InfoHub Logo

تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك تۋعان ەلگە — قازاقستانعا دەگەن پاتريوتتىق سەزىمگە ۇلاسادى.
ن.ءا. نازاربايەۆ

ۇلتقا باعىتتالعان ۇران، مەملەكەتتىك يدەولوگيا وزەگى رەتىندە اسا قۇندى ۇندەۋ بولىپ تابىلاتىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋxاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسى اياسىندا جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا سۇيىسپەنشىلىك جانە پاتريوتتىق سەزىمدى ءار قاراي دامىتۋ ءۇشىن كىندىك قانىمىز تامعان ەسكەنە اۋىلىنا تايبۋرييەۆتەر، ۋتەگەنوۆتەر جانە بايماعامبەتوۆتەر اۋلەتتەرى بايىرعىنى ەسكە الىپ، «ساۋابى ءتيسىن» دەگەن نيەتپەن اتا-بابالارىمىزدىڭ رۋحىنا قۇران باعىشتاپ قايتتىق. نەگىزگى ماقساتىمىز رۋحاني تۇرعىدا جاڭعىرىپ، جاستاردىڭ بويىنا پاتريوتتىق تاربيە ۇيالاتۋ ۇلكەن مىندەت ەكەنىن سەزىنىپ جانە وتكەن تاريحىمىزدى ۇمىتپاۋ ەدى.

ەلباسىمىزدىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋxاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسىنىڭ باستى باعىتى – ۇلتتىق پاتريوتيزمگە نەگىزگەن تاياۋ جىلدارداعى مىندەتتەر بولىمىندەگى «تۋعان جەر» باعدارلاماسى – ۋاقىت تالابىنان تۋىنداعان يدەولوگيا جيناعى ەكەنى حاق. تۋعان جەر... سان عاسىردان بەرى كوپتەگەن جىرلارعا، اندەرگە، داستاندارعا ارقاۋ بولعان ماڭگى تاقىرىپ. تۋعان جەر – اركىمنىڭ شىر ەتىپ جەرگە تۇسكەن، باۋىرىندا ەڭبەكتەپ، قاز باسقان قاسيەتتى مەكەنى. اۋىل – شىققان تەگىمىز، ال ەكىنشى جاعىنان، ادامعا ەڭ كەرەگى، كوركەم تابيعاتتىڭ تازا اۋاسى، سۋى، جەر انانىڭ كيەلى توپىراعى مەن اۋىلدىڭ جانعا جايلى تىنىشتىعى. ءار ادام ءۇشىن اۋىل – تاپتىرماس كەڭىستىك جانە شابىت قاينارى.

اركىمنىڭ ءوز جەرى وزىنە جۇماق دەگەندەي، وتانشىلدىقتىڭ نەگىزگى تەمىرقازىعى تۋعان جەرگە دەگەن ماحابباتتان باستالادى. تاعىلىمدى تۋعان جەرگە تاعزىم ەتىپ تۇلەتۋ – پەرزەنتتىك پارىمىز. ۇلتتىق بىرەگەيلىكتىڭ تەمىرقازىعى بولىپ تابىلاتىن، ۇلتتىق دارا قاسيەتتەرىمىزدىڭ جوعالماسىن، جاڭعىرىپ جوعارلاسىن، پاتريوتتىق تاربيەنىڭ نەگىزگى وزەگى – تۋعان جەرگە دەگەن قۇرمەت بولماق دەگەن ماقساتتا. تەرەڭ تاريحتان ونەگە، قۋات العان حالىقتىڭ ۇرپاعىمىز، تەڭدەسى جوق تۋعان جەردىڭ تاس، توپىراعىنا دەيىن تاعزىم ەتەتىن تاۋەلسىز ەلدىڭ رۋحتى ءارى وجەت ازاماتتارىمىز.

تۋعان جەر... تۋعان ەل... وسى ەكى عانا سوزدە قانشاما وي جاتىر دەسەڭىزشى؟! تۋعان جەردىڭ ءقادىرىن ءار ادام ءارقالاي تۇسىنەتىن شىعار. ال بىزدەر ءۇشىن تۋعان جەر ءقادىرى دۇنيەدەگى ەڭ ۇلى دەگەن نارسەمەن پارا-پار.

ەسكە الدىق ەسكەنەنى،
جانىما وت بەرەدى.
العاشقى تۋعان جەرىم،
امان بول، التىن ەلىم.

ءبىزدىڭ تۋعان جەرىمىز – كىشكەنتاي بولسادا ءبىز ءۇشىن اسا قۇندى ءارى كيەلى ەسكەنە جەرى. قىزىققا تولى بالالىق شاعىمىز وتكەن تۋعان اۋىلدىڭ اۋلاسىن ەش ۋاقىتتا ۇمىتپاق ەمەسپىز. بالاباقشاداعى كۇندەرىم، مەكتەپ تابالدىرىعىن العاش اتتاعان كۇن. سىنىپتاس دوستارىمىزبەن العاشقى تانىسقانىمىز. ءبارى-بارى قازىرگىدەي كوز الدىمىزدا. «سەن دە ءبىر كىرپىش، دۇنيەگە كەتىگىن تاپ تا بار قالان» دەپ قازاقتىڭ باس اقىنى اباي اتامىز ايتپاقشى، ءار سىنىپتاسىمىز ومىردەن ءوز ورنىن تاپتى. دەگەنمەن «تۋعان اۋىلىمىزدى تاستاپ كەتە بارامىن» دەگەن ويدىڭ ءوزى ءبىزدىڭ كيەلى، قۇت مەكەنىمىزگە دەگەن ساعىنىشىمىزدى ارتتىرا تۇسەدى.

تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك تۋعان تاريحىڭدى تەرەڭنەن بىلۋدەن باستالادى. ەندەشە، تۋعان جەرىمىز ەسكەنە اۋىلىنىڭ قىسقاشا تاريحىنا توقتالساق. ەسكەنە اۋىلى 1932 جىلى اشىلعان وڭتۇستىك ەسكەنە كەن ورنىنىڭ نەگىزىندە 1934 جىلى ىرگەسى قالانعان. ەسكەنە – اتىراۋ وبلىسى، ماقات اۋدانى قۇرامىندا بولعان مۇنايشىلار اۋىلى، ەمبىنىڭ ەڭ كونە مۇناي كاسىپشىلىكتەرىنىڭ ءبىرى. اتىراۋ قالاسىنىڭ سولتۇستىك-شىعىسىندا، 60 كم جەردە ورنالاسقان. اۋىل 2008 جىلعا دەيىن كەنت مارتەبەسىنە يە بولعان. كەيىن سولتۇستىك كاسپيي ايماعىندا ءىرى كەن ورىنىنىڭ اشىلۋىنا بايلانىستى اۋىل تاراتىلىپ، تۇرعىندارى اتىراۋ قالاسىنا جانە ماحامبەت اۋىلىنا كوشىرىلگەن بولاتىن. بۇگىندە تاڭدا «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق ەسكەنەلىكتەردىڭ قونىس اۋدارىنا قاراجات ءبولىپ، اۋىلدىڭ 80 وتباسى اتىراۋ قالاسىنداعى «نۇرسايا» ىقشام اۋدانىنان قونىس تەپتى. تۇرعىنداردى اتىراۋ قالاسىنا كوشىرۋ قاجەتتىلىگى بايشوناس پەن ەسكەنە كەنىشتەرىنىڭ سارقىلۋىنا جانە اتالعان اۋىلدارداعى كۇردەلى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايعا بايلانىستى تۋىندادى.

اۋىلىمىزدىڭ ءاربىر تاۋ-تاسى، وزەنى مەن كولى، سايى مەن قىرى – تۇنىپ تۇرعان تاريح. وعان ساي سول ولكەدە كىندىك قانى تامعان ەل ەسىندە قالعان ءبىرتۋار پەرزەنتتەرى بار. تۋعان جەرگە دەگەن ەرەكشە قۇرمەت – تۋعان جەردىڭ كوسەگەسىن كوگەرتۋگە اتسالىسۋ دەپ تۇسىنەتىن جانە سول ەل ەسىندە قالعان ءبىرتۋار پەرزەنتتەرىنىڭ اتى وشپەسىن دەگەن ماقساتتا، اۋىل ازاماتتارى «1934. ەسكەنە» ەسكەرتكىشىن ورناتقانى جۇرەككە جىلۋ ۇيالاتتى. وسكەلەڭ ۇرپاققا، جاستارعا دۇرىس باعدار بەرىپ، وتانسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ ۇلت بولاشاعى ءۇشىن جاسالاتىن مىندەتتى جۇمىستاردىڭ ءبىرى دەگەن توقتامعا كەلدىك.

بۇگىنگى كۇن  — ەرتەڭگى تاريح. ەڭ باستىسى جاھاندىق وزگەرىستەر كەزەڭىندە ءبىز ۇلتتىق ەرەكشەلىگىمىزدى، قۇندىلىعىمىزدى ساقتاي ءبىلۋىمىز كەرەك جانە ءححى عاسىرداعى رۋحاني جاڭعىرۋدىڭ ءمانى وسىدا. ءار قازاق ءوزىنىڭ كىندىك قانى تامعان اۋىلدارىنا بارىپ، وتكەنىن جاڭعىرتسا نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى دەپ قورىتىندىلايمىز.

تايبۋرييەۆ ەسەنبەك تابىلدييەۆيچ
ۋتەگەنوۆ ەربول سەريكوۆيچ
بايماگامبەتوۆ رۋسلان كۋانوۆيچ
بايماعامبەتوۆ ەرلان رۋسلان ۇلى

---