InfoHub Logo

داۋن سيندرومى اۋرۋىن اعىلشىن دارىگەرى دجون داۋن زەرتتەگەن بولاتىن. وسىعان بايلانىستى گەندىك اۋرۋ ۇلى دارىگەردىڭ ەسىمىمەن اتالىپ كەتكەن. داۋن سيندرومى رادياسيانىڭ اسەرىنەن، ەكولوگيانىڭ بۇزىلۋىنان، ادام اعزاسىنداعى يممۋنيتەتتىڭ ناشارلاۋىنان پايدا بولادى. ايتا كەتەتىن تاعى ءبىر جايت - ۆيرۋستىڭ جۇكتى ايەلدەرگە وتە تەز اسەر ەتۋى ياعني جۇكتى ايەلدىڭ اعزاسى كەز كەلگەن اۋرۋ ءتۇرىن تەز قابىلدايدى. تۇماۋ نەمەسە باسقادا اۋرۋلار قۇرساقتاعى سابيگە كەرى اسەر ەتۋى مۇمكىن، سول سەبەپتى دارىگەردىڭ كەڭەسىنە قۇلاق ءتۇرۋ كەرەكتىگىن ايتادى گەنەتيك عالىمدار. عالىمدارىمىزدىڭ ايتۋىنشا، داۋن سيندرومىن ەمدەۋدە ەلىمىز ءبىراز جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزگەن.
داۋن سيندرومىمەن دۇنيەگە كەلگەن نارەستەنى ماماندار تەك سيمپتومدىق ەم بەرۋ ارقىلى ايىقتىرۋعا بولاتىنىن، ياعني بالانىڭ اقىل - ويىن العاشقى ساتىدا قالپىنا كەلتىرۋگە بولاتىنىن ايتادى. حروموسومانىڭ ارتىق بولۋى اقىل - ويدىڭ كەمدىگىمەن قاتار، دەنە مۇشەلەرىنىڭ جەتىلۋىنە دە كەرى اسەرىن تيگىزەدى. "ءۇمىت ۇزگەن جان - ەشقاشان ۇمىتتەنىپ كورمەگەن جان" دەپ ب، مومىش ۇلى ايتقانداي، وسى اتالعان اۋرۋمەن اۋىرعان بالالار ەشقاشان ءوز رۋحتارىن تۇسىرمەگەنى ابزال. ەلىمىزدە پروفيلاكتيكالىق جۇمىستاردىڭ ءجيى جۇرگىزىلۋى ارقاسىندا داۋن سيندرومى ءبىرشاما ساتى تومەندەدى.
باسقا بالالارمەن سالىستىرعاندا داۋن سيندرومى بار نارەستەلەر كەيبىر اۋرۋلارمەن جيىرەك اۋىرادى. سوندىقتان بالا ءبىر جاسقا كەلگەنشە، ونى كارديولوگ، وتولارينگولوگ، ورتوپەد، وكۋليست، بالالار حيرۋرگى، نيەۆراپاتولوگقا مىندەتتى تۇردە قاراتىپ، كەڭەس الۋ قاجەت. بۇل وتە ماڭىزدى!
داۋن سيندرومى بار نارەستە دامۋىنىڭ ماڭىزدى كەزەڭدەرى: بۇل بالا دامۋىنىڭ باسقا نارەستەلەر دامۋىنان پرينسيپتىك ايىرماشىلىعى جوق، تەك دامۋ جىلدامدىعى تومەنىرەك بولادى. اقىل - ويى مەن سويلەۋ قابىلەتى بۇزىلىسى كورىنۋ دارەجەسى تەك تۋا بىتكەن فاكتورلارعا عانا ەمەس، بالامەن قانشالىقتى وقۋ - دامىتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋىنە دە بايلانىستى. داۋن سيندرومى بار بالالارعا ارنايى ادىستەردى قولدانىپ وقىتۋ ناتيجەلەرى جامان ەمەس. بالا وقۋدا قينالسا دا، ءجۇرىپ، سويلەپ، وقىپ، جازىپ ۇيرەنە الادى. ولاردىڭ يممۋنيتەتى ءالسىز بولعاندىقتان، سوندىقتان ءجيى اۋىرادى. داۋن سيندرومى بار بالالاردا ءجيى سويلەۋمەن قيىندىقتار تۋادى. ءسوزدى ءتۇسىنۋ مەن، ءسوز قايتارۋ اراسىندا كىدىرۋ بولادى. كىشى موتوريكاسىنىڭ دامۋى كىدىرەدى. كەيبىر ناۋقاستار 2 جاسىندا جۇرسە، كەيبىرەۋلەرى 4 جاسىندا اياق باسادى. بالانى جەتىلدىرۋ ءۇشىن:
- بالانىڭ نەعۇرلىم ەرتەرەك، بەلسەندى قيمىلداۋىنا اتا - انا، ماماندار مىندەتتى تۇردە سەبەپكەر بولۋ كەرەك.
- وقىتۋ، ۇيرەتۋ پروسەستەرى بىرتىندەپ جۇرگىزىلۋى كەرەك جانە جاتتىعۋدى كوبىرەك قايتالاۋ قاجەت
- بالانىڭ قيمىلى ەرتە دامۋ ءۇشىن بالا داعدىلاردى ۇعىپ الىپ، يگەرۋىنە اتا - انالار، ماماندار كۇندەلىكتى كومەك كورسەتۋى كەرەك.
سيندروم داۋناسى بار بالالارعا ويىن ءىس - شارالارىن ۇيىمداستىرۋ.
بۇل بالالارعا قيمىلدى ويىندار وتكىزۋ جانە ونىڭ ۇزاقتىعى ورتا مولشەرمەن 6 - 8 مينۋتتان از بولماۋى ءتيىس. جالپى ويىنداردى جىلدىڭ سۋىق مەزگىلىندە، جاڭبىرلى كۇندەرى توپتا ۇيىمداستىرىلادى. الدىن الا بولمەنىڭ اۋاسى تازارتىلادى، ەدەن دىمقىل شۇبەرەكپەن سۇرتەدى. كەيبىر بالالار ويىنعا قاتىسپاسا دا ەموسيالى كوڭىل - كۇيىن بىلدىرەدى. قول شاپالاقتايدى، بيلەيدى. وزدەرىنىڭ بىرگە قاتىسىپ تۇرعانىن بىلدىرەدى. ءبىراق ماماننىڭ باسقا بالالارمەن بىرگە وينا دەگەن ۇسىنىسىنا ولار قاناعاتتانعىسىز جاۋاپ بەرەدى. ەگەر قاتتىراق تالاپ ەتسە، ولار ۇندەمەي، ويناپ جاتقانداردان شەتكەرىرەك وتىرۋى مۇمكىن. مۇنداي بالالارعا مامان وتە نازىك قارىم - قاتىناس جاساۋى كەرەك. ەرىكسىز كوندىرۋ، اسىعىستىق جاساۋ جارامايدى. بالامەن ۇنەمى ارالاسۋ، ەركەلەتۋ، كوڭىل قويۋ دۇرىس ناتيجەگە قول جەتكىزەدى. بۇل بالاردىڭ وي - ورىستەرى تار، زەيىنى تۇراقسىز، سوندىقتان ولار ءۇشىن قاراپايىم دا وڭاي سيۋجەتتى ويىنداردىڭ كەيىپكەرلەرى كۇندەلىكتى ومىردە تانىس كارتينانى، ەرتەگىنى، ويىنشىقتاردى (ايۋ، قويان، تۇلكىنى ) پايدالانۋ كەرەك. ءبىر مەزەتتە ەكى ويىن ويناتۋعا بولمايدى. بالالارعا تانىس جاتتىعۋى بار ويىندار ويناتىلادى. مىسالى "قوياندار مەن تۇلكى" ويىنى، "كۇن مەن بۇلت"، "پويىز"، "كەمەمەن ساياحات"، "ءوز ءۇيىڭدى تاپ". ت. ب ويىندار ويناتۋعا بولادى. بۇل ويىندار داۋن بالالاردىڭ قيمىل ۇيلەسىمدىگىن دامىتۋدا ماڭىزى زور. تاقپاق ايتۋ ارقىلى قىسقا دا كوركەم ءسوز سويلەۋ، بالالارعا قانداي قيمىلدار جاساۋ كەرەكتىگىن ايتادى.
مىسالى: اق قويانىم تۇرشى
بەتىڭدى جۋشى - دەگەندە بالالار ورىندارىنان تۇرىپ، بەتى قولدارىن جۋۋ كەرەكتىگىن،
توپ - توپ بالاقان، شاپالاقتاپ الاقان دەگەندە بالالار اياقتارىن تارپىلداتىپ، قولدارىن شاپالاقتاۋدى ءتۇسىنۋ ءۇشىن ۇنەمى قيمىلداردى قايتالاۋ ارقىلى جاساتامىز. بالالاردىڭ ىشىنەن بۇل قيمىلداردى ورىنداماسا ونىڭ ەش سوگەتتىگى جوق. بۇل قيمىلدار جەكە جۇمىس كەزىندە تاعىدا قايتالانادى. بۇل بالالار ويىننىڭ ەرەجەلەرىن، قاجەتتى جەرلەرىن مەيلىنشە جاي مەڭگەرەدى. سوندىقتان ولارمەن ءبىر ويىننىڭ ءوزىن بىرنەشە رەت جانە كۇندەلىكتى جۇمىستا قولدانىپ وتىرىلادى. قيمىلدى ويىندار ويناعان كەزدە، بالالاردىڭ وتە شارشاماۋىن، قىزبالانباۋىن قاداعالاۋ قاجەت. بەتتەرىنىڭ قىزارۋى، كەيبىر بالالاردىڭ ءوڭى بوزارعانى، قاتتى تەرلەۋى، تىنىسىنىڭ جيىلەۋى بايقالسا، ويىندى قىسقارتىپ نەمەسە ۋاقىتشا توقتاتىپ قويىپ، بالالارعا دەم الدىرۋ كەرەك. تىنىستاعان كەزدە بالالارمەن اڭگىمەلەسۋگە، تاقپاق مانىندەرىن قايتالاۋعا بولادى.