فيزيكالىق قۇبىلىستاردى تاجىريبە ارقىلى باقىلاۋ. سۇيىقتىقتارداعى ەلەكتر توگىن انىقتاۋ ەكسپەريمەنتتەرى
فيزيكالىق قۇبىلىستى باقىلاۋ-فيزيكانى وقىتۋدىڭ ەڭ نەگىزگى ءادىسى. مۇندا وقۋشىلارعا قويىلعان پروبلەما بويىنشا ءمۇعالىمنىڭ جاساعان تاجىريبەسىن باقىلاپ، وي تۇجىرىمداۋى تاپسىرىلادى. تاجىريبە ورىندالىپ بولعان سوڭ، وقۋشىلار الدىنا تاجىريبەدە پايدالانىلعان پريبوردىڭ وسى جەردەگى ماقساتتىق قولدانۋى؛ بايقالعان قۇبىلىستى ايقىنداۋ؛ بۇل قۇبىلىستىڭ سەبەپتەرى مەن سالدارلارى؛ قۇبىلىستىڭ ەرەكشەلىگى سەكىلدى بىرنەشە پروبلەمالار قويىلادى. بۇل جۇمىستى ساباقتىڭ كەز-كەلگەن كەزەڭىندە:
ا) ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرگەندە
ءا) ءبىلىمدى كوكەيتەستىلەندىرۋدە
ب) جاڭا ماتەريالدى تۇسىندىرۋدە
ۆ) ماتەريالدى بەكىتۋدە
س) لابوراتوريالىق ەكسپەريمەنت جانە پراكتيكۋم ساباقتارىندا بەرىلەدى.
وقۋشىلارعا وسى باعىتتا بەرىلەتىن تاپسىرمالار تومەندەگىدەي
ەلەكتروليز زاڭىن تاجىريبە ارقىلى تەكسەرۋدىڭ جولدارىن كورسەتىڭدەر
ەلەكتروليز كەزىندە بولىنەتىن زات ماسساسىنىڭ قانداي شامالارعا تاۋەلدى بولاتىنىن نەگىزدەڭدەر
وتكىزگىش ماتەريالىنىڭ كەدەرگىسى ونىڭ تەگىنە، ۇزىندىعىنا، كولدەنەڭ قيماسىنىڭ اۋدانىنا تاۋەلدىلىگىن انىقتايتىن ەكسپەريمەنتتىڭ جوسپارىن قۇراستىرىپ، وسى اتالعان شامالاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ كەدەرگىگە تاۋەلدىلىگىن ءتۇرلى شارتتاردا زەرتتەڭدەر. ەكسپەريمەنت ناتيجەسىن قورىتىندىلاپ، كەرەكتى فورمۋلالارمەن ەسەپتەۋلەر جۇرگىزىڭدەر.
فيزيكالىق ەسەپتەردى شىعارۋدا بولجام ۇسىنۋ امالىنىڭ قاجەتتىلىگى
ا) وقۋشىلار ءۇشىن زەرتتەلىپ وتىرعان قۇبىلىستىڭ كەيبىر جاقتارى بۇلىڭعىر ايقىن ەمەس بولۋىنان؛
ب) وقۋشىلار ءۇنىن ەسەپ مازمۇنىندا بەرىلگەن فيزيكالىق قۇبىلىسپەن بايلانىسقا ءتۇسۋدىڭ كۇردەلىلىگى؛
ۆ) ەسەپ مازمۇنىندا وسى فيزيكالىق قۇبىلىس تۋرالى اقپاراتتىڭ از بولۋى؛
تاپسىرما: «مەتالدارداعى ەلەكتر توگى بولشەكتەردىڭ رەتتەلگەن قوزعالىسىن بەرەدى»، «زاريادتالعان بولشەكتەردىڭ رەتتەلىپ قوزعالۋ قۇبىلىسىن ەلەكتر توگى دەپ اتايدى». وسى ەكى تۇجىرىمنىڭ قايسىسى اناعۇرلىم جالپى بولىپ سانالادى. نەلىكتەن؟
وقۋشىلار وسى ەكى تۇجىرىمدى سالىستىرادى، دۇرىسىن تاڭداپ الادى. ولار فيزيكالىق ۇعىمنىڭ، زاڭدىلىقتىڭ ماعىناسىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن تەك انىقتاما مەن ەرەجەلەردى جاتتاپ الۋ جەتكىلىكسىز بولاتىنىن تۇسىنەدى.
ەكى ەلەكتر زاريادتارىنىڭ اۋاداعى ءوزارا اسەرلەسۋ كۇشىنىڭ ولاردىڭ سۋداعى اسەرلەسۋ كۇشىنەن كوپ ەكەنى بەلگىلى. وسى فاكتىنى ماڭگى دۆيگاتەل جاساۋ ءۇشىن بىلاۋ پايدالانۋعا بولاتىن سياقتى: ا جانە ۆ نۇكتەلەرىندە ءارتۇرلى تاڭباداعى زاريادتاردى الىپ، ولاردى اۋادا بىر-بىرىنە جاقىنداستىرا وتىرىپ، ءبىرۋاقىتتا سۋعا باتىرۋ كەرەك. سۋ استىندا ولاردىڭ اراسىن الىستاتىپ، ودان سوڭ اۋاعا باستاپقى قالپىندا شىعارۋ كەرەك. پروسەسس ارى قاراي وسىلاي قايتالانا بەرەدى. اۋاداعى ەلەكترلىك اسەرلەسۋ كۇشىنىڭ سۋداعىعا قاراعاندا كوپ بولۋىنا بايلانىستى، شارلاردىڭ اراسىن جاقىنداتۋ ءۇشىن ىستەلىنەتىن جۇمىس ولاردىڭ اراسىن الىستاتۋ ءۇشىن ىستەلىنەتىن جۇمىستان ارتىعىراق بولادى. وسىندا قانداي قاتە بولادى؟
وقۋشىلاردىڭ تالداۋى كەلەسىدەي. ەسەپ شارتىندا بەرىلگەن تالداۋلاردىڭ قاتەلىگى تاعايىندالادى. زاريادتاردى سۋعا باتىرعاندا جانە ودان شىعارعاندا ىستەلىنەتىن جۇمىس ەسكەرىلمەيدى. سۋ-اۋا شەكاراسىندا پايدا بولاتىن پولياريزاسيالانعان زاريادتاردىڭ پايدا بولاتىنى نەگىزدەلەدى. مۇندا زاريادتاردىڭ اجىراتۋلۋى مەن جاقىنداتۋلارىنا قاراي وزگەرەتىن جۇمىس شامالارى سالىستىرىلادى. اجىراتىلعان زاريادتاردىڭ ۆەرتيكال ورنالاسۋىندا ىستەلىنەتىن جۇمىس كوبىرەك، ال سيكل بويىنشا ىستەلىنەتىن جۇمىس نولگە تەڭ بولادى.
پايدالانىلعان ادەبيەتتەر ءتىزىمى:
1. قازاقستاننىڭ جوعارعى مەكتەبى №2(1) 2016 ج.
2. ن.ۆ كوروۆينا. \كۋرس وبششەي حيميي. ۆىسش. شك.، 1991. 378-380س. مەكتەپ، 1997ج
You Might Also Like
-
مۇنداي جاعىمسىز قاسيەتتەر ءوز بويىڭىزدان تابىلادى ما، تەكسەرىپ كورىڭىز.
-
ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق قنەر اكالەمتياسىندا عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنسيا ءوتتى. جاس ەعالىمدار مەن ستۋدەنتتەر اراسىندا «ءتورتىنشى ونەركاسىپتىك ريەۆوليۋسيا جاعدايىنداعى دامۋدىڭ جاڭا...
