- 04 ناۋ. 2020 00:00
- 216
ەر جانىبەك پەن تىلەنشى بي
قارقارالىدا بولعان ءبىر جيىندا كەرەي ەر جانىبەك شەشەندەردى سوزدەن جەڭە بەرىپتى. ءبىر اقساقال:
— كەرەيدىڭ ءبىر شالىنان جەڭىلىپ قالدىڭدار عوي. الگى تىلەنشىجان قايدا؟ — دەپتى.
شاقىرۋشى بارىپ، تىلەنشى جۇرمەك بولعاندا، اكەسى بەكبولات:
— ول ءبىر نوقتالى قارا قابان ەدى، بالام، وقىستا شالدىرىپ الما، بايقاپ سويلە، — دەيدى.
تىلەنشى كىرىپ بارعاندا، ۇيدەگىلەردىڭ ءبارى ورىندارىنان تۇرىپ قۇرمەت كورسەتىپتى. جالعىز-اق ەر جانىبەك ەلەمەگەن بولىپ تەرىس قاراپ، جاتقان قالپىنان قوزعالماپتى. سوندا تىلەنشى:
— بۇل اقساقالدىڭ اكەسى بەرداۋلەت ون ەكى اباق كەرەيدىڭ جامانى ەدى. جاماننان جاقسى تۋدى دەپ جاتقان ءتۇرى مە بۇل؟ تورەنىڭ بىرەۋىن باسىنا جاستاپ، بىرەۋىنە اياعىن سالىپ جاتىسىنىڭ جامانى-اي، — دەيدى ەكى تورە ءناسىلدى كىسىنىڭ ەلەمەي جاتقانىن كەكەتىپ. سوندا جانىبەك جۇمعان كوزىن اشىپ، قولىن قاباعىنىڭ ۇستىنە قويىپ:
— بۇل قاي ۇل؟ — دەيدى.
— بۇل — تىلەنشى بالاڭىز، — دەيدى بىرەۋ.
— «جامانمەن دوس بولعانشا، جاقسىمەن قاس بول» دەپ ەدى، بالام، تاۋىپ ايتتى-اۋ! مەنىڭ كورمەگەنىم جوق ەدى. مەن قازاقتى كورىپ ەدىم، قالماقتى دا كورىپ ەدىم. ون بەسىمدە قىزدى كوك بۇقاداي قۋىپ ەدىم، جيىرما بەسىمدە قولىمدى جاۋ قانىمەن جۋىپ ەدىم، وتىز بەسىمدە ءۇش ءجۇزدىڭ بالاسىن قارا سوزبەن بۋىپ ەدىم. ون ەكى ارىس ارعىننىڭ ارتىعى ەدى بەكبولات؛ بەكبولاتتان مەن تۋسام قانداي بولار ەدىم؟ ون ەكى اباق كەرەيدىڭ تومەنى ەدى بەرداۋلەت، بەرداۋلەتتەن سەن تۋساڭ قانداي بولار ەدىڭ؟ مەن مۇسىندەي وتىندىق اعاشتان شىققان وق ەمەس پە ەدىم. سەن جاقسىدان جامان تۋعان بوق ەمەس پە ەدىڭ؟ — دەيدى.
ەر جانىبەك قارتايعان كەزىندە: «بۇل جەر قازاققا قونىس بولمايدى» دەپ قاراكەرەي قابانباي ەكەۋى ءبىرجاققا ءبىر كوشىپ، ءبىر قايتىپ، اقىرى اۋماي قالادى. سول اۋرە-سارساڭدا جۇرگەندە ءبىر جولى جانىبەك تىلەنشىنىكىنە كەلىپ قوناق بولادى. تىلەنشى جۇرەرىندە جانىبەككە:
— باتىر، كوڭىلگە العانىڭىز بار ما؟ — دەيدى.
— تىلەنشىجان، سۇيەك جاڭارتىپ قۇدا بولساق قايتەدى؟ — دەيدى.
تەگىندە ەر جانىبەكتىڭ ناعاشىسى قاراكەسەك بولسا كەرەك.
سوندا تىلەنشى:
— سەن جاپانعا بىتكەن شىنارسىڭ،
قازاڭ جەتىپ سىنارسىڭ.
ويدا-قىردا سىنعان سوڭ،
ورنىڭدى قايدان تابارمىن؟
مەن قالىڭ قارا توعايمىن،
تابىلۋعا وڭايمىن! —
دەپ جانىبەكتىڭ ارتىندا ورنىن ۇستايتىن ءجوندى جۇراعات جوقتىعىن بەتىنە باسىپ، ءوز تۇقىمىنىڭ كوپتىگىن ايتىپ، باياعى ەسەسىن قايتارىپتى.
سوندا جانىبەك: «كورگەن تۇسىمە قاراعاندا، مەن كىسىدەن جەڭىلسەم، ولمەك ەدىم، اي، قازام جەتكەن ەكەن، ەلىمە جەتىپ ولەيىن»، — دەپ ەلىنە قايتىپتى. سونان كوپ كەشىكپەي قايتىس بولىپتى.