InfoHub Logo

ءدىن ءاربىر حالىق مادەنيەتىنىڭ رۋحاني نەگىزى بولىپ تابىلادى. بۇگىنگى تاڭدا اركىم ءوزىنىڭ دىنىنە، سەنىمىنە بەرىك بولا وتىرا ادامزاتتىق، وركەنيەتتىك سانانى قالىپتاستىرادى. ءقازىر مەملەكەتىمىزدە ءارتۇرلى كونفەسسيا وكىلدەرى  ءوزارا تاتۋلىقتا ءومىر سۇرۋدە. ولاردىڭ ءبارىن ءبىر ماقسات پەن ورتاق مۇددە بىرىكتىرىپ، اۋىز بىرشىلىگىن نىعايتىپ وتىر. ءدال وسىنداي بىرلىگى جاراسقان ەل حالقىنىڭ باسىم بولىگى يسلام ءدىنىن ۇستانۋشىلار بولىپ تابىلادى. دەسەكتە،سوڭعى كەزدەرى ءبىزدىڭ ءدىنىمىزدى تەرىس اعىمدا تاراتىپ،ناسيحاتتاۋشىلار كوبەيۋدە. قازىرگى تاڭدا ءدىننىڭ ماڭىزدىلىعى قوعامنىڭ تۇرمىس سالتى مەن دۇنيە تانىمىنىڭ جۇيەسى رەتىندە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ءدىننىڭ قوعامدىق قاتىناستارعا،قوعام ساناسىن قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتۋى كۇشەيە وتىرىپ،ءار ءتۇرلى توپتار وكىلدەرىنىڭ ءدىني ءومىر سالتىنا دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتۋدا.

اسىرەسە سونىڭ ىشىندە جاستاردى ايتساق بولادى. قازىرگى ۋاقىتتا جاستار اراسىندا دىنگە دەگەن قىزىعۋشىلىق ارتىپ كەلە جاتىر. جاستاردىڭ جالپى رۋحاني داستۇرلەرگە،اتاپ ايتقاندا، دىنگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى جانە دە  ءدىندارلىق دەڭگەيىنىڭ ءوسۋى بايقالادى. بۇگىنگى تاڭدا قوعامىمىزدا جاستاردىڭ ءدىني ساۋاتتىلىعىن دىنگە جاڭادان بەت بۇرعان جاستارىمىزدان كورۋگە بولادى. جاڭادان دىنگە بەت بۇرعان جاستار باسقا ءدىني اعىمدارعا ءتۇسىپ كەتىپ جاتادى. ياعني، ءدىني جاستاردىڭ ءوز حالقىنىڭ سالت-داستۇرلەرى مەن رۋحاني مادەنيەتىنەن باس تارتىپ، وزدەرى ءومىر سۇرەتىن قوعام مەن مەملەكەتكە قارسى تۇرۋى بولىپ كەلەدى. سونىڭ ىشىندە زورلىق-زومبىلىق جولدارى، جانە ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ زايىرلى سيپاتىن وزگەرتۋدىڭ نەگىزى رەتىندە پايدا بولدى. مۇنىڭ ءبارى قانداي دا ءبىر جولمەن قوعامداعى الەۋمەتتىك شيەلەنىستىڭ جاڭا فورمالارىنا اكەپ سوعادى. سونىمەن قاتار،جاستار اراسىندا ءدىني جات يدەولوگياعا ءتۇسۋىنىڭ باستى سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى رەتىندە ءدىني ساۋاتتىلىقتىڭ تومەندىگى دەسەكتە بولادى. ءدىني ساۋاتتىڭ تومەندىگىنەن جات اعىمدارعا ەرىپ الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى نەمەسە باسقا باعىتتاعى ءدىني كىتاپتاردى وقىپ، باسقا ءدىني باعىت اعىمدارىنا ءتۇسىپ كەتىپ جاتادى. جانە دە شەت ەلدە ءبىلىم الۋ بارىسىندا دا ءدىني اداسۋشىلىققا ءتۇسىپ كەتەدى.  ياعني ءدىني ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋ بارىسىندا شەت مەملەكەتتەرگە بارىپ ءبىلىم،ءىلىم ىزدەنىپ كەيبىر جاستاردىڭ قازاق قوعامىنىڭ قۇندىلىقتارىنا قارسىلىق تۋدىراتىن ىس-ارەكەتتەرى بايقالۋدا. ياعني، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدى جوققا شىعارىپ، كەيبىر مەملەكەتتەردىڭ يدەولوگيالارىن ەل اراسىندا ىرىتكى سالىپ جۇرگەندەردە كەزدەسۋدە. قازىرگى جاھاندانۋ كەزەڭىندە جالعان اقپاراتتاردىڭ ينتەرنەت جەلىلەرىندە كوپتىگى، جانە دە سىرتتان ءدىني وقۋ وردالارىنان وقىپ كەلگەن ءداستۇرلى ەمەس ءدىني تانىمداعى ۋاعىزشىلاردىڭ ناسيحاتى ارقىلى ءدىني ساۋاتى تومەن جاستاردىڭ ساناسىنا وڭاي ىقپال ەتەدى. وسىنداي سەبەپتەردەن كەيىن، بۇرىننان قالىپتاسقان ءداستۇرىمىزدى جوققا شىعارادى. جانە دە وسىنداي سالت- ءداستۇرىمىزدى قۇرمەتتەۋدەن قالعان كەيبىر جاستاردىڭ بويىندا وتانعا،ەلگە،جەرگە دەگەن سەزىمدەرى دە جوعالادى.

جاستاردى رۋحاني ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋدە يسلام ءدىنىنىڭ ماڭىزى ەرەكشە بولىپ تابىلادى. يسلام ءدىنى الەۋمەتتىك تۇرعىدان قوعامدى بىرىكتىرەدى. جانە قوعامنىڭ مۇددەلەرىن قورعاپ،رۋحاني قۇندىلىقتارعا جول سىلتەيدى.

سونىمەن قاتار، قازىرگى تاڭدا جاستارعا ءدىني ءبىلىم الۋىنا،ءدىني ساۋاتتى ارتتىرۋدا ءوز ەلىمىزدە مەدرەسەلەردە، جانە دە 9 جوعارى وقۋ ورىندارىندا ءدىنتانۋلىق،تەولوگيالىق ءبىلىم بەرىلەدى. سونىمەن قاتار،ءار مەشىتتىڭ جانىنان  ءدىني ساۋات اشۋ كۋرستارى دا جۇمىس ىستەيدى. اتاپ ايتار بولساق، ەلىمىزدە "ءدىنتانۋ" جانە "تەولوگيا" ماماندىعى بويىنشا ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، ە.ا بوكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى، ل.ن. گۋميليەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، نۇر يسلام ەگيپەت مادەنيەت ۋنيۆەرسيتەتى،  ابىلاي حان اتىنداعى قازاق حالىقارالىق قاتىناستار مەن الەمدىك تىلدەر ۋنيۆەرسيتەتى، ق.ا. ياسساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق- تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتى ماماندار دايارلاۋدا.

قورىتىندىلايتىن بولساق، ءبىزدىڭ ەلىمىز قازاقستان رەسپۋبليكاسى زايىرلى مەملەكەت. ياعني، اركىمنىڭ ءوز قالاۋى بويىنشا ءدىندى ۇستانۋى،سەنىمى ءوز ەركىندە بولىپ تابىلادى. ەلىمىزدە ءارتۇرلى دىندەر مەن كونفەسسيا وكىلدەرىنىڭ ءوزارا بەيبىت ءومىر ءسۇرۋى ءۇشىن قولايلى جاعدايلار جاسالعان. مۇسىلماندار،حريستياندار جانە دە باسقا ءدىن وكىلدەرى ءبىزدىڭ كوپ ۇلتتى ەلىمىزدە ءوزارا ءتاتۋ-تاتتى ءومىر سۇرۋدە. ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدەگى كونفەسسيا ارالىق قارىم-قاتىناستار الەمدەگى  ءبىرشاما مەملەكەتتەرگە ۇلگى بولىپ وتىر. سونىمەن قاتار ەلىمىزدەگى جاستاردىڭ  ءدىني ساۋاتتىلعىن ارتتىرۋ ماڭىزدى بولىپ تابىلادى. ۇلتتىق سيپاتقا اينالعان مەملەكەتتىك ءدىنىمىز بەن دۇنيەتانىمىمىزعا سىرتتان كەلىپ،وزگەشە تۇزەتۋ جاساعىسى كەلگەندەرگە جول بەرمەۋگە تىرىسۋىمىز كەرەك. قازاق حالقى ەجەلگى اتا-بابالارىمىزدان بەرى يسلامدى ءوزىنىڭ بايتاق دالاسىندا مەملەكەتتىك ءدىن رەتىندە قابىلداپ ناسيحاتتاعان بولاتىن. قازىرگى جاھاندانۋ كەزەڭىندە قوعامنىڭ بەيبىت ءومىرىن ساقتاۋ،ءدىني ساۋاتسىزدىقتىڭ الدىن الۋ تەك قانا مەملەكەتتىڭ ەمەس ءاربىر ازاماتتىڭ ەل بولاشاعى ءۇشىن پارىزى بولىپ تابىلادى.

ءال–فارابي اتىنداعى قازۇۋ wwwkaznu.kz، ءدىنتانۋ ماماندىعى 3 كۋرس سەيتنۇر ا.ب

فيلوس.ع.ك كانتاربايەۆا ج.ۋ

---