دوسىم كوپ بولسىن دەسەڭ، جاعىمدى كوڭىل-كۇي سىيلاي ءبىل
دوسىم كوپ بولسىن دەسەڭ، جاعىمدى كوڭىل – كۇي سىيلاي ءبىل
ماقساتى: جاعىمدى كوڭىل - كۇي قالىپتاستىرۋ، وزگەنىڭ كوڭىل - كۇيىن تۇسىنە بىلۋگە ۇيرەتۋ، ءارتۇرلى كوڭىل - كۇيدى اجىراتا ءبىلۋدى ۇيرەنۋدى جالعاستىرۋ، وتكەن ساباقتارداعى كوڭىل - كۇيدى سحەمامەن، داۋىس ىرعاعىمەن، ىممەن، قيمىل - قوزعالىس ارقىلى ءبىلۋدى دامىتۋ.
كورنەكىلىگى: ءتۇرلى كوڭىل - كۇيدى بەينەلەيتىن سۋرەتتەر، سحەمالار، سلايد، ءۇنتاسپا.
بارىسى: سالەمدەسۋ.
بالالار شەڭبەر بولىپ تۇرادى. ءوزىمنىڭ وڭ جاعىندا تۇرعان بالاعا بۇرىلىپ، ونىڭ اتىن ايتىپ، ونى كورگەنىنە قۋانىشتى ەكەنىن ايتامىن. «بالنۇر، سەنى كورگەنىمە وتە قۋانىشتىمىن.» شەڭبەر تىزبەگىنىڭ سوڭىنا دەيىن وسىلاي جالعاسا بەرەدى. سالەمدەسۋ ءراسىمى بىتكەن سوڭ بارلىعى ورىندارىنا وتىرادى.
- بالالار، مەن ەندى سەندەرگە ءبىر وقيعانى ايتىپ بەرەيىن: (سلايد بويىنشا) شاعىن عانا ءبىر ەرتەگىلەر قالاشىعى بولىپتى، ونداعى بالالاردىڭ بارلىعى وتە تاتۋ، بارلىعى ءبىر - بىرىمەن دوس بولىپ، كوڭىلدى تۇرىپتى. ءبىر كۇنى اۋە شارىمەن قالاشىققا ءبىر بالا كەلىپتى دە، ءوزىنىڭ اۋە شارى قونعان ويىن الاڭىن ءبۇلدىرىپ، قيراتا باستاپتى. ونداعى قۇمدى شاشىپ، ويىنشىقتاردى سىندىرىپ جاتقانىن كورگەن بالالار ونى قورشاپ، ۇستاپ الادى. بالا ايقايلاپ، ۇرىسىپ، توبەلەسكە دايىن تۇرادى. بالالار ودان قالاشىققا نەگە كەلگەنىن سۇرايدى. سويتسە، وعان اتا - اناسى تەك اشۋلانۋدى، وزگەلەردى قورقىتۋدى عانا ۇيرەتىپتى. ءوز اۋلاسىندا ەشكىممەن دوستاسا الماعان بالا اشۋلانىپ، اۋە شارىمەن ۇشىپ كەتكەن ەكەن. قالاشىق بالالارى ونى مەيىرىمدى، كوپشىل ەتۋگە كەلىستى. ول ءۇشىن ونى قۋانا بىلۋگە، قايعىرۋعا، تاڭ قالا بىلۋگە ۇيرەتپەكشى بولدى. وسى كوڭىل كۇيلەردى بالاعا ۇيرەتۋ ءۇشىن ولارعا كومەك كەرەك ەكەن. قالاي ويلايسىڭدار، بالالار، ءبىز كومەكتەسە الامىز با؟ (بالالار «ءيا» دەپ قۋانا جاۋاپ بەرىستى)
- قانە، ەسكە تۇسىرەيىكشى، ءبىز قانداي كوڭىل - كۇيلەردى بىلەمىز؟
(تاقتادا ءتۇرلى - ءتۇستى سۋرەتتەر)
جاۋاپ: قۋانىش، قورقىنىش، اشۋ، قايعى، تاڭ قالۋ.
- ءبىز كوڭىل – كۇيدى قالاي انىقتاي الامىز؟
- بەت الپەتىنەن، ميميكاسىنان (سحەما، مودۋلدەر سۋرەتتەرى)
ويىن: «ءبىر، ەكى، ءۇش، ءتورت،... كورسەت»
قانە، ويىن وينايىق. مەنىڭ ايتقان كوڭىل - كۇيىمدى تۇرلەرىڭدى قۇبىلتىپ كورسەتىپ بەرىڭدەر:
- ءبىر، ەكى، ءۇش، ءتورت، مەنىڭ قالاي قۋانعانىمدى كورسەت!(قۋانىش كورسەتۋ ت. ب.)
- كوڭىل - كۇيدى تاعى قالاي بىلۋگە بولادى؟
- داۋىسىنان.
ويىن:«كوڭىل - كۇيىمدى تابا ءبىل».
ويىن وينايىق، بالالار. مەنىڭ داۋىس ىرعاعىمنان سەندەر مەنىڭ قانداي كوڭىل - كۇيدە تۇرعانىمدى تابىڭدار:
- ءقازىر مەنىڭ جۇرەگىم جارىلارداي! (قۋانىش ۇستىندە)
- سەن بە، سەن! (اشۋ)
- قولىمداعى بالمۇزداعىم ەرىپ كەتتى...(مۇڭايۋ)
- بالالار، ادامنىڭ نەمەسە جانۋارلاردىڭ كوڭىل - كۇيىن تاعى قالاي بىلۋگە بولادى؟
- ىم - يشارا ارقىلى، قيمىل - قوزعالىسى ارقىلى.
ولاي بولسا «شەڭبەر» ويىنىن وينايىق.
بالالار شەڭبەرگە تۇرا قالىڭدار، مەن سۇراعان كەزدە شەڭبەر بويىمەن كەزەكپەن جاۋاپ بەرىڭدەر (كورسەتىڭدەر): قورقاق قوياندى، زۇلىم قاسقىردى، اشۋلى ايۋدى، تاڭ قالىپ تۇرعان تۇلكىنى، كوڭىلدى كۇشىكتى.(بالالار شەڭبەر بويىمەن قوزعالا وتىرىپ، بىرىنەن سوڭ ءبىرى كەزەكپەن كورسەتەدى).
اۋە شارىمەن ۇشىپ كەلگەن بالا ءوزىن قۋانا بىلۋگە، تاڭ قالۋعا، مۇڭدانا بىلۋگە ت. ب. كوڭىل - كۇيلەردى ۇيرەتكەنى ءۇشىن بالالارعا ريزاشىلىعىن بىلدىرە وتىرىپ ەندى اۋە شارىمەن ەمەس،«دوستىق» پوەزىمەن ساياحاتقا شىققىسى كەلەتىنىن، ءبىراق ەندى جالعىز ەمەس، دوستارىمەن ساياحاتتاعىسى كەلەتىنىن ايتادى.
ۇجىمدىق جۇمىس: -(«گولۋبوي ۆاگون» ءانىنىڭ اۋەنى ويناپ تۇرادى) «دوستىق پوەزى» پاننوسىن دايارلاۋ – بەرىلگەن سۋرەتتەردەن ساياحات ۇستىندە ناعىز دوس بولا الادى دەپ ويلاعاندارىن ۆاگونداردىڭ بوس تەرەزەلەرىنە جاپسىرۋ.
«كوتەرىڭكى كوڭىل - كۇي سىيلاي بىلەيىك» جاتتىعۋى. – مىنە، بالالار، ءبىزدىڭ وقۋ ءىس – ارەكەتىمىز اياقتالىپ كەلەدى. ءبىر - بىرىمىزگە كوتەرىڭكى كوڭىل - كۇي سىيلاي بىلەيىك، كۇلكى سىيلايىق، شىن جۇرەگىمىزدەن شىققان كۇلكى شۋاعى كەلەسى كەزدەسكەنىمىزشە ءبىزدىڭ جۇرەگىمىزدى جىلىتاتىن بولسىن!
ماقساتى: جاعىمدى كوڭىل - كۇي قالىپتاستىرۋ، وزگەنىڭ كوڭىل - كۇيىن تۇسىنە بىلۋگە ۇيرەتۋ، ءارتۇرلى كوڭىل - كۇيدى اجىراتا ءبىلۋدى ۇيرەنۋدى جالعاستىرۋ، وتكەن ساباقتارداعى كوڭىل - كۇيدى سحەمامەن، داۋىس ىرعاعىمەن، ىممەن، قيمىل - قوزعالىس ارقىلى ءبىلۋدى دامىتۋ.
كورنەكىلىگى: ءتۇرلى كوڭىل - كۇيدى بەينەلەيتىن سۋرەتتەر، سحەمالار، سلايد، ءۇنتاسپا.
بارىسى: سالەمدەسۋ.
بالالار شەڭبەر بولىپ تۇرادى. ءوزىمنىڭ وڭ جاعىندا تۇرعان بالاعا بۇرىلىپ، ونىڭ اتىن ايتىپ، ونى كورگەنىنە قۋانىشتى ەكەنىن ايتامىن. «بالنۇر، سەنى كورگەنىمە وتە قۋانىشتىمىن.» شەڭبەر تىزبەگىنىڭ سوڭىنا دەيىن وسىلاي جالعاسا بەرەدى. سالەمدەسۋ ءراسىمى بىتكەن سوڭ بارلىعى ورىندارىنا وتىرادى.
- بالالار، مەن ەندى سەندەرگە ءبىر وقيعانى ايتىپ بەرەيىن: (سلايد بويىنشا) شاعىن عانا ءبىر ەرتەگىلەر قالاشىعى بولىپتى، ونداعى بالالاردىڭ بارلىعى وتە تاتۋ، بارلىعى ءبىر - بىرىمەن دوس بولىپ، كوڭىلدى تۇرىپتى. ءبىر كۇنى اۋە شارىمەن قالاشىققا ءبىر بالا كەلىپتى دە، ءوزىنىڭ اۋە شارى قونعان ويىن الاڭىن ءبۇلدىرىپ، قيراتا باستاپتى. ونداعى قۇمدى شاشىپ، ويىنشىقتاردى سىندىرىپ جاتقانىن كورگەن بالالار ونى قورشاپ، ۇستاپ الادى. بالا ايقايلاپ، ۇرىسىپ، توبەلەسكە دايىن تۇرادى. بالالار ودان قالاشىققا نەگە كەلگەنىن سۇرايدى. سويتسە، وعان اتا - اناسى تەك اشۋلانۋدى، وزگەلەردى قورقىتۋدى عانا ۇيرەتىپتى. ءوز اۋلاسىندا ەشكىممەن دوستاسا الماعان بالا اشۋلانىپ، اۋە شارىمەن ۇشىپ كەتكەن ەكەن. قالاشىق بالالارى ونى مەيىرىمدى، كوپشىل ەتۋگە كەلىستى. ول ءۇشىن ونى قۋانا بىلۋگە، قايعىرۋعا، تاڭ قالا بىلۋگە ۇيرەتپەكشى بولدى. وسى كوڭىل كۇيلەردى بالاعا ۇيرەتۋ ءۇشىن ولارعا كومەك كەرەك ەكەن. قالاي ويلايسىڭدار، بالالار، ءبىز كومەكتەسە الامىز با؟ (بالالار «ءيا» دەپ قۋانا جاۋاپ بەرىستى)
- قانە، ەسكە تۇسىرەيىكشى، ءبىز قانداي كوڭىل - كۇيلەردى بىلەمىز؟
(تاقتادا ءتۇرلى - ءتۇستى سۋرەتتەر)
جاۋاپ: قۋانىش، قورقىنىش، اشۋ، قايعى، تاڭ قالۋ.
- ءبىز كوڭىل – كۇيدى قالاي انىقتاي الامىز؟
- بەت الپەتىنەن، ميميكاسىنان (سحەما، مودۋلدەر سۋرەتتەرى)
ويىن: «ءبىر، ەكى، ءۇش، ءتورت،... كورسەت»
قانە، ويىن وينايىق. مەنىڭ ايتقان كوڭىل - كۇيىمدى تۇرلەرىڭدى قۇبىلتىپ كورسەتىپ بەرىڭدەر:
- ءبىر، ەكى، ءۇش، ءتورت، مەنىڭ قالاي قۋانعانىمدى كورسەت!(قۋانىش كورسەتۋ ت. ب.)
- كوڭىل - كۇيدى تاعى قالاي بىلۋگە بولادى؟
- داۋىسىنان.
ويىن:«كوڭىل - كۇيىمدى تابا ءبىل».
ويىن وينايىق، بالالار. مەنىڭ داۋىس ىرعاعىمنان سەندەر مەنىڭ قانداي كوڭىل - كۇيدە تۇرعانىمدى تابىڭدار:
- ءقازىر مەنىڭ جۇرەگىم جارىلارداي! (قۋانىش ۇستىندە)
- سەن بە، سەن! (اشۋ)
- قولىمداعى بالمۇزداعىم ەرىپ كەتتى...(مۇڭايۋ)
- بالالار، ادامنىڭ نەمەسە جانۋارلاردىڭ كوڭىل - كۇيىن تاعى قالاي بىلۋگە بولادى؟
- ىم - يشارا ارقىلى، قيمىل - قوزعالىسى ارقىلى.
ولاي بولسا «شەڭبەر» ويىنىن وينايىق.
بالالار شەڭبەرگە تۇرا قالىڭدار، مەن سۇراعان كەزدە شەڭبەر بويىمەن كەزەكپەن جاۋاپ بەرىڭدەر (كورسەتىڭدەر): قورقاق قوياندى، زۇلىم قاسقىردى، اشۋلى ايۋدى، تاڭ قالىپ تۇرعان تۇلكىنى، كوڭىلدى كۇشىكتى.(بالالار شەڭبەر بويىمەن قوزعالا وتىرىپ، بىرىنەن سوڭ ءبىرى كەزەكپەن كورسەتەدى).
اۋە شارىمەن ۇشىپ كەلگەن بالا ءوزىن قۋانا بىلۋگە، تاڭ قالۋعا، مۇڭدانا بىلۋگە ت. ب. كوڭىل - كۇيلەردى ۇيرەتكەنى ءۇشىن بالالارعا ريزاشىلىعىن بىلدىرە وتىرىپ ەندى اۋە شارىمەن ەمەس،«دوستىق» پوەزىمەن ساياحاتقا شىققىسى كەلەتىنىن، ءبىراق ەندى جالعىز ەمەس، دوستارىمەن ساياحاتتاعىسى كەلەتىنىن ايتادى.
ۇجىمدىق جۇمىس: -(«گولۋبوي ۆاگون» ءانىنىڭ اۋەنى ويناپ تۇرادى) «دوستىق پوەزى» پاننوسىن دايارلاۋ – بەرىلگەن سۋرەتتەردەن ساياحات ۇستىندە ناعىز دوس بولا الادى دەپ ويلاعاندارىن ۆاگونداردىڭ بوس تەرەزەلەرىنە جاپسىرۋ.
«كوتەرىڭكى كوڭىل - كۇي سىيلاي بىلەيىك» جاتتىعۋى. – مىنە، بالالار، ءبىزدىڭ وقۋ ءىس – ارەكەتىمىز اياقتالىپ كەلەدى. ءبىر - بىرىمىزگە كوتەرىڭكى كوڭىل - كۇي سىيلاي بىلەيىك، كۇلكى سىيلايىق، شىن جۇرەگىمىزدەن شىققان كۇلكى شۋاعى كەلەسى كەزدەسكەنىمىزشە ءبىزدىڭ جۇرەگىمىزدى جىلىتاتىن بولسىن!
You Might Also Like
