«ەل بولامىن دەسەڭ ەكرانىڭدى تۇزە» نەمەسە ماسس – مەديانىڭ قوعامداعى ءرولى
دۇنيە ءجۇزىن ۇزدىكسىز اقپاراتپەن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان ب ا ق سالاسى. وسى ب ا ق ارقاسىندا ءىرى كومپانيالار اشىق جانە جاسىرىندى جارناما جاساپ وزدەرىنىڭ ءونىمىن ناسيحاتتاپ، جاڭاشا ءبىر ءومىردى كورسەتىپ قىزىقتىراتىنى راس. ب ا ق اقپارات تاراتۋ بىرنەشە توپقا بولىنەدى. ولار: تەليەۆيدەنيە، راديو، گازەت – جۋرنالدار، سايتتار دەپ بولىنەدى. رەسمي ناقتى اقپارات وسى بولىمدەر ارقىلى تاراتىلادى. جىل وتكەن سايىن اقپاراتتاردىڭ جان – جاقتى تاراتىلۋى كوبەيىپ كەتتى. عالامتور بەتتەرىندەگى جالعان اقپاراتتار، قوعام اراسىندا ىرىتكى تۋدىراتىن بەينەروليكتەر الەۋمەتتىك جەلىلەرمەن تاراتىپ قوعامعا تاراتىلىپ جاتىر.
ماسس – مەديانىڭ ادام ومىرىنە اسەرى بار. ءتىپتى ءومىرىمىزدىڭ ءبىر بولىگىنە اينالدى دەسەك تە بولادى. تەلەديدار دا كورسەتىلىپ جاتقان كينولار، توك – شوۋ باعدارلامالار تىكەلەي ساناعا اسەر ەتپەك. ءتىپتى قالىپتاسقان تۇرمىستىق ەرەجەلەردە بۇزىپ، اقىرى سۋيسيدكە يتەرمەك. وسىعان دالەل رەتىندە 1960 جىلدارى ميكرونەزيا ارالىندا ءومىر سۇرەتىن قوعام، ءوز – وزدەرىنە قول جۇمساۋ دەگەندى بىلمەدى. قوعام دامىپ مەديا – مادەنيەت بۇل ارالعا دا جەتتى. سوڭعى 5 جىلدىقتىڭ ىشىندە جاستار اراسىندا ءولىم – ءجىتى سانى ارتتى. 1980 جىل ميكرونەزيا ارالى 1 ورىنعا شىقتى. بۇل جايتقا سەبەپ اقپاراتتىق قۇرالداردا جارىق كورگەن وقيعا اسەر وتكەن. تەلەديدار تارالعان اقپارات بويىنشا 17 جاسار سيما ەسىمدى بوزبالا اكەسىمەن كەلىسپەي، اكەسى ونى ۇيدەن قۋىپ جىبەرەدى. اكەسىنە قارىمتا رەتىندە سيما اسىلىپ ولەدى. بۇل حابار اقپارات قۇرالدارىنىڭ ىقپالىمەن ارالدا كەڭىنەن تارايدى. سول ساتتەن باستاپ جاس جەتكىنشەكتەردىڭ كوپشىلىگى سيماعا ەلىكتەپ باستايدى. اتا – انالارىنا، قوعامعا وزدەرىن كورسەتۋدىڭ ريتۋالدى تۇرىنە اينالدى. جاستار اراسىندا وسىنداي ماندەگى اندەر، كوشە دۋالدارى مەن فۋتبولكالاردا جازۋلار پايدا بولدى. سيمانىڭ ءىسىن قۇپتار تاكاپپار جاستار كوبەيىپ، وتپەلى شاعىندا ماسس- مەديانىڭ اسەرى ولاردىڭ مىنەز – قۇلقىنا اسەر ەتتى.
قازىرگى اقپاراتتى قوعامدا رەيتينگ ءۇشىن توك – شوۋلار، ءار ءتۇرلى جانرداعى باعدارلامالار كوبەيىپ جاتىر. ولاردىڭ ءبىزدىڭ سالت – سانامىزعا اسەر ەتىپ جاتىر. قوعامداعى «بۇزىلعان» ادامدار نەمەسە بولمىسىنان بەزگەن «قىز تەكەلەردى» تەلە – باعدارلامالارعا اكەلىپ سۇحبات الادى. مۇنداي حاباردان بايقايتىنىم ولاردى «ءوز ءومىرى، ادام ەركىن ءومىر ءسۇرۋ كەرەك! ۇيات ەمەس!» دەپ دارىپتەپ جاتادى. بۇل ءبىزدىڭ بالا تاربيەسىندە قالىپتاسقان ستەرەوتيپتەرگە قايشى كەلەدى. ءبىراق بۇلار قوعامدا بەيمالىم وزدەرىمەن – وزدەرى بولسا اسەرى ونشا بولمايدى. ولاردى تەليەۆيدەنيەگە شىعارىپ ءدۇيىم جۇرتقا جاريا ەتكەن سوڭ، قوعامدا پىكىرتالاس تۋعىزادى. ونىمەن قوسا جارناماعا شاقىرىپ، رەيتينگتەرىن كوتەرەدى، اقپاراتتىق قۇرالدارىمەن تارالىپ، پسيحولوگياسى ءالسىز ادامدارعا ۇلگى بولارلىقتاي ادامعا اينالادى. وسىلاي قوعامدا جاڭبىردان كەيىنگى جاۋعان ساڭىراۋقۇلاقتاي قاپتاي باستايدى.
ماسس – مەديا ارقىلى قوعامدا جاڭا باعىت پايدا بولدى. وزگە ەلدىڭ مادەني باعىتىن تەك تەليەۆيدەنيەدەن ەمەس، الەۋمەتتىك جەلىلەردەن تاراپ، كورە باستادىق. العاشقىدا «You tube» جەلىسىنەن كورەيالىق K - POP باعىتىنداعى وزىندىك ءستيلى بار انشىلەر شىعا باستادى. العاشقىدا 2011 - 2012 جىلى قىزدار اراسىندا كەڭىنەن تانىمال بولدى. شاشتارىنىڭ ءتۇسى ءارتۇرلى، ءتۇرلى بۇيىم تاققان قىز – جىگىتتەر قازاقستاندىق جاستاردىڭ تاڭدانىسىن تۋعىزدى. سولاردىڭ ءىزباسارى بولىپ 2015 العاشقى قازاقستاندىق Q – POP توپ قۇرىلدى. باستاپقىدا ءبارى قارسى بولدى. بەلى ىشقىرىنا، ىشقىرى تىزەسىنە تۇسكەن كيىم، «بوقتىق» ءسوز ارالاسقان ماعىناسىز ولەڭدەر ءبىزدىڭ قازاقي ۇستانىمعا قايشى ەدى. ءبىراق سوڭعى 5 جىلدىقتا قازاقستاندا Q – POP انشىلەرى كەنەدەي قاپتاپ كەتتى. قالىپتاسقان ۇستانىمدى بۇزدى.
كۇندەلىكتى ومىردە كورسەتىلىپ جاتقان، كينولار وزگە ەلدىڭ دىنىمەن مادەنيەتىن دارىپتەيدى. بولاشاق جاس سولاردان كورگەنىن قايتالايدى. ءبىر كۇنى الەۋمەتتىك جەلىدە وتىرعانىمدا، كىشكەنتاي قىز بالالاردىڭ ويىنشىقتان پۇت جاساپ، ۇستەرىنە ورامال وراپ، قولدارىنا وت ۇستاپ، پۇتقا تابىنىپ جاتقان ۆيدەوسى پايدا بولدى. ۆيدەودان اڭعارساق ءبىر – بىرلەرىن كينو كەيىپكەرلەرىنىڭ ەسىمدەرىمەن اتاپ «ءبىزدىڭ قۇداي شيۆا» دەپ اتاپ جاتقاندا جاعاڭدى ۇستارمىسىڭ. وزگە ەلدىڭ قاڭسىعىن تاڭسىق قىلعان جاس بالالار، اقىرى قىزىعىپ، سول ەلدىڭ مادەنيەتىن ۇستانباققا كىم كەپىل؟ سەبەبى قازاقستان زايىرلى مەملەكەت.
كەڭەستىك كەزەڭدە، كينولاردا ىشىمدىك ءىشىپ، سىلقيا تويعان ادامدار بوي كورسەتەتىن. سول ۋاقىتتا دا قوعامدا الكوگولگە اۋەس ادامدار كوپتەپ كەزدەسكەن. بايقاعانىمداي قاي ۋاقىتتا قانداي اقپارات تارالسا قوعام سوعان بەيىمدەلەدى.
دۇنيەجۇزىن دۇرمەككە سالىپ، 7 ميلليارد حالىقتى تەنتىرەتكەن كەسىرلى كەسەلدىڭ كەسىرىنەن، جالپى مەديادا كوڭىل قۋانتارلىق جاڭالىقتار تاراتىلمادى. سول كەزدە رۋحاني تۇرعىدا شارشاعاندا الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى موتيۆاسيالىق بەينەروليكتەردىڭ ماڭىزى زور. رۋحتى سوزدەرىمەن ادامعا شابىت بەرىپ، ءومىر سالتىن قالىپقا كەلتىرۋگە، جاڭا باعىت باستاۋعا قۇشتارلىعىڭدى اشادى. قازىرگى كەزدە جەلىلەر ارقىلى تارالعان ونلاين – ترەنەرلەر جەتەرلىك.
جاھاندىق دامۋعا ماسس – مەديانىڭ ىقپالى زور. سەبەبى ول حالىققا باعىت – باعدار تاربيەلەيتىن سالا. «ەل بولامىن دەسەڭ بەسىگىڭدى تۇزە» دەمەكشى، ەل بولامىز دەسەك ەكرانىمىزدى تۇزەيىك.
ارالباي كامشات
ءال – فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى 1 – كۋرس ستۋدەنتى
You Might Also Like
-
حح عاسىردىڭ باس كەزىندە، ساياسي احۋال ۋشىعىپ تۇرعان ۋاقىتتا جارىق كورگەن گازەت-جۋرنالدارعا كوز جىبەرىپ، سىرىن اشىپ، اقتارىپ كورەتىن بولساق، ولار وتارشىلدىقتىڭ ۇسكىرىك جەلى شالىپ وتكەن قازاقستاننىڭ ت...
-
ۇلتتىق كود – ەڭ الدىمەن، تىلدە، سوسىن ءداستۇرىمىز بەن سالتىمىزدى، مىنەزىمىزدى ايقىندايتىن دىلدە، ۇلتتىق مادەنيەتتە بولادى. قازاق بالاسىنىڭ تاعىلىمى مول تاريحىندا مادەني-رۋحاني بولمىسى ىزگىلىكپ...
