بايانسىز ب ا ق
نۇرلىباي كوزى كىرتيىپ، قاباعىن تىرجيتىپ، ۇستەلىنە سۇيەنىپ ءبىرسىپىرا سالبىراپ تۇردى دا، بارقىتپەن كومكەرىلگەن جۇمساق ۇستەلگە سىلق ەتىپ وتىرا كەتتى.
نۇرلىبايدىڭ جازۋ ۇستەلى قاي قىزمەتكەردىكىنەن بولسا دا ارتىق. قىزمەتكەر دەگەنىڭ ناقا ءبىر شارۋاشىلىق ورنىندا ىستەپ، سونىڭ ءبىر ەڭبەك ءسىڭىرىپ كەتەيىن دەگەنى بولماسا، كوبى جازۋ. ۇستەلىن جوندەۋدى بىلمەيدى عوي. قىزمەتكەرلەرىڭ بىلاي تۇرسىن، كۇندىز-تۇنى جاۋمەن اينالىساتىن جازۋشىلاردىڭ كوبى دە اقساق ۇستەلدەن قول ۇزە الماي ءجۇر. دالادا وسكەن قازاق بالاسى، ناقا ءبىر كەنت ايەلىنە ۇيلەنگەنى بولماسا قالا تۇرمىسىن ءبىر جوندەي قويا ما؟
نۇرلىبايدىڭ وزگەشەدەن ءبىر ارتىقشىلىعى — وسى جازۋ ۇستەلىن جوندەگەندىگى. جوندەگەندە — ناعىز وڭدىسى، سىرلاپ تاستاعان تارتپالى ۇستەل.
— ۇستەلىڭ وندى ەكەن، — دەپ قىزىعۋشى بولسا:
— وسىندا ءبىر تانىس جىگىت بار ەدى، سونىڭ ىستەپ بەرگەنى... كەرەك بولسا، ىستەتىپ بەرەيىن، - دەپ جىمىڭدايدى.
ءسويتىپ، نۇرلىباي ارقىلى الگى «شەبەر جىگىت» باسقادا قىزمەتكەرلەرمەن تانىسىپ، ارالاسىپ كەتەدى. شەبەر جىگىتتىڭ تۇپكى تىلەگى دە وسى قىزمەتكەرلەرگە ارالاسۋ بولعاندىقتان، ول نۇرلىبايعا ىستەپ بەرگەن ۇستەلىنىڭ باسى تولىقتاندى دەپ بىلەدى.
نۇرلىباي سىرلى ۇستەلدى ۇستاي دا بىلەدى. ۇستەلدىڭ ءۇستى تاپ تازا بولادى. ءبىر جاق بۇرىشىندا — كەسىلمەگەن، ۇستالماعان بىرەر كىتاپ پەن جازۋ اسپابى تۇرادى. وعان تاياۋ شىلىم ساۋىت، كۇل سالعىش بولادى. ەكىنشى جاق بۇرىشىندا ارام ولگەن سيىرداي بولىپ تەدىرەيىپ پورتفەلى جاتادى. ۇستەل تۇرعان ءۇي قابىرعا" سىندا، بۇل ەندى ۇستەلگە وتىرعاندا، كىسىنىڭ قارسى الدىنان تۇرادى، كىرەۋكەلەنگەن كىشىرەك اينا بولادى. اينانىڭ ءبىر جاعىندا بەتىنە ءاجىم كىرگەنىنە قاراماي، قىزشا كيىنىپ، ءبىر قولىمەن جاعىن سۇيەپ تۇسكەن ءبىر ايەلدىڭ سۋرەتى تۇرادى؛ مۇنى ەندى سۇراماي-اق وسى ءۇيدىڭ «حوزايكاسى» دەيسىڭ، ەكىنشى جاعىندا — ءبىر J قىرىن وتىرىپ تۇسكەن قولاعاش مۇرىن، اققۇبا جىگىتتىڭ سۋرەتىن " كورەسىڭ. بۇل ەندى، نۇرلىبايدىڭ جاستاۋ كەزىندە تۇسكەن سۋرەتى بولادى.
نۇرلىباي جازۋ ۇستەلىنە وتىرعاندا، ۇستەلىنىڭ سىر-سيپاتى مىنە، وسى ايتىلعانداي ەدى. ارينە، ەندى بۇل سياقتى ۇستەلدىڭ باسىنا وتىرعان سوڭ ادامنىڭ كوڭىلى ءوسىپ، جازۋ وزىنەن ءوزى-اق، بۇرقىرايدى عوي دەپ ويلايسىڭ. ءبىراق نەگە ەكەنى بەلگىسىز، قالامىن ىڭعايلاپ ۇستاسا دا، قاعازدى بۇكتەپ الدىنا قويسا دا، شامدانشاق اتتاي كىبىرتىكتەپ، نۇرلىبايدىڭ قولى ءبىر جونگە جۇرمەيدى. جاپىرىپ تاستايىن دەگەن ادامشا، ىڭعايلانىپ، قوجىرايىپ، وسىنىڭ كەسىرى ءتيىپ وتىر دەگەندەي بوپ، كويلەگىنىڭ جەڭىن ش بىلەككە شەيىن ءتۇرىپ، موينىن بۇگىپ ۇمتىلسا دا، بىر-ەكى جولدان ارتىققا بارماي، تۇرىپ قالادى. سوسىن كۇرسىنىپ، قالامدى تاستاي بەرىپ، ەكى قولىمەن باسىن ۇستاپ ويعا شومادى كەلىپ...
وي تەڭىز دەگەن راس-اۋ، ويمەن ادام نە ىستەمەيدى. اسىرەسە وسى وي نۇرلىبايدىڭ ميىن-اق جەپ بولدى. باياعىدان ويلاپ كەلەدى، ءبىر تاۋسىلسىنشى.
ءبىراق بۇگىنگى وي بۇدان وزگەشە ەدى، بۇگىنگى ويدىڭ ءبارى وسى جازۋدىڭ جابدىعىندا ءجۇر، قالاي جازۋ كەرەك، نە جازۋ كەرەك، ي قايتكەندە سەندىرۋگە بولادى؟.. مىنە، قانشا ويلاسا دا، ءبىر شەشۋى بولماي وتىرعان جۇمباق وسى.
«سوندا وسىنىڭ نە جازباقشى؟» دەگەن سۇراۋ وقۋشىلاردىڭ باسىندا قىلتىڭداپ تۇر-اۋ. مۇنى وسى جەردە ايتا كەتەيىك. نۇرلىبايىمىز سۋديا ەدى، بۇگىن ورنىنان الىڭدى!
ەندى قايتۋ كەرەك. گۋبسوتقا ارىز جازۋ كەرەك، ىزدەنۋ كەرەك، ءوزىن سەندىرە، تانىتا ءبىلۋ كەرەك!..
ال، قالامدى قولىنا الدى... «گۋبەرنەلىك سوتقا» دەپ باسىن جازىپ، «14-اۋدان حالىق سوتى نۇرلىباي اقتاموۆتان» دەپ وعان جالعاپ تا قويدى. وسىدان ءارى نە جازباي، بۇدان ءارى قىسقا عانا بولسا دا، ءوزىنىڭ كىم ەكەنىن، قانداي جۇمىستاردا بولعانىن، جۇمىستاردان العان وتزىۆىن، پروفسويۋزعا قاشاننان بەرى مۇشە ەكەندىگىن شولىپ ءوتىپ، سودان كەيىن مۇددەلى سوزىنە ەكى-ۇش اۋىز ءسوز جازسا دا بولماي ما؟.. ءبىراق نۇرلىبايعا ءبىر قىرسىق كەزدەستى. ارىز الاتىن جەر جوعارعىنىڭ ءبارىن اشىپ بىلگىسى كەلدى. وسىنى ىستەپ وتىرعان باسقا ادام بولسا ەكەن-اۋ، ءوزىنىڭ جاقىن كورىپ جۇرگەن ادامىنىڭ ءبىرى، تالاي بىرگە قوناقتا بولىپ، ەڭ ارعىسى نۇرلىباي ارقىلى ۇستەلگە دە قولى جەتكەن كىسى...
نۇرلىباي جاۋار بۇلتتاي تۇنجىراپ ءبىراز وتىردى دا، بىردەمەگە بەل بۋعانداي بولىپ قالامدى قۇشىرلانىپ ۇستادى. قاعازىنىڭ باسىنا جازىلاتىن ءسوزدى قايتادان ونداپ جازدى دا، ەندى كەرەگىنە كىرە بەرەم دەگەندە، تاعى مالتىعىپ باسىن جوعارى كوتەردى. جوعارى كوتەرگەندە كوزىنە ايناداعى سۋرەتى تۇسە كەتتى. ەكى جاعى سۋالىپ، قاتپارلانىپ، كوز الدارى بۇقانىڭ موينىنشا قىرجيىپتى. بۇل سياقتى بولام دەپ كىم ويلاعان. ءبىر كەزدە ەكى كوزى ءمولدىر قارا، بەتى شيقانداي قىزىل، ءۇرىپ اۋىزعا سالعانداي بالا ەدى. توقالدان تۋىپ ەدى، بالاسىز بايبىشە مۇنى باۋىرىنا سالىپ، جەلگە، كۇنگە تيگىزبەي ءوسىرىپ ەدى. بالا بولىپ، ەركىن ويناعان دا ەمەس، «ويباي، ءبيتى جۇعادى، قوتىرى جۇعادى» دەپ بايبىشە مۇنى جاننىڭ بالاسىنا قوسپاۋشى ەدى. ءتىلى شىقتى دا ساباققا جارماستى. قازاقشادان اتتاپ ءوتىپ، ورىسشاڭا شومدى. گيمنازياڭدى ءبىتىرىپ شىقتى. ودان ءارى وقيمىن دەگەندە شەشە قۇرعىر كەسە ءتۇسىپ، قىزىعىن كورەمىن دەپ قاتىن الىپ بەرگىزدى.
نۇرلىباي وتاۋ يەسى بوپ ۇيدە وتىرىپ قالدى...
نۇرلىباي ءومىرى وسىلاي باستالادى. بۇل ەكىنىڭ بىرىندە بار ءومىر. مۇنى نۇرلىباي ىركىلمەي-اق جازىپ بەرگەندەي. جالعىز وسى عانا بولسا، وسى ءومىردىڭ ىشىنەن «تالاي تاپتىق ماڭىزى» بار جۇمىستى دا شىعارىپ بەرەر ەدى. وعان نۇرلىبايدىل قالامى جەتەدى دە. ءبىراق بوگەي بەرەتىن نارسە ءامىردىڭ بەرگى جاعى عوي...
ۇيدە وتىرعان سوڭ نۇرلىباي ەرىكتى مە، الدە، سولاي بولۋعا ءتيىستى مە ەدى، اتقا ءمىندى. اتقا مىنگەندە باسقا بايدىڭ بالالارىنداي سالدىق قۇرىپ «پالەنشە مىرزا» دەگەن اتاقتى ىزدەمەدى. مۇنىڭ قۇمارتقانى باسقا نارسە بولدى: بىرەۋدى جابىرلەسە، جىلاتسا، ويران سالسا، سۋسىنى قانىپ، قۇمارى تارقايتىن سياقتاندى... ءبىراق بۇعان قاراپ ەل مۇنىڭ اتىن وزگەرتكەن جوق، باياعى قالپىنشا «مىرزا» دەپ جۇرە بەردى. «ەركە وسكەن بالا عوي، اقىلى كىرگەن سوڭ ءوزى-اق قويادى»، — دەستى.
ءسويتىپ جۇرگەندە نۇرلىباي وزگەرىسكە كەزدەستى. ءوزىنىڭ بۇرىن بىرگە وقىعان جولداسىنىڭ ءبىرى — «وزگەرىس قاھارماندارىنىڭ» قاتارىنا قوسىلعان ەكەن، سونىڭ يكەمدەۋىمەن نۇرلىباي جۇمىسقا كىرىپ كەتتى. ءبىر بولىس ەلدىڭ جۇمىسىن قولىنا ۇستادى. بىرەن-ساران پىسىقتار، وزىنە-وزى سەنگەندەر بولماسا، نۇرلىبايدىڭ جۇرگەن جەرىنەن جۇرت ات-تونىن الىپ قاشقانداي ەدى...
مۇنىڭ ءبارى ەرتەگى ەمەس، شىن. شىن بولعاندا نۇرلىبايدىڭ ءوز قولىنان ىستەگەن جۇمىستارى، كەزىندە مۇنىڭ ءبىرىن تەرىس ەكەن-اۋ دەپ ەتى شىمىرىكپەگەن جۇمىستار.
باسقاسى باسقا-اۋ، نۇرلىبايدىڭ ءبىرازدان بەرى ويىنان قالمايتىنى، جاتسا تۇسىنە كىرەتىن جۇمىستىڭ ءبىرى «الاشوردا» كەزىندەگى ىستەرى-اۋ!.. ءبىراق ءوز تۇسىندا ول جاراستىقتى تۋرا جۇمىس سياقتى ەدى، تەرىس بولسا ەندى بولىپ وتىر. ول كەزدەگى جۇمىستىڭ باسقاسى ءبىر توبەدە، انا ءبىر بولشيەۆيك ۇگىتشىلەرىنە ىستەگەن جۇمىستارى ءبىر توبە-اۋ! ءبۇيتىپ دۇنيە وزگەرىپ، ءتۇبى ءبىر تەرگەۋ-تەكسەرۋ بولار دەپ ول كەزدە كىم ويلاعان. بارىنەن دە جامانى سول وقيعانىڭ ىشىندە بولعان، سول ءۇشىن ءوزى دە جازا تارتقان ءبىر ادامدار، وسى كۇنى جوعارى ورمەلەپ، كەڭەس مەكەمەسىنىڭ جۇمىسىنا ىلىكتى. ولار، ول كەزدە ەسىكتە جۇرگەن مالاي ەدى-اۋ! ءتىپتى ويداعى جوق جۇمىس. نۇرلىباي مۇنى ويلاسا تۇلا بويى تىتىركەنىپ سالقىن تەردىڭ قالاي شىققانىن دا سەزبەي قالادى. «تەك قۇداي بەتىن اۋلاق قىلسىن!» — دەيدى ىشىنەن كۇبىرلەپ. دەگەنمەن ءبۇل اشەيىن ءبىر كوڭىل جۇباتۋ عوي. نۇرلىباي كەزدەسسە، نۇرلىبايدىڭ قايدا ەكەنىن بىلسە، ولار ءتۇتىپ جەگەندەي بوپ شىمىركەنۋى ءسوزسىز...
مىنە، ارىز جازۋعا كىرىسكەندە، ءومىربايانىن شولىپ ءوتۋ كەرەك بولعاندا، نۇرلىبايدىڭ قولىن بايلاپ وتىرعان كۇي وسىلار ەدى. نۇرلىباي وسىنىڭ قايسىسىنا جابىسارىن بىلمەي وتىر ەدى...
اسحانا جاقتان سالدىر-گۇلدىر «قىرعىن كەلگىر، كوك تۇينەك كەلگىر!» دەپ ءبىر ايەلدىڭ شاپتىققان داۋسى شىقتى. ءبىر بالا شىرقىراپ، ءۇيدى باسىنا كوتەرىپ جىلادى. سويتكەنشە بولماي، قارا دومالاق بالانى ءبىر قولىنان ۇستاپ سۇيرەپ، شاپتىققان سۇرشا ايەل، اۋ-جايعا قاراماستان نۇرلىبايدىڭ سىرلى ۇستەلىنىڭ ۇستىنە اكەلىپ الىپ ۇردى. نۇرلىبايدىڭ جازۋعا ىڭعايلاپ وتىرعان قاعازى بالانىڭ اياعىمەن ۇيپا-تۇيپا بولدى.
— وزىڭمەن ءوزىڭ بولعانشا ءبىر مەزگىل بالانى دا السايشى، ماعان ماسىل قىلا بەرمەي، — دەدى سۇرشا ايەل تاناۋى قۋسىرىلىپ.
نۇرلىباي «ءباۋ، ءباۋ، قويا عوي» دەپ بالاعا جابىستى. بالا ءقادىرىن بىلمەگەن ايەلىنە شىن كەيىدى. نۇرلىباي بالا كۇنىندە ءبۇيتىپ تاياق جەمەك تۇگىل، ىڭق ەتىپ داۋسى شىقسا ءۇي ءىشى بوپ ابىرجىپ، ءبۇلىنىپ قالار ەدى. ەندى سول نۇرلىبايدىڭ بالاسى مىناۋ...
نۇرلىباي اۋىر كۇرسىندى، بالا پورتفەلىن اشىپ ءبىر نارسە الا بەرەم دەگەندە، بىرەۋ ۇستاتا قويعانداي بوپ ءبىر پاكەت قولىنا ىلىنە ءتۇستى. سۇرعىلت ءتۇستى پاكەتتىڭ سىرتىنداعى يرەڭدەگەن جازۋى نۇرلىبايعا جانالعىش ازىرەيىلدەن جامان كورىندى، ول سۇرلانىپ، دەمىن ءجيى الىپ، تاناۋى قۋشيا ءتۇستى.
— قاتىن-اۋ، قاتىن!
— نە بار؟ دەپ كورشى بولمەدەگى ايەلىنىڭ داۋسى شاڭق ەتتى.
— مىنا پاكەتتى كىم اكەلدى؟ مۇنى، مەنىڭ پورتفەلىمدى العان كىم؟
نۇرلىبايدىڭ داۋسى ايەلىنە تانىس: كەكسىز داۋسى ءبىر ءتۇرلى بولىپ شىعادى دا، قىسىلعانداعى، ساسقانداعى داۋسى ەكىنشى ءتۇرلى بوپ شىعادى. مىنا سونداعى داۋىستىڭ شىعىسىنا قاراپ، نۇرلىبايدىڭ ءبىر نارسەدەن قىسىلعاندىعىن سەزگەندەي، جاقسىلىققا بولسا يگى ەدى دەگەندەي، ايەلى سوستيىڭقىراپ كورشى بولمەدەن كەلدى.
— ايتۋعا ۇمىتقان ەكەم-اۋ... ءبىر ميليسيا كەپ.. جامان زارەم كەتتى. قول قوي دەگەن سوڭ، قول قويىپ الىپ قالدىم.
پاكەت سىرتىنداعى «19-اۋدان حالىق تەرگەۋشىسىنەن» دەگەن جازۋ قاراعان سايىن قۇلپىرىپ، زورايىپ، ءاربىر يرەگى سامساعان مىلتىقتىڭ اۋزىنداي بوپ ۇڭىرەيەدى. نۇرلىباي پاكەتكە تۋرالاپ قاراي الماي تومەن قاراپ، سالبىراپ كەتتى.
ەكى كوزدەن سوراسى اققان قارا بالا، نۇرلىبايدىل قورىققان پاكەتىن، سەزبەستەن قولىنا ۇستاپ، جۇمىرلاپ ويىنشىق قىلدى...
You Might Also Like
-
سۋ – دەنەمىزدەگى بۇكىل مۇشەلەر، تىندەر جانە بۋىنداردىڭ ەڭ ماڭىزدى جانە نەگىزگى قاجەتتىلىگى. دەنەمىزدەگى بارلىق مۇشەنىڭ بولمىسى سۋعا بايلانىستى. دەنەمىزدىڭ 75% سۋدان تۇرادى. ميدىڭ 85%، قاننىڭ ...
-
مەن لەنينگراد فينانس اكادەمياسىنىڭ جانىنداعى ماماندىق جەتىلدىرۋ كۋرسىن اياقتاعاننان كەيىن، سسسر ونەركاسىپ بانكىنىڭ الماتىداعى قازاق كونتورىندا ەكونوميست-كونسۋلتانت بولىپ قىزمەت اتقاردىم.
