InfoHub Logo

وتكەن عاسىردا ارعى بەت كەرەيدەگى ءتورت تايجىنىڭ ءبىرى — جايىردىڭ اسى بولىپ، اسقا ساۋىر سايقان، قابا، التايدان، بۇل جاعى ەرەنقابىرعا، بوعدادان ادام شاقىرىلادى. اتى جەر جارعان اسقا يگى جاقسىلار، ءوز ەلىنىڭ نەبىر ونەر يەسى بولعان انشى-كۇيشىلەرىن، اتان جىلىك ارىس ازاماتتارىن الىپ كەلەدى.

بىرىنە-بىرى جالعانىپ ايتىلىپ جاتقان ءان، جىعىسىپ جاتقان پالۋان، شەرتىلىپ جاتقان كۇي ىشىندە جالپاق جۇرتتىڭ جۇرەك پەرنەسىن باسقان «دەلدال» كۇيى بولادى.

ون ساۋساعىنان ونەر تامعان قارت ىبىراي قولىنا دومبىراسىن الىسىمەن ءوزىنىڭ كۇي ورىنداۋ ونەرىنىڭ ەرەكشەلىگىن تانىتىپ، ءبىرىنىڭ ارتىنان ءبىرىن شەرتە وتىرىپ، الدەن ۋاقىتتا بەلگىسىز ءبىر كۇيدى مىڭ تۇرلەندىرە جونەلگەندە، كوزىنىڭ جاسى سالالى ساقالىنان سورعالايدى. بۇعان وتىرعان ەلدىڭ دە ساي سۇيەگى سىرقىرايدى. قارت بۇل كۇيىن ءوزىنىڭ ۇلكەن كەلىنى قازا بولعاندا «دەلدال» اتتى كۇيى ەكەنىن ايتادى. اڭگىمە بىلاي ەكەن:

ۇلى ناۋمەل جايلاۋعا كوشەردە قالىڭدىعىنىڭ سىرقات قالعانىن كورىپ، ەل جايلاۋعا بارعان سوڭ كوڭىلى ورنىقپاي دەلسال جۇرەدى. جايىن ءبىلىپ كەلەيىن دەسە، قىرىق كوش ءتور جايلاۋدان ويعا ءتۇسۋ وڭاي بولماي، كۇندەرى وتە بەرەدى. ۇلىنىڭ بۇل ءحالىن ۇعىپ، تۇسىنگەن ىبىراي، اقىرى ۇلىن بارىپ حابارلاسۋعا جونەلتەدى.

ناۋمەل كۇن ءجۇرىپ، ءتۇن ءجۇرىپ قايىن جۇرتىنا تاياعاندا توبىر ادامنىڭ زيراتقا بەتتەپ بارا جاتقانىن كورىپ، جۇرەگى الاساتىپ، ات باسىن تارتا قالادى. جىگىت ەڭ سوڭىندا كەتىپ بارا جاتقان جالعىز ادامنان جاي ۇعىسسا، جەرلەگەلى اكەتىپ بارا جاتقان ءوز قالىڭدىعى بولىپ شىعادى. سوندا ناۋمەل توبەسىنەن جاسىل تۇسكەندەي اتتان قۇلاپ قالادى. ەل دە كۇيەۋ بالانى تانيدى، ەس جيدىرىپ توپىراق سالۋىن ايتادى. كوز جاسىن كول ەتكەن ناۋمەل كۇزدە العالى وتىرعان قالىڭدىعىن جەرگە كومىپ، سۇلدەرسىز جايلاۋداعى ۇيىنە ورالادى. نەشە كۇن ءنار تاتپاي، اكەسىنىڭ اقىلىمەن ارەڭ ەسىن جيادى. اقىرى اكەسى: «ال، بالام، وتەر ادام ءوتتى عوي، سوندا وسى ولىمدە ساعان قاتتى باتقانى قانداي ءىس بولدى، ايتشى؟!» — دەگەندە، ناۋمەل: «ماعان بارىنەن باتقانى — زيراتقا بەتتەپ بارا جاتقان ادامداردى كورگەندە، الۋان ءتۇرلى ويمەن، دەلدال كۇيگە تۇسكەنىم» دەيدى. اكەسى ىبىراي وسى ءبىر ايانىشتى حالدەن تۋدىرىپ، «دەلدال» كۇيىن جاراتقان ەكەن.

كۇيدى تىڭداعان تامام جۇرت: «ويپىرىم-اي، ناعىز ونەر عوي، وسىنداي ونەرلى قولدار دا كارتەيىپ، ءبىر كۇنى توپىراق استىندا ساۋدىراپ قالادى-اۋ»، — دەپ قيماستىق اڭعارتقان ەكەن.

---