«دومالاق انا» اجەم سياقتى ەكەن
ايدانا بيىل بەسكە شىقتى. اجەسى الپىسقا كەلدى. باستاۋىش مەكتەپتىڭ ءمۇعالىمى، بالالار باقشاسىندا ىستەگەن ادام. ورتا مەكتەپتى بىتىرگەنشە جاستىق شاعى اۋىلدا وتكەن. بالاجان، كوپشىل، مەيىرىمدىلىگىنەن بە، مىنەزى اقجارقىن. ايتەۋىر بالا بىتكەن ول كىسىگە وڭاي باۋىر باساتىن. ايدانانىڭ بەسىكتەگى شاعىنان يە بولىپ، بالاپانداي باۋلىپ كەلە جاتقان اجەسىنىڭ جۇلدىزى وعان تىم ىستىق.
ءالدي-الدي، اق بوپەم،
اك بەسىككە جات، بوپەم.
قۇنان قويدى سوي، بوپەم،
قۇيرىعىنا توي، بوپەم!
اجەڭ وتىر تەربەتىپ،
الاڭ بولما، ءاي، بوپەم! —
دەپ كونەدەن كەلە جاتقان «بەسىك جىرىنا» ءوزى دە جاڭادان قۇراستىرعان جىر جولدارىن قوسىپ، قۇلپىرتىپ جىبەرەتىن. داۋىسى سىبىزعىداي. بەسىك جىرىنىڭ ەجەلگى اۋەنىن بەسىكتىڭ تەربەتىلگەن ىرعاعىنا ءتۇسىرىپ ايتقاندا بەسىك جىرىنىڭ ەجەلگى اۋەنى «قۇلاقتان كىرىپ، بويدى الادى». بەسىكتەگى ءسوبيدىڭ كوڭىلىن ەلىتىپ، ەلەڭدەتىپ، الدەنەڭدەي جاعىمدى، اسا تاڭسىق دۇنيەگە شاقىرعانداي بولادى...
اجەسىنىڭ داۋسى ايدانانىڭ قۇلاعىنا بەسىكتەن بەلى شىقپاي سىڭگەن سياقتى. جان دۇنيەسىن ەرتە باۋراعان. ول اجەسىمەن بىرگە ۇيدە وڭاشا قالعان كۇنى:
— اجە، ءسىزدىڭ اتىڭىزدى نەگە نۇريلا قويعان؟ — دەپ سۇرادى. اجەسى اۋەلى نەمەرەسىنىڭ ماڭدايىنان ءسۇيىپ، باسىنان سيپادى دا:
— «دومالاق انانىڭ» شىن اتى — نۇريلا. ماعان سول كىسىنىڭ اتىن ادەيى ىرىم قىپ قويىپتى عوي كوكەم! — دەدى اجەسى.
— ول كىسى جاقسى اپا ما ەكەن؟ نەگە دومالاق دەپتى؟
— يا، اۋليە بولعان اپا عوي. بويى الاسا بولعاندىقتان، سولاي اتالىپ كەتىپتى.
— اۋليە دەگەن قانداي بولادى، اجە؟ (ايدانانىڭ اجەسىنە قوياتىن سۇراۋلارى سىرگەسىن جيماي، تۋىنداي بەرەتىن. اجەسى جاۋاپ تابۋعا جالىقپايدى).
— ايتقانى ايتقانداي كەلەتىن، كوپ-كوپ ەرتەگى، اڭگىمە بىلەتىن، جەيتىن تاماعى، كيەتىن كيىمى جوق عارىپ-مۇساپىرلەرگە جانى اشىپ، ساداقا بەرىپ تۇراتىن، اقىلدى، ءبىلىمدى ادامدى ايتادى اۋليە دەپ.
— كەشە ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ ەسىگىن قاعىپ، اقشا سۇراعان قايىرشىعا سەن دە اقشا بەردىڭ عوي؟ سوندا اقشانى مەنىڭ باسىمنان نەگە اينالدىردىڭ؟
— اۋىرلىق كوتەرەدى، بالام، ساداقا دەگەن.
— ءقايتىپ؟
— تۇماۋ ءتيىپ اۋىرىپ قالساڭ، تەز جازىلىپ كەتەسىڭ. انە كۇنگىدەي باسپالداقتان قارعىپ، تىزەڭدى جارالاپ المايسىڭ.
— مىنە، ءدارى جاققان سوڭ جازىلىپ قالدى، — دەپ ايدانا كويلەگىنىڭ ەتەگىن كوتەرىپ، وڭ جاق تىزەسىندەگى قارا قوتىرلانىپ قالعان جاراسىن كورسەتتى.
— ەتەگىڭدى تىزەڭنەن جوعارى كوتەرمە، بالام!
— نەگە؟ تەلەديدارداعى قىزدار كىندىگىن دە اشىپ بيلەيدى عوي؟ دومالاق انا وندايدى جەك كورە مە، اجە؟
— ءيا، جەك كورەدى. قىز بالالارعا ادەپتى، يبالى بولۋدى، ءتانىن جالاڭاشتاپ جۇرمەۋدى ۇنەمى اقىل قىپ ايتىپ تۇرادى ەكەن.
— دومالاق انانىڭ ۇرىلارعا نە دەگەنىن تاعى ءبىر ايتىپ بەرشى، اجە؟
— ۇعىپ الىپ ەدىڭ عوي؟
— تاعى تىڭداعىم كەلىپ تۇر.
— دومالاق انانىڭ كۇندەسى كۇيەۋىنە جامانداپ، الىس ءبىر جەرگە اپارىپ تاستاپتى. جالعىز ءۇي وتىرىپ، ارى-بەرى وتكەن جولاۋشىلارعا اشىتقان قىمىزىن قۇيىپ بەرەدى ەكەن نۇريلا انا.
— نەگە؟
— شولدەپ كەلە جاتقان جولاۋشىلار ءولىن باسسىن، ساۋاپ بولسىن دەپ.
— سونان كەيىن؟
— سونان كەيىن ءبىر كۇنى الگى قىمىز ءىشىپ كەتكەن جولاۋشىلارمەن بىرگە كەلگەن ۇرىلار تۇندە ورىستەگى ساۋىن بيەلەردى ۇيىرىمەن ءبىر-اق ايداپ كەتىپتى.
— سونان كەيىن؟
— سونان كەيىن الگىلەر تاعى ءبىر كۇنى كەلىپتى. دومالاق انا ولاردىڭ ۇرى ەكەنىن ءبىلىپ، قىمىز بولماعان سوڭ، ءوزىنىڭ ەمشەك سۇتىنە يلەپ پىسىرگەن نان سالىپ شاي بەرىپتى. ۇرىلار ناننىڭ دامدىلىگىنە تاڭ قالىپ، سەبەبىن سۇراپتى. «بۇل نانعا مەنىڭ ەمشەك ءسۇتىم ارالاسقان. ءبارىڭ بالام بولدىڭدار. مەنىڭ بالالارىم ۇرلىق ىستەپ، وتىرىك ايتپاۋ كەرەك» دەپتى. قاتتى ۇيالعان ۇرىلار جىلقىنى قايتا ايداپ اكەلىپ، ۇرلىقتان تيىلىپتى.
— دومالاق انا اجەم سياقتى ەكەن عوي؟ اجەم دە دومالاق، — دەپ ايدانا ويلى جىميىپ، ءماز بوپ قالدى.
You Might Also Like
-
كوزى ۇيقىعا بارعانشا اجەسىنە قوياردا-قويماي، ەرتەك ايتقىزاتىن ايدانانىڭ كۇندەگى ادەتى ەدى. بۇگىن دە:
-
بىدىق — قوڭىر ايۋ ارشاگۇل اپايدىڭ كەنجەسى. ءوزى شيراق ءارى پىسىق. سوڭعى كەزدەرى سوزدەردى ۇيقاستىرىپ، ولەڭ شىعاراتىن ادەت تاۋىپ الدى. بۇگىن دە وسى جايلى ويلانىپ كەلە جاتقان. كەنەت الدىڭعى جاقتان،...
