InfoHub Logo

... 1914 جىلدىڭ جاڭىلماسام، عىينۋار كەزى بولۋ كەرەك. ءبىراز ءۇي كوشىپ، وسى كۇنگى 12 شاحتانىڭ باستىعى ەگەۋبايەۆ وسپاننىڭ باستاۋىمەن قۇمدىكول زاۋىتىنان قاراعاندىعا كەلدىك. اندا-ساندا ءبىر جەردە قالقيعان تورت-بەس ءۇي بار، گەربەرت دجيم /قىزىل شاحتا/ دەگەن ەكى-ۇش شاحتالارى بار. گۋدوك بەرسە بۇلاردىڭ پىسىلداپ ءۇنى شىقپايدى. بۋداقتاسا ترۋباسىنان ءتۇتىنى شىقپايدى، شاقىرىم ۇزاساڭ، قاراسىنى كورىنبەيدى. نە بولماسا، ءماز بولىپ ماسايراعان، شات كوڭىلدى ادامى كورىنبەيدى. ءيا ۇيدەن، ءيا شاحتادان ەكەنىن بىلمەيسىڭ، تىشقان سياقتى، ىننەن جورعالاپ شىعىپ كەلە جاتقان ادامداردى كورەسىڭ. مىنە، قاراعاندىنىڭ سول كەزدەگى كولەمى، كۇشى، قۇرىلىسى وسى ەدى.

وسى كۇنگى 1-شاحتانىڭ ورنىندا سول كەزدە قازاقتار «قىزىل شاحتا» دەپ اتايتىن بولدى. سوعان كەلىپ جۇمىسقا تۇستىك. ەڭبەككە مويىن سۇنعان كىسىگە جۇمىستىڭ اۋىرلىعى ءسوز بولىپ پا؟ نەلەر قيىنشىلىققا شىدادىق. ءبىراق تۇرمىستىڭ جاماندىعى، جوقشىلىق، اسىرەسە ادامنىڭ ادامعا ايۋاندىق قاتىناسى — مىنە، بۇل دەنەگە باسىلعان تاڭبا بولدى...

ءالى ەسىمدە. ءبىز ىستەپ جۇرگەن شاحتادا قارا يۆان دەگەن دەسياتنيك بولدى. ءبىر كۇنى شاحتا استىنان شىعىپ كەلە جاتىپ، وسپان ماعان:

— مىنا قايلانى الا شىق، — دەپ قولىما ۇستاتتى.

الگى قارا يۆان اۋىزدا تۇر ەكەن. قايلاعا كوزى ءتۇسىپ كەتتى دە، قولىمنان جۇلىپ الىپ، ءدال توبەمە قايلامەن ءبىر سالدى. جارىلعان باستىڭ قانى بەتىمدى جۋىپ كەتتى.

ول، ول ما؟ «سەن قايلا ۇرلادىڭ» دەپ 5-6 كۇن قاندالاعا وتىرعىزىپ قويدى. ءسويتىپ، تەك بىرگە ىستەگەن جۇمىسشىلاردىڭ اشۋلى تەگەۋىرىنىنە شىداي الماي، مەنى قاندالادان زورعا دەگەندە بوساتتى. سودان بىلاي شاحتادان شىققان جۇمىسشىلاردى ءتىنتىپ، تەكسەرىپ وتكىزەتىن بولدى.

ال جاتار ورىننىڭ جەرى باراق، كىر، لاس كۇننىڭ كوزى تۇسپەيدى. كۇنىڭ دە، ءتۇنىڭ دە — ءتۇن. كۇندىزگى ءومىرىڭ ۇزاق كۇنگە جەر استىندا وتسە، تۇنگى ءومىرىڭ قارا تۇنەك، بىلتە جارىعىمەن كۇنەلتكەن جەر باراقتا وتەدى. تاپقان تابىسىڭ تاماعىڭا دا جەتپەيدى.

---