ىرىسباي مەن بالداق
كۇن كەشكە اينالسا-اق، شەتكى قۇرىم ءۇيدىڭ قاسىنان كۇڭگىرلەگەن دومبىرانىڭ قوڭىر ءۇنى شىعادى. دومبىرا قوقىر كۇيمەن اقىرىن عانا سارناپ ىزىڭ قاعادى دا تۇرادى. ونىڭ داۋسى سەرپىلىپ جوعارىعا شىرقايدى. باياۋلاپ تومەن دە تۇسپەيدى، ءبىر قالىپپەن ىرعالىپ، كۇڭىرەنەدى دە تۇرادى.
بۇل داۋىس، بۇل كۇي، بىزگە كوپتەن تانىس، كوپتەن قۇلاعىمىزعا سىڭگەن كۇي. ونى كىم تارتىپ وتىرعانىن ءبىز كىسىدەن سۇراماي-اق بىلەمىز.
كەشكە دومبىرا تارتىلىپ قوڭىر كۇي شىقسا ىرىسباي قارت ەكەن دەيمىز. دومبىرا تارتىلدى دەگەنشە-اق، ىرسەكەڭ قاسىنا بارالىق دەپ جۇگىرە جونەلەمىز...
...مىنە، دومبىرا داۋسى شىقتى. ءبىز جينالىپ الىپ سوعان قاراي جۇردىك. كۇندەگى دومبىرا، كۇندەگى كۇنمەن تالاس تارتىلاتىن قوڭىر كۇي، كۇندەگى ىڭىرانىپ ءان سالاتىن ىرىسباي قارت، ونىڭ تارتاتىن كۇيىندە دە، وتىرعان وتىرىسىندا دا وزگەرىس جوق. كىرلەگەن اق دومبىراسى قولىندا؛ تەڭسەلىپ، ىڭىرانىپ وتىر.
اعىتىلىپ ايتىلىپ وتىرعان ولەڭ دە جوق، تولىقسىپ كوككە ورلەپ قۇيقىلجىتا سالعان ءان دە جوق. تەك قانا ىڭىرانعان ولەڭنىڭ، باياۋلانعان ءاننىڭ جوباسى، سارىنى عانا.
وسىلاي وتىرعان ىرسەكەڭنىڭ قاسىنا كەلىپ سالەم بەرەمىز. ول يەك قاعادى دا قويادى. كەلگەن ءبىزدى كوزىنىڭ استىمەن ءبىر شولادى دا دومبىراسىن تارتا بەرەدى.
— بەۋ، ىرىسباي-اي، نەعىپ كۇڭىرەنتىپ وتىرسىڭ دومبىراڭدى،— دەيدى. قاسىنا كەلىپ، جاناق.
— ەرىككەننەن تارتىپ وتىر دەيسىڭ بە، نەسىنە سۇرايسىڭ سونى،— دەيدى قارت. كارى ساۋساق پەرنەدەن پەرنەگە جۇگىرىپ، قوڭىر كۇيدى باياۋلاتىپ تارتا بەرەدى. ول دومبىرا تارتىپ وتىرعاندا، ىڭىرسىپ دومبىراعا قوسىلىپ وتىرادى. اندا-ساندا كوزىن جۇمىپ بالا تەربەتىپ وتىرعان ادامداي-اق تەڭسەلىپ، ىرعالىپ قويادى.
ىرىسباي قارتتىڭ قوڭىر كۇيىن، ءبىز بالا شاعىمىزدا تىڭدادىق قوي، سوندىقتان ونىڭ تولىق مانىسىنە تۇسىنبەيدى ەكەنبىز. تەك قانا ءوزدى-وزىمىز ويناعاندا ىرىسباي بولايىن با دەپ، اق اعاشتى قولىمىزعا ۇستاپ ەۋ-ەۋ دەپ ىڭىرسۋ ءۇشىن، تەرەڭ ويلى كاريانىڭ قىزىق مىنەزىن كەلەمەج ەتۋ ءۇشىن عانا ونىڭ قاسىنا جينالادى ەكەنبىز.
سول سۋرەتتى بۇگىن ويلاپ تۇرسام ءوزىم تاڭ قالامىن.
ىرىسباي دومبىراعا قوڭىر كۇيدى تارتقاندا قايعىلى، مۇڭدى ءومىرىنىڭ كۇيىكتى، شەرلى، قاسىرەتتەرىن سىرتقا شىعارۋ ءۇشىن تارتادى ەكەن. ول ىڭىرانىپ تەڭسەلگەندە، جارالى جۇرەگىندەگى وكىنىشتى وكسىكتەرىن باسۋ ءۇشىن ىڭىرانىپ تەڭسەلەدى ەكەن. شەرلى جۇرەكتىڭ، توپاس زاماننىڭ مۇڭدى كۇيىن تارتقان، ەلدىڭ، جۇرەگىنە جابىسقان شەردى تارتقان قارت دومبىراشى، سەنىڭ ءتىلىڭدى ول كەزدە ءبىز بالالىقپەن تۇسىنبەگەن ەكەنبىز.
ىرىسباي قارتتى ەسىنە ءتۇسىرىپ وتىرعان بالداق، بالداقتىڭ ەكپىندى سۇلۋ كۇيى، ونىڭ كولحوزشىلار اراسىندا تارتقان دومبىراسى.
بالداقتىڭ قۋانىشتى ءجۇزى، دومبىرانىڭ پەرنەسىندە ويناق سالعان نازىك ساۋساقتارى، تولقىتىپ، توگىلدىرىپ سالعان ءانى ىرىسباي قارتتىڭ قوڭىر كۇيىن، كوڭىلسىز ءانىن كوز الدىما كەلتىردى. مەنى ويلاندىردى، ىرىسباي تارتقان مۇڭدى كۇيدىڭ سەبەپتەرىن تاپتىردى.
مەن سىزدەرگە ايتىپ بەرەيىن، سىزدەر تىڭداڭىزدار، ءقازىر كولحوز ساحناسىندا، اڭىراعان سۇلۋ كۇيدى، بەزىلدەگەن دومبىرانى، قۋانىش كۇيىنە، باقىت كۇيىنە باسقان بالداق جەڭگەيدى كەرەسىزدەر.
ول ىرىسباي سياقتى، دومبىرانىڭ قوس پەرنەسى ارقىلى، كۇن باتاردا قوڭىر كۇيگە، قايعىلى مۇڭدى كۇيگە سالمايدى. ول ىڭىرانىپ، كوزىن جۇمبايدى، دومبىراسىن بەزىلدەتىپ، مىڭ قۇبىلتادى. سۇلۋ كۇيدى بىرەسە اسپانداتىپ، شارىقتاتىپ، بىرەسە باياۋلاتىپ سوزىلدىرىپ، تامىلجىتىپ توقتاتادى. ول ءوزى تارتقان كۇيىمەن بىرگە شارق ۇرىپ كوككە شىققانداي بولىپ، ماساتتانىپ وتىرادى. دومبىراشى — كۇيشى بالداق جەڭگەيدىڭ ەكپىندەتە سالعان كۇيلەرىن «العا» كولحوزىنىڭ كارىسى مەن جاسى تەگىس ءسۇيىپ، قۇمارتىپ تىڭدايدى. دومبىراسىن شەرتىپ، قۇيقىلجىتىپ توقتاعان بالداقتى، كولحوزشىلار قول سوعىپ قارسى الادى.
— راحمەت شىراعىم، كوڭىلىمىزدى كوتەرىپ تاستادىڭ عوي!— دەيدى ولار.
قايعىلى، مۇڭدى، ىرىسباي قارت الدەقاشان ءولىپ كەتتى. ول وسى كۇنى ءتىرى بولسا اناسىنان قايتا تۋعانداي جاسارىپ، جامبىل اقىنداي جاڭعىرىعار ەدى-اۋ، مۇڭدى كۇيدى تاستاپ، باقىت كۇيىنە سالار ەدى-اۋ، جاڭا زاماننىڭ بۇلبۇل قىزى بالداققا قوسىلىپ كولحوز ساحناسىندا وينار ەدى-اۋ!
ول ءولىپ كەتتى عوي. كولحوز دالاسىنىڭ بۇلبۇل قۇستارىن سوۆەت زامانى كۇن ساناپ جارىققا شىعارىپ جاتىر. مىنە، سونىڭ بىرەۋى تەڭىز اۋدانى «العا» كولحوزىنداعى وسى ءبىز جازىپ وتىرعان بالداق جەڭگەي (جۇمالييەۆا).
بالداق كۇن ساناپ ءوسىپ كەلە جاتقان تالانتتى دومبىراشى، ول رەپەرتۋارىن كۇن ساناپ مولايتىپ كەلە جاتقان ادام. ول «اداي» كۇيىن، «شالقىمانى»، «اقجەلەڭدى»، «اقساق قۇلاندى»، تاعى باسقا بىرنەشە كۇيلەردى تارتادى. ول ءوز كولحوزىنان ونداعان دومبىراشىلار شىعارماق.
جاڭا زاماننىڭ باقىتتى جاستارى، باقىتتى قىزدارى وسىلاي شالىقتاپ وسەدى.
You Might Also Like
-
تالدىقورعانداعى №16 ورتا مەكتەپ-گيمنازياسىنىڭ وقۋشىلارى جاڭا وقۋ جىلىن توزىعى جەتكەن پارتالاردا قارسى الدى. بالالار وتىرىپ ءبىلىم الاتىن مەكتەپ جيھازدارى شەتىنەن ۇگىتىلىپ جاتىر.
