دوس بولايىق ءبارىمىز
ءوزىن – ءوزى تانۋ اشىق ساباق
«دوس بولايىق ءبارىمىز» (پرەزەنتاسياسىمەن)
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «دوس بولايىق ءبارىمىز»
ماقساتى: بالالاردىڭ دوستىق تۋرالى ۇعىمىن كەڭەيتۋ جانە ناقتىلاۋ. دوستارعا دەگەن قارىم – قاتىناستى قالىپتاستىرۋ، دوستىقتى قادىرلەي ءبىلۋ، ءبىر - بىرىنە كومەك كورسەتۋ جانە قامقور بولۋعا ۇيرەتۋ.
كورنەكى قۇرالدارى: جاپىراقتار، ءۇنتاسپا، مۋلتفيلم.
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى:
سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار! بۇگىن ءبىزدىڭ ساباعىمىزعا قوناقتار كەلدى. بۇگىن قانداي كەرەمەت كۇن. بۇل كۇندى جاقسى، قۋانىشتى كوڭىل كۇيمەن وتكىزۋ ءۇشىن سەندەردى «دوس بولايىق ءبارىمىز» اتتى اشىق ساباعىمىزدىڭ
«شاتتىق شەڭبەرىنە» شاقىرامىن.
- بالالار ءبىز بارلىعىمىز شەڭبەرگە تۇردىق، ءبىزدىڭ شەڭبەرىمىز قانداي تاماشا! ءبىزدى دوستىق پەن سۇيىسپەنشىلىككە شاقىراتىنداي.
ارمىسىڭ دوسىم،
كەل، ماعان قوسىل (قولىمەن شاقىرادى).
الاقانعا سالىپ الاقان،
شەڭبەرگە بىرگە تۇرايىق (قولدارىنان ۇستايدى).
جەر شارىنداي اينالىپ،
الەمگە جارىق ۇقسايىق (اينالادى).
قولىمىزدى كوتەرىپ،
كۇننىڭ نۇرىن الايىق (قولدارىن كوككە سوزادى).
ورتامىزدا كۇن نۇرى،
قۇشاققا ونى الايىق (قۇشاقتاسادى).
- بالالار، بۇگىن ءبىز «ادال دوستىق» قالاسىنا مەيىرىمدىلىك جولىمەن بارامىز.
مۋلتفيلم قوسۋ «عاجايىپستانعا ساياحات»
وسى قالاعا مەنىڭ سۇراعىما جاۋاپ بەرگەندەر عانا كىرە الادى. ال مەنىڭ سۇراعىم وسىنداي:
سەندەر دوستىق دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
ال اينىماس دوسى بار ادام – ەڭ باقىتتى ادام – دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
- قانداي دوستىقتى ءبىز «ادال» دەپ ايتامىز؟
بالالاردىڭ جاۋاپتارىن تىڭداۋ (تازا، اشىق، مەيىرىمدى، قامقور، ءسۇيۋشى، اينىماس)
ال ەندى سەندەرگە «ەكى دوس»ەرتەگىسىن وقىپ بەرەيىن
«ەكى دوس» ەرتەگىسى
ءبىر كۇنى ەكى دوس ورماندا كەلە جاتادى. كەنەتتەن الدارىنان ءبىر ايۋ شىعا كەلەدى. سول كەزدە بىرەۋى قاشا جونەلەدى، ەكىنشىسى تالعا ورمەلەپ جاسىرىنىپ قالادى. قاشقان جىگىت ورتادا قالىپ كەتەدى.
الايدا، نە ىستەرىن بىلمەي تۇرعاندا، ويىنا «ولگەن ادام سياقتى جەرگە ەتبەتىممەن جاتا قالسام، بالكىم قۇتىلىپ كەتەرمىن» دەپ جەرگە جاتا قالادى.
ايۋ كەلىپ ونى يىسكەلەي باستاعاندا دەمىن جۇتىپ، دەم الماي جاتادى. ايۋ كەتكەن سوڭ تالعا ورمەلەپ كەتكەن دوسى تومەن ءتۇسىپ، دوسىنىڭ قاسىنا كەلىپ، كۇلىپ: «ايتشى ال، ايۋ سەنىڭ قۇلاعىڭا نە دەپ سىبىرلادى؟» دەيدى.
سوندا دوسى: «دوسىنا ءقاۋىپ - قاتەر ءتونىپ تۇرعاندا قاشىپ كەتكەن ادامداردان ساقتانۋ كەرەكتىگىمدى، ايتتى» دەيدى.
- قالاي ويلايسىڭدار بۇلار ادال دوس پا؟
جاڭا اقپارات
اينىماس دوس دەگەن ادال دوس دەگەن تۇسىنىكتى دە بەرەدى. دوسى ۋادەسىنە بەرىك بولسا، قانداي جاعدايدا دا دوسىمەن بىرگە بولسا، قولىنان كەلگەن كومەگىن اياماسا، ونىڭ كوڭىلىن كوتەرىپ جابىرقاعاندا قاسىنان تابىلسا، ول ارينە اينىماس دوس. بالالار دوستىقتىڭ ەكى ءتۇرى بولادى ەكەن. ءبىرىنشىسى – ادال دوستىق، ەكىنشىسى اينىمالى الدامشى دوستىق.
بىزدەر سول ەكى دوستىقتىڭ قايسىسىن تاڭدايمىز. ولاي بولسا بالالار ءبىر – بىرىمىزگە ادال دوس بولايىق.
سىنىپپەن جۇمىس: مىنا دايەكسوزدەردىڭ ىشىنەن ءبىزدىڭ ساباعىمىزعا كەلەتىنىن تاڭداپ الايىق
جاقسى جولداس – جانعا سەرىك،
جامان جولداس – مالعا سەرىك.
«تاتۋلىق – دوستىق كەپىلى»
دوستىق مالعا ەمەس، باسقا جاراسادى،
ناعىز دوس ءبىر - بىرىنە شىنايى قاراسادى.
اماندىق شەشەن
تىنىشتىق ءساتى
- ال، ەندى كوزدەرىڭدى جۇمىپ وتىرىڭدار، مەن ادەمى اۋەن قويامىن، ال سەندەر ونى تىڭداپ ءوز دوستارىڭا قانداي جاقسىلىق جاساعاندارىڭدى ەستەرىنە تۇسىرىڭدەر.
(بالالار اۋەندى تىڭداپ، ءوز ويلارىن ايتىپ بەرەدى. سەندەر ءبىر - ءبىرىڭنىڭ جاۋاپتارىڭدى تىڭدادىڭدار، ال ەندى ايتىڭدارشى)
- سەندەردىڭ ارالارىندا قاي بالانى «ادال دوس» دەپ ايتۋعا بولادى؟ نەلىكتەن ولاي ويلايسىڭدار؟
- مىنەكي، ءبىز «ادال دوس» قالاسىنا كىردىك، ويتكەنى سەندەردە بارلىقتارىندا اشىق، مەيىرىمدى، جىلى، ايالى، قامقور جۇرەكتەرىڭ بار.
- سەندەردىڭ جاۋاپتارىڭدى تىڭداپ، سەندەردە شىنىندا ادال دوس بولاتىندارىڭا كوزىم جەتتى.
مىنا جاعداياتتاردى تالداپ كورەيىكشى
1. سىرىم مەن جانار دوس بولاتىن. بىردە سىرىمنىڭ لاقتىرعان دوبى جاناردىڭ باسىنا بارىپ ءتيدى. سىرىم دوبىن دومالاتىپ تەۋىپ الا جونەلدى.
- جانار مەن سىرىم شىن دوستار دەپ، ايتۋعا بولا ما؟
- نەلىكتەن؟
- ولاردىڭ دوستىقتارى قالاي جالعاسادى دەپ ويلايسىڭدار؟
2. سەن اسىعىپ باراسىڭ، ەشقانداي كەشىگۋگە بولمايتىن كەزدەسۋىڭ بار. دوسىڭ ساعان تەز كەلىپ كەتشى، ءبىر جاعدايمەن وتە قاتتى قىسىلىپ تۇرمىن دەدى. سەنىڭ ارەكەتىڭ.
3. ەكىنشى سىنىپ وقۋشىلارى اراسىندا وتكىزىلەتىن «ونەرگە قانات قاققاندار» اتتى جارىسقا دوستارى ءاليحاندى ۇسىنىپ، ۇلكەن سەنىم ارتتى. جارىس بولاتىن كۇنى ءاليحان ساباققا كەلمەي قالدى. ولاردىڭ سىنىپتارىنان جارىسقا ەشكىم شىقپادى.
ءاليحاننىڭ بۇل ىسىنە كوزقاراستارىڭ قانداي؟ سەندەر ونىڭ ورنىندا بولعاندا نە ىستەر ەدىڭدەر؟
پەرىشتە كەلەدى:
سالاماتسىڭدار ما بالالار! مەن ورماننان كەلگەن پەرىشتە قىزبىن. ورماندا كولەڭكەسىندە سايالايتىن ماۋەلى اعاشىم بار ەدى. سول اعاشىمنىڭ قاتتى جەلدەن جاپىراقتارى ءتۇسىپ قالىپتى. سول جاپىراقتاردى قايتا ورنىنا جاپسىرايىن دەپ ەدىم، جاپىراقتاعى تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا جالعىز ءوزىمنىڭ شامام كەلەر ەمەس. تاپسىرمالاردى ورىنداسۋعا دوستار ىزدەپ كەلىپ ەدىم. ماعان كومەكتەسەسىڭدەر مە بالالار؟
(پەرىشتە قىز بالالارمەن دوستاسادى)
جاپىراقتار تاپسىرماسىن ورىنداۋ:
ادەپتىلىكتى كىمنەن ۇيرەنەمىز؟ (دانادان)
دانا دەگەن كىم؟ (كوپتى كورگەن قاريا)
مەيىرىمدىلىكتى كىمنەن ۇيرەنەمىز؟ (انادان)
ماقالدى جالعاستىرۋ:
جاقسىمەن جولداس بولساڭ،
(جەتەرسىڭ مۇراتقا.)
جامانمەن جولداس بولساڭ،
(قالارسىڭ ۇياتقا
ءجۇز سومىڭ بولعانشا،
(ءجۇز دوسىڭ بولسىن).
بالالار، ال سەندەر دوستىق، مەيىرىمدىلىك، ماحاببات تۋرالى تاقپاقتار بىلەسىڭدەر مە؟ پەرىشتە قىزعا كىم ايتىپ بەرەدى؟
«دوس بولايىق ءبارىمىز» (پرەزەنتاسياسىمەن)
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «دوس بولايىق ءبارىمىز»
ماقساتى: بالالاردىڭ دوستىق تۋرالى ۇعىمىن كەڭەيتۋ جانە ناقتىلاۋ. دوستارعا دەگەن قارىم – قاتىناستى قالىپتاستىرۋ، دوستىقتى قادىرلەي ءبىلۋ، ءبىر - بىرىنە كومەك كورسەتۋ جانە قامقور بولۋعا ۇيرەتۋ.
كورنەكى قۇرالدارى: جاپىراقتار، ءۇنتاسپا، مۋلتفيلم.
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى:
سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار! بۇگىن ءبىزدىڭ ساباعىمىزعا قوناقتار كەلدى. بۇگىن قانداي كەرەمەت كۇن. بۇل كۇندى جاقسى، قۋانىشتى كوڭىل كۇيمەن وتكىزۋ ءۇشىن سەندەردى «دوس بولايىق ءبارىمىز» اتتى اشىق ساباعىمىزدىڭ
«شاتتىق شەڭبەرىنە» شاقىرامىن.
- بالالار ءبىز بارلىعىمىز شەڭبەرگە تۇردىق، ءبىزدىڭ شەڭبەرىمىز قانداي تاماشا! ءبىزدى دوستىق پەن سۇيىسپەنشىلىككە شاقىراتىنداي.
ارمىسىڭ دوسىم،
كەل، ماعان قوسىل (قولىمەن شاقىرادى).
الاقانعا سالىپ الاقان،
شەڭبەرگە بىرگە تۇرايىق (قولدارىنان ۇستايدى).
جەر شارىنداي اينالىپ،
الەمگە جارىق ۇقسايىق (اينالادى).
قولىمىزدى كوتەرىپ،
كۇننىڭ نۇرىن الايىق (قولدارىن كوككە سوزادى).
ورتامىزدا كۇن نۇرى،
قۇشاققا ونى الايىق (قۇشاقتاسادى).
- بالالار، بۇگىن ءبىز «ادال دوستىق» قالاسىنا مەيىرىمدىلىك جولىمەن بارامىز.
مۋلتفيلم قوسۋ «عاجايىپستانعا ساياحات»
وسى قالاعا مەنىڭ سۇراعىما جاۋاپ بەرگەندەر عانا كىرە الادى. ال مەنىڭ سۇراعىم وسىنداي:
سەندەر دوستىق دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
ال اينىماس دوسى بار ادام – ەڭ باقىتتى ادام – دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
- قانداي دوستىقتى ءبىز «ادال» دەپ ايتامىز؟
بالالاردىڭ جاۋاپتارىن تىڭداۋ (تازا، اشىق، مەيىرىمدى، قامقور، ءسۇيۋشى، اينىماس)
ال ەندى سەندەرگە «ەكى دوس»ەرتەگىسىن وقىپ بەرەيىن
«ەكى دوس» ەرتەگىسى
ءبىر كۇنى ەكى دوس ورماندا كەلە جاتادى. كەنەتتەن الدارىنان ءبىر ايۋ شىعا كەلەدى. سول كەزدە بىرەۋى قاشا جونەلەدى، ەكىنشىسى تالعا ورمەلەپ جاسىرىنىپ قالادى. قاشقان جىگىت ورتادا قالىپ كەتەدى.
الايدا، نە ىستەرىن بىلمەي تۇرعاندا، ويىنا «ولگەن ادام سياقتى جەرگە ەتبەتىممەن جاتا قالسام، بالكىم قۇتىلىپ كەتەرمىن» دەپ جەرگە جاتا قالادى.
ايۋ كەلىپ ونى يىسكەلەي باستاعاندا دەمىن جۇتىپ، دەم الماي جاتادى. ايۋ كەتكەن سوڭ تالعا ورمەلەپ كەتكەن دوسى تومەن ءتۇسىپ، دوسىنىڭ قاسىنا كەلىپ، كۇلىپ: «ايتشى ال، ايۋ سەنىڭ قۇلاعىڭا نە دەپ سىبىرلادى؟» دەيدى.
سوندا دوسى: «دوسىنا ءقاۋىپ - قاتەر ءتونىپ تۇرعاندا قاشىپ كەتكەن ادامداردان ساقتانۋ كەرەكتىگىمدى، ايتتى» دەيدى.
- قالاي ويلايسىڭدار بۇلار ادال دوس پا؟
جاڭا اقپارات
اينىماس دوس دەگەن ادال دوس دەگەن تۇسىنىكتى دە بەرەدى. دوسى ۋادەسىنە بەرىك بولسا، قانداي جاعدايدا دا دوسىمەن بىرگە بولسا، قولىنان كەلگەن كومەگىن اياماسا، ونىڭ كوڭىلىن كوتەرىپ جابىرقاعاندا قاسىنان تابىلسا، ول ارينە اينىماس دوس. بالالار دوستىقتىڭ ەكى ءتۇرى بولادى ەكەن. ءبىرىنشىسى – ادال دوستىق، ەكىنشىسى اينىمالى الدامشى دوستىق.
بىزدەر سول ەكى دوستىقتىڭ قايسىسىن تاڭدايمىز. ولاي بولسا بالالار ءبىر – بىرىمىزگە ادال دوس بولايىق.
سىنىپپەن جۇمىس: مىنا دايەكسوزدەردىڭ ىشىنەن ءبىزدىڭ ساباعىمىزعا كەلەتىنىن تاڭداپ الايىق
جاقسى جولداس – جانعا سەرىك،
جامان جولداس – مالعا سەرىك.
«تاتۋلىق – دوستىق كەپىلى»
دوستىق مالعا ەمەس، باسقا جاراسادى،
ناعىز دوس ءبىر - بىرىنە شىنايى قاراسادى.
اماندىق شەشەن
تىنىشتىق ءساتى
- ال، ەندى كوزدەرىڭدى جۇمىپ وتىرىڭدار، مەن ادەمى اۋەن قويامىن، ال سەندەر ونى تىڭداپ ءوز دوستارىڭا قانداي جاقسىلىق جاساعاندارىڭدى ەستەرىنە تۇسىرىڭدەر.
(بالالار اۋەندى تىڭداپ، ءوز ويلارىن ايتىپ بەرەدى. سەندەر ءبىر - ءبىرىڭنىڭ جاۋاپتارىڭدى تىڭدادىڭدار، ال ەندى ايتىڭدارشى)
- سەندەردىڭ ارالارىندا قاي بالانى «ادال دوس» دەپ ايتۋعا بولادى؟ نەلىكتەن ولاي ويلايسىڭدار؟
- مىنەكي، ءبىز «ادال دوس» قالاسىنا كىردىك، ويتكەنى سەندەردە بارلىقتارىندا اشىق، مەيىرىمدى، جىلى، ايالى، قامقور جۇرەكتەرىڭ بار.
- سەندەردىڭ جاۋاپتارىڭدى تىڭداپ، سەندەردە شىنىندا ادال دوس بولاتىندارىڭا كوزىم جەتتى.
مىنا جاعداياتتاردى تالداپ كورەيىكشى
1. سىرىم مەن جانار دوس بولاتىن. بىردە سىرىمنىڭ لاقتىرعان دوبى جاناردىڭ باسىنا بارىپ ءتيدى. سىرىم دوبىن دومالاتىپ تەۋىپ الا جونەلدى.
- جانار مەن سىرىم شىن دوستار دەپ، ايتۋعا بولا ما؟
- نەلىكتەن؟
- ولاردىڭ دوستىقتارى قالاي جالعاسادى دەپ ويلايسىڭدار؟
2. سەن اسىعىپ باراسىڭ، ەشقانداي كەشىگۋگە بولمايتىن كەزدەسۋىڭ بار. دوسىڭ ساعان تەز كەلىپ كەتشى، ءبىر جاعدايمەن وتە قاتتى قىسىلىپ تۇرمىن دەدى. سەنىڭ ارەكەتىڭ.
3. ەكىنشى سىنىپ وقۋشىلارى اراسىندا وتكىزىلەتىن «ونەرگە قانات قاققاندار» اتتى جارىسقا دوستارى ءاليحاندى ۇسىنىپ، ۇلكەن سەنىم ارتتى. جارىس بولاتىن كۇنى ءاليحان ساباققا كەلمەي قالدى. ولاردىڭ سىنىپتارىنان جارىسقا ەشكىم شىقپادى.
ءاليحاننىڭ بۇل ىسىنە كوزقاراستارىڭ قانداي؟ سەندەر ونىڭ ورنىندا بولعاندا نە ىستەر ەدىڭدەر؟
پەرىشتە كەلەدى:
سالاماتسىڭدار ما بالالار! مەن ورماننان كەلگەن پەرىشتە قىزبىن. ورماندا كولەڭكەسىندە سايالايتىن ماۋەلى اعاشىم بار ەدى. سول اعاشىمنىڭ قاتتى جەلدەن جاپىراقتارى ءتۇسىپ قالىپتى. سول جاپىراقتاردى قايتا ورنىنا جاپسىرايىن دەپ ەدىم، جاپىراقتاعى تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا جالعىز ءوزىمنىڭ شامام كەلەر ەمەس. تاپسىرمالاردى ورىنداسۋعا دوستار ىزدەپ كەلىپ ەدىم. ماعان كومەكتەسەسىڭدەر مە بالالار؟
(پەرىشتە قىز بالالارمەن دوستاسادى)
جاپىراقتار تاپسىرماسىن ورىنداۋ:
ادەپتىلىكتى كىمنەن ۇيرەنەمىز؟ (دانادان)
دانا دەگەن كىم؟ (كوپتى كورگەن قاريا)
مەيىرىمدىلىكتى كىمنەن ۇيرەنەمىز؟ (انادان)
ماقالدى جالعاستىرۋ:
جاقسىمەن جولداس بولساڭ،
(جەتەرسىڭ مۇراتقا.)
جامانمەن جولداس بولساڭ،
(قالارسىڭ ۇياتقا
ءجۇز سومىڭ بولعانشا،
(ءجۇز دوسىڭ بولسىن).
بالالار، ال سەندەر دوستىق، مەيىرىمدىلىك، ماحاببات تۋرالى تاقپاقتار بىلەسىڭدەر مە؟ پەرىشتە قىزعا كىم ايتىپ بەرەدى؟
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
1. بىلىمدىلىك. زات ەسىم تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، ولارعا قويىلاتىن سۇراقتارمەن تانىستىرۋ، زات ەسىمدەردى اجىراتۋعا ۇيرەتۋ.
