ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى
ايدانا ناۋرىز مەرەكەسى كۇنى اجەسىنە ەرىپ، الماتىداعى رەسپۋبليكا الاڭىنا باردى.
— اجە، مىنا جەردە ادام نە دەگەن كوپ؟! نەگە كەلەدى بۇل جەرگە؟ — دەپ سۇرادى.
— بۇگىن ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى ەمەس پە؟ — دەدى اجەسى.
— ول نە دەگەن ءسوز؟
— ءبىزدىڭ جاڭا جىلىمىز باستالعان كۇندى ايتادى — ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى دەپ. قازاق، كىرعىز، وزبەك، ۇيعىر سياقتى تۇرىك تىلدەس حالىقتاردىڭ جاڭا جىلى بۇگىن باستالدى.
ايدانا اجەسىنىڭ ايتقاندارىن تولىق تۇسىنە الماي، ءسال بوگەلىپ بارىپ:
— ءوتىپ كەتكەن جاڭا جىل كىمدىكى؟ — دەدى اجەسىنىڭ بەتىنە اڭتارىلا قاراپ. اجەي دە وعان قالاي تۇسىندىرەرىن بىلمەي، ىڭعايسىزدانىپ قالدى دا، شىنىن ايتتى:
— ول — ورىستاردىڭ جاڭا جىلى.
— قازاق بالالار دا تارسىلداق اتتى عوي ول كەزدە؟
— بۇرىن سولاي ۇيرەنىپ قالعان ەمەس پە؟..
— نەگە؟
— ەلىمىز تاۋەلسىزدىك الماي تۇرعاندا، قازاقتار دا ورىستاردىڭ جاڭا جىلىن تويلايتىن. ءازىر دە ۇيرەنشىكتى ادەتتەرىن تاستاي الماي ءجۇر.
— ەندى قايتەدى؟
— ەندى ءوزىمىزدىڭ جاڭا جىلىمىزدى تويلاپ جاتىرمىز، مىنە. بۇرىنعى اتا-بابالارىمىز وسىنداي كوكتەم باستالىپ، جاڭا جىلدارى كەلگەندە، ءار ءۇي ناۋرىز كوجە جاساپ، ۇي-ۇيگە قىدىرىپ، ناۋرىز كوجە ءىشىپ، سۇرلەنگەن ەت جەپ، مۇجىلعان كارى جىلىكتى كوكپار قىپ تارتىپ، تاماشالايتىن. قىستان مال-باستارى امان شىققانىنا قۋانىش قىلاتىن.
— بالالارى دا قىدىرا ما ەكەن؟
— ءيا، بالالاردى اشاماي ەرتتەگەن تايعا مىنگىزىپ، ەرتىپ الاتىن بولعان.
— جازدا اۋىلعا بارعاندا مەن دە مىنگەمىن عوي، اجە، سونداي اشاماي ەرتتەگەن تايعا.
— ءيا، مىنگەنسىڭ، بالام. ۇيدە تايعا ءمىنىپ تۇسكەن سۋرەتىڭ دە بار ەمەس پە؟
— سول سۋرەتىمدى وتە جاقسى كورەمىن، اجە.
اجەسى ايدانانى الاڭعا تىگىلگەن كيىز ۇيلەردىڭ بىرىنە باستاپ كىرىپ، مەرەكەگە ارنالىپ جاسالعان كوجەدەن ەكى توستاعان ساتىپ الىپ، نەمەرەسىمەن بىرگە وتىرىپ ءىشتى.
— اجە، بۇرىنعى اتا-بابالارىمىز دا ناۋرىز كوجەنى اقشا بەرىپ ءىشتى مە؟ — دەپ سۇرادى ايدانا. بالانىڭ ءسوزى قۇلاعىنا شالىنعان سوڭ، كوجە ساتۋشى سارى كەلىنشەك ساسىپ قالدى.
— نەمەرەڭىزدىڭ سۇراۋى تۇپكىرلى ەكەن! — دەدى ول اجەيگە.
— ءبىز بازارلاپ ءجۇرمىز، بالام. ناۋرىز كوجەنى بازاردا عانا ساتادى. ۇيدە جاسالعان كوجەنى اتا-بابالارىمىز دا، ازىرگە قازاقتار دا ساتپايدى، — دەپ ءتۇسىندىردى اجەسى نەمەرەسىنە.
— اجە، ناۋرىز كوجەنى ءقايتىپ جاسايدى؟ — دەدى ايدانا وزىنە تۇسىنىكسىز دۇنيەلەردى بىلە تۇسكىسى كەلىپ.
— جەتى ءتۇرلى تاعامنىڭ باسىن قوسىپ جاسايدى.
— ول قايسى؟
— سۋ، تۇز، ءدان (ارپا، بيداي، تارى، كۇرىش سياقتى)، ەت-ماي، سۇزبە-قۇرت، نارىن، ۋىز، كوكونىس — جەتەۋ بولدى ما، بالام؟
ايدانا ساۋساقتارىن ساناپ وتىردى (اجەسى وعان ونعا دەيىن سان، التى-جەتى ءارىپ ۇيرەتىپ قويعان).
— اسىپ كەتتى، — دەپ نەمەرەسى تىرق-تىرق كۇلدى.
— اسقان جوق. ەتتە ماي بولادى. نارىن دانگە ءتان. قۇرت سۇزبەدەن جاسالادى. ولاردى قوسىپ سانا. اجەسى دە، ايدانا دا قايتالادى. بۇل جولى دۇرىس شىقتى.
بۇرىن دا بىرنەشە رەت كورسە دە، الاڭداعى «التىن ادامعا» قاراپ تۇرىپ، ايدانا اجەسىنەن:
— اناۋ كىم؟ — دەپ سۇرادى وڭ قولىمەن نۇسقاپ.
— قازاقتىڭ باتىرى بولعان كىسى.
— نە ىستەپ باتىر بولعان؟
— ەلىن، جەرىن، ءوزىنىڭ بالا-شاعالارىن جاۋلاردان قورعاعان.
— ءازىر بار ما بۇل كىسى؟
— جوق، جاۋلارمەن سوعىسىپ ءجۇرىپ قازا بولعان.
ايدانانىڭ ويىنا نە كەلدى ەكەن؟ كۇرسىندى. ۇيگە قايتىپ كەلە جاتقاندا، ءبىر جەر ءۇيدىڭ قاقپاسى استىنان باسىن شىعارىپ، كوشەدەن وتكەن ەلگە جاۋتاڭداپ قاراپ جاتقان شىنجىرلاۋلى قاراسۇر ءيتتىڭ كوزىنە ايدانانىڭ كوزى ءتۇستى.
— اجە، انا يت بىزگە نەگە قارايدى؟ — دەپ سۇرادى.
— ءوزىڭ ويلاپ كورشى، مەن ايتپاي تۇرىپ؟ — دەدى اجەسى.
ايدانا ءبىر ءسات بوگەلىپ بارىپ:
— «مەن دە وسى كىسىلەر سياقتى دالاعا شىعىپ جۇرسەم-اۋ! موينىمنان تەمىر بايلاپ، قاماپ قويماسا شە!» دەپ جاتقان شىعار ول يت؟ — دەپ ەدى.
اجەسى قۋانىپ كەتىپ، نەمەرەسىن قۇشاقتاي الىپ، بەتىنەن مەيىرلەنە ءسۇيدى...
You Might Also Like
-
«تاۋەلسىز قازاقستان!»، «قازاقستان رەسپۋبليكاسى!» نەتكەن كەرەمەت، كيەلى ۇعىمدار! ءبىزدىڭ وتانىمىز تاۋەلسىز، ەركىن مەملەكەتپىز. بۇگىندە ءبىز – قاناتىن كەڭ جايعان ەگەمەندى ...
-
كوكتەم شىعا بەرە ورمان اراسىنداعى قازاق ءۇي شاڭىراعىنىڭ ىشكى كەنەرەسىنە ۇيا سالعان قارلىعاش، بالاپاندارى جۇمىرتقادان شىققان سوڭ قۇلاپ كەتپەسىن دەگەن نيەتپەن اياقتارىن قىلمەن ماتاستىرىپ تاستا...
