سىندارلى وقىتۋ
وقىتۋداعى «كەمبريدج ءتاسىلىنىڭ» ەرەكشەلىگى
قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاندا ءبىلىم بەرۋدىڭ وزىندىك ۇلتتىق ۇلگىسىمەن قوسا ورتا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى الەمدىك جوعارى دەڭگەيگە قول جەتكىزگەن اناعۇرلىم تانىمال وقىتۋ ادىستەمەلەرى اراسىندا كەڭ تاراعان سىندارلى تەوريالىق وقىتۋعا نەگىزدەلگەن ءتاسىل دە ەنگىزىلۋدە. ءبىلىم بەرۋدەگى بۇل ۇدەرىس ءبىلىم پاراديگماسىنىڭ وزگەرۋىمەن قاتار جۇرەدى. ياعني، دايىن ءبىلىم بەرۋگە نەگىزدەلگەن ءداستۇرلى وقىتۋ وزگەرىسكە ۇشىراۋدا. مۇنداي جاعدايدا پەداگوگيكالىق پروسەستىڭ ماڭىزدى قۇرامى وقۋ ىسىندەگى سۋبەكتىلەر – وقىتۋشى مەن وقۋشىنىڭ تۇلعالىق باعىتتالعان ءوزارا ارەكەتى بولىپ تابىلادى. جاڭا ءبىلىم ادىستەمەلەرى بويىنشا ءبىرىنشى ورىنعا بالانىڭ ءبىلىمىن، بىلىگى مەن داعدىسىن ەمەس، ونىڭ تۇلعاسىن، ءبىلىم الۋ ارقىلى دامۋىن قويىپ وتىر. وقىتۋدىڭ قانداي جولى قولدانىلسا دا، قاراستىرىلاتىن ەكى كوزقاراس بار. بىرىنشىدەن، وقۋشىنىڭ جەكە تۇلعا جانە الەۋمەتتىك نىسان رەتىندەگى كەلەشەگى، ەكىنشىدەن، وقىتۋدىڭ وقۋشى مەن ءمۇعالىم اراسىنداعى قارىم - قاتىناس ناتيجەسى رەتىندە قاراستىرىلۋى. ەگەر «جەكە تۇلعا» ۇعىمىنىڭ مازمۇنىن تالداپ، تۇسىنىك بەرەتىن بولساق: «جەكە تۇلعا - بۇل ادامنىڭ پسيحيكالىق، رۋحاني ءمانى، ول، ءارتۇرلى جيناقتالعان قاسيەتتەر جۇيەسىنە ءتان.:
- ادامنىڭ الەۋمەتتىك ماڭىزدى قاسيەتتەرىنىڭ جيىنتىعى؛
- وزىنە جانە وزىمەن - ءوزىنىڭ، دۇنيەگە جانە دۇنيەمەن قاتىناستارىنىڭ جۇيەسى؛
- ءىس جۇزىنە اسىرىلىپ جۇرگەن الەۋمەتتىك رولدەر قىزمەتىنىڭ جۇيەسى، - مىنەز - قۇلىق ارەكەتتەرىنىڭ جيىنتىعى؛
- اينالاداعى قورشاعان الەمدى جانە وندا ءوزىن - ءوزى جەتە ءتۇسىنۋى؛
- قاجەتتىلىك جۇيەسى؛
- شىعارماشىلىق مۇمكىنشىلىگى مەن قابىلەتتەرىنىڭ جيىنتىعى؛
- سىرتقى جاعدايلارعا اسەرىنىڭ جيىنتىعى؛ جانە ت. ب. (گ. ك. سەليەۆكو).
قازىرگى ۋاقىتتا پەداگوگيكا عىلىمىنىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى – بالانىڭ تۇلعالىق دامۋىنا باعىتتالعان جاڭا وقىتۋ تەحنولوگيالارىن شىعارىپ، تاراتۋىندا. پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالار عىلىمعا مىقتاپ ەنگەن. بۇل پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالار وقۋشى تۇلعاسىنىڭ تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋعا، تانىمدىق پروسەستەردى – جادى، ويلاۋ، زەيىن، ەلەستەتۋ قابىلەتىن – دامىتۋعا، وقۋعا جاعىمدى قىزىعۋشىلىق قالىپتاستىرۋعا، بەلسەندى سوزدىك قورىن، اۋىزشا، جازباشا ءتىلىن دامىتۋعا، تۇلعانىڭ قيىندىقتارعا دايار بولۋ جانە ونى جەڭە ءبىلۋ، قارىم - قاتىناس، ويىن، تانىمدىق، قاۋىپسىزدىك، سىيلاسۋ، شىعارماشىلىق، ءوزىن - ءوزى وزەكتىلەندىرۋ، ءوزىن - ءوزى رەتتەۋ قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋعا ىقپال ەتەدى. وقۋشىلار ءوزارا سويلەسۋدىڭ، وقىتا ۇيرەتۋ ويىندارىنىڭ ارتىقشىلىعىن كورەدى. بۇل وقۋشىلاردىڭ ءوز كۇشىنە سەنۋىنە جانە ولاردا وقۋعا جاعىمدى قىزىعۋشىلىق قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتەدى. دارىندى بالالار ساباقتا جۇيەلى تۇردە، ۇنەمى اسا جوعارى كۇردەلىلىك دەڭگەيىندە جۇمىس ىستەۋ مۇمكىندىگىنە يە بولادى، بۇل ولاردىڭ ينتەللەكتۋالدىق قۋاتىن جۇزەگە اسىرۋعا ىقپال ەتەدى.
قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاندا ءبىلىم بەرۋدىڭ وزىندىك ۇلتتىق ۇلگىسىمەن قوسا ورتا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى الەمدىك جوعارى دەڭگەيگە قول جەتكىزگەن اناعۇرلىم تانىمال وقىتۋ ادىستەمەلەرى اراسىندا كەڭ تاراعان سىندارلى تەوريالىق وقىتۋعا نەگىزدەلگەن ءتاسىل دە ەنگىزىلۋدە. ءبىلىم بەرۋدەگى بۇل ۇدەرىس ءبىلىم پاراديگماسىنىڭ وزگەرۋىمەن قاتار جۇرەدى. ياعني، دايىن ءبىلىم بەرۋگە نەگىزدەلگەن ءداستۇرلى وقىتۋ وزگەرىسكە ۇشىراۋدا. مۇنداي جاعدايدا پەداگوگيكالىق پروسەستىڭ ماڭىزدى قۇرامى وقۋ ىسىندەگى سۋبەكتىلەر – وقىتۋشى مەن وقۋشىنىڭ تۇلعالىق باعىتتالعان ءوزارا ارەكەتى بولىپ تابىلادى. جاڭا ءبىلىم ادىستەمەلەرى بويىنشا ءبىرىنشى ورىنعا بالانىڭ ءبىلىمىن، بىلىگى مەن داعدىسىن ەمەس، ونىڭ تۇلعاسىن، ءبىلىم الۋ ارقىلى دامۋىن قويىپ وتىر. وقىتۋدىڭ قانداي جولى قولدانىلسا دا، قاراستىرىلاتىن ەكى كوزقاراس بار. بىرىنشىدەن، وقۋشىنىڭ جەكە تۇلعا جانە الەۋمەتتىك نىسان رەتىندەگى كەلەشەگى، ەكىنشىدەن، وقىتۋدىڭ وقۋشى مەن ءمۇعالىم اراسىنداعى قارىم - قاتىناس ناتيجەسى رەتىندە قاراستىرىلۋى. ەگەر «جەكە تۇلعا» ۇعىمىنىڭ مازمۇنىن تالداپ، تۇسىنىك بەرەتىن بولساق: «جەكە تۇلعا - بۇل ادامنىڭ پسيحيكالىق، رۋحاني ءمانى، ول، ءارتۇرلى جيناقتالعان قاسيەتتەر جۇيەسىنە ءتان.:
- ادامنىڭ الەۋمەتتىك ماڭىزدى قاسيەتتەرىنىڭ جيىنتىعى؛
- وزىنە جانە وزىمەن - ءوزىنىڭ، دۇنيەگە جانە دۇنيەمەن قاتىناستارىنىڭ جۇيەسى؛
- ءىس جۇزىنە اسىرىلىپ جۇرگەن الەۋمەتتىك رولدەر قىزمەتىنىڭ جۇيەسى، - مىنەز - قۇلىق ارەكەتتەرىنىڭ جيىنتىعى؛
- اينالاداعى قورشاعان الەمدى جانە وندا ءوزىن - ءوزى جەتە ءتۇسىنۋى؛
- قاجەتتىلىك جۇيەسى؛
- شىعارماشىلىق مۇمكىنشىلىگى مەن قابىلەتتەرىنىڭ جيىنتىعى؛
- سىرتقى جاعدايلارعا اسەرىنىڭ جيىنتىعى؛ جانە ت. ب. (گ. ك. سەليەۆكو).
قازىرگى ۋاقىتتا پەداگوگيكا عىلىمىنىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى – بالانىڭ تۇلعالىق دامۋىنا باعىتتالعان جاڭا وقىتۋ تەحنولوگيالارىن شىعارىپ، تاراتۋىندا. پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالار عىلىمعا مىقتاپ ەنگەن. بۇل پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالار وقۋشى تۇلعاسىنىڭ تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋعا، تانىمدىق پروسەستەردى – جادى، ويلاۋ، زەيىن، ەلەستەتۋ قابىلەتىن – دامىتۋعا، وقۋعا جاعىمدى قىزىعۋشىلىق قالىپتاستىرۋعا، بەلسەندى سوزدىك قورىن، اۋىزشا، جازباشا ءتىلىن دامىتۋعا، تۇلعانىڭ قيىندىقتارعا دايار بولۋ جانە ونى جەڭە ءبىلۋ، قارىم - قاتىناس، ويىن، تانىمدىق، قاۋىپسىزدىك، سىيلاسۋ، شىعارماشىلىق، ءوزىن - ءوزى وزەكتىلەندىرۋ، ءوزىن - ءوزى رەتتەۋ قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋعا ىقپال ەتەدى. وقۋشىلار ءوزارا سويلەسۋدىڭ، وقىتا ۇيرەتۋ ويىندارىنىڭ ارتىقشىلىعىن كورەدى. بۇل وقۋشىلاردىڭ ءوز كۇشىنە سەنۋىنە جانە ولاردا وقۋعا جاعىمدى قىزىعۋشىلىق قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتەدى. دارىندى بالالار ساباقتا جۇيەلى تۇردە، ۇنەمى اسا جوعارى كۇردەلىلىك دەڭگەيىندە جۇمىس ىستەۋ مۇمكىندىگىنە يە بولادى، بۇل ولاردىڭ ينتەللەكتۋالدىق قۋاتىن جۇزەگە اسىرۋعا ىقپال ەتەدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
بالا تاربيەسىندەگى اتا – انا جاۋاپكەشىلىگى
