عابيت مۇسىرەپوۆ «انانىڭ اناسى»
عابيت مۇسىرەپوۆ «انانىڭ اناسى» (7 - سىنىپ)
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك. ع. مۇسىرەپوۆ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا توقتالۋ، اڭگىمەنىڭ مازمۇنىن مەڭگەرتۋ، تاقىرىبىن، يدەياسىن اشۋ، اڭىز تۋرالى ادەبي - تەوريالىق ۇعىمدارىن كەڭەيتۋ؛ دامىتۋشىلىق. دۇنيەتانىمىن، قابىلداۋىن، قيالىن، وبرازدى ويلاۋىن دامىتۋ. تاربيەلىك. انالاردى سىيلاۋعا، قۇرمەتتەۋگە، اتالى سوزگە توقتاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ءادىس – ءتاسىلى: بايانداۋ، تالداۋ، پروبلەمالى ىزدەنىس
كورنەكىلىگى: سلايد، ماقال - ماتەلدەر
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ.
وقۋشىلارمەن امانداسىپ، تۇگەندەۋ. ساباققا نازار اۋدارتۋ.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
س. مۇقانوۆ «ساياتشى وراز» اڭگىمەسىن مازمۇنداۋ.
3. وتكەن تاقىرىپتى پىسىقتاۋ.
سۇراقتار ارقىلى.
1. س. مۇقانوۆ جايلى نە بىلەمىز؟
2. شىعارمالارىن اتا.
3.«ەسىل بويىندا» اڭگىمەسى نە جايىندا؟
4.«ساياتشى وراز» اڭگىمەسى قاي شىعارمادان الىنعان؟
5. اڭگىمەنىڭ كومپوزيسياسىن باياندا.
4. ساباقتىڭ ماقساتىن قويۋ.
5. جاڭا ساباق.
كىرىسپە.
عابيت ماحمۇت ۇلى مۇسىرەپوۆ 1902 جىلى 22 ناۋرىزدا سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، جامبىل اۋدانى، ع. مۇسىرەپوۆ اۋىلىندا دۇنيەگە كەلەدى. 1908 - 1910 ج اۋىل مەكتەبىنەن ءدارىس الىپ، ءدىني ساۋات اشقان. 1916 - 1918 ج ەكى سىنىپتىق اۋىلدىق ورىس مەكتەبىندە، 1918 - 1921 ج جوعارى باستاۋىش مەكتەبىندە، 1923 - 26ج ورىنبور قالاسىندا رابفاكتا وقىعان. ومبى اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتىن بىتىرگەن. (1926). 1927 - 1928ج بۋراباي ورمان شار. تەحنيكۋمىندا وقىتۋشى، 1928 - 32ج قازاقستان مەملەكەتتىك باسپاسىنىڭ باس رەداكتورى، 1933 - 34 ج سول كەزدەگى قازاق اكسر وقۋ حالىق كوميسسارياتىنىڭ وقۋ سەكتور مەڭگەرۋشىسى، 1934 - 36 ج «قازاق ادەبيەتى»، «سوسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، 1938 - 55 ج ءبىرىڭعاي شىعارماشىلىق جۇمىسپەن اينالىسقان.
شىعارمالارىن جانرلىق تۇرلەرىنە قاراي بىلايشا توپتاستىرۋعا بولادى.
اڭگىمەلەرى: «انانىڭ اناسى»، «ەر انا»، «تالپاق تاناۋ»
پوۆەستەرى: «قوس شالقار»، «تۋلاعان تولقىندا»
روماندارى: «قازاق سولداتى»، «ويانعان ولكە»، «ۇلپان»
درامالارى: «قىز جىبەك»، «قوزى كورپەش - بايان سۇلۋ»
باللادالارى: «جاپون باللاداسى»
عىلىمي ەڭبەكتەرى: «زامان جانە ادەبيەت»، «سۋرەتكەر پارىزى»، «ءداۋىر ديدارى»
سونداي - اق «كەزدەسپەي كەتكەن ءبىر بەينە» پروزالىق پوەماسى بار. ع. مۇسىرەپوۆ قوعام قايراتكەرى رەتىندە 1932 جىلى حالىقتىڭ باسىنا تونگەن اشتىق ناۋبەتى جايىندا رەسپۋبليكاعا تانىمال ادامدارمەن بىرلەسىپ، بكپ قازاق ولكەلىك كوميتەتىنە «بەسەۋدىڭ حاتىن» جولدادى. و. گەنريدىڭ، م. گوركييدىڭ، م. شولوحوۆتىڭ، ا. سافونوۆتىڭ پەسالارىن قازاق تىلىنە اۋداردى.
نەگىزگى ءبولىم.
ءماتىن مازمۇنىمەن تانىستىرۋ. كوركەم تىلمەن بايانداۋ.
«انانىڭ اناسى» اڭگىمەسىنىڭ تاقىرىبى - بۇكىل تىرشىلىكتىڭ يەسى انانىڭ الدىندا باس يۋ. يدەياسى - انالاردى قادىرلەۋ، قۇرمەتتەۋ.
«انانىڭ اناسى» اڭگىمەسىنىڭ كومپوزيسياسى:
شىعارمانىڭ ەكسپوزيسياسى. وقيعا اق باس، سوقىر قارت ايتىلەستىڭ: «وقىڭدار، شۋلاپ!» دەپ قويىپ، ىركىت ساباسىنداي ىركىلدەگەن مولدا مەن ساۋداگەر رامازانعا ەرتەدە وتكەن وقيعانى جاڭعىرتىپ ايتاتىن اڭگىمەسىنەن باستالادى.
بايلانىس: جالپاق بالۋاننىڭ ەرگەنەكتى ەلىن شابۋعا اتتانۋى، قالىڭ جىلقىنى بارىمتالاۋى، تەزەك تەرىپ كەلە جاتقان جاس قىزدى ولجالاۋى.
شيەلەنىسۋ: ىزدەپ كەلىپ قىزىن اراشالاي الماعان جىلقىشىنىڭ مەرت بولۋى، ارتىنان قۋىپ كەلگەن قىز اناسىنىڭ بارىمتاشىلاردىڭ الدىن وراپ الۋى.
شارىقتاۋ شەگى: اۋمەسەر كەيكىنىڭ ۇكىمى - قىزدى شەشەسىمەن بىرگە ات جالىنا وڭگەرتىپ، كۇڭدىككە الىپ كەتۋ.
وقيعانىڭ شەشىمى: سوزدەن جەڭىلىپ، ويعا شومىپ، توسىلىپ قالعان جالپاق بالۋان انا مەن قىزىنا بوستاندىق بەرۋى.
ادەبي - تەوريالىق ۇعىمدارعا توقتالۋ.
شىعارمانىڭ ارقاۋى دەگەنىمىز – وقيعا جەلىسى، ونىڭ دامۋى.
سيۋجەتتى شىعارمالار دەگەنىمىز - باتىرلار جىرى ەرتەگىلەر، اڭگىمە، حيكايات، روماندار. سيۋجەتسىز شىعارمالار - كوڭىل كۇيگە بايلانىستى ولەڭ.
اڭىز. ەپوستىڭ كونە تۇرلەرىنىڭ ءبىرى - اڭىز. بۇل دا ميف سەكىلدى، اسىرەسە، قيال ارالاسقان فانتاستيكالىق حيكايا. ءبىراق ميفتەن وزگەشەلىگى - اڭىزدىڭ نەگىزىندە شىندىققا جاناسىمدى، كوبىنە ءتىپتى، ومىردە بولعان، حالىق جادىندا ساقتالعان وقشاۋ وقيعالار جاتادى. ءار حالىقتىڭ تاريحىنداعى الدەبىر ابزال ادامدار، اسا كورنەكتى قايراتكەرلەر حاقىندا دا تالاي اڭىزدار تۋعان.
ع. مۇسىرەپوۆتىڭ بۇل اڭگىمەسىنىڭ اڭىز دەپ ايتىلۋىنىڭ ءبىر سەبەبى - ايتىلەستىڭ اڭىزعا اينالعان ادامداردىڭ باسىنان وتكەن ۋاقيعانى اڭگىمەلەۋى.
تۇسىنگەنىن تەكسەرۋ.
جالپاق باتىرعا، اناعا ۇلگى بويىنشا وبرازدىق تالداۋ جاساۋ.
1. كەيىپكەردىڭ پورترەتى.
2. كەيىپكەردىڭ مىنەزى.
3. ۇنامدى نەمەسە ۇنامسىز ءىس - ارەكەتى.
4. ماقساتى.
پروبلەمالىق وي تاستاۋ.
1. وقۋشىلار، اڭگىمەدەن تاريحي شىندىققا لايىق سالت - داستۇرلەردىڭ قانداي تۇرلەرىن كەزدەستىردىڭدەر؟
2. جالپاق بالۋاننىڭ ورنىندا ءوزىڭىز بولساڭىز، نە ىستەر ەدىڭىز؟
3. شىعارمادا قاي ەپيزود سىزگە ەرەكشە اسەر ەتتى؟
داپتەرمەن جۇمىس. ماتىندەگى تىرەك سوزدەردى جازىپ شىعۋ.
انا تۋرالى قانداي ماقال - ماتەلدەردى بىلەمىز؟
انا تاقىرىبىنداعى ءبىر ءان شىرقايىق.
6. ءبىلىمدى بەكىتۋ.
«سويلەمدى جالعاستىر» ويىنى
1. عابيت مۇسىرەپوۆ –
2. ع. مۇسىرەپوۆ شىعارمالارىن...
3. «انانىڭ اناسى» اڭگىمەسى -
4. اڭىز دەگەنىمىز –
5. شىعارمانىڭ تاريحپەن بايلانىسۋ سەبەبى -
6. شىعارما كەيىپكەرلەرى –
7. باعالاۋ.
كەرى بايلانىستىڭ بولۋى.
8. ءۇي تاپسىرماسى.
ا) اڭگىمەنى وقىپ، مازمۇنداۋ.
ءا) 150 سوزدەن تۇراتىن «انا ماحابباتى» تاقىرىبىندا ويتولعاۋ جازۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك. ع. مۇسىرەپوۆ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا توقتالۋ، اڭگىمەنىڭ مازمۇنىن مەڭگەرتۋ، تاقىرىبىن، يدەياسىن اشۋ، اڭىز تۋرالى ادەبي - تەوريالىق ۇعىمدارىن كەڭەيتۋ؛ دامىتۋشىلىق. دۇنيەتانىمىن، قابىلداۋىن، قيالىن، وبرازدى ويلاۋىن دامىتۋ. تاربيەلىك. انالاردى سىيلاۋعا، قۇرمەتتەۋگە، اتالى سوزگە توقتاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ءادىس – ءتاسىلى: بايانداۋ، تالداۋ، پروبلەمالى ىزدەنىس
كورنەكىلىگى: سلايد، ماقال - ماتەلدەر
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ.
وقۋشىلارمەن امانداسىپ، تۇگەندەۋ. ساباققا نازار اۋدارتۋ.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
س. مۇقانوۆ «ساياتشى وراز» اڭگىمەسىن مازمۇنداۋ.
3. وتكەن تاقىرىپتى پىسىقتاۋ.
سۇراقتار ارقىلى.
1. س. مۇقانوۆ جايلى نە بىلەمىز؟
2. شىعارمالارىن اتا.
3.«ەسىل بويىندا» اڭگىمەسى نە جايىندا؟
4.«ساياتشى وراز» اڭگىمەسى قاي شىعارمادان الىنعان؟
5. اڭگىمەنىڭ كومپوزيسياسىن باياندا.
4. ساباقتىڭ ماقساتىن قويۋ.
5. جاڭا ساباق.
كىرىسپە.
عابيت ماحمۇت ۇلى مۇسىرەپوۆ 1902 جىلى 22 ناۋرىزدا سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، جامبىل اۋدانى، ع. مۇسىرەپوۆ اۋىلىندا دۇنيەگە كەلەدى. 1908 - 1910 ج اۋىل مەكتەبىنەن ءدارىس الىپ، ءدىني ساۋات اشقان. 1916 - 1918 ج ەكى سىنىپتىق اۋىلدىق ورىس مەكتەبىندە، 1918 - 1921 ج جوعارى باستاۋىش مەكتەبىندە، 1923 - 26ج ورىنبور قالاسىندا رابفاكتا وقىعان. ومبى اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتىن بىتىرگەن. (1926). 1927 - 1928ج بۋراباي ورمان شار. تەحنيكۋمىندا وقىتۋشى، 1928 - 32ج قازاقستان مەملەكەتتىك باسپاسىنىڭ باس رەداكتورى، 1933 - 34 ج سول كەزدەگى قازاق اكسر وقۋ حالىق كوميسسارياتىنىڭ وقۋ سەكتور مەڭگەرۋشىسى، 1934 - 36 ج «قازاق ادەبيەتى»، «سوسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، 1938 - 55 ج ءبىرىڭعاي شىعارماشىلىق جۇمىسپەن اينالىسقان.
شىعارمالارىن جانرلىق تۇرلەرىنە قاراي بىلايشا توپتاستىرۋعا بولادى.
اڭگىمەلەرى: «انانىڭ اناسى»، «ەر انا»، «تالپاق تاناۋ»
پوۆەستەرى: «قوس شالقار»، «تۋلاعان تولقىندا»
روماندارى: «قازاق سولداتى»، «ويانعان ولكە»، «ۇلپان»
درامالارى: «قىز جىبەك»، «قوزى كورپەش - بايان سۇلۋ»
باللادالارى: «جاپون باللاداسى»
عىلىمي ەڭبەكتەرى: «زامان جانە ادەبيەت»، «سۋرەتكەر پارىزى»، «ءداۋىر ديدارى»
سونداي - اق «كەزدەسپەي كەتكەن ءبىر بەينە» پروزالىق پوەماسى بار. ع. مۇسىرەپوۆ قوعام قايراتكەرى رەتىندە 1932 جىلى حالىقتىڭ باسىنا تونگەن اشتىق ناۋبەتى جايىندا رەسپۋبليكاعا تانىمال ادامدارمەن بىرلەسىپ، بكپ قازاق ولكەلىك كوميتەتىنە «بەسەۋدىڭ حاتىن» جولدادى. و. گەنريدىڭ، م. گوركييدىڭ، م. شولوحوۆتىڭ، ا. سافونوۆتىڭ پەسالارىن قازاق تىلىنە اۋداردى.
نەگىزگى ءبولىم.
ءماتىن مازمۇنىمەن تانىستىرۋ. كوركەم تىلمەن بايانداۋ.
«انانىڭ اناسى» اڭگىمەسىنىڭ تاقىرىبى - بۇكىل تىرشىلىكتىڭ يەسى انانىڭ الدىندا باس يۋ. يدەياسى - انالاردى قادىرلەۋ، قۇرمەتتەۋ.
«انانىڭ اناسى» اڭگىمەسىنىڭ كومپوزيسياسى:
شىعارمانىڭ ەكسپوزيسياسى. وقيعا اق باس، سوقىر قارت ايتىلەستىڭ: «وقىڭدار، شۋلاپ!» دەپ قويىپ، ىركىت ساباسىنداي ىركىلدەگەن مولدا مەن ساۋداگەر رامازانعا ەرتەدە وتكەن وقيعانى جاڭعىرتىپ ايتاتىن اڭگىمەسىنەن باستالادى.
بايلانىس: جالپاق بالۋاننىڭ ەرگەنەكتى ەلىن شابۋعا اتتانۋى، قالىڭ جىلقىنى بارىمتالاۋى، تەزەك تەرىپ كەلە جاتقان جاس قىزدى ولجالاۋى.
شيەلەنىسۋ: ىزدەپ كەلىپ قىزىن اراشالاي الماعان جىلقىشىنىڭ مەرت بولۋى، ارتىنان قۋىپ كەلگەن قىز اناسىنىڭ بارىمتاشىلاردىڭ الدىن وراپ الۋى.
شارىقتاۋ شەگى: اۋمەسەر كەيكىنىڭ ۇكىمى - قىزدى شەشەسىمەن بىرگە ات جالىنا وڭگەرتىپ، كۇڭدىككە الىپ كەتۋ.
وقيعانىڭ شەشىمى: سوزدەن جەڭىلىپ، ويعا شومىپ، توسىلىپ قالعان جالپاق بالۋان انا مەن قىزىنا بوستاندىق بەرۋى.
ادەبي - تەوريالىق ۇعىمدارعا توقتالۋ.
شىعارمانىڭ ارقاۋى دەگەنىمىز – وقيعا جەلىسى، ونىڭ دامۋى.
سيۋجەتتى شىعارمالار دەگەنىمىز - باتىرلار جىرى ەرتەگىلەر، اڭگىمە، حيكايات، روماندار. سيۋجەتسىز شىعارمالار - كوڭىل كۇيگە بايلانىستى ولەڭ.
اڭىز. ەپوستىڭ كونە تۇرلەرىنىڭ ءبىرى - اڭىز. بۇل دا ميف سەكىلدى، اسىرەسە، قيال ارالاسقان فانتاستيكالىق حيكايا. ءبىراق ميفتەن وزگەشەلىگى - اڭىزدىڭ نەگىزىندە شىندىققا جاناسىمدى، كوبىنە ءتىپتى، ومىردە بولعان، حالىق جادىندا ساقتالعان وقشاۋ وقيعالار جاتادى. ءار حالىقتىڭ تاريحىنداعى الدەبىر ابزال ادامدار، اسا كورنەكتى قايراتكەرلەر حاقىندا دا تالاي اڭىزدار تۋعان.
ع. مۇسىرەپوۆتىڭ بۇل اڭگىمەسىنىڭ اڭىز دەپ ايتىلۋىنىڭ ءبىر سەبەبى - ايتىلەستىڭ اڭىزعا اينالعان ادامداردىڭ باسىنان وتكەن ۋاقيعانى اڭگىمەلەۋى.
تۇسىنگەنىن تەكسەرۋ.
جالپاق باتىرعا، اناعا ۇلگى بويىنشا وبرازدىق تالداۋ جاساۋ.
1. كەيىپكەردىڭ پورترەتى.
2. كەيىپكەردىڭ مىنەزى.
3. ۇنامدى نەمەسە ۇنامسىز ءىس - ارەكەتى.
4. ماقساتى.
پروبلەمالىق وي تاستاۋ.
1. وقۋشىلار، اڭگىمەدەن تاريحي شىندىققا لايىق سالت - داستۇرلەردىڭ قانداي تۇرلەرىن كەزدەستىردىڭدەر؟
2. جالپاق بالۋاننىڭ ورنىندا ءوزىڭىز بولساڭىز، نە ىستەر ەدىڭىز؟
3. شىعارمادا قاي ەپيزود سىزگە ەرەكشە اسەر ەتتى؟
داپتەرمەن جۇمىس. ماتىندەگى تىرەك سوزدەردى جازىپ شىعۋ.
انا تۋرالى قانداي ماقال - ماتەلدەردى بىلەمىز؟
انا تاقىرىبىنداعى ءبىر ءان شىرقايىق.
6. ءبىلىمدى بەكىتۋ.
«سويلەمدى جالعاستىر» ويىنى
1. عابيت مۇسىرەپوۆ –
2. ع. مۇسىرەپوۆ شىعارمالارىن...
3. «انانىڭ اناسى» اڭگىمەسى -
4. اڭىز دەگەنىمىز –
5. شىعارمانىڭ تاريحپەن بايلانىسۋ سەبەبى -
6. شىعارما كەيىپكەرلەرى –
7. باعالاۋ.
كەرى بايلانىستىڭ بولۋى.
8. ءۇي تاپسىرماسى.
ا) اڭگىمەنى وقىپ، مازمۇنداۋ.
ءا) 150 سوزدەن تۇراتىن «انا ماحابباتى» تاقىرىبىندا ويتولعاۋ جازۋ.
You Might Also Like
