاعىنان سورايىپ كورىنىپ تۇرعان سوبور مۇناراسى كۇن باتار كەزدەگى شۇعىلادان قاپ - قارا بوپ كورىنەدى. ۆوكزال الدىندا سول باياعىداي ۇيمە-جۇيمە بوپ جۇدەۋ-جاداۋلى ات ايداۋشىلار تۇر. سول باياعى گازەت ساتۋشىلار كەشتى باسىنا كوتەرىپ ايقايلاپ ءجۇر.

چوربانىڭ قولىندا شابادان مەن ۇلكەن سارى ساندىق بار ەدى. ولاردى ارباعا تيەپ ءجۇرىپ كەتتى. ات ايداۋشى ءبىر قولىمەن دەلبە قاعىپ، ءبىر قولىمەن ساندىقتى ۇستاپ العان. ونىڭ ايەلى وسىلاي قىدىرعاندى جاقسى كورەتىن ەدى. قالالىق وپەرانىڭ بۇرىشىنداعى تۇيىق كوشەدە ءۇش قاباتتى كونە، كوڭىل قۇلازىتىپ جىبەرەتىن، بولمەلەرىن ءبىر اپتاعا دا، ءبىر ساعاتقا دا بەرە بەرەتىن قوناق ءۇي بار. ءجۇزى بوزارىڭقى، سوزالاڭداپ جۇرەتىن مالاي چوربانى سىزبەن كاپۋستانىڭ ءيىسى شىعىپ تۇرعان بۇرالاڭداعان دالىزبەن الىپ ءجۇرىپ ءبىر نومىرگە كىرگىزگەن كەزدە، چوربا - كەرۋەت ۇستىنە ىلىنگەن سۋرەتتەگى سۋعا ءتۇسىپ جاتقان قىزدى كورىپ، بىردەن تاني كەتتى - بۇل بولمەدە ول ونىمەن ءوزىنىڭ العاشقى ءتۇنىن وتكىزىپ ەدى. سوندا قالىڭدىعىنا ءبارى قىزىق بوپ كورىنگەن - دالىزدە جۇرەگى لوبلىپ جاتقان پيدجاكسىز سەمىز ادام دا، وسىنداي ءبىر قاۋساپ تۇرعان قوناق ۇيدە جاتقاندارى دا، جۋىناتىن ىدىستىڭ ىشىنە اقشىل شاشتىڭ ءجۇزىپ جۇرگەنى دە، اسىرەسە، ولاردىڭ ۇيدەن جاسىرىنىپ قالعاندارى ءتىپتى قىزىق بوپ كورىندى. شىركەۋدەن ۇيىنە كەلگەن بويدا ول، تومەندە قوناقتار ۇستەل باسىنا جينالعانشا، كيىم اۋىستىرىپ الايىن دەپ جوعارىعا جۇگىرە كوتەرىلىپ كەتكەن. اسەم فراك كيگەن كەللەر ءاجىم-اجىم مايمىل بەتىمەن كۇلىمسىرەپ انانىڭ دا، مىنانىڭ دا ارقاسىنان قاعىپ، جۇرتقا شناپستى ءوزى ۇلەستىرىپ ءجۇردى، - ال ۆارۆارا كليموۆنا ءوزىنىڭ جاقىن دوستارىن ەرتىپ اپ، ولارعا جاڭا تۇرمىس قۇرىپ جاتقانداردىڭ جاتىن بولمەلەرىن كورسەتتى، - سىپايى عانا سىبىرلاي ءجۇرىپ اپەلسين تۇستەس قۇس توسەكتى، ءبىر پارى الاشۇبار، ءبىر پارى قىزىل - "ءبىز ولگەنشە بىرگەمىز" دەپ جازىلعان كىلەم ۇستىنە قويىلعان تۇندە كيەتىن ەكى ءتۋفليدى يەگىمەن مەڭزەپ قويادى. ۆارۆارا كليموۆنا ءتۇنى بويى جىلاپ شىقتى: قىزى تۇرمىسقا شىعاتىن چورب - كەدەي ەميگرانت جانە ادەبيەتشى - وتە ءبىر كۇماندى ادام بولعاندىقتان، ولار قىزدارىن قارعاپ-سىلەپ ءجۇرىپ شاراپقا دا، پوليسياعا دا اياماي شىعىن شىعاردى، ءبىراق ولاردىڭ ونىسىنان ەشتەڭە شىققان جوق... سونان، جاس جۇبايلار جول ءجۇرىپ كەتكەننەن كەيىن شالى وپەرانىڭ ارت جاعىنداعى تۇيىق كوشەدەگى قوناق ءۇيدى بارىپ كورگەن - سودان بەرى سول ءبىر قاپ-قارا قاۋساپ تۇرعان ءۇي قىلمىستى ەسكە تۇسىرەتىندەي جەككورىنىش تۋعىزاتىن بولدى.

چورب، ساندىقتى كىرگىزگەنشە، سۋرەتكە قاراپ تۇردى. ەسىك جابىلعاننان كەيىن ول، ساندىققا ەڭكەيىپ، ونىڭ قاقپاعىن اشتى. بۇرىشتاعى قابىرعاعا جاپسىرىلعان قاعازدىڭ جالبىراعان ەتەگىنىڭ استىنان تىشقان جىلت ەتە ءتۇستى: تۇلا بويى ءدىر ەتە ءتۇسىپ، بۇرىلىپ كەتتى. توبەدەگى شنۋرعا ءىلىنىپ تۇرعان شام جاي عانا تەڭسەلەدى. كۋشەتكاعا ءتۇسىپ تۇرعان شنۋردىڭ كولەڭكەسى قيسىق-قىڭىر. ءبىر كەزدە ول سول كۋشەتكادا ۇيىقتاعان ەدى. ايەلى بالا قۇساپ بالبىراپ ۇيىقتاپ جاتاتىن-دى. ول سول كۇنى ونى ءبىر سۇيگەن دە قويعان، - باسقا ەشتەڭە دە بولعان جوق.

تىشقان تاعى دا جىلت ەتە ءتۇستى. قۇلاقتى جارىپ جىبەرەتىن ايقاي-شۋدان دا جامان ەستىلەتىن ءالسىز عانا ءبىر دىبىستار بولادى. تۇنگى كوبەلەك شامعا سارت ەتە ءتۇستى. ول ەسىكتى جۇلقىپ اشىپ، سىرتقا شىقتى.

باسقىشپەن ءتۇسىپ كەلە جاتىپ ول قاتتى شارشاعانىن سەزىندى، كوشەدە مامىردىڭ دىمقىل اۋاسىنان ونىڭ باسى اينالدى. بۋلۆارعا بۇرىلىپ، اياعىن جىلدامداتا باستى. الاڭ. سالت اتتى تاس ەسكەرتكىش. تۇنگى قالانىڭ قارا بۇلتتارى. ءقازىر اعاشتار گۇلدەپ تۇر، ول كەزدە كۇز ەدى. ۇيلەنۋ تويىنىڭ الدىندا ول ەكەۋى ۇزاق قىدىرعان ەدى. كوشەنىڭ بەتىن جاۋىپ تاستايتىن سارعىلت اشقىلتىم ءيىستى، دىمقىل جاپىراقتار جانعا قانداي جايلى ەدى... سول ءبىر تاماشا كۇندەردەگى بۇلىڭعىر اسپان دا اپپاق مۇنار جامىلىپ العان، جىرتىلعان كوگىلدىر قاعازدار سياقتى. سۇرعىلت ۇيلەردىڭ اراسىنان مۇلگىگەن اعاشتار سارعايىپ كورىنەدى، ال ونىڭ ۇيىندەگى تەرەك سەمىپ، ءولىپ بارا جاتقانداي ەدى. تەمىر شارباقتىڭ ار جاعىنان قايىڭداردىڭ دىڭگەكتەرى كورىنەدى، - كەيبىرەۋلەرىن شىرماۋىقتار قۇنداقتاپ الىپتى، - ول رەسەيدە اققايىڭداردىڭ جانىندا شىرماۋىق وسپەۋ كەرەك قوي دەيدى، ال ايەلى بولسا اققايىڭداردىڭ جاپىراقتارىنداعى تات سياقتى داقتار كيىم كەتكەن كەزدەگى كوزگە كورىنەر كورىنبەس سارعىلت داقتى ەسكە سالادى، - دەدى. كوشە قاپتالىندا ەمەندەر مەن تالشىندار ءتىزىلىپ تۇر؛ ولاردىڭ قارا قابىرشاقتارى كوگەرە باستاعان؛ ال ۇشىپ جاتقان جاپىراقتار، قيقالاپ جىرتىلعان قاعاز سياقتى، جەلمەن بىرگە كوشەنىڭ ارعى بەتىنە ۇشىپ جاتىر. قالىڭدىعى ولاردى جاقىندا عانا كوشە جوندەگەن جۇمىسشىلاردان قالىپ قويعان كۇرەكپەن اۋلاماق بولادى. ارىرەكتەگى جۇمىس فۋرگونىنىڭ ترۋباسىنان جەڭىل كوگىلدىر ءتۇتىن شىعىپ جاپىراقتاردىڭ اراسىنا ءسىڭىپ جاتىر، - دەمالىپ تۇرعان تاس قالاۋشى ءبىر قىرىنداپ تۇرىپ، قولىنا كوتەرىپ العان كۇرەكپەن ويناپ كەلە جاتقان، ءوزى دە جاپىراق سياقتى جەپ-جەڭىل ايەلگە ءۇنسىز قاراپ تۇر. ول بولسا، سەكىرىپ-سەكىرىپ ءتۇسىپ، سىڭعىر-سىڭعىر كۇلەدى. چورب ونىڭ سوڭىنان ەرىپ كەلەدى، - ول، مىنا سالعىرت جالقاۋ جاپىراقتار قالاي اڭقىپ تۇرسا، باقىت تا ءدال سولاي اڭقىپ تۇراتىن شىعار دەپ ويلادى.

تالشىن اعاشىنىڭ جاسىل جاپىراقتارىن جامىلىپ العان بۇل تۇنگى قالانى، ول ەندى زورعا تانىپ تۇر. الدىنداعى جانىپ تۇرعان شامنىڭ شىنىسىنا ەڭكەيگەن بۇتاقتاعى جاپىراقتار، جارىقتى كوپ ءسىڭىرىپ قويعاننان، بوزاڭ تارتىپ قالعان. چورب جاقىنداپ قالدى. شارباقتى ەسىكتەن قۇلاعان كولەڭكە ونىڭ اياعىنا ورالىپ قالعانداي. قورشاۋدىڭ ار جاعىنان تانىس ءۇي كوزگە ءتۇستى. اشىق تۇرعان ءبىر تەرەزەسىنەن جارىق كورىنەدى. سول جارىقتان قىزمەتشى ايەلدىڭ اقجايما توسەپ جاتقانى كوزگە تۇسەدى. چورب ونى داۋىستاپ وزىنە شاقىردى.

قىزمەتشى ايەل جۇگىرە باسىپ ونىڭ جانىنا كەلدى. كەيىننەن ول ۆارۆارا كليموۆناعا ايتقانداي، ەسىكتى بىردەن اشسا دا، چورب سول تۇرعان قالپىندا ءۇن-تۇنسىز ۇزاق تۇرىپ قالىپتى. "ول باس كيىمسىز جالاڭباس ەكەن"، - دەدى ول - شامنىڭ جارىعى ونىڭ ماڭدايىنا ءتۇسىپ تۇردى، ال ماڭدايى تەرلەپ كەتىپتى، شاشتارى جابىسىپ قالعان. مەن وعان سىزدەردى تەاترعا كەتكەن دەدىم دە، نەگە جالعىز ءجۇرسىز دەپ سۇرادىم. كوزدەرى ءبىر ءتۇرلى قورقىنىشتى بوپ كورىندى، ءوزى كوپتەن بەرى قىرىنباعان ءتارىزدى. ول تەك باسەڭ داۋىسپەن "ونى اۋىرىپ قالدى دەپ ايتارسىز"، - دەدى. مەن ودان: "قايدا توقتادىڭىزدار"، - دەپ سۇرادىم. ول ايتتى: "بۇرىنعى جەردە"، - دەدى دە، سونان كەيىن: "ءبىراق ءبارىبىر. ەرتەڭ كەلەم عوي"، - دەدى. مەن وعان كۇتە تۇرمايسىز با، - دەپ ەدىم، ول ەشتەڭە دەمەستەن بۇرىلدى دا كەتىپ قالدى .

چورب وسىلايشا ءوزىنىڭ وتكەن ءومىرىنىڭ باستاۋ كوزىنە ورالىپ ەدى. بۇل ءبىر ءارى ازاپتى، ءارى ءتاتتى، ادام جانىن دىڭكەلەتەتىن اۋىر سىن ەدى، ەندى ول دا اياقتالۋعا جاقىن ەندى تەك وزدەرى نەكە ءتۇنىن وتكىزگەن بولمەدە تۇنەپ شىعۋ عانا قالدى، ال ەرتەڭ - بۇل سىناق وتەدى دە، ونىڭ بەينەسى تولىق سومدالىپ شىعادى. ءقازىر ول بۋلۆاردى بويلاپ قوناق ۇيگە جاقىنداپ كەلە جاتقاندا، بارلىق سكامەيكالاردا، كوگىلدىر قاراڭعىلىق ىشىندە وتىرعان الدەكىمدەردىڭ تۇلعالارى قاراۋىتىپ كورىنىپ تۇردى دا، كەنەت، قانشا شارشاپ تۇرسا دا، جالاڭاش شامدى، بۇرىشى تىسىرلايتىن دا تۇراتىن ول بولمەدە جالعىز تۇنەي المايتىنىن ۇقتى. ول الاڭعا شىعىپ ورتالىق كوشەمەن ءجۇردى، - نە ىستەۋ كەرەك ەكەنىن ءبىلدى. ءبىراق ول ۇزاق ىزدەدى: قالا موپ-موماقان بوپ مۇلگىپ جاتتى، — ايەل ءتانى ساۋداعا تۇسەتىن ءۇيدى چورب بىلمەيدى ەكەن. ول ءبىر ساعات بويى سەندەلىپ اياعى دۋىلداپ، قۇلاعى شىڭىلداپ ابدەن شارشاپ-شالدىققاننان كەيىن عانا، ول كەزدەيسوق سول تۇيىق كوشەنى تاپتى دا، ونى داۋىستاپ شاقىرعان ايەلدىڭ جانىنا كەلدى.

— تۇنىمەن، — دەدى چورب ءتىسىنىڭ اراسىنان.

ايەل باسىن ءبىر جاعىنا قيسايتا تۇرىپ، سومكەسىن بۇلعاپ قاپ: "جيىرما بەس"، — دەدى.

ول باسىن يزەدى. سالدەن كەيىن چوربتىڭ وعان كوزى ءتۇسىپ كەتتى دە، ونىڭ تالاي قولدان وتسە دە ءالى دە اجارىن جوعالتا قويماعان ايەل ەكەنىن ءبىلدى، شاشى اقشىل، قىسقا قىرقىلىپتى. ول بۇل قوناق ۇيدە باسقا ەركەكتەرمەن تالاي رەت بولعان بولۋ كەرەك، ويتكەنى ىستىك تۇمسىق مالاي باسقىش بويىمەن جۇگىرىپ بارا جاتىپ، وعان كوزىن قىسىپ قالدى. ولار ءدالىزدى بويلاپ ءجۇرىپ بارا جاتقاندا ءبىر ەسىكتەن، بەينە ءبىر اعاش ارالاپ جاتقانداي كەرەۋەتتىڭ اۋىر، ءبىرقالىپتى سىقىرلاپ جاتقانى ەستىلدى. بىرنەشە ەسىكتەن كەيىن، باسقا ءبىر نومىردەن دە ءدال سونداي ءان سالعان اۋەن شىقتى - ولاردىڭ جانىنان ءوتىپ بارا جاتقاندا قاسىنداعى ايەل چوربقا ويناقىلانا كوز تاستادى.

ول ونى ءوزىنىڭ بولمەسىنە الىپ كەلدى دە، ابدەن ۇيقىسى كەلىپ تۇرعان ول، تۇيمەلەرىن اعىتا باستادى. ايەل وعان ءتىپتى جاقىن كەپ، كۇلىمسىرەپ:

— كىشكەنتاي سىيلىق جاسايتىنىڭ قايدا؟ — دەدى.

چورب وعان سول ۇيقى بۋىپ تۇرعان قالپى قادالىپ قاراپ تۇردى دا، ونىڭ نە ايتىپ تۇرعانىن زورعا ۇقتى.

اقشانى الىپ، ونى سومكەسىنە مۇقيات سالىپ العاننان كەيىن، ول تاعى دا ونىڭ جانىنا كەپ، شاشىن سىلكىپ قاپ:

— شەشىنەيىن بە؟ — دەدى.

— ءيا، جات، — دەدى چورب بىلدىرلاپ، — تاڭەرتەڭ تاعى بەرەم.

ول اسىعا-ۇسىگە كوفتاسىنىڭ تۇيمەلەرىن اعىتىپ جاتىپ، چوربتىڭ تۇنجىراعان تۇرىنە تاڭعالا قاراپ قالدى. ءارى تەز، ءارى قالاي بولسا، سولاي شەشىنە سالعان چورب توسەككە جاتتى دا، بەتىن قابىرعاعا بۇرىپ الدى.

"بۇل ءبىر فوكۋس كورسەتپەكشى مە ەكەن"، — دەپ ويلادى ايەل. سونان كەيىن ول كويلەگىن اسىقپاي شەشىپ، ونى مۇقيات بۇكتەپ ورىندىقتىڭ ۇستىنە قويدى. چورب قاتتى ۇيىقتاپ كەتىپتى.

ايەل بولمەنى ارى-بەرى كەزىپ ءجۇردى دە، تەرەزە جانىنداعى ساندىقتىڭ بەتى ءسال اشىق قالعانىن بايقاپ، جۇرەلەپ وتىرا قاپ ءىش جاعىنا كوز سالدى. سونان كەيىن الگى ساڭىلاۋدان قولىن تىعىپ ايەلدىڭ كويلەگىن، شۇلىقتى، جىبەك ماتالاردى سيپاپ ءبىلدى، ولار قالاي بولسا سولاي بۇكتەلە سالعان، ءبىراق ادەمى جۇپار ءيىسى شىعادى، ول ءبىر ءتۇرلى مۇڭايىپ وتىرىپ قالدى.

ايەل بويىن تىكتەپ، ەسىنەپ تۇرىپ سانىن قاسىدى، — شۇلىعىنان باسقا لىپا جوق، تىر جالاڭاش قالپى تەرەزەگە باردى دا پەردەنى اشتى. پەردەنىڭ ارعى جاعىنداعى تەرەزە اشىق ەكەن، بارقىتتاي جۇپ-جۇمساق قاراڭعىلىقتا جاتقان كوشەدەن وپەرانىڭ ءبىر بۇرىشى، تاس ورفەيدىڭ قارا يىعى، تۇنگە ءسىڭىپ كەتىپ جاتقان شامدار تىزبەگى كورىنەدى.

ودان ارىرەكتەگى الىستا جارىق ءتۇسىپ تۇرعان باسقىشتاردىڭ ۇستىنە ۇساق قاراڭ-قۇراڭ ادامداردىڭ ارى-بەرى ءجۇرىپ-تۇرعاندارى ەمىس - ەمىس كوزگە تۇسەدى دە، ول باسقىشتارعا شامدارى جارقىراعان اۆتوموبيلدەر كەلىپ-كەتىپ جاتىر. تەك ءبارى تاراپ-تارقاپ بىتكەننەن كەيىن عانا جارىقتار ءسوندى، ايەل دە پەردەنى ءتۇسىرىپ، شامدى ءسوندىرىپ چوربتىڭ قاسىنا جاتتى. ۇيىقتاپ بارا جاتىپ ول ايەل بۇل بولمەدە ەكى رەت بولعانىن ەسىنە ءتۇسىردى، — قابىرعاداعى القىزىل سۋرەتتەن ءبىلدى.

ول ءبىر ساعاتتاي عانا ۇيىقتادى: شىڭعىرعان ۇرەيلى داۋىستان ويانىپ كەتتى. ول چورب ەدى. چورب ويانىپ كەتتى دە، ءبىر قىرىنان اۋناپ ءتۇسىپ ونىمەن بىرگە جاتقان ءوزىنىڭ ايەلىن كوردى. ول بار داۋسىمەن ايقايلاپ جىبەردى. ايەلدىڭ اپپاق كولەڭكەسى توسەكتەن اتىپ شىقتى. تۇلا بويى ءدىر-دىر ەتكەن ايەل شامدى جاققان كەزدە، چورب شاتىسىپ-بىتىسىپ قالعان اقجايماعا وراتىلىپ، تۋ سىرتىن قابىرعاعا بەرگەن قالپى بەتىن باسىپ وتىر ەكەن. تاربيعان ساۋساقتارىنىڭ اراسىنان كورىنگەن كوزى شوقتاي جانىپ بارادى. سونان كەيىن ول جايلاپ بەتىن اشىپ، ايەلدى ارەڭ تانىدى. ايەل بولسا، قورقىپ كەتكەننەن الدەنە دەپ كۇبىرلەپ، اسىعا-ۇسىگە كويلەگىن كيە باستادى.

چورب جەڭىل عانا كۇرسىندى دە، اقىرعى سىناقتىڭ دا بىتكەنىن ءبىلدى. ول كۋشەتكاعا بارىپ وتىرىپ قولىمەن جۇندەس سانىن قىسىپ، ايەلگە قاراپ نەمقۇرايلى عانا كۇلدى. ول كۇلكى ايەلدى ودان سايىن شوشىتتى دا، تەز بۇرىلىپ سوڭعى تۇيمەسىن سالىپ الدى، باتىڭكەلەرىن تەز-تەز بايلاپ قالپاعىن كيدى.

ءدال سول ساتتە دالىزدەن ادامداردىڭ ءجۇرىسى مەن داۋسى ەستىلدى.

— ول ايەلمەن جاتىر... — دەگەن مالايدىڭ قايتالاعان جالتاق داۋسى شىعادى.

قارلىعىڭقى، ىزالى داۋىس تالاپ ەتىپ تۇر:

— مەن سىزگە ايتىپ تۇرمىن عوي. ول مەنىڭ قىزىم.

— اياق ءجۇرىسى ءدال ەسىكتىڭ كوزىنە كەپ توقتادى. سونان كەيىن ەسىك سوعىلدى.

سول كەزدە ايەل ۇستەل ۇستىندەگى سومكەسىن الىپ، ەسىكتى اشىپ كەپ قالدى. ونىڭ الدىندا سۇرعىلت سيليندر كيگەن، ابدىراپ-ابىرجىپ قالعان قارت مىرزا مەن ونىڭ ارتىندا شاشىنا جەڭىل ورامال بايلاعان، جىلاي-جىلاي كوزى ءىسىپ كەتكەن تولىق ايەل تۇر ەدى، ال ودان ارىرەك تۇرعان مالاي اياعىنىڭ ۇشىمەن كوتەرىلىپ كوزى باقىرايىپ يشارالاپ شاقىرىپ تۇر. ايەل ونىڭ يشاراسىن ءتۇسىندى دە شالدىڭ قاسىنان لىپ ەتىپ دالىزگە شىقتى، ال شال وعان سول ابدىراپ-ابىرجىعان قالپى بۇرىلىپ قارادى دا، — سونان كەيىن قاسىنداعى ايەلىمەن تابالدىرىقتان اتتادى. ەسىك جابىلدى. ايەل مەن مالاي دالىزدە تۇرعان قالىپتارىندا تۇر، بىر-بىرىنە ۇرەيلەنە قاراپ، سونان كەيىن ەڭكەيىپ قۇلاقتارىن توستى. ءبىراق بولمە ىشىنەن سىبىس بىلىنەر ەمەس. بەينە ءبىر، ەسىكتىڭ ارعى جاعىندا ءۇش ادام جوقتاي. سىرت ەتكەن دىبىس ەستىلمەيدى.

— ولار ۇندەمەيدى، — دەدى مالاي سىبىرلاپ، ساۋساعىن ەرنىنە اپارىپ.

---