عۇمار قاراش
عۇمار قاراش – اقىن، قوعام قايراتكەرى، ءدىندار، اراب، پارسى، تۇركى تىلدەرىن جەتىك مەڭگەرگەن اعارتۋشى، عۇلاما. 1875 جىلى باتىس قازاقستان وبلىسى جانىبەك اۋدانى، قىرقۇدىق ەلدى مەكەنىندە دۇنيەگە كەلگەن.
ءوز داۋىرىندەگى وزەكتى ماسەلەلەردى تولعاعان قالامگەر «قازاقستان»، «دۇرىستىق جولى» سياقتى گازەتتەر مەن «ءمۇعالىم» جۋرنالىن شىعارۋ ىسىنە بىلەك سىبانا ارالاسقان.
ونىڭ 1910-1918 جىلداردا قازان، ءۇپى (ۋفا)، ورىنبور قالالارىنان «ويعا كەلگەن پىكىرلەرىم»، «بالا تۇلپار»، «قارلىعاش»، «ورنەك»، «تۋمىش»، «بادەل-حاجى»، «اعا تۇلپار»، «تۇرىمتاي» سياقتى ولەڭ كىتاپتارى مەن پروزالىق-فيلوسوفيالىق تولعانىستارى جارىق كوردى. سونىمەن قاتار ەل اۋزىندا جۇرگەن اقىن، جىراۋلار مۇراسىن، ەپوستىق جىرلاردى جيناپ، جاريالاۋدا ەلەۋلى ىستەر اتقاردى.
قازاقستاننىڭ باتىس وڭىرىنە تاراعان باتىرلىق جىر مۇرالاردى جيناستىرىپ، 1910-1912 جىلدارى ورىنبور قالاسىنان «شايىر»، ياكي قازاق اقىندارىنىڭ باستى جىرلارى»، «كوكسىلدەر»، ياكي بۇرىنعى مىرزا ۇلى ءھام نوعايلى باتىرلارى ۋا عايري ماعىنالى جىرلار» دەگەن ەكى جيناق شىعارادى. «شايىر» جيناعىنا بايتوق، جانۇزاق، دوسپامبەت، قازتۋعان، شالگەز، اسەت، شاڭگەرەي شىعارمالارىن، شەشەندىك سوزدەر مەن «ەر شوبان»، «ءادىل سۇلتان» سياقتى جىرلاردى – جيىرمادان اسا ادەبي مۇرانى توپتاستىرعان.
عۇمار قاراش XX عاسىردىڭ باس كەزىندە قازاق دالاسىنا كەڭ تاراعان «ايقاپ»، «ءمۇعالىم»، «شورا» جۋرنالدارى مەن «قازاقستان»، «ۇران»، «دۇرىستىق جولى»، «قازاق دۇرىستىعى» سياقتى گازەتتەردە سول ءداۋىردىڭ كوكەيكەستى ماسەلەلەرى حاقىندا ولەڭدەر مەن ماقالالار جاريالاپ، مەرزىمدى باسپا ءسوز بەتىندە ءجيى كورىندى.
عۇمار قاراش الاش قوزعالىسىنا بەلسەنە ارالاستى. ءاليحان بوكەيحان باستاعان ۇكىمەت قۇرىلعان كەزدە قاراش قازى، ياعني جوعارى سوت بولىپ سايلاندى. كەيىن الاشوردا تاراپ، بوكەي وبلىسىندا كەڭەس وكىمەتى ورناعان كەزدە عۇمار قاراش اعارتۋ، باسپا ءىسى جۇمىستارىنا ارالاسادى. 1921 جىلى 12 ساۋىردە قۇنانشاپقان دەگەن جەردە جەندەتتەر قولىنان ايۋاندىقپەن ولتىرىلەدى.
You Might Also Like
-
ورتا ءجۇزدىڭ اتى شۋلى بيلەرى جانىبەك، قاز داۋىستى قازىبەك پەن قانجىعالى الىبەك باتىر ەل ارالاپ كەلە جاتقاندا ولارعا ءبىر قاريا كەزدەسەدى.
