ەرىك كۇشىڭىز مىقتى بولسا ...
تەمەكى تارتۋشىلىق كوپ رەتتەردە بالالىق اۋەستىكتەن، ارنەگە قىزىعۋشىلىقتان تۋىندايدى. ءوزىن ەرەسەك، ەشتەڭەدەن تايىنبايتىن باتىر عىپ كورسەتكىسى كەلەتىن ءجاسوسپىرىم، الدىنداعى ۇلكەندەرگە ۇقساعىسى كەلەدى. ءالى ەسىمدە مەكتەپتىڭ جوعارى سىنىبىندا جۇرگەندە ۇلكەن ۇزىلىستە سىرتقا شىعامىز. سوندا جوعارى سىنىپتىڭ وقۋشىلارى كوزدەن تاسالاۋ جەردە نەمەسە ورتالىق دارەتحانادا بىر-بىرىمەن جارىسا تەمەكى تارتاتىن. تەمەكىنى ىشكە سورىپ اۋىزدان، مۇرىننان قايتا بۋداقتاتىپ، ءماز بولاتىن. يماندى بولسىن، شارافاتدين دەگەن اق كوڭىل قۇرداسىمىز بولدى، ءتۇتىندى ءتىپتى قۇلاعىنان دا شىعاراتىن. ال، كەيبىر وزىمىزدەن ەرەسەكتەۋ جاسوسپىرىمدەردىڭ: "قاراڭدار، ءتۇتىندى كوزىمنەن شىعارامىن" دەگەنىنە نانىپ، كوزىنە قاراپ وتىرعانىمىزدا، ول تەمەكىنىڭ شوعىن قولىمىزعا باسا قوياتىن.سولاردىڭ ءبىرقاتارى كەيىن ەسەيە كەلە ونىڭ زيانىن ۇعىپ، كەيبىرى دەنساۋلىعىنا بايلانىستى تەمەكى تارتۋدى تاستاپ كەتتى.
دەگەنمەن، جاستارى ەلۋدەن اسسا دا ءالى سول قۇرعىردى تاستاي الماي جۇرگەندەر دە بارشىلىق. ايتاتىن ۋاجدەرى: "ويبوي، قانشاما جىلدان بەرى تارتىپ كەلەمىن، ەندى تاستاي المايمىن، تاستاعان دۇرىس ارينە، ءبىراق..". ءبىر قۇرداسىمىز تەمەكى تارتقىسى كەلگەندە اشىماق كامپيت سورىپ تا كوردى. ايتسە دە بويعا ءسىڭىپ قالعان ادەتىن قويا المادى. "تەمەكى تارتپاسام، بىردەڭەنى جوعالتقانداي ماڭگىرىپ قالامىن، بۇل ويلانۋعا، جان-جاعىڭدى زەردەلەۋگە جاقسى"، — دەيدى ول. تەمەكىنى قويۋدىڭ قيىندىعى جونىندە تالاي ەستىپ ءجۇرمىز.
ونىڭ زيانى تۋرالى ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزىلىپ، اقپارات قۇرالدارىندا مامان دارىگەرلەردىڭ كەڭەستەرى دە جاريالانىپ تۇرادى. ءبىراق ۇرپاقتان ۇرپاققا كوشەتىن بۇل پالە قالار ەمەس.
وسى ورايدا، بالكىم تەمەكىنى قويۋعا سەپتىگى تيەر دەگەن ويمەن ءوز كورگەنىمدى ورتاعا سالعىم كەلدى. اقتاۋداعى 26-شاعىن اۋداندا ءسابيدوللا ەسىمدى اعامىز تۇرادى. بالالىق شاعىمىز ءبىر اۋىلدا وتكەن ونىمەن ءجيى ارالاسىپ تۇرامىز. بىردە ۇيىندە وتىرعانىمىزدا ول تەمەكىنى قويعانىن ايتتى. مەن تاڭ قالدىم. ويتكەنى، "بەلوموركانال"، "پامير" سياقتى اششى تەمەكىلەردىڭ كۇنىنە ءبىر پاشكىسىنىڭ "باسىنا سۋ قۇياتىن" اعامىز، ات قۇيرىعىن كەستىم دەپ وتىر. مەنىڭ مۇنىڭ سەبەبىن، تەمەكىنى قالاي قويعانىن سۇرايتىنىمدى سەزدى-اۋ دەيمىن.
— تەمەكىنىڭ زياندى ەكەنىن كىم-كىم دە بىلەدى عوي. ونى ايتپاي-اق قويايىن. بىردە تاڭ الدىندا ويانىپ كەتىپ، ۇيقىم قاشتى ما، ۇيىقتاي المادىم. سودان جاتىپ كەپ ويلانامىن. مەنىڭ اكەم ساۋاتسىز قارا شال، ءومىر بويى تەمىر جولدىڭ اۋىر جۇمىسىن اتقاردى. ورازا-نامازىن تاستاماي، ادال ءجۇرىپ، انىق باستى، ءومىردىڭ قيىنىنا مويىمادى، قىزىعىنا ماستانبادى، اشارشىلىقتى دا، جوقشىلىقتى دا كوردى. ءبىراق تەمەكى، اراق-شاراپ دەگەندى اۋزىنا الماي كەتتى، ودان كەم بولعان ەشتەڭەسى جوق، ءتورت ۇل، ءبىر قىزدى زىڭگىتتەي عىپ ءوسىردى. ال ماعان نە جورىق؟ تەمەكى دەگەن بالەنى قويايىن، ودان كەلگەن قۇقايدى كورىپ الدىم، نە دە بولسا شىدايمىن دەپ وزىمە-وزىم سەرت بەرگەندەي بولدىم. سودان مىنە ءبىر اپتادان اسىپ بارادى، قۇداي ساقتاسىن ەندى تارتپايتىن شىعارمىن، — دەپ اڭگىمەلەدى ءسابيدوللا.
— قالاي قيىن تيگەن جوق پا؟
— العاشقى ەكى-ۇش كۇنگە دەيىن ماڭگىرىپ، تامسانىپ ءجۇردىم. ءبىراق شىدادىم.تەمەكىنى قويعان كۇننىڭ ەرتەڭىنە ايەلىم بۇرىنعى ادەتىنشە دۇكەننەن ون پاشكى تەمەكى اكەلىپتى. "مەن قويدىم عوي" دەسەم، سەنبەيدى. ۇيدە ءالى تۇر، رەتى كەلگەندە بىرەۋگە بەرە سالارمىن...
مىنە، ونان بەرى دە ون جىلدان استى. سابەڭ تەمەكىنى ۇزىلدى-كەسىلدى قويىپ كەتتى. ال، ىشىمدىكتى دە سول سياقتى وزىنە تالاپ قويا الاتىن ادامدار قويىپ كەتىپ ءجۇر. دەنساۋلىعى جارامسىز، جاسى كەلگەن نەمەسە سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانعان ادامداردىڭ كوپشىلىگى ىشىمدىكتەن باس تارتادى. بۇرىن ازداپ "ۇرتتاپ" قوياتىن، دەنساۋلىعى جاقسى ءبىر جەزدەمىز پايعامبار جاسىنا كەلگەندە توي جاساپ، سودان كەيىن مۇلدەم تاتپايتىن بولىپ كەتتى. كەزدەسە قالعاندا ءازىل سوزبەن تۇيرەپ قويامىن، بىردە ەكەۋارا اڭگىمەنىڭ ۇستىندە ىشىمدىكتى بىردەن قويا سالۋىنىڭ جايىن سۇرادىم.
— ءوزىڭ بىلەسىڭ، ءقازىر زەينەتكەرمىن. اكەم ۇلى وتان سوعىسىنان ورالمادى، ول ۇرىسقا كەتكەندە مەن ەكى جاستامىن. ءقازىر ويلاپ كورسەم، ماعان جاقىن اعايىنداردىڭ ىشىندە مەنەن ۇلكەنى قالماپتى. بەس-التى وتباسىنىڭ باس كوتەرەر اقساقالى ءوزىم ەكەنمىن. قوي مەنىڭ بالا-شاعاعا ەرىپ، اراق-شاراپپەن جولداس بولعانىم بولماس دەگەن وي مازالادى. سودان مۇلدە قويىپ كەتتىم، — دەيدى ول.
ءقازىر شوقشا ساقال قويىپ، نامازعا جىعىلىپ ءجۇر، بۇكىل اۋىلدىڭ قادىرمەندى اقساقالى. قاي نارسە دە ءوزىنىڭ ۋاقىتىندا، اراق ازازىلگە ەرىپ، قىزارا ءبورتىپ جۇرگەندى ەرسى كورگەن ونىڭ بۇل ارەكەتى قۋانا قۇپتارلىق.
مىنە، وسىلايشا ەرىك كۇشى مىقتى بولسا تەمەكىنى دە، اراقتى دا قويۋعا بولاتىنىن ءومىر كورسەتىپ وتىر. ءبىراق، ءبىزدىڭ كوپشىلىگىمىزگە ول جەتپەيتىن سياقتى...