ءىلياس جانسۇگىروۆ "كۇي پوەماسى"
ءىلياس جانسۇگىروۆ «كۇي» پوەماسى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءىلياس جانسۇگىروۆ. «كۇي» پوەماسى («بوزىنگەن» كۇيى)
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) پوەمانىڭ سيۋجەتتىك نەگىزىنە الىنعان كۇي اڭىزىنىڭ مازمۇنىن، قوبىزشى تارتقان «بوزىنگەن» كۇيى، ونىڭ كۇي تارتۋ شەبەرلىگىن تەرەڭىرەك ۇعىندىرۋ
ءا) شىعارمانى تالداۋ ارقىلى وقۋشىنىڭ سىني ويلاۋ داعدىلارىن، بىلىكتىلىك قابىلەتتەرىن، ءتىلىن، شىعارماشىلىق قۇزىرەتتىلىكتەرىن دامىتۋ
ب) ونەر قۇدىرەتىن باعالاۋعا، حالقىمىزدىڭ مادەني مۇراسىن قۇرمەتتەۋگە، قازاقتىڭ كۇي ونەرى مەن كۇيشىلىگىنىڭ قۇدىرەتىن سەزىنە بىلۋگە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ەسكە ءتۇسىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، سالىستىرۋ، ىزدەنۋ، تالداۋ
ءپانارالىق بايلانىس: مۋزىكا
كورنەكىلىكتەر: سلايدتار، ينتەراكتيۆتى تاقتا، سىزبالار، كەسپە قاعازدار
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ
1. وقۋشىلارمەن تانىسۋ ترەنينگىن وتكىزۋ
2. توپقا ءبولۋ (3 توپ «بىلىمدىلەر»، «العىرلار»، «دارىندىلار»)
3. ءار توپقا باعالاۋ پاراعىن تاراتۋ
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
1. ءىلياس جانسۇگىروۆ قاشان دۇنيەگە كەلدى؟
2. ءىلياس جانسۇگىروۆ قايدا دۇنيەگە كەلدى؟
3. اكەسى جانسۇگىر قانداي ادام بولعان؟
4. ءىلياس جانسۇگىروۆ 1911 جىلى قانداي مەكتەپتى ءبىتىردى؟
5. ءىلياس جانسۇگىروۆ ماسكەۋگە وقۋعا قاشان اتتاندى؟
6. ماسكەۋدەگى وقۋىن قاي جىلى ءبىتىردى؟
7. قانداي ماماندىق الىپ شىقتى؟
8. تاشكەنتتە قانداي وقۋ ورنىندا وقىدى؟
9. ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ قانداي شىعارمالارى بار؟
توپتاستىرۋ (ءار توپقا)
1894جىلى
الماتى، اقسۋ
ءبىلىمدى، ونەرلى
باستاۋىش
1925جىلى
1928جىلى
جۋرناليست
قاز.- قىر. ينست.
«كۇي»، «كۇيشى»
«قۇلاگەر»
ساكەن، ءىلياس، بەيىمبەتتەردىڭ قازاق ادەبيەتىنىڭ «ءۇش بايتەرەگى» دەپ اتالۋى تۋرالى اڭگىمەلەۋ.
ءىىى جاڭا ساباق
- ءىلياستىڭ قانداي شىعارماسىن وقىدىق؟
- بۇگىنگى ساباعىمىزدا وقىعان پوەما بويىنشا ءتۇرلى تاپسىرمالارمەن جۇمىس جاسايمىز.
1 - تاپسىرما
1 - توپ. مولىقباي قوبىزشى تارتقان ەرەكشە كۇي جونىندە پوەمادا نە ايتىلعان؟
2 - توپ. كۇتىمدە تۇرعان ىنگەننىڭ ماڭعاز، سۇلۋ ءمۇسىنى جايلى اڭگىمەلە.
3 - توپ. “بوزىنگەن” كۇيى تۋرالى اڭىزدى ايتىپ بەر.
بارلىعىنا: ساتىلعان ىنگەننىڭ باسىنداعى جاعدايدى جانە ونىڭ زارىن اقىن قالاي سۋرەتتەگەن؟ (قاعازعا ءتۇسىرۋ)
قوبىزبەن ورىندالاتىن «بوزىنگەن» كۇيىن تىڭداۋ
- كۇيدى تىڭداپ وتىرىپ قانداي اسەر الدىڭدار؟
كۇي - قازاقتىڭ دومبىرا، قوبىز سياقتى ۇلتتىق اسپاپتارىمەن ورىندالاتىن شىعارما.
كۇيشى – كۇيدى ورىنداۋشى، حالىققا جەتكىزۋشى ادام.
كۇيشىلەر: قۇرمانعازى ساعىرباي ۇلى، دينا نۇرپەيىسوۆا، قارشىعا احمەدياروۆ، ايگۇل ۇلكەنبايەۆا، ت. ب (سلايدتان سۋرەتتەرىن كورسەتۋ)
ۇلتتىق اسپاپتار: دومبىرا، قوبىز، سازسىرناي، شاڭقوبىز، جەتىگەن، ت. ب. (سلايدتان سۋرەتتەرىن كورسەتۋ)
2 - تاپسىرما
1. “بوزىنگەن” كۇيىنىڭ تاريحىنا ۇقساس اڭىز بىلەسىڭدەر مە؟
2. كۇيدىڭ ادام دەنساۋلىعى ءۇشى نەمەسە ءتورت تۇلىك مال ءۇشىن پايداسى بار دەپ ويلايسىڭ با؟
3. پوەما وزىڭە قالاي اسەر ەتتى؟
3 - تاپسىرما
1 - توپ. مولىقباي كۇيشىنىڭ كۇي تارتۋىن اسەرلى سۋرەتتەيتىن شۋماقتارىن وقۋلىقتان تاۋىپ وقى
2 - توپ. بوتاسىنان ايىرىلعان بوزىنگەننىڭ ءحالىن سۋرەتتەيتىن شۋماقتاردى تاۋىپ وقى.
3 - توپ. كۇيدىڭ قۇدىرەتىن، قاسيەتىن سيپاتتايتىن شۋماقتاردى ۇزىندىدەن تاپ.
«ىستىق ورىندىق»
ءۇش توپتان ءۇش وقۋشى شىعارىپ ىستىق ورىندىققا وتىرعىزۋ.
تاعى ءۇش وقۋشى شىعارىپ قارسى توپقا سۇراق قويعىزۋ.
- مولىقباي قوبىزشى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟ ول ومىردە بولعان ادام با؟
جەتىسۋدىڭ جورعاسى، زامانىنىڭ ونەرپازى، بارماعىنان بال تامعان قوبىزشى، كۇيشى، اقىن، ولەڭشى، باقسى - بالگەر، قۇمالاقشى، سال - سەرى مولىقباي بايساق ۇلى 1857 جىلى تۋعان. 1927 جىلى ءىلياس جانسۇگىروۆ پەن مۇحتار اۋەزوۆ قوبىزشى مولىقبايدى ارنايى ىزدەپ كەلىپ، امانتەكشە جايلاۋىندا كەزىگىپ، تارتقان كۇيلەرىن تىڭدايدى. سول ساپاردان ءىلياس جانسۇگىروۆ «كۇي» پوەماسىن جازىپ، «جاڭا مادەنيەت» جۋرنالىنا 1929 جىلى باستىرىپ شىعارادى.، مولىقباي ءىش اۋرۋىنان 1930 جىلى كوكەك ايىنىڭ 30 - ىندا 73 مۇشەل جاسىندا قايتىس بولىپ كەتەدى. قۇلاگەر اقىن ءىلياس جانسۇگىر ۇلىنىڭ قۇلاعىنا ازان شاقىرىپ، «ءقىزىرىلياس» دەپ ەسىمىن قويىپ، كىندىك اكەسى سانالاتىن قوبىزشى بايساق ۇلى مولىقبايدىڭ قايتىس بولعانىنا بيىل 82 جىل تولدى.
ءىV قورىتىندى
1. پوەمانىڭ قۇرىلىسىنا، پوەتيكالىق تىلىنە تالداۋ
2. “قازاقتىڭ كۇيى - قازاقتىڭ جانى” تاقىرىبىندا سۇراق - جاۋاپ تۇرىندە اڭگىمە قۇراڭدار.
V ۇيگە تاپسىرما
1. پوەمادان ءۇزىندى جاتتاۋ
2. “كۇي كۇشتى، تاۋدى - تاستى بۇزاتۇعىن...” دەگەن اقىننىڭ ويىن سەن قالاي جالعاستىرار ەدىڭ؟
باعالاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءىلياس جانسۇگىروۆ. «كۇي» پوەماسى («بوزىنگەن» كۇيى)
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) پوەمانىڭ سيۋجەتتىك نەگىزىنە الىنعان كۇي اڭىزىنىڭ مازمۇنىن، قوبىزشى تارتقان «بوزىنگەن» كۇيى، ونىڭ كۇي تارتۋ شەبەرلىگىن تەرەڭىرەك ۇعىندىرۋ
ءا) شىعارمانى تالداۋ ارقىلى وقۋشىنىڭ سىني ويلاۋ داعدىلارىن، بىلىكتىلىك قابىلەتتەرىن، ءتىلىن، شىعارماشىلىق قۇزىرەتتىلىكتەرىن دامىتۋ
ب) ونەر قۇدىرەتىن باعالاۋعا، حالقىمىزدىڭ مادەني مۇراسىن قۇرمەتتەۋگە، قازاقتىڭ كۇي ونەرى مەن كۇيشىلىگىنىڭ قۇدىرەتىن سەزىنە بىلۋگە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ەسكە ءتۇسىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، سالىستىرۋ، ىزدەنۋ، تالداۋ
ءپانارالىق بايلانىس: مۋزىكا
كورنەكىلىكتەر: سلايدتار، ينتەراكتيۆتى تاقتا، سىزبالار، كەسپە قاعازدار
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ
1. وقۋشىلارمەن تانىسۋ ترەنينگىن وتكىزۋ
2. توپقا ءبولۋ (3 توپ «بىلىمدىلەر»، «العىرلار»، «دارىندىلار»)
3. ءار توپقا باعالاۋ پاراعىن تاراتۋ
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
1. ءىلياس جانسۇگىروۆ قاشان دۇنيەگە كەلدى؟
2. ءىلياس جانسۇگىروۆ قايدا دۇنيەگە كەلدى؟
3. اكەسى جانسۇگىر قانداي ادام بولعان؟
4. ءىلياس جانسۇگىروۆ 1911 جىلى قانداي مەكتەپتى ءبىتىردى؟
5. ءىلياس جانسۇگىروۆ ماسكەۋگە وقۋعا قاشان اتتاندى؟
6. ماسكەۋدەگى وقۋىن قاي جىلى ءبىتىردى؟
7. قانداي ماماندىق الىپ شىقتى؟
8. تاشكەنتتە قانداي وقۋ ورنىندا وقىدى؟
9. ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ قانداي شىعارمالارى بار؟
توپتاستىرۋ (ءار توپقا)
1894جىلى
الماتى، اقسۋ
ءبىلىمدى، ونەرلى
باستاۋىش
1925جىلى
1928جىلى
جۋرناليست
قاز.- قىر. ينست.
«كۇي»، «كۇيشى»
«قۇلاگەر»
ساكەن، ءىلياس، بەيىمبەتتەردىڭ قازاق ادەبيەتىنىڭ «ءۇش بايتەرەگى» دەپ اتالۋى تۋرالى اڭگىمەلەۋ.
ءىىى جاڭا ساباق
- ءىلياستىڭ قانداي شىعارماسىن وقىدىق؟
- بۇگىنگى ساباعىمىزدا وقىعان پوەما بويىنشا ءتۇرلى تاپسىرمالارمەن جۇمىس جاسايمىز.
1 - تاپسىرما
1 - توپ. مولىقباي قوبىزشى تارتقان ەرەكشە كۇي جونىندە پوەمادا نە ايتىلعان؟
2 - توپ. كۇتىمدە تۇرعان ىنگەننىڭ ماڭعاز، سۇلۋ ءمۇسىنى جايلى اڭگىمەلە.
3 - توپ. “بوزىنگەن” كۇيى تۋرالى اڭىزدى ايتىپ بەر.
بارلىعىنا: ساتىلعان ىنگەننىڭ باسىنداعى جاعدايدى جانە ونىڭ زارىن اقىن قالاي سۋرەتتەگەن؟ (قاعازعا ءتۇسىرۋ)
قوبىزبەن ورىندالاتىن «بوزىنگەن» كۇيىن تىڭداۋ
- كۇيدى تىڭداپ وتىرىپ قانداي اسەر الدىڭدار؟
كۇي - قازاقتىڭ دومبىرا، قوبىز سياقتى ۇلتتىق اسپاپتارىمەن ورىندالاتىن شىعارما.
كۇيشى – كۇيدى ورىنداۋشى، حالىققا جەتكىزۋشى ادام.
كۇيشىلەر: قۇرمانعازى ساعىرباي ۇلى، دينا نۇرپەيىسوۆا، قارشىعا احمەدياروۆ، ايگۇل ۇلكەنبايەۆا، ت. ب (سلايدتان سۋرەتتەرىن كورسەتۋ)
ۇلتتىق اسپاپتار: دومبىرا، قوبىز، سازسىرناي، شاڭقوبىز، جەتىگەن، ت. ب. (سلايدتان سۋرەتتەرىن كورسەتۋ)
2 - تاپسىرما
1. “بوزىنگەن” كۇيىنىڭ تاريحىنا ۇقساس اڭىز بىلەسىڭدەر مە؟
2. كۇيدىڭ ادام دەنساۋلىعى ءۇشى نەمەسە ءتورت تۇلىك مال ءۇشىن پايداسى بار دەپ ويلايسىڭ با؟
3. پوەما وزىڭە قالاي اسەر ەتتى؟
3 - تاپسىرما
1 - توپ. مولىقباي كۇيشىنىڭ كۇي تارتۋىن اسەرلى سۋرەتتەيتىن شۋماقتارىن وقۋلىقتان تاۋىپ وقى
2 - توپ. بوتاسىنان ايىرىلعان بوزىنگەننىڭ ءحالىن سۋرەتتەيتىن شۋماقتاردى تاۋىپ وقى.
3 - توپ. كۇيدىڭ قۇدىرەتىن، قاسيەتىن سيپاتتايتىن شۋماقتاردى ۇزىندىدەن تاپ.
«ىستىق ورىندىق»
ءۇش توپتان ءۇش وقۋشى شىعارىپ ىستىق ورىندىققا وتىرعىزۋ.
تاعى ءۇش وقۋشى شىعارىپ قارسى توپقا سۇراق قويعىزۋ.
- مولىقباي قوبىزشى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟ ول ومىردە بولعان ادام با؟
جەتىسۋدىڭ جورعاسى، زامانىنىڭ ونەرپازى، بارماعىنان بال تامعان قوبىزشى، كۇيشى، اقىن، ولەڭشى، باقسى - بالگەر، قۇمالاقشى، سال - سەرى مولىقباي بايساق ۇلى 1857 جىلى تۋعان. 1927 جىلى ءىلياس جانسۇگىروۆ پەن مۇحتار اۋەزوۆ قوبىزشى مولىقبايدى ارنايى ىزدەپ كەلىپ، امانتەكشە جايلاۋىندا كەزىگىپ، تارتقان كۇيلەرىن تىڭدايدى. سول ساپاردان ءىلياس جانسۇگىروۆ «كۇي» پوەماسىن جازىپ، «جاڭا مادەنيەت» جۋرنالىنا 1929 جىلى باستىرىپ شىعارادى.، مولىقباي ءىش اۋرۋىنان 1930 جىلى كوكەك ايىنىڭ 30 - ىندا 73 مۇشەل جاسىندا قايتىس بولىپ كەتەدى. قۇلاگەر اقىن ءىلياس جانسۇگىر ۇلىنىڭ قۇلاعىنا ازان شاقىرىپ، «ءقىزىرىلياس» دەپ ەسىمىن قويىپ، كىندىك اكەسى سانالاتىن قوبىزشى بايساق ۇلى مولىقبايدىڭ قايتىس بولعانىنا بيىل 82 جىل تولدى.
ءىV قورىتىندى
1. پوەمانىڭ قۇرىلىسىنا، پوەتيكالىق تىلىنە تالداۋ
2. “قازاقتىڭ كۇيى - قازاقتىڭ جانى” تاقىرىبىندا سۇراق - جاۋاپ تۇرىندە اڭگىمە قۇراڭدار.
V ۇيگە تاپسىرما
1. پوەمادان ءۇزىندى جاتتاۋ
2. “كۇي كۇشتى، تاۋدى - تاستى بۇزاتۇعىن...” دەگەن اقىننىڭ ويىن سەن قالاي جالعاستىرار ەدىڭ؟
باعالاۋ
You Might Also Like
