- 23 ناۋ. 2015 00:00
- 268
ەسەك پەن ۇكى
ۇركەكتەۋ، ءۇيىر ەمەس ونشا قولعا،
ءبىر ەسەك ۇزاق ساپار شىقتى جولعا.
ەسەكتىڭ بويى ءتاۋىر بولعانمەنەن،
ەسەپتە قوسىلمايدى ەسى مولعا.
جانە دە بۇل ەسەكتىڭ كوزى سوقىر،
باسشىسىز سوقىر قالاي ءجۇرسىن وڭعا؟
لاعىپ تۋرا جولدان قاڭعىپ كەتتى،
قيسايىپ، قىڭىرجاقتاپ، شىعىپ جونعا.
ىشىنە قالىڭ ورمان بارىپ كىردى،
بىلمەيمىن، نە جول تاۋىپ، نەعىپ ءجۇردى.
كۇن باتىپ، قاس قارايعان ۋاقىتتا
ەسەكتىڭ لاققانىن ۇكى كوردى.
ۇكى ايتتى: «مىنگىز، ەسەك، مەنى، - دەدى،
- ءمىنىپ اپ، مەن باستايىن سەنى، - دەدى.
جولدى ايتىپ، ءجوندى سىلتەپ مەن وتىرسام،
كوزىڭنىڭ ەش نارسە ەمەس كەمى»، - دەدى.
ءبىر اۋىز ءسوز قايىرماي، ەسەك كوندى،
ءمىنىپ اپ، ۇكى وتىردى سىلتەپ ءجوندى.
جەرلەردەن ادىر-بۇدىر امان ءوتىپ،
اعاشتىڭ جيەگىنە جاقىن كەلدى.
جول تاپقان قاراڭعىدا باسشىسىنا
دەن قويىپ، «باستاعىش» دەپ، ەسەك سەندى.
ءبىر كەزدە تاڭ سارعايىپ، ماشىرىقتان
اعاشتىڭ اراسىنا ساۋلە ەندى.
ۇكىلەر كۇندىز سوقىر، تۇندە كورگىش،
ەسەكەڭ ءىس ءمانىسىن بىلمەي ەرگىش.
ۇكىدەن تاڭ اتسا دا ايرىلمايدى،
دەپ ويلاپ: «جارىقتا دا ءجون سىلتەگىش».
كۇن شىقتى، جارىق بولدى دۇنيە ءجۇزى،
ۇكىنىڭ بۇلدىرايدى كورمەي كوزى.
وزگەگە ءجون كورسەتىپ، باستاۋ تۇگىل،
ءالى بار وتىرارلىق جاي عانا ءوزى.
سوندا دا ەسەگىنە سىر بەرمەسكە
ايتاتىن بىلگىشسىنىپ مىنە ءسوزى:
«ال كەلدىك جامان جەرگە، ەندى ساقتان،
جولاما سول جاقتاعى وزەنگە اققان.
بەتىڭدى وڭ جاعىڭا سالا ءجۇرىپ،
امان ءات مىناۋ جاتقان لاي قاقتان».
(ول جەردىڭ وزەنى دە، قاعى دا جوق،
بىلمەيمىن، سوقىر ۇكى قايدان تاپقان؟!)
ەسەكتى ۇكى بيلەپ، الىپ قولعا،
سالىپتى ناق عازازىل تۇسكەن جولعا.
پالەن دەپ كۇن ىلگەرى نە قىلالىق،
تۇسكەنى ونداي جولعا ب ا ق پا، سور ما؟
بۇل ءسوزدى بايانداعان بولماس ايىپ،
اركىمنىڭ ىسىنە بار ءسوزى لايىق.
كوركەم ءسوز مۇنان ارتىق تابا المادىم،
تال تۇستە لاققانعا جولدان تايىپ.
كوپ ءبىلىم، كوپتى ۇيرەتەر بولماساق تا،
نە پايدا جابىققاننان قۇر مۇڭايىپ؟!
سوقىرعا كورسەتكەنمەن، كورە قويماس،
سوندا دا ءۇمىت ءۇزىپ، وتىرمايىق.
ارلانباي، اداسقاندى اشكەرەلەپ،
قويالىق پوگوننويىن جۇرتقا جايىپ.
بولادى اقىلسىزدىڭ مىسالى ەسەك،
عىلىمسىز نادان ادام سوقىرعا ەسەپ.
قالپىنان ەسەك اسىپ، ات بولمايدى،
قويسا دا قوراسىنا اسىل توسەپ.
التىندى اياعىڭا باسقانمەنەن،
بولمايدى اسىل ازىپ بالشىق كەسەك.
جاقسىنى جاقسى دەگەن ماقتاۋ ەمەس،
جاماندى جامان دەسە، بولمايدى وسەك.
قاۋىمىنان مۇسىلماننىڭ شىققان جولدى
ايىپ پا عازازىلدىڭ جولى دەسەك؟
بىلگىشسىپ كەي ءبىلىمسىز جول ايتىپ ءجۇر،
بايقاساق، نە وڭدى جول ول ايتىپ ءجۇر؟!
حالىققا نادان ادام باسشى بولىپ،
حالىقتىڭ ناداندىعىن مولايتىپ ءجۇر.
نادانعا ناداندىقپەن جۇرت ەرگەن سوڭ،
تال تۇستە لاقتى دەپ سونى ايتىپ ءجۇر.
جازعان ءسوز جانىم اشىپ الاشىما،
الاشتىڭ اداسقان از بالاسىنا.
قاننان قان، ەتتەن ەتىم، باۋىر جۇرتىم
قاراعان «قارا تاۋدىڭ» قالاسىنا!
ءىشى لاس، سىرتى تازا زالىمداردىڭ
الدانىپ قۇر سىرتىنىڭ تازاسىنا.
ءماز بولىپ بايعازى العان بالالارشا،
ساتىلىپ جىلتىراعان تاناسىنا؛
ءابىلدىڭ زياراتىن اتتاپ ءوتىپ،
قابىلدىڭ باتا قىلماي مولاسىنا.،
قورىققانعا قوس كورىنىپ، قويداي ۇركىپ،
تىعىلىپ داجالدىڭ يتحاناسىنا؛
ەس كەتىپ، سابىر قالماي، ساسقالاقتاپ،
قورىققاننان كوزىڭ سىيماي شاراسىنا.
ۇمىتىپ قۇدايدى دا، قۇراندى دا،
باس ۇرما لات، مانات اعاشىنا!
ءبىر ەسەك ۇزاق ساپار شىقتى جولعا.
ەسەكتىڭ بويى ءتاۋىر بولعانمەنەن،
ەسەپتە قوسىلمايدى ەسى مولعا.
جانە دە بۇل ەسەكتىڭ كوزى سوقىر،
باسشىسىز سوقىر قالاي ءجۇرسىن وڭعا؟
لاعىپ تۋرا جولدان قاڭعىپ كەتتى،
قيسايىپ، قىڭىرجاقتاپ، شىعىپ جونعا.
ىشىنە قالىڭ ورمان بارىپ كىردى،
بىلمەيمىن، نە جول تاۋىپ، نەعىپ ءجۇردى.
كۇن باتىپ، قاس قارايعان ۋاقىتتا
ەسەكتىڭ لاققانىن ۇكى كوردى.
ۇكى ايتتى: «مىنگىز، ەسەك، مەنى، - دەدى،
- ءمىنىپ اپ، مەن باستايىن سەنى، - دەدى.
جولدى ايتىپ، ءجوندى سىلتەپ مەن وتىرسام،
كوزىڭنىڭ ەش نارسە ەمەس كەمى»، - دەدى.
ءبىر اۋىز ءسوز قايىرماي، ەسەك كوندى،
ءمىنىپ اپ، ۇكى وتىردى سىلتەپ ءجوندى.
جەرلەردەن ادىر-بۇدىر امان ءوتىپ،
اعاشتىڭ جيەگىنە جاقىن كەلدى.
جول تاپقان قاراڭعىدا باسشىسىنا
دەن قويىپ، «باستاعىش» دەپ، ەسەك سەندى.
ءبىر كەزدە تاڭ سارعايىپ، ماشىرىقتان
اعاشتىڭ اراسىنا ساۋلە ەندى.
ۇكىلەر كۇندىز سوقىر، تۇندە كورگىش،
ەسەكەڭ ءىس ءمانىسىن بىلمەي ەرگىش.
ۇكىدەن تاڭ اتسا دا ايرىلمايدى،
دەپ ويلاپ: «جارىقتا دا ءجون سىلتەگىش».
كۇن شىقتى، جارىق بولدى دۇنيە ءجۇزى،
ۇكىنىڭ بۇلدىرايدى كورمەي كوزى.
وزگەگە ءجون كورسەتىپ، باستاۋ تۇگىل،
ءالى بار وتىرارلىق جاي عانا ءوزى.
سوندا دا ەسەگىنە سىر بەرمەسكە
ايتاتىن بىلگىشسىنىپ مىنە ءسوزى:
«ال كەلدىك جامان جەرگە، ەندى ساقتان،
جولاما سول جاقتاعى وزەنگە اققان.
بەتىڭدى وڭ جاعىڭا سالا ءجۇرىپ،
امان ءات مىناۋ جاتقان لاي قاقتان».
(ول جەردىڭ وزەنى دە، قاعى دا جوق،
بىلمەيمىن، سوقىر ۇكى قايدان تاپقان؟!)
ەسەكتى ۇكى بيلەپ، الىپ قولعا،
سالىپتى ناق عازازىل تۇسكەن جولعا.
پالەن دەپ كۇن ىلگەرى نە قىلالىق،
تۇسكەنى ونداي جولعا ب ا ق پا، سور ما؟
بۇل ءسوزدى بايانداعان بولماس ايىپ،
اركىمنىڭ ىسىنە بار ءسوزى لايىق.
كوركەم ءسوز مۇنان ارتىق تابا المادىم،
تال تۇستە لاققانعا جولدان تايىپ.
كوپ ءبىلىم، كوپتى ۇيرەتەر بولماساق تا،
نە پايدا جابىققاننان قۇر مۇڭايىپ؟!
سوقىرعا كورسەتكەنمەن، كورە قويماس،
سوندا دا ءۇمىت ءۇزىپ، وتىرمايىق.
ارلانباي، اداسقاندى اشكەرەلەپ،
قويالىق پوگوننويىن جۇرتقا جايىپ.
بولادى اقىلسىزدىڭ مىسالى ەسەك،
عىلىمسىز نادان ادام سوقىرعا ەسەپ.
قالپىنان ەسەك اسىپ، ات بولمايدى،
قويسا دا قوراسىنا اسىل توسەپ.
التىندى اياعىڭا باسقانمەنەن،
بولمايدى اسىل ازىپ بالشىق كەسەك.
جاقسىنى جاقسى دەگەن ماقتاۋ ەمەس،
جاماندى جامان دەسە، بولمايدى وسەك.
قاۋىمىنان مۇسىلماننىڭ شىققان جولدى
ايىپ پا عازازىلدىڭ جولى دەسەك؟
بىلگىشسىپ كەي ءبىلىمسىز جول ايتىپ ءجۇر،
بايقاساق، نە وڭدى جول ول ايتىپ ءجۇر؟!
حالىققا نادان ادام باسشى بولىپ،
حالىقتىڭ ناداندىعىن مولايتىپ ءجۇر.
نادانعا ناداندىقپەن جۇرت ەرگەن سوڭ،
تال تۇستە لاقتى دەپ سونى ايتىپ ءجۇر.
جازعان ءسوز جانىم اشىپ الاشىما،
الاشتىڭ اداسقان از بالاسىنا.
قاننان قان، ەتتەن ەتىم، باۋىر جۇرتىم
قاراعان «قارا تاۋدىڭ» قالاسىنا!
ءىشى لاس، سىرتى تازا زالىمداردىڭ
الدانىپ قۇر سىرتىنىڭ تازاسىنا.
ءماز بولىپ بايعازى العان بالالارشا،
ساتىلىپ جىلتىراعان تاناسىنا؛
ءابىلدىڭ زياراتىن اتتاپ ءوتىپ،
قابىلدىڭ باتا قىلماي مولاسىنا.،
قورىققانعا قوس كورىنىپ، قويداي ۇركىپ،
تىعىلىپ داجالدىڭ يتحاناسىنا؛
ەس كەتىپ، سابىر قالماي، ساسقالاقتاپ،
قورىققاننان كوزىڭ سىيماي شاراسىنا.
ۇمىتىپ قۇدايدى دا، قۇراندى دا،
باس ۇرما لات، مانات اعاشىنا!